Vísir - 27.07.1954, Blaðsíða 5

Vísir - 27.07.1954, Blaðsíða 5
~}>riðjudagirin' 27. júlí 1954. VÍSIIl Misjafnt er ai bömumim búii. Ði'. Páll ísólfsson ritar bréf. um viðliorf sitt til byggingar landskirkju í Reykjavík og vék —þai' að endurminningum ;smum ; frá náinsárum og staristíma . hans í Leipzig. Kcmur þar glögglega fram livilík menning- aráhi'if hinar fögru dómkirkjur • annarra landa hafa bæði trúar- . lega og þá ékki siður í sambandi við fónment þjóðanna. Fer dr. P. í. ekki dult með að honurn væii það liið mesta fagnaðarefni ef hér í Reykjavík yrði reist lands- kirkja þar sem unt væri að sam- eina áhrif trúar og fegurðar glæsilegum húsakynnum: Fylgn . hér með orðrétt bréf dr. Páis ísólfssonar um þetta efni. „þáð má segja, að öll tónlist hafi þróast út frá kirkjutónlist- inni a miðöldunum, þótt leiðh hafi skilist mjög á síðustu tim- um. Hin miklu musteri krist- innar kirkju, áttu sinn mikla þátt í að sköpuð voru ó- dauðleg kirkjuleg verk af hin- um mestu nieisturum, og nægir í þessu sambandi að benda á tónskáld eins og Palesirina, mesta meistara kaþólsku kirkj- unnar, og Bach, mesta snilling . lúthersku kirkjunnar. Allir þekkja hinar miklu kirkjur, sem rúma jafnvel þúsundir. Án þeirrá hefði ekki verið unnt aó flytja liinn mikla boðskap tón- anna. En það er víst, að tónlisi. kirkjunnar liefur á öllum tímum haft hin dýpstu áhrif á trúarlíf rnanna. Hinn mikli erkibiskup Svía, Nathan Söderblom, kallað'. Bach fimmta guðspjallamann- inn. Eg átti því láni að fagna, að starfa sem organleikari í 2 ár við aðalkirkju lútherskrar kirkju- tónlistar, St. Thomasar-kirkjuna i Leipzig. þar starfaði Bach á sínum tírna, og þar flutti hann sín dýrðlegu verk, kantöturnar og Passturnar. Síðan eru liðin 225 ár, en alltáf hljóma verk meistarans með auknum krafti. í hinni miklu Thomasar-kirk]u. Hún mun rúma á fjórða þúsund manns, ef ég man rétt og þar eru hin beztu skilyrði fýrir flutningi æðri tónlistar. þar eru kirkjutónleikar á hverjum föstu- degi og hverjum laugardegi og tvær guðsþjónustur á hverjum sunnúdegi. — kirkju aðkallandi ekki aðeins frá nrúsík-sjónarniiði, heldur frá almennu sjónarmiði. Ég vona þvi að við sjáum hana risa sem fyrst. Páll Ísólísson." Næsti maður segir álit sitt um áhrif kirkjugöngu í Pai'ís nú í vor. Svo sem kunnugt er hefur Pétur Ottesen setið lengur á þingi en nokkur annar maður. Hann cr auk þess einn hinn merkasti stjórnmálamaður meðal sinna samtíðarmanna. — Hann hefur á langri æfi staðið fremstur eða framarlega í bar- áttu fyrir fjölmörgum hinna þýðingarmestu þjóðmála. En hann hefur verið einn af þeim tryggu sonum þjóðkirkjunnai;, sem hefur talið kirkjumálin sér- mál prestastéttarinnar og ekki tekið sýnilegan þátt í kirkjulegu starfi leikmanna. Síðast liðið vor var Pétur Ottesen staddur í Paris um páskaleytið a kynnis- ferð, flugleiðis mcð nokkrum öðrum þingmönnum. Sumii þeirra fóru á páskadagsmorgun til að lilýða stórmessu í Notre Dame. þótti liinum lífsreynda þingmanni B'orgfirðinga sú stund verða einn af ógleyman- legum viðburðum æfi hans. — Kirkjan, með sínum undurfögru eldgömlu hvclfingum, orgel- hljómar eins og þeir geta orðið áhrifamestir hér á jörðu og hin djúpa hrifning þúsundanna, sem fyltu guðshúsið varð allt í einu og hvert um sig að andlegu steypiflóði, sem féll yfir hinn harðgerða en tilfinningaríka ís- lending. A slíkum stundum gleymist allur munur á þjóð- um og tungumálum. — Trúar stefna sem kann að búa að fegurð og snilld eins og hin kaþólska móðurkirkja, nær á sínum stóru augnablikum inn að hjörtum hvers einasta vitsmuna- manns. Eg er þriðja vitnið við þessar þi'jár tilteknu kirkjugöngur. Sú för var öll með minni reisn en dvalir Páls og Péturs í Leigzig og París. Eg fór einn góðviðrisdag í sumar austur i Skálholt til að sjá þann stað, sem var í mai'gar aldir höfúð- setur hins andlega og kirkjulega stai'fs á Isiandi. Danir lögðu Skálholt að vísu í eyði fyrií steyptir stólpar eru við liurðar- laust hljð, sem er-aúk þess oi' þröngt fyrir likfyigdir. Kirkju- garðurinn ér mjög stór og állur þýfður, Hér og þar eru nýgei'ðn steipsteypuveggir uin leiði byggðarnianiia, eftirlíking sainskonar dánarvirkja i liöfuð- staðnum. Um eitt leiðið höfðu verið settir' steypustöplar og milli þeirra gildar vatnspípur. En stcinsúlurnar vöru nú biotn- ar og vatnspípurnai' stóðu í allai áttir út frá rofinu. Á einum stað stóð svört og ólánleg súrheystóft fast upp að kirkjugai'ðshleðsi- unni. Kirkjan er öll gömul og gisin úr timbri, vissulega lítt hæfur samkomustaður fyrir söfn- uðinn ef kalt er í veðri. Inni i kirkjunni eru hlerar yfir leg- steinum nokkurra heldri manna frá fyrri öldum. Sérstakir verð- léikar' þeirra eru fólgnir í þvi að þeim hafa verið fengnir var- anlegir legsteinar. Leiði þeirra höfðingja sem gert hafa slaðinn frægan fyrr á öldum eru öll týnd og gleymd. Inni í liinum þrönga og fátæk- lega kór er lítið og Iiörmulegá illa haldið orgel. það cr þannig sett að það siiýr baki að prest- inurn, þegar hann stendui fyiir altai'inu. Dökkleitur dúkur hefur eitt sinn verið strongdur yfn orgelið, en nú voin á honum tvö stór göt, meira en hæfði mannshöfði, ef einhver vilai horfa á innviði hljóðfærisins í frægustu kirkju á íslandi. Útlit Skálholtsstaðar er ekki sérstakt fyrir hið fræga biskupsheimili lieldur táknrænt fyrir viðhorf kirkjuleiðtoga og annara valda- manna sem tekið hafa blindand, við arfi Kristjáns III. og ávaxtað lians eins og raun ber vitrii. Síðan Islendingar fengu nokk- urt forræði um stjórn sinna mála fyrir 80 árum hafa þeir reynt að rétta við þjóðarhaginn á öll- um sviðum nema einu. Kirkjur og kirkjugarðar hafa gleymst að mestu. ísland er eina kristna Jandið í lieiminum þar sem hægt er að finna kirkjur og kirkju- gai'ða sem minna á Skálholts- stað. Vanrækslan í þessu efni cr gagnger og óafsakaneg. —- það hefur vantað djarfa og frarn- sýna forystu uin sæmd og metn- að kirkjunnar. Víða um land vinnur fjöldi kvenna og margt karla að því að hlynna að sin- um hclgistöðum. Er gott að minnast mikilla fórna frá liálfu einstaklinga og kvenfélaga. En þessi sjálfboðavinna getur ekki sett heildarsvip á meðferð kirkna og kirkjugarða nema þjóðfélagið bæti fyrir brot hinna dönsku siðaskiptaforkólfa. — Væntanlega spáir það góðu uin þctta mál að síðasta presta- stefna vildi gera líknarmálin að stefnuatriði i starfi kirkjunnai á næstu árum. Ef forystumenn þjóðkirkjunnar vilja citt augna- blik leiða hugann að því sem hréif huga þeirra tveggja ís- lendinga sem mettuðust ai brauði fegurðar og snilldar í listakirkjum framandi þjóða við þá sjón, sem blasir við augum livers manns sem kemur í Skál- holt eins og sá staður er nú, þá hljóta þessir menn að sannfær- ast urn að livergi er jafn mikii þörf fyrir líknarstarfsemi eins og við helgistaði þjóðkirkjunn- ar. I þeim efnum er ekki hugs- anlegt að gera neinn samanburó við aðrar þjóðir. Jónas Jónsson frá Hriflu. Oft héf eg til þess hugsað , hálfri annari öld, en Islendingar liversu miklum örðugleikum það er bundið að flytja hér stór verk kirkjulegs eðlis. Okkur vantar nógu stórar kirkjur til þess að þau liljómi í öllu sínu veldi og vcrki eiris og vera ber. þrengsli 'cru öþolandi þegar um flutning ‘tonllstar er að ræða. þcgai' Dómkirkjan var smíðuð fyrir rúmum 100 árum, eins og hún er nú, mun hún hafa rúmað næstum alla bæjarbúa. Sýmr J->að inikinn stórlmg þeirra tíma. Nú þarf að rísa upp kirkja, sem rúmar 2—3 þús. manns: Hall- grímskirkja. Eg sé fyrir mér hina miklu kirkju fullskipaða, en um liinar háu livelfingar hennar líða tónarnir frá hinum miklu verkum ineistaranna. Við slik skilyrði nær fólkið að hrífast og verða snortið af andanum, sem í verkunum býr. Eg tel byggingu Hallgrims- VIÐSJA VISIS: Nýr andi í gömlu landi. IHeð hógværð, hyggindum og festu hefir Cortinez ríkisforseti IVIexico unnið þrekvirki á skömmum tíma. gera grein fyrir hverjum peso„ sem til framhaldsframkvæmda yrði varið. Þannig var unnt a5 spara milljóriir. Þá birti hann greinargerð unt fjárhag sinn, en eignir hans námu 34.000 dollurum. Skip- aði hann svo fyrir, að allir em- bættismenn skyldu gera slíkfc hið sama. Hann endursendi tékkann. Þegar ríkisféhirðir sendi honum tékka upp á 4000 dollaræ samkvæmt fjárlagaliðnum tii „sérstakra útgjalda ríkisforset- ans“, endursendi hann tékkann, með þessari athugasemd: „Sérhver embættismaður á að geta lifað á þeim launum, sem honum eru ætluð.“ Laun ríkisforsetans nema 1084 dollurum á mánuði. — Forsetahjónum bárust, sam- samkvæmt hefðbundnum venj- um, miklar gjafir, er Continez. tók við embætti, m. a. voru þeim. gefnar fimm bifreiðar. Öllumt gjöfunum var hafnað kurteis- lega. Gjafirnar námu samtals yfir 50.000 dallara. „Þetta helzt ekki lengþ^ sögðu hinir efasömu. En þeim skjátlaðist enn. Næsta skref Cortinez var að segja upp starfi öllum embætt- ismönnum, sem hygluðu verzl- unarfyrirtækjum og einstökum- kaupsýslumönnum, svo að þeir fengju aðstöðu til stórgróða í byggingariðnaðinum, á sviði matvælaframleiðslu o. s. frv. Svartamarkaðsbrask með bygg- ingarefni o. fl. var upprætt. Ráðstafanir j . gegn okri. Ráðstafanir voru gerðar til þess að hindra okur á matvæl— um með því að fela ríkisstofnun. innflutning matvæla, en afleið- ingin varð, að matvælaokrarar urðu að lækka seglin. Fyrrver- hafa haft stjórn sinna fjármála síðan 1874. Mér lék hugur á rð sjá hversu okkur hefði fai'isi við þenna lielgasta höfuðsfað þjóðarinnar. ]Jar er allt í vanrækslu. Ekki ei' það sérstaklega að kenna fólkinu í Skálholtssókn, því að staðurinn og kirkjan eiu ríkis- eign. Og þó að vanrækslan á kirkjunni og kirkjugarðinum sé með fádæmum þá er þetta ekki neitt einstakt fyrirbæri hér a landi, heldur táknrænt um við- horf þjóöarinnar til kirkna og kiikjugai'ða eins og það hefur verið á fjölmörgum stöðum liér á landi síðau Kristján Dana- konungui' hertók kirkjuna og svipti hana eignuin og sjálf- stæði. Girðingin um kiikjugarðinn ei að miklu lcyti sigin í jörð, en annars skökk og skæld. NýlCgir Adólf Ruiz Cortines, forseta Mexico, er ekki oft getið í fregn- um í útvarpi og blöðum Evrópu, en hann er samt að margra áliti einn hinna merkustu stjórn- málaleiðtoga nútímans, maður, sem þegar hefur komið miklu til leiðar á skömmum tíma. Cortinez er maður, sem vinn- ur í kýrrþei, alveg hávaðalaust. Hann er 48. ríkisforseti Mexico og tók við embætti sínu í des- ember 1952. Hann er maður hlé- drægur, rúmlega sexugur, orð- inn gráhaérður, jafnan alvar- legur og rólegur. Þegar hann var settur inn í embætti sitt flutti hann ræðu sem lög gera ráð fyrir og kvað svo að orði: „Allir, sem sæti eiga í stjórn landsins, verða að starfa af al- hug — og heiðarleik.“ Það er víst um það, að hinir fjölmörgu áheyrendur hans litu á þetta sem venjuleg loforð háttsettra manna, og þetta fór hjá flestum inn um annað eyr- að og út um hitt, því að þótt Cortinez væri kunnur að' heið- arleik sjálfur, var ekki búist við mikilli röggsemi af hans hálfu. Við hlið hans sat fráfar- andi forseti, Miguel Alemán, hinn hyggni stjórnmálamaður, legu brosi, hnittni og mælsku. Alemán hafði verið stórvirkur í forsetatíð sinni, í heilan áratug hafði þjóðin búið við mikla vel- megun undir stjórn hans, og í miklar framkvæmdir hafði ver- ið ráðizt, — en útgjöld ríkisins höfðu líka aldrei orðið eins gíf- urleg. Mikið var um klíkuskap — og mörgum tókst að' mata krókinn. Og menn héldu, að eins og áður myndu gömlu klíkurn ar geta farið sínu fram, allt mundi ganga sinn vanagang, þótt Cortinez yrðl við stýrið. Eri aldrei hafði mönnum skjátlast jafn almennt og nú. Menn höfðu varladágt fráisér fréttablöðin með frásögnum af forsetaskiptunum, þegar Cort- inez tók til óspiltra málanna, og fór að hreinsa til og uppræta hverskonar brall og sviksemi. Valdi nýja menn. Hið fyrsta, sem vakti undr- un manna, var að hann valdi fáa menn í embætti, sem hand- gengnir höfðu verið Alemán forséta. Hann frestaði ýmiskon- ár oþinberum framkvæmdum, þar til gagnger endurskoðun ' hafði farið fram, og búið var að sem ávallt veittist létt- að hafa | endurskipuleggja allt á þeim áhrif á fjöldann, með Ijúfmann-j grundvelli, að auðvelt væri að )umar, •föt útíeucí III

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.