Vísir - 02.05.1956, Side 7

Miðvikudaginn 2. maí 1956.
YlSIR
.fenJn
7
Morft yfir lieila öld.
Ævliitýrlð, sem varö að
veruiBeika.
Hundrað ár — ein öld —
sagnaþulir, vitringar og
skáld hafa gert öldina að
einhverju undursamlegu í
vitund okk.ar, gætt hana há-
tíðleika, jafnvel helgi.
Saga þjóðanna er mæld í öld-
um, við hyllum öldina með
hljóðfæraslætti og söng, yrkj-
um henni ódauðleg ljóð, höld-
um þjóðhátíð. Og hvað er það,
sem gerir Þyrnirósu að óska-
barni okkar allra? Það er að
hún svaf í hundrað ár og vakn-
aði aftur ung og fögur eftir
þann tíma. Það var vel. af sér
vikið, hitt er þó enn snjallara,
að vaka og vinna í hundrað ár
og vera þá enn ung og fögur,
eins og Þyrnirós — ævintýri,
sem Margrét Símonardóttir á
Skúfslæk hefur nú gert að
veruleika.
Hún átti aldarafmæli 16.
apríl s.l., en það var ekki fyrr
<en þrem dögum seinna, á sum-
ardaginn fyrsta, að, ég kom þvi
í verk að heimsækja hana.
Stefán Jasonarson í Vorsabæ
gerðist leiðsögumaður minn
síðasta spölinn, því ég var ó-
kunnugur og þekkti ekki fólk-
ið. Það tók mér sem gömlum
kunningja. Ilmur afmælisblóm-
anna fyllti enn rúmgóðar stof-
ur hins myndarlega íbúðarhúss
á Skúfslæk. Mér varð litið inn
um opnar dyr á snotru herbergi
og sá aldraða konu sitja þar á
xúmi með prjóna í höndunum.
„Þetta getur ekki verið Mar-
grét,“ hugsaði ég og leit þó
spyrjandi framan í húsmóður-
ina, frú Guðríði fngibjörgu
Pálsdóttur.
ekkert tekin að bila?“ spurði
ég-
„Nei, ekki tel ég það,“ svar-
aði hún, ,,ég finn lítinn mun á
mér, ég var fljóthuga, og ef satt
skal segja, er ég það enn.“
Uppruni
og æviágrip.
Margrét Símonardóttir er
fædd 16. apríl 1856 á Berghyl í
Hrunamannahreppi. Foreldrar
hennar voru Símon Guðmunds-
son og' Kristbjörg Gottsveins-
dóttir. Guðmundur afi hennar
var Halldórsson frá Jötu í
Hrunamannahreppi, Snorrason
frá Kluftum, sömu sveit. Móðir j
Símonar var Helga ^jarnadótt- 1
ir frá Laugardælum.
Margrét ólst upp hjá foreldr-
um sínum þar til hún vár tólf
ára, fór þá að Fossi í Hruna-
mannahreppi til Þórðar Guð-
mundssonar og Þóru konu hans
Jónsdóttur. Þetta voru góð
hafði verið hringt, þá gekk
gamli maðurinn alskrýddur út
í kirkju og söng fyrir altarinu
sálminn: ,,í dag eitt blessað
barnið er.“
„Mér finnst þetta benda til,
að þú hafir verið hneigð fyrir
söng, Margrét."
„Já, ég hef alltaf blessað
sönginn. í Hruna var sungið á
undan og eftir húslestrum, þá
var ég höfð fyrir forsöngvara.
En ég hef aldrei starfað í söng-
kórum, ég hef bara sungið og
raulað við störf rnín og við
vöggur ungbarna."
Árið 1896 fór Margrét frá
Hörgsholti og giftist Gísla
Péturssyni frá. Vatnsskarðs-
hólum í Mýrdal. Þau reistu bú
á Kluftum í Hrunamanna-
hreppi. Þá síóð Margrét á fer-
tugu. Þau hjón eignuðust þrjú
börn, tvo pilta, sem dóu í
bernsku, og eina dóttur, Guð-
ríði Ingibjörgu, húsfreyju á
Skúfslæk í Villingaholtshreppi.
Á fyrsta búskaparári Margrét-
ar g'engu jarðskjálftarnir miklu.
Á Kluftum hrundu ekki hús, en
hjón, Maigrét yar hjá þeim í fQjkjg ffúði þó bæinn um tíma
Hún er teinrétt.
„Jú, þetta er mamma," sagði
hún og brosti við.
Jæja, ég hafði alltaf gert mér
í hugarlund að hundrað ára
gamlar manneskjur lægju í
rúminu sínu farlama, eða ef
þær hefðu fótavist, þá væru
þær að minnsta kosti mjög
bognar, hrukkóttar og hrumar.
En ekkert af þessu átti við
Margréti, andlit hennar er frítt
og nálega slétt, hún er teinrétt,
hreyfingar hennar léttar og ör-
átta ár. Þarnaw^t ..Pp.sá.L^iátti
heima Sesselja Guðmundsdótt-
ir, systir Þórðar bónda. Hún
varð síðar móðir séra Ingimars
Jónssonar skólastjóra og fleiri
barna. Þegar Margrét hafði
dvalið átta ár á Fossi, giftist
Sesselja vinkona hennar Jóni
Jónssyni frá Hörgsholti, bróð-
ur Þóru húsfreyju á Fossi. Þau
1 reistu nú bú í Hraunkróki, bæ,
sem nú er í eyði og utan við
mannabyggð. Margrét fylgdi
þeim þangað og þjónaði þeim í
fjögur ár. Þess má geta að Sess-
elja Guðmundsdóttir náði 100
ára aldri, en er nú dáin fyrir
fáum árum (7. marz 1950).
Sjaldgæf tilviljun —- að þessar
tvær konur, sem áttu samleið
um 12 ára skeið á lífsleiðinni,
skyldu báðar lifa í heila öld.
Aðfangadagskvöldin
minnisstæðust.
Eftir að Margrét fór frá
Hraunltróki, var hún vinnu-
kona á ýmsum bæjum í Hruna-
og bjó í tjöldum.
Þau Margrét og Gísli bjuggu
tuttugu ár í Kluftum, en brugðu
þá búi og fóru í húsmennsku að
Gröf og einnig að Haukholtum,
höfðu dóttur sína með sér. En
árið 1920 fluttu þau niður á
Skeið og hófu búskap á Mið-
býli. Tveim árum seinna létu
þau jörðina í hendur dóttur
sinni og tengdasyni, Magnúsi
Eiríkssyni frá Votamýri á
Skeiðum. Að ári liðnu flutti svo
öll fjölskyldan að Syðri-Brúna-
völlum í sömu sveit og bjó þar
í ellefu ár. Þaðan fluttu þau að
Skúfslæk og hafa nú búið þar í
22 ár.
Margrét missti eiginmann
sinn, Gísla Pétursson, árið 1945.
Hann var þá 91 árs að aldri.
Hann hélt góðri heilsu frarn til
hins síðasta.
Margrét Símonardóttir hefur
aldur til að vera orðin ættmóð-
ir fimm til sex ættliða, en þeir
eru þó ekki ngma fjórir, þar
sem hún var orðin svo roskin
færðu og Margréti peninga að
gjöf, auk þess marga fallega
gripi. Heill aldingarður feg-
urstu skrautblóma stóð angandi
umhverfis Margréti, heilla-
óskaskeytin hennar voru svo
mörg að ég treysti mér ekki til
að telja þau.
„Þú lifir í allsnægtum," sagði
ég, „líklega manstu þá tíð, að
knappari væri kosturinn?“
Jú, að vísu. Margrét segist
þó aldrei hafa liðið sult, aftur
á móti stundum verið kalt. „Ég
man mér var stundum kalt,
þegar ég var að bera vatnið í
fjósið.“
„Ég er að fara, Margrét mín,
viltu að ég skili einhverju frá
þér til fólksins?“
„Já, mér þætti vænt um ef þú
vildir koma á framfæri kveðju
til þeirra, sem hafa minnst mín
þessa dagana.“
„Hvernig viltu orða þá
kveðju?“
„Hjartans þakkir til ykkar
allra, nær og fjær, sem heiðr-
uðuð mig og glödduð á 100 ára
afmæli míriu, 16. apríl, með
heimsóknum, skeytum og gjöf-
um og á ýmsan annan hátt
gerðuð mér daginn ógleyman-
legan.“
Ég rís á fætur og kveð Mar-
gréti Símonardóttur og hitt
fólkið á bænum. Ég finn ég hef
verið staddur á þeim stað þar
sem ævintýrið gamla varð nýr
veruleiki, þar sem ræzt hafði
ósk allrar lifandi verú: að 'lifa
vel og lengi, lifa í hundrað ár!
Guðmundur Daníelsson.
mannahreppi. Lengst Var hún í er hún giftist. Dóttir hennar,
Hruna hjá séra Steindóri Briem
og frú Kamillu konu hans. Séra
Steindór var skáldmæltur vel,
sálmar eru til eftir hann, og
margar léttkveðnar gamanvís-
uggar, hönd hennar titrar ekki. ,ur hans, ortar um eða fyrir
Það sá ég bezt meðan við munn barna hans og barna-
drukkum saman kaffið okkar, barna, lifa enn góðu lífi á vör-
hún hellti undirskálina fleyti-
um Sunnlendinga. Móðir hans
fulla og bar hana að vörum var með honum þar í Hruna
sér jafn örugglega og tvítug
mær.
„Hvað ertu að prjóna?“
spurði ég.
„O, það er nú ekki merkilegt,
sjóvettlingar. Þegar hann dótt-
ursonur minn kom frá Þorláks-
höfn í afmælið mitt, sagði hann
að allir vettlingarnir, sem ég
lét hann hafa í vertíðarbyrjun,
væru orðnir kútþæfðir." Hún
var að Ijúka við seinni vettl-
inginn. Ég leitaði árangurslaust
að lykkjufalli eða einhverju
missmíði, handbragðið var óað-
finnanlegt. Dóttir hennar sagði
maddama Sigríður Stefánsdótt-
ir frá Oddgeirsstöðum í Flóa.
Margrét Símonardóttir var
frú Guðríður Ingibjörg, á fimm
börn, þrjá sonu og tvær dætur.
Ein dóttir hennar, frú Halla
Magnúsdóttir, dvelur á Skúfs-
læk með foreldrum sínum og
ömmu og á tvær dætur, Mar-
gréti og Lilju. Frú Halla er gift
Páli Axel Halldórssyni bifreið-
arstjóra frá Króki í Gaulverja-
bæjarhreppi.
Þegar Margrét Símonardótt-
ir var 93 áfa hélt hún í íyrsta
sinn á ævinni barni undir skírn.
að henni félli aldrei verk úr \ unum. Ég spurði hana hvað
hendi, vetur eða sumar. Sjón henni væri minnisstæðast frá
hennar er enn bærileg, hún
segist þó ekki geta lesið smátt
letur lengur, heyrn hennar er
aðeins örlítið tekin að sljóvg-
ast. „Og er heilsan yíirleitt
ellefu ár í Hruna. Eftir það var | Það var nafna hennar Páls-
hún tvö ár í Hörgsliolti hjá j dóttir. En á 100 ára afmælis-
Guðmundi Jónssyni og Katrínu degi Margrétar var Lilja litla
Bjarnadóttur frá Tungufelli. skírð.
Það var gestkvæmt á Skúfs-
læk mánudag'inn 16. apríl. Um
70 manns kom þangað víðsveg-
:ar að úr Árnés'sýslu og Reykja-
vík til að hýllá afmælisbarnið,
árna því góðs og færa því gjaf-
ir. Það bárúst margár gjafir, frá
einstaklingum, félögum og
stofnunum. Þar á meðal 1000,00
krónur frá Tryggingarstofnun
rikisins, og afhenti sýslumaður,
Páll Hallgrímsson, þær, 2000,00
krónur frá hreppsfélagi Vill-
ingaholtshrepps, sem oddvitinn,
Ólafur Einai’sson á Þjótanda
Þau voru foreldrar Bjarna í
Hörgsholti og Jóns í Valhöll.
Jón svaf hjá Margréti fyrstu
ár ævinnar, en várð að víkja úr
fangi hennar fyrir yngri bróður
sínum áður en lauk.
Margréti leið vel í Iiörgs-
holti, en henni féll einnig vel
vistin í Hruija hjá prestshjón-
Hruna.
„Áðfangadagskvöldin,“ svar-
aði Margrét, „þegar búið var
að kveikja á. öllum ljósum
Vinnuskyrtur. allskonar
Drengjaskyrtur Gallabuxur á börn og
fullorðna.
Strigaskói á börn -og
fullorðna.
Kven-gallabuxur,
mjög smekklegar.
'Drengjapeysur, allskonar.
Buxur
Sokkar
Húfur
Belti
Smekklegar vörur!
Vandaðar vörur!
„GEYSIR“ H.F.
Fatadeildin.
Aðalstræti 2.
rfrr-rv •?r-trr-
r'msmtíkiS.
Heimilis
tækin
Eg'BB ÓíÍMJS'áBMÍíS
h ú shjíí Sp ÍBS
5 geröir af HOOVER-
Þvottavélum
kirkjunnar og klukkunum' - ‘henti. Ymsri' einstaklingar
5 gerðir af HOOVER-
Ryksugum
Hversvegna Hoover-heimilis-
tæki?
Hoover-heimilistækin henta
öllum heimilum, vegna þess
að bau eru:
1. Afkastamikil
2. Endingargóð
3. Traust og örugg
4. Einföld - meðferð
5. Gerðir við allra hgefi.
6. Hoover-tældn tryggja full-
komið hreinlæti heimilanna
7. Hoover-heimilistækin eru
ódýrasta húshjálpin.
HOOVER-UMBOÐIÐ