Vísir - 23.12.1954, Blaðsíða 7

' Fimxntudaginn 23. desenaber 1954
VIS IR
sigkomulagi þess, sem vér erum um eru gömul fyrirbæri í' sjónar, næmrar tilfirtninga ög
aö hoiía á: Þessi arð mín má 1 myndlistinni,- Þó hefur það ver- í nokkurrar hugsunar.
þó ekie
: jééT-að
gera lítið úr hinm ýtri sjón
vorri, hinu ú áásamlegasta af
öllum ■ skilningarvitum vörum.
Og víst er um það, að mikillar
listnautnar getuí' maður notið
með aðeins beinni sjónskynjun,
og sumir listamenn leggja alla
áherziuna á þá aðferð til að
njóta mynda: samanber hina
óhlutkenndu myndlist. En
vai'ðandi áfstöðu mína til
deilunnar um hlutbundna og
óhlutbundna (abstrakt) list,
Jeyfi óg mér að vísa til grein-
argerðar, er ég gerði méð einni
af sýningum núrium í Lista-
mannaská 1 animi fyrir mörgum
"'árum: ' :.
Hinni ósjálfráðu skynjun til-
finninganna (ihstinkt) er ekki
gert lágt undir höfði, þótt hún
geti ekki allstaðaf'kofnið í stað
ið mjög mismunandi, hvört
væri meira áberandi á hverjum
tíma, kyrrð eða hreyfing, eða
með hverjum hætti þessir eig-
inleikar væru túlkaðir. Ég legg lrins vitandi vits.‘
mikla áherzlu á báðar þessar Undirritaður þakkar Kristni
tegundir hreyfingar í myndum Péturssyni fyrir góðar viðtökur
mínum. Það er í samræmi við 'og glögg svör: • En'ginn Saló-
þekkingu nútímans á náttúr- monsdómur hefur að.vísu ver-
unnj- Náttru'an er oss ekki
lengur dautt ytra form. Öll
náttúran er oss starfandi heild.
og samskipanir eru engu ó-
merkari fyrirmyndir til túlk-
unar í myndlistinni heldur en
hið oft stirðnaða ytra útlit. En
tíi túlkÚnar margra slíkra eig-
inieika náttúrunnar í myndlist
éru hinir myndfræðiíegu eig-
, . .inleikar oft betur fallnir en
„Aliir .þekkja það að segi dauS eftMíki ........................
iiiáður emhverjum það, sem j Menn ^ vig að sjá það>
manm liggur verulega a hjarta,' , . , ,, • , , .
, , „ . sem þeir þekkja vel og þeim er
pa er .flestum oljuft, að það se , . - ■* , „
. , ..... ’ _ , i kært. Það er svo þægilega fyr-
'* ^ rrfrvrilfvrfn . L’vi mt r\ TV
irhafnarlítið. Það, sem menn
algerlega misskilið. En nú er
öll list einhverskonar frásögn
eða tjáning. Að því athuguðu
virðist fullkomin þörf á því, að
gerðar séu eirihverjar tilraunir
til þess aff draga eitthvað úr
þeim misskilningi, sem oft vill
verða rnilli höfunda mynda og
ið uppkveðinn, en gáfaður lista-
maður hefur talað.
Guðmurtdur Daníelssón.
ff
U
• •••
KvœSi eftir Gretar Fells,
ReykJimLk 1954.
sjá aftus á móti í fyrsta
sinn, vekur athyglina til .auk-
;■ inna starfa og stundum jafnvel
i svo, að menn eiga mjög bágt
] með að átta sig á þvi, sem þéir
. sjá. Se .Wð nýjá óg óvænta, sém
maður sér, ekki ,of áhrifamikið,
myndskoðenda. Má sjálfsagt að - , . .
J & i getur þac) venð skemmtilegt,
i en trufli það allan hugsanagang,
. manns, vekui- það óþægindi og
jþreytu. Þetta samspil vana og.
... • nýjunga. er .eitt af þýðingár-i
. Ohlutkennd list og n«.„túru- mestu lögmálum allra lista. Ég
eftirlíking hafa þekkzt hþð við legg mikla áherzlu á það í
eirihverjú leyti rekja þennan
misskilning til þess, hve listin
er órðin breytileg og óhefð-
bundin á vorum dögum.
hlið og blandaðar saman i
jnyndiistinni frá hennar fyrstu
dögttm. En sennilega liafa
• rnenn aldrei deilt jafn heitt um
myndum mínum, því að þáð
mætti segja,. að eitt. höfuðein-
kénni nútímamenningar og nu-
tímalistar sé krafa manna um
ágæti hvorrar tegundar fyrir stöðugt Weiri nýjungar og til-;
.sig sem síðustu áratugina, En
þær- deilur eru í mínum aug-
um sama eðlis og það, hvort sé
breytingar í hvívetna.
Senpilega hafa menn aldrei
deilt jafn hatramlega sem nú
bétri brúnn eða rauðúr. Það um þaes, hvort' listin eigi að
liggur því í hlutarins eðli að ^ vera rökrétt hugsun og mark-
beggja þessara viðhorfa gætir. viss f smáum sem stórum á-
á sýningu þessari., ,Erú þau hrifum, eða einungis fram- mS
ymist strangt aðskilin eða þeim ieiösla. tilfinninganna ótruflaðra
blándað saman í sömu mynd. J af skynseminni, eftir því sem
I eftirlíkjandi list eru þau (hægt er ag losna undan þeim
ívö.sjónarmið æfagömul, hvort le|ða herra, sem kállast rok-
jögmál myndarinnar eðá lög- rett hu«sun.
rriál náttúrunnar, sem myndin
túlkar, eigi að ráða í myndinni. Um þetta atriði má endalaust
Hvort t. d. fjarvídd náttúf- deila.-og mun afstaða hvers
unnar (perspektiv) eigi alger- . listamanns aðallega mótast af
lega að ofbjóða flatverkun j Þ'ví, hvort honum ef eðiilegri
flatarins, eða myndflöturinn sé ; rökrétt og raunhæf hugsun eða
' þctta er firiiriita kvæðabók .
Gretars Fells. Síðan ég. kýnntist.
honúm fvrst,' fyrir meira en. 30
árúrn héifur hann ájla tið verið
að yrkja í tómstundum síiiuin, og
enn kveður hann. þegar ég.lés
kvæðin hans, finnst riiér ég sitja .
lyá- honmn, h'orfi’ á hann óg
liann sé að tala.við niig, svo vel
lýsa kvæðin höfundi símim. þau
eru alvég éiris og hann, þrú.ð rig
hreinlég, góðmannleg, dálítið
keijnimannsleg,' skiliúgsgóð. og
vitur, þýð og róieg, hógvær og
•hávaðalaus. þau koma cngum
•ti'l þess að hrökkva 'við. Sumir
; 'segja, aö skáldiri eigi að yrkja
unv „liið sanna,- fagra og góða“
og ? éigi' anriað, Jiei-r ættú að
kuupa þpssa bók ög ijiún hún
eigi svíkja þá.
Grfetar; segir í þessari bók
margt vel og spálíiega, eins og
í kvæðiriu „List“ - • „lisi er sál
iilutanria leyst úr fjö.trúni.'1
Kyæðið ,,SkáId“ er og spaklcgt
rnjög. í kvæðinu „Andi hausts- .
er þetta fagra erindi:
I brjóst vor inn þú. Jæðir ljúfuni
trega,
og lyftir huga yfir föla grund.
l.eið þú oss alla,1 bægt; og liátið-
: Icga,
í belgigöagu, á. ámjná no'tur
íuriri.
raunverulegri og þýðingar-
óræðir dulórar. í þessum efn-
meiri fyrir myndina sem sjálf- um sem öðrum mun fara bezt
stæðan hlut heldur en fjarvídd a Þvb óið sanna eðli
náttúrúnnar. I sítt njóta sín sem bezt. Eg hef
í ef-tirlíkjandi list verður | tekið þann kostinn i mínurn
jafnan að fara nokkuð bil mýndum, að-fara bil beggja og
beggja, því að ráði eiginleikar Þó frekár i hina rökréttu átt.
fyrirmyndarinnar aJ favið. þá er
Svo aðeins nokkur órð um
hætt við að hið listræna vérði áð velja og hafna, sem reynzt
að mostu fyrii borð boriö. -Én : befur mórgum í hinm skapandi
sé lítið sem ekkert hirt um ,éðli ; list mikið Grettistak. Þótt alíir
og „karakter“ fynrmyndarinn-"; þeir eigmleikar. sem að iraman
ar, verða tengsli myndarinnar éru, riefndir og rnargt fleira,
við fyriijnyndina svo lítil, að séú meira og minna þekkt fyr-
ýmsum finnst það hálfgert gabb iybæri i allri góðri list, þá er
að tengja nafp. hennar við rnéð'þá.eins pg taflmennina á
„Konaii, sem á garðihn", er
gott kvteði. „þoi'geir og feldur-
iiin“ heitir síðastá kvfeðið í bók-
inni-og set ég það hér setn'sýnis-
hoi'n af skáldskap tlretars:.
Stór var hún, stuudiri forðum,
og stjörnunum ófurseld,
og þögn vai'ð á láði og legi,
er iagðistu undir þinn feld.
i;ft
þá-blnstuoM bamrfiborgir.
þa hlusjuðu lujúklyiici lilóiri.
Ög þegar úr þögninni koiustu,
fékk þjóðiri sinii k'rjsfitidöjn.
Eg yildi, að leiðtogar lýðsms
Jýjir; lékjii það 'eftirjjér
iúúiíai'a úinnr' feldSuri "siundúm
iztii., i sér,-
bil tÆljÉtúridÚrii :þi’'':riiaour .'i;, ypvviyii-fe, ■, ,, , ...
. . . * v | fvr sao leita þar Ijoss og-vndis,
beggja hef eg reynt að þræéa i skapi, að ma&ur hafnar nœr;.., , • , ...
^ ’ I til að iesa þar vizkunnar blom,
öllu því, sem fólki, er kært og!og f{t,rðu sw þj68 áiuni tóghlíö
þaö býst við að finn.a j verkum ! g,fegurð ... og krisfin(lo;„:
manns. Slíkt spáir ekki góðu
ílestum tilfellum, eftir því sem
mér hafa þótt efni standa til í
hvert sinn.
Þegar taiað er um hreyfing'u
um lýðhyllina. Þá reynir íyrir
og kyrr'ð, kemur greinilega í alvöru-á lestrarkunnáttu fólks
• 3jós þessi mismunur, sem á mál myndlistarínnar, svo ,að
Qg þér vil ég'Jíkjasf, þorgeir.
Ef-þoka í kring,in.ti..mig er, •
þá kýs-ég aö.i'lýja:-.iiudir,..feldinn
nefndur var hér að framan, það þurfi ekki að Íáta i minni :.bl fiuiui Ijésið í-tuér.
■milli eiginleika fyrirmyridar- pokann, heldur fylgi listamann-
■irinár annarsvegár og' myridar- inum fast eftir í Öllum hans
innar sem sérsíaks hlutar hins- brellum og brögðum, því ,'að
.vegar. Báðar þesfeái' tegund'ri1 góðra lista 'vérður• 'ekki nótið
hreyfingar og kyrrðar í mynd- í ríkum mæli án vél æfðrar
(d'eta.r ér iiollraður ,og gotí. ej'
í nóvist Ihuis. .

Sigurjóu Jónsson.
QLkLcj fót!
Gott og Íarsæít nýár!
. '
Egill Árnason, Klapparstíg, 26.
ú/ýXÁ; jót!
JJO
Verzlunin Aldan ;;;
Öldugötu 29.
(JLiiLj jóU
Bífreiðastöð ReykjaTÍkur,
Óskurn vidskiptavinum okkar um land allt <jleðUegra
jóla og nýárs nieð þökk fyrir viðskiptin á liðna árinu.
Rai'fcækjaverkstæðið Tengill h.f.
QtMcj jót!
Farsælt ■ kdmandi-ár !•
Þökk fyrir liðna árið.
Vélsmiðjan MeitiIL
l
Ulecj. joi
og i'arsælt nýtt ár!
f
Bræðurnir Ormsson, (Hirikuj- Ornissonj.

eöilea
v r
i!
Verzlunin Veg'ur.
eöLtecj
f /°
t!

Aðalstræti 8. — Laugavegi 2GA. — Garðastræti 6.
m i°
t!
f
—«-Q
Stórholtsbúð,
Stórholti 16.