Vísir - 20.08.1953, Page 4

V ! S I R
Fimmtuda'ginn ~u: agust lyóít
wisi*
OAGBLAÐ 5*
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson. -fBfcii
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasaia 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sexíiij* í tla»:
Margrét Jónsdóttir,
sháMh&na*
Átaks þörf í raforkutnátunura.
T Tm miðjaii þenna mánuð var efnt til fundar með oddvitum
'J og öðrum mönnum í Árnessýslu, þar sem í'ætt var um
raforkumálin, og komust fundarmenn að þeirri niðurstöðu, að
ástandið í þeim efnum væri alveg óþolandi. Samþykkti fundur-
-jnn að undirbúa og boða til fundar á Selfossi í októbermánuði,
þar sem rætt verði um þessi mál, að því er þau snerta sveitirnar,
og settar fram kröfur um stóraukin framlög ríkisins, til þess áð
hægt verði að veita raforkunni um sveitir landsins, sem hafa
að langmestu leyti verið afskiptar um þau gæði og þægindi
fram að þessu.
Reykvíkingar hafa orðið að búa við talsverðan rafmagns-
skort um nokkurra ára skeið, og hefur eðlilega þótt það ástand
illt og lítt viðunandi, svo að ekki sé meira sagt. Geta bæjar-
búar og aðrir, sem búa á orkuveitusvæði Sogsins, því að nokkru
leyti sett sig í spor þeirra manna, er sátu fundinn í Árnessýslu
á dögunum, og þó ekki fullkomlega, því að svo mikill er munur-
inn á ástandinu í raforkumálum höfuðstaðarins og sveitanna.
Það er fyrirsjáajd-'-t og vitað, að sú viðbótarorka, sem fæst
-við hina nýju virkj^n Sogsíns, er á að verða fullgerð á þessu
hausti, hrekkur skammt, því að megnið af henni fer til Ábur'ð
arverksmiðjunnar. Er því greinilegt, að þörf verður enn
nýrrar vii'kjunar á næstu árum, þótt ekki væri til annars en
að fullnægja vaxandi þörf bæjarins, og ekki væri hugsað um
aðra. Er það því rétt, sem fundur Árnesinga ályktaði, að þörf
muni verða mikilla framkvæmda á þessu sviði og því framlaga
hins opinbera, ef unnt á að verða að láta sveitirnar njóta raf
orkunnar eins og til dæmis þá, sem í bæjum búa.
Um ‘það mun hafa verið talað, að enn megi fá nokkra orku
■úr Soginu, en þá verður það vatnsfall líka „þurrausið“, svo að
koma mun að því fyrr en síðar, að þörf verður á að virkja
oitthvert annað fljót, og hefur einkum verið rætt um Þjórsá,
þegar talið hefur borizt að frekari virkjunum á Suðurlandi.
Slík virkjun mun að sjálfsögðu kosta mikið fé, og þá væri
fengin órka, sem mundi nægja miklum fjölda manna. En
mikið átak þyrfti einnig, til þess að koma orkunni um sveit-
irnar til neytenda. Er því kominn tími til þe'ss, að forráðamenn
‘þessara mála og stjórnarvöld landsins í heild geri um það
áætlun, hvernig þessum málum eigi að haga og ráðast siðan í
framkvæmdir. Þær hljóta að koma, og því fyrr sem hafizt
verður handa því betra fyrir alla.
Umskiptí í íran.
Tjað liafa orðið skjót umskipti í Iran. Um helgina vax’ gerð
þar tilraun til þess að koma Mossadegh forsætisráðherra
frá völdum, og átti að taka ha'nn fastan, en lífvörður hans sá
við mönnum þeim, er ætlað var að taka hann höndum, svo að
hann bar sigur úr býtum í þeirri lotu. Varð þá jafnframt ljóst,
keisarinn hafði sett Mossadegh frá, þótt hann hefði ekki sinnt
þeim fyrirmælum hans, og settur hafði verið nýr forsætisráð-
herra, Zahedi hershöfðingi, er hafði þó leitað til.fjajla, þar sem
hann var bersýnilega ekki við því búinn að taka völdin.
Þar sem tilraun þessi til þess að koma Mossadegh frá völdum
hafði misheppnazt, var gert ráð fyrir því, að hann mundi vera
mjög fastur í sessi, og ekki ástæða til að ætla, að hann yrðáiekki
. forsætisráðherra áfram um óákveðinn tíma. En ’.skjótt skipast
veður í lofti“, stendur þar, og það .á vel við um það, sem síðar
hefur gerzt í Iran. Hershöfðingi sá, sem kéisarinn ha-fði- útnefnt
íorsætisráðherra, hafði viðbúnað til þess að kom'a Mossadegh
frá völdum með valdi, ef hann vildi ekki fara með ’góðu, og
hersveitir hans létu 'til skarar skríða í gær með þe:im‘'árángx;i,
að. höfuðborgin er 'nú á. valdi keisarasinna og Mossadegh er
flúinn og óvíst hvað orðið hefur af honum.
Rússar hafa latið í ljós þá skoðun sína, að hér hafi verið að
verki menn sem sé handbendi auðvaldsríkjanna og þá fyrst og
fremst Bandaríkjanna, og er það ærin sönnun þess, að Rússar
telja, að hin nýja stjórn verði sér ekki vinveitt. Annars haíði
Mossadegh íærzt mjög nær Rússum, svo að þetta eru eðlileg
viðbrögð. Spurníngin er aðeins sú, hvort Rússum berst beiðni
um að fara Mossadegh til hjálpar, og fara þá suður yfir landa-
mærin. Það hafa þeir gert áður, þótt þeir hafi síðar neyðst til
að hverfa á brott þaðan. En ef þeir ætluðu sér að „vernda"1
einhvern hluta landsins nú, er ástæða, til að óttast mikil tíðindi,
; því að þá 'munú hersveitir núverandi stjórnar vafaiitið <f á skip-
anir um að verjast. Og þá væri friðinum hætt víðar. '
Margrét Jónsdóttír skáldkona
er sextíu ára í dag. Munu
margir hugsa lýtt til hennar
á þessum merkisdegi og senda
henni árnaðaróskir og þakkir
fyrir Ijóð og sögurnar, er hún
hefur gefið þjóð sinni. Margrét
er Reykvíkingur og gekk hér í
barnaskólann, en naut síðan
kennslu í kvennaskólanum :
Reykjavík. Um tvítug't geki
hún á Kennaraskóla íslands os
lauk þaðan prófi með ágætum
Margrét kenndi við Miðbæjar
skólann í Reykjavík, ,en seinn
við Austurbæjai’skólann, e
hann tók til starfa. Samtími j
barnakennslunni vann Margrét
að ritstörfum og eru mörg' af
hennar beztu ljóðum og sögum
í Unga íslandi og Æskunni, en
þar var hún dyggur starfsmað-
ur. Margrét er skáld barnanna
og þau elska ljóð hennar, sem
eru svo létt og hlý. En hún á
líka til dýpri og alvarlegri
strengi. Um það bera vott
kvæðin hennar „Við fjöll og
sæ“ er komu út 1933 og nú er
að koma út kvæðabók, sem
sýnir að Margrét gengur á
þroskabraut. Heiti bókarinnar
er „Meðan dagur er“ — og
Bergmáli hefur borizt bréf í'rá
einum kunningja*, sem biður um
birtingu á opnu bréfi til Icatta-
jigenaa. Btéíið er á þessa leið:
ýBurt jneð sináf'aglamorSingjana
X bætismx og nágrenni hans?
H.S, sem; 4gíö j-uíjh, • vrftH irf
alintaku'uun að ’táta lógá jieim, þv
■ ib sí' þiö dragið' þaS, nxegiS þii
4gt þaS vM, a® naestu dags
fesslesta þeir sxuáfugkt eða drepj
'Víí tugum skipíir. Þið eruS ekk
# aSa þessi grey upp tii aS eyðt
og niésuiH.
Uörelí't milli knnnhigja.
S»ess5r heimiliskettir eru hsld
HT engin veiðidýr nema á srná
fagla og fiðrildi. Látið meindýra
j^Sinn og útilegukettina sjá un
s áráp á rottum. Oftast er þaf
iAn ástæða, sem veidur því a?
■4 átí eruh ad fá ykkur kettling
verður gaman að kynnast henm. er m afe gefa barni vk1ta3
En Margrét á víðar heima, en hann. Svo þegar fjölgar, íinnsí
í ljóðaheiminum. Kennslu- og ykkur synd að láta lóga nýju
bindindismálin eru henni kettlingunum, sérstaklega ef þeii*
hugðarefni og erct er víst að oft J eru fallegir. Þá er það reglan að
reynist það vel, að leita til! útbýta þeim meðal kunningjanna,
Margrétar við ýmiss tækifæri, j heldur það áfram,
svo sem afmæli og annan vina-
: koll af kolli.
fagnað. Hún er svo smekkvís
og fundvís á það, er við á í
hvert sinn. Eg þakka henni
rnargar góðar samverustundir
og góða og hlýja vináttu í langa
tíð. — Njóttu heil komandi ára.
Laufey Vilhjálmsdóttir.
\Margt er sktítíð,
Vél, sesti hefur engan tílgang.
Maður le^ur snikið á sig víð að
KUiíða „vél ge^n véiuuuni*’.
Venjulega eru vélar smíðað-
ar til þess að bjóna éinhverju
hlutverki, en nú hefur verið
smíðuð vél, sem hefur ails engu
hiutverki að gegna.
Á jxriðja tug aldarinnar sau
menn oft í enskum og amerísk-
um tímaritum skopteikningar,
sem gerðar voru af Englend-
ingnum Heath Robinson, sem
gerði gys að hverskonar vél-
um. Þetta voru „uppfinningar"
höfundarins, og menn urðu að
athuga það nákvæmlega, hvort
vélarnar gerðu raunverulega
það, sem til var ætlazt af þeim,
til þess að fá eitthvert „vit“ í
myhdirnar.
Teiknari þessi var þekktur
listamaður, og hann hafði meðal
annars. verið fenginn til þess
að gera myndir við Don Quix-
ote og ævintýri Anclersens. En
yíirleitt voru myndir hans
naprasta háð gagnvart upp-
finningamönnum þeim, er
skapa margbrotnar vélar.
Nú hefur amerískur xxraður,
Lawrence Walstrom, fetað í
fótspor teiknarans að nokkru
leyti, því að hann hefur fundið
upp og smíðað vél, sem talin er
einskonar mótmæli hans gegn
vélaöldinni, enda er maðurinn
ekki verkfræðingur, því a?
hann eh garðyrkjumaður og
dundár oftast við að mála
landslagsmyndir í írístundum
sínum.
Hann telur, að vélarnar spýtx
eitri í mennina og hann vill þær
því í'eigar. Þó fer ekki hjá þvi,
að mdður þéssí sé býsná slyng-
ur. Ella hefði Iiamv vart gétáð
sem hafa í rauninni engan tii-
gang'. Að minnsta kosti virðast
þau tæki, sem ætluð eru til
manndrápa hafa verri tilgang
en engan.
Nýlega fóru 140 starfsmenn
General Electric-félagsins am-
eríska í hópferð til 6 Evrópu-
landa.
Nr. 492.
Hver er sú ambátt,
sem allmörgum þjónár
og heiti á saman við
hirði sauða;
fyigir hún fiestum
fram til grafar,
næsta nystamleg?
Nú er sem sagt sé.
Svar við gátu nr. 491:
ísraellýður og Favaó, þeg-
aujteis fórui y€if
Mestu skemmdarvargar.
Á lieimilunum, þar sem kettir
eru, er áklæði á húsgögnum rifið
og klórað, hárlos um allt, og svo
er þaS lylctin ---en henni jxarf
víst ekki aS lýsa fyrir ykkur. ÞaS
pr engin heimilisprýSi aS kött-
um. LátiS þá hverfa! .... Eg skal
segja ykkur lítiS dæmi. Fyrir
rösktr ári var í mínu umhyerfi
költur i öSru hverju húsi. Eg l'ór
þá að fylgjast með fuglalífinu hér,
og aðförum kattanna. ÞaS var
Ijót sjón, sem við manni blasti
daglega.
Köttunum útrýmt.
Svo tók ég það upp 'hjá sjálfum
mér, að fara heini til allru þeirra,
er áttu lcött og biðja þá mcð góðu
að leyfa tnér að lóga honum. —
Nólckrir tóku því vel, en aðrir
töldu að mér kæmi það lítið við,
hvaða dýr þeir hefSu á liéimilum
sínmn. Satt var það, en ég liélt
áfram að hcimsækja þetta fólk og
tala við það. Og nú er mánuður
síðan síðasti kötturinn dó. Þetta
tók rúint ár. En starl' mitt bar
fljótt árangur. Nú eru gar'ðarnir
hér* iðandi af skógarþröslum og
öðrum smáfuglum. En ég tók eft-
ir þvi, að breyting varð engin,
fyrr en seinasli kötturinn var
horfinn.
Einn köttur er nóg.
Eg get sagt ykkur, að einn kött
ur getur eyðilagt eðlilegt fuglalif
smíðað vél, sem gerð er úr 700
smáhluturn, þar á meðal orgel-
pípum og miðunartækjum fyrir
sprengjukast. Rafmagn knýr
vélina, og hún gengur alveg
hávaðalaust. En þó'er eitt, sem
greinir hana frá öðrum vélum:
Hún hefur engan tilgang. Hún
gerir ekkert annað en að ganga.
Walstrom segir því um hana:
Guði sé lof, að til skuli vexa
vél, sem gerir ekkert illt, hefur
engin slys eða óhöpp í för me'ð
sér.
En spurningin er, hvort ekki
sé til margar vélar í heiminum, ‘ tugjim garða. Eg býst við ;»8
mörg ykkar, sem þessar línur eru
ætlaðar, spyrji sem svo: HvaS
gengur inanninum til að vera aS
skrifa um þetta? En ég éfa samt
clcki, að þið skiljið hvað vakir
fyrir mér með þessum linum. Og
ég vona innilega að þær beri
árangur.
Þar er enginn köttnr.
AS endingu langar mig til að
segja ykkur frá einum stað, þar
sem fuglalífið er svo rnikið og
dásamlegt, að þvi Irúir enginn
maSur, nema sá, sem þangað hef-
ur, komið’, en því miður eru þaS
víst fæst af ykkur. StaSurinn er
Grímsey. En spýrji eitthvert ykk
ar um ástæSuna, er þangað kæmi
og þið sæuð fuglalifið þar, (og
spurningin gæti orSið eittbvað á
þessa leið: Eru smáíuglarnir
hér tamdir? )■, yrði syarið.. aðeins
þetta.: Héf enUchyorki-IiundíU’ né
kettir. ÞiS imynduð venða hugs-
andi, staldra vjðf, og hlusta ;á
fuglasönginn. Svo. yrði. ykkur aS
orði: Dúsamlegt. -— MeS þökk fyr
ir birtinguna, Vagn Jóhannsson'.“
Eg þalcka Vagni bréfið og vona, •
iiS alménningur hugleiði efni
rþfess. kr.