Vísir - 26.01.1955, Page 4

Vísir - 26.01.1955, Page 4
Vf SIR Miðvikudaginn 26. janúar 1955. Valdimar Kristinsson: Hugleiðingar um húsnæðismál Ætndurhygfj^a þezs'Í nokjíra gwwmta bæ^arhlwta $þ&jj€ý?ýimgm nnatyjhtrBm ibúlI arhúsu* Málefni þau sem hér verða rædd, húsnæðismálin, hafa löngum verið ein mestu vanda- mál mannkynsins. Þó er þetta all-mismunandi eftir loftslagi Jiví sem hver einstök þjóð á við að búa. Gott húsnæði er mikil- vægara því kaldara sem er í veðri og veturnir lengri. í nokkrum löndum er það frum- skilyrði þess að lifa megi nú- tíma menningarlífi, að hús- næðismálin séu í góðu lagi; eitt þessara landa er ísland. Fáíækt í aldaraðir. Húsnæði íslendinga hefir löngum verið lélegt, en höfuð- orsök þess var skortur á hent- ugu byggingarefni í landinu. Á söguöld hefir munurinn hjá forfeðrum okkar og íbúum nágrannalandanna e. t. v. ekki verið mjög mikill ,en varð það síðar á hinum dimmu öldum í sögu þjóðarinnar. Nær öll íbúð- arhús voru byggð úr torfi og grjóti, en eftir 1880 var al- mennt farið að byggja úr timbri í bæjúnum. Allt til árs- ins 1930 voru torfbæir algeng- ari en steinhús, en timburhús voru langflest um þær mundir eða tæpur helmingur allra húsa. Þessi stutta upptalning sýnir vel hve húsnæði hefir yf- irleitt verið lélegt hér á landi, og ekki eru nema tveir manns- aldrar síðan byrjað var al- mennt að byggja það sem í dag myndi kallað mannsæmandi íbúðir. Á seinustu áratugum 19. ald- arinnar byrjaði uppbygging atvinnuveganna og aðrar fram- kvæmdir, sem hafa haldið á- fram síðan. En allt þurfti að byggja frá grunni, varla er hægt að segja að neitt varan- legt hús væri til á þeim tíma, ekki vegarspotti, ekki hafnar- garður, ekkert skip og svona mætti lengi telja. Slík risauppbygging á ein- um til tveimur mannsöldi'um kostar gífurlegar fómir og á- tök. Margt hefir verið gert mið- . ur heppilegt, en allir ættu þó að geta verið sammála um að hið jákvæða er margfalt fleira. Hér eru ekki til umræðu at- vinnuvegirnir og uppbygging þeirra. En þegar framkvæma þarf uppbygginguna samtímis því að reynt er að koma hús- næðismálunum í sæmilegt horf, þá rísa mörg vandamál og á- kvarðanir þarf að taka um hvað sitja skuli í fyrirrúmi. Því næg verkefni em hvar sem litið er, en fjármagn og framleiðslugeta eðlilega takmörkuð. Við allt þetta bætist svo að fólksfjölg- un hefir verið meiri á íslandi á undanfömum áratugum, en í nokkru öðru menningarþjóðfé- lagi. Eins og áður er sagt, er það sérstaklega.mikilvægt á ísiandi, að hafa gott húsnæði, hlýtt á næðingasömum dögum og bjart og vistlegt á löngum vetrar- kvöldum. Eftir kröfum fólks- ins hefir því stórum hluta fjáf- magns þess, sem á hverjum tíma hefur verið handbært til fjárfestingar, verið varið tii íbúðarhúsbygginga. Húsin eru yfirleitt mjög varanleg vegna byggingarefnisins, sumir segja of varanleg, og þægindi og íburð kosta margir upp á um efni fram’; Húsnæðisvandamál á allra vörum. Þrátt fyrir allar þessar fram- kvæmdir, hefur sennilega sjald- an verið talað meira um hus- næðisvandamál en á undan- förnum árum. Fjölgun fólksips hefur sín áhrif, en fleira kem- ur til. Eða voru þá minni hús- næðisvandræði á áratugnum fyrir síðustu heimsstyrjöld af því að minna mún hafa verið talað um þau? Þessu má svara bæði játandi og neitandi. Eftir- spurnin eftir húsnæði var á þessum árum minni en nu og fáir voru á götunni eins og það er kallað. Nú búa hundruð, jafnvei þúsundir, fjölskyldna í mun stærra húsnæði en áður og er það ein höfuðorsök þess að þrátt fyrir miklar bygginga- framkvæmdir er ástandið ekki betra en raun ber vitni. Af þessu sézt að ástæður fyrir því að um húsnæðis- vandamál sé að ræða geta verið mismunandi: 1) Ástand eins og var hér á árunum milli 1930 og ’40. Að- kallandi þörf margra fyrir aukið húsnæði, en vegna efna- hags alls fjöldans var eftir- spurnin ekki meiri en svo að henni mátti nokkurn veginn fullnægja. 2) Á árunum eftir styrjöld- ina taldi fjöldi fólks sig hafa efni á að koma sér upp húsi, en végna þjóðfélagsaðstæðna gátu ekki nærri allir hafið raunverulegar framkvæmdir. Frá sjónarmiði einstakling- anna komu þessar slæmu þjóð- félagsaðstæður fram sem skort- ur á nauðsynlegum leyfum \ og jafnvel stundum skilnings- skortur manna í hinum ýmsu ráðum og nefndum. Einnig ev mikill lánsfjárskortur, og segja sumir að vissir aðilar skipu- leggi hann af mannvonsku sinni, alþýðu manna til óþurft- ar. Sé aftur á móti litið á málin frá bæjardyrum þjóðfélagsins í heild, þá munu ástæðurnar ávallt hafa verið þær sömu. Vegna nauðsynjar á alhliða uppbyggingu landsins, en á hinn bóginn takmarkaðrar af- kastagetu þjóðarinnar, er því þröngur stakkur skorinn hve miklu er hægt áð verja til fjár- festingar árlega. Hitt er svo annað mál, að verði náttúruöflin okkur hlið- holl og við fær um að stjórna okkur sómasamlega, má æila að við munum stöðugt geta bælt kjörin í framtíðinni. En verði svo, er þá hægt að búast við að það takist að leysa húsnæð- isvandamálin á næstu árum eða áratugum? í vaxandi þjóð- félagi má telja heldur ólíklegt að svo verði, því reynslan hef- ur sýnt að er ákveðnu mark- miði hefur verið náð þá skap- ast nýjar þarfir. Alvarlegt getur ástandið að vísu ekki talist hafi öllum verið tryggt sæmilegt húsnæði, en slíkt er ekki hægt að kalla varanlega lausn. Einhver kynni nú að mótmæla og segja að hafi allir sæmilegt húsnæði, og þaðan af betra, þá sé malið leyst. En því er til að svara, að það sem þótti sæmilegt hús- næði um aldamótin síðustu þykir vart mannabústaður nú og einnig eins og áður var minnst á, að ef hávaðinn af fólki þrengdi að sér og léti sér nægja það sem kallað var meðalíbúð fyrir stríð, þá þyrfti sjálfsagt enginn að búa í brögg- um og öðru slíku núna. E.i at' eðlilegum orsökum er íóik tregt til að draga úr þeirri neyzlu sem það hefur einu sinni vanið sig á og því éru vanda- málin fyrir hendi og á alba v.örum. Varanleg útrýming bráðabirgðahúsnæðis. Verða nú teknir til yfirveg- unar þeir þættir húsnæðismál- anna, sem erfiðastir eru við- fangs, en eru jafnfiamt mikil- vægastir, þ. e. hvernig byggja megi yfir þá sem lélegast búa nú, svo sem í ýmiskonar bráðabirgðahúsnæði. Og eir.nig þarf að taka við fjölguninni svo ástandið batni varanlega. Bygging einhvers konar smá- íbúða er einasta ráðið, en þær má byggja í ýmsu íormi og eru skoðanir all skiptar hvað heppi- legast er í þeim efnum. Hér verður stuðst við skilgreiningu Fjárhagsráðs og þær íbúðu' kallaðar smáíbúðir, sem eru 80 m2 eða minni. Fyrir ungt fólk ættu slíkar íbúðir að nægja, en aðrir sem hið opin- bera telur einhverja ástæðu til að styrkja í eihni eða annari mynd, og töluvert heíui. verið gert, geta vart ætlast til að fá miklu stærri íbúðir. Og verða. menn að hafa í huga að hjálp þeirri eru. takmörk sett, sem hið opinbera getur látið í té. En sé t. d. um lán með Iiag- kvæmum kjörum að ræða, er það að sumu leyti styrkur til hvers sem hlýtur, e;n> og á- standið er á lánsfjármarkaðn- um núna. Bygging smáíbúða getur einkum skeð á þrennan hátt: 1) að í hverju smáhúsi sé ein íbúð, svo sem gert er í smá- íbúðahverfinu í Reykjavík. 2) að byggt sé saman í mec- alstórum blokkum, eins og gcit hefur verið á Melunum, við Lönguhlíð og víðar. 3) að byggð séu stórhýsi, oftast 8—12 hæða. Þetta bygg- ingarlag hefur verið óþekkt á. íslandi til þessa, en hefur rutt sér töluvert ti.l rúms á síðari árum, m. a. á Norðurlöndum. EinS. og öllum er ljóst er peningaskortur, eða réttara sagt skortur á þeim gæðúm, sem peningarnir vísa á, seni kemur í veg fyrir, að allir geti: orðið sér úti um gott húsnagði. Af þessu leiðir að eitt frum- skilyrði þess að góður. árangur náist er, að almenningur byggi sér, með eða án aðstoðar, íbúðir þannig, að tilkostnaðuxinn verðí ekki úr hófi fram á hverjum tíma. Þessi kostnaður á ekki! einungis við ’sjálf laúsin, heldur einnig sá kostnaður, sem skap- ast við að húsin eru sett á þenn- an stað en ekki hinn. Útþensla borgariimar. Þegar borgir stækka mikið skapar stærðin mörg áður ó- þekkt vandamál og eru sam- gönguerfiðleikarnir hvað verst- ir viðfangs. Mjög er það þó mismunandi hve borgir eru þéttbyggðar og hefir það þótt fara nokkuð eftir skapgerð íbúanna á hverjum stað. Nú hafa íslendingar fengið or3 fyrir að vera miklir einstak- Framhald á bls. 9. að viðgerðunum. Til allrar hamingju hafði hreyfillinn ekki orðið fyrir neinum skemmdum, því að þá hefði sannarlega horft illa fyrir Amy. Hún var alveg á nálum af óþolinmæði. Hún var tekin að þreytast og skakkafallið hafði orðið á versta tíma. Síðustu dagana hafði keppinaut hennar miðað sér- staklega vel áfram, svo að ör fáar klukkustundir gátu ráðið Úrslitum. Viðgerðin tók aðeins stutta stund, en það orsakaði aukna töf, að flugvélin gat ekki flogið upp af íþróttavellinum, svo að það varð að flytja hana eftir veginum til Rangoon. Að morgni þess 16. maí var hún tilbúin til reynsluflugs á veð- hlaupabrautinni í Rangoon. Ámy reyndi hana, allt var í lagi og nú var lagt af stað án tafar. En veðrið hafði versnað skyndilega, svo að þegar Amy flaug af stað til Bankkok í *3iam, í 570 km. fjarlægð, var skollin á rigning. Hún flaug fyrst út yfir sjó, en sveigði síð- an inn ýfir land í áttina til Bangkok. Á leiðinni eru þéttir frumskógar og fjöll, svo að ó- gemingur er að lenda, þótt um lífið sé að tefla. Var 7 tíma 4ra tíma leið, Regnskýin birgðu fyrir alla útsýn, svo að það var miklum hættum bundið að fljúga inn á milli fjallatindanna. Amy tók það ráð að fljúga upp í 12,000 feta hæð og reyna svo að kom- ast blindandi yfir þessar hindr- anir, en tókst það ekki. Ákvað hún þá að fljúga fram og aftur, unz henni tækist að firrna ský- lausan blett. Gerði hún þetta, þangað til hún var orðin ramm- vilt. Þá komst hún skyndilega út úr illviðrinu, en sá jafnframt að hún var enn vestan við f jöll- in. Yfir þau er skarð, sem er í 7000 feta hæð og ef skyggni er gott, geta flugmenn hætt sér þá leið, án þess að þitrfa að fara mjög hátt. Flugleiðin milli Rangoon og Bangkok er aðeins 570 km. og Amy hefði því átt að geta farið þenna spöl á fjórum tímum. En hún var sjö tíma á leiðinni og í að minnsta kosti þrjár klukku- stundir hafði hún enga hug- mynd um hvar hún var. Fór fyrir henni eins og flestum þeim flugmönnum, sem höfðu flogið þama á undan henni, að það var einskær heppni, að hún komst yfir fjöllin og hún varð steinhissa, þegar henni varð það skyndilega Ijóst, að hún væri komin aústur yfir þau. Þegar þau eru að baki, tekm' við þéttur frumskógur. í Don Muang, 20 km. fyrir norðan Bangkok, er flugvöllur síamska flughersins og þai’ lenti Amy að lokum á tólfta degi ferðarinnar, dauðuppgefin eftir hina löngu baráttu sína. Hún stóð nú um það bil jafnfætis Hinkler. Hún lét þó ekki þreyt- una á sig fá, heldur tók þegar til óspilltra málanna við að búa flugvélina undir næsta áfanga. Hún ætlaði að halda áfram til Smgapore snemma næsta morgun. Flugmennirnir í Don Muang, sem eru meðal kapp- sömustu flugmanna í heimi, veittu Amy alla þá hjálp, sem þeim var unnt. Þeir þekktu betur en nokkurir aðrir land það, sem hún hafði flogið yfir á síðasta áfanga sínum og erf- iðleikana, sem hún hafði átt við að stríða, svo að þeir báru ó- takmarkaða virðingu fyrir henni. Amy clregst aftur úr. Amy varð að hafa auga á hverjum fingri, er hún flaug súður með Malakkaskaga á þrettánda degi, því áð hún varð enn að berjast við rigningu og mótbyr. En að lokum varð hún nauðug, viljug að lenda í Singora eftir sex stunda flug. Nú var hún tekin að dragast aftur úr keppinauti sínum. Hinlder hafði komizt alla leið til Singapore á þrettánda degi eftir níu stunda flug frá Vict- oria Point. Er hann nálgaðist Singapore hafði hann neyðzt til að leggja lykkju á leið sína. til að forðast stormsveipa, en. það hafði ekki tafið hann til neinna muna. Hann var því orðinn um 720; km. á undan henni. Hún átti enn 4000 km. ófama til Port Darwin og þá leið varð hún að» fara á þrem dögum, ef .... Singapoi-e var mjög heppi- legur viðkomustaður fyrir Amy, því að þar var skemmtiflugfé- lag, sem notaðist við „Moth“- vélar, þótt þær væri með flot- hylkjum en ekki hjólum einð og vél hennar. Tvær af flugvél- um félagsins fylgdu henni síð- asta spottann til Singapore, Frh.

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.