Vísir - 02.02.1957, Blaðsíða 5

Laugardaginn. 2. febrúar 1957
VISIR
s;
Bygging flugskýlis á Reykjavík-
urfkigvelli aðkallandi.
Myndi kosta sem næst íö millj. kr.
Stjórn Iðnaðarmannafélagsins, frá vinsíri, Guðmundur CHafsson^ Einar Gíslason, Guðmundur
H. Guðmundsson, Guðmundur H, Þorl áksson og Kagnar Þórarinsson. —
Stórt afmæíi á morgun:
Iðnaðarmannafélagið, eitt mesta framfara-
og umbótafélag landsins verður 90 ára.
fyæsfa markinið þess er stór-
á ..amtinannstúni46.
hýsi
Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík á 90 ára afmæli á morgun,
3. febrúar. Á löngum starfsferli hefur það jafnan Iátið menn-
ingar- og framfaramál til sín taka. Frá fyrstu tíð hefur félagið
jafnan búið við forystu víðsýnna umbótamaiuia, sem ekki ein-
ungis liafa borið hag stéttarinnar fyrir brjósti, heldur og bæjar-
félagsins og íbúa Reykjavíkur og ailrar þjóðarinnar.
Þeir, sem voru helztu hvata-
mcnn að stofnun félagsins, voru
meðal kunnustu borgara Reykja-
víkur á sinni tíð, Einar Þórðar-
; son prentari og Sigfús Eymunds-
son ljósmyndari. Var Einar Þórð-
arson fyrsti formaður félagsins
og með honum i stjórn Einar
Jónsson snikkari og Egill Jóns-
son bókbindari, kunnir og vel
metnir borgarar. Stofnendur
voru handiðnaðarmenn, 31 tals-
ins, og tilgangurinn með félags-
stoínuninni var að „koma upp
duglegum handiðnaðarmönnum,
efla og styrkja samheldni meðal
handiðnaðarmanna á Islandi, að
innlent iðnaðarlíf taki framför-
um, og ennfremur að styðja að
gagnlegum og þjóðlegum fyrir-
1ækjum.“
Brautln mörkuð.
Þannig var brautin mörkuð j
upphafi ög jafnan verið af
atorku og umbótahug að hverju
marki sótt. Eigi leið á löngu þar
til félagið fór að sinna iðnaðar-
legum menningarmálum. Það
var stofnað 3. febr. 1867, og hafði
það á hendi um langt skeið for-
ystu um menntun iðnaðarmanna,
allt frá 1873. Á síðari áratugum
hefur það sinnt mjög skóla- og
íræðslumálum iðnaðarins, en
írá því um aldamótin fara sér-
félögin í iðnaðinum að koma til
sögunnar og taka við því hlut-
verki, að hafa íorystu í kjara-
málum.
Fyrstu fundir félagsins voru
■ haldnir í gömlu prentsmiðjunni,
• sem var þar sem nú er Aðal-
. stræti 9, en fyrsti fundur félags-
ins i Iðnaðarmannahúsinu (Iðnó)
. sem félagið reisti var haldinn
. 29. desember 1896. Félagið réðst
i þessa húsbyggingu af miklum
stórhug, en þá var ekkert við-
únandi samkomuhús til í bænum.
Var Iðnó aðalsamkomuhúsið í
marga áratugi. Var vel til þess
vandað og er enn í dag myndar-
legt samkomuhús og \insælt.
Átti félagið húsið til ársins 1918,
er það seldi það. Leikfélagi
Reykjavikur var stofnað 1897,
og voru 8 af 19 stofnendum úr
Iðnaðarmannafélaginu. Stuðlaði
íélagið að stofnun þess, enda
hagur að þvi að fá fastan leigj-
anda. Varð Iðnó höfuðstöð leik-
listarstarfseminnar í iandinu. í
fyrstu stjórn L. R. áttu sæti tveir
raenn úr Iðnaðarmannafélaginu,
Þorvarður Þorvarðsson síðar
prentsmiðjustjóri og Friðfinnur
Guðjónsson prentari og leikari.
Iðnskóli — Iðnskólahús.
Félagið, sem stofnaði til skóla-
halds þegar 1873, en þar með
kom til sögunnar \isir að Iðn-
skóla, bygði Iðnskólahúsið á
á horni Lækjargötu og Vonar-
strætis, og var það tekið í notkun
haustið 1906. Rak félagið iðn-
skólann þar með styrk frá
Reykjavíkurbcc til ársins 1955,
en þá flutti hann í nýja Iðnskól-
ann við Vitastíg, og tók rikið
þá við rekstri hans, Iðnaðar-
mannafélagið hafði forgöngu um
byggingu hans.
Iðnsýningar hafa og verið stór-
merkur þáttur í starfsemi félags-
ins og hefur það gengist fyrir
fimm slikum sýningum i sam-
starfi við aðra aðila, 1882, 1911,
1324. 1932 og 1952.
Aðrar frinkvæmdir.
Félagið lét reisa likan aí Ing-
ólfi Arnasyni, gert aí Einari
Jónssyni myndhöggvara, og af-
henti það ríkisstjórninni. Það
stoínaði styrktársjóð iðnaðar-
manna, vann lengi og vel að
fullkomihni iðnaðarlöggjöf j
landinu, og hefur Alþingi sam-
þykkt merk lög fyrir forgöngu
þess, um iðnað og iðju og um
iðnaðarnám, og það beitti sér
fyrir stofnun Iðnráðs, en að því
stóðu fulltrúar 40 iðngreina.
Fyrsti formaður þess var Helgi
Hermann Eiríksson, fyrrv. skóla-
stjóri Iðnskólans. Siðar hafa
verið stofnuð iðnráð víða um
land. Snemma vaknaði áhugi
fyrir stofnun iðnaðarblaðs og
átti að ráðast i útgáfuna 1908,
en ekki varð úr íramkvæmdum
og mun mestu hafa um valdið
veikindi og fráfall Rögnvalds
heitins Ólafssonar húsameistara,
sem hafði verið ráðinn ritstjóri.
1926 var svo samþykkt að gefa
út afmælisrit í tilefni af 60 ára
afmæli félagsins 1927 og þá jafn-
hliða ársfjórðungsrit, og kom
þannig til sögunnar Tímarit iðn-
aðarmanna, og gaf félagið það
út til 1936, er Landssamband iðn-
aðarmanna tók við útgáfunni.
Félagið gekkst 1932 fyrir stofn-
un Sparisjóðs Reykjavíkiir og
nágrennis og gcrðist sama ár
stofnfélagi að Landssambandi
iðnaðarmanna, en 1942 ef félagið
var 75 ára, kom út á þess vegum
og á þess kostnað „Iðnsaga ís-
Iands“, hið merkasta rit,og lögðu
þar margir hönd á plóginn, en
ritstjóri var dr. Guðm. Finnboga-
son landsbókavörður.
Stórhýsi
l'yrir félagsstarfsemi.
1946 gerist félagið stofnandi að
Húsfélagi iðnaðarmanna í sam-
bandi við Trésmiðafélag Reykja-
víkur og Sveinasamband bygg-
ingamanna, en árið 1929 hafði
íélagið keypt lóð á horni Hall-
veigarstígs og Ingólfsstrætis, svo
kallað Amtmannstún, og var til-
gangurinn upphaflega, að þar
skyldi byggður nýr iðnskóli á
hluta lóðarinnar, en síðar
horfið frá þessu. Hefur lóðin nú
verið afhent Húsfélagi iðnaðar-
manna.
Mun þarna rísa af grumii,
væntanl. í nánustu íramtíð,
stórhýsi fyrir félagsstarfsem i
iðnaðarsamtakanna i Reykja-
vik.
MikiÖ og gott starf.
Það er mikið og gott starf, se'm
! Iðnaðarmánnafélagið hefur unn-
Bygging fullkomins fiugskýlis
á Reykjavíkurflugvelii, er búið
væri nauðsynlegum tækjum og
búr.aði öllum og rúmar stæi-stu
flugvélar sem Iiér eru í notkun,
er brýn nauðsyn. En gera má
rúð fyrir að slík bygging kosti
ailt að 10 millj. króna.
Á aðaifundi Flugfélags ís-
lands sem haldinn var 9. nóv. s.
1. bar Magnús J. Brynjólfsson
kaupmaður fram eftirfarandi
| tillögu, sem samþykkt vai:
\ samhljóða:
„AðaKundur F. í. halainn 9.
^nóv. 1956 skorar á ríkisstjórn-
ina að sjá um fyrirgreiðslu og
fjárframlag til byggingar flug-
skýlis á Reykjavíkurflugvelli.
Árleg aukning innan- og utan-
landsflugsins sýnir hversu þýð-
ingarmikið það er öryggi far-
þega og flugvélakosts, að full-
komið flugskýli verði byggt
sem allra fyrst.“
i
Framkvæmastjóri Flugfélags
íslands Örn Ó. Johnson, hefur
nýlega gert grein fyrir þessu
máli í blaði starfsfólks Flugfc-
lagsins „Ratsjáinni". En þar
kemst framkvæmdarstjórinn að
orði á þessa leið:
Eitt þeirra vandamála, sem
félagið hefir þurft að glíma við
á undanförnum árum, er hús-
næðisskorturinn. Margar deild-
ir félagsins hafa búið við slæm-
ar, og sumar vjð alls ófullnægj-
| andi aðstæður í þeim efnum.
IMestum erfiðleikum veldur þó
I vöntun á viðunanlegu flugskýli.
[ Eins og starfsfólk félagsins er
kunnugt, kostar bað mikla
vinnu, áhættu og lagni í hvert
sinn, er koma á Skymastervél
inn eða út úr flugskýli, og
stundum er það með öilu óger-
legt jafnvel dögum saman, ef
veður er mjög slæmt. Hefir
þetta ekki aðeins valdið félaginu
miklum kostnaði, seinkunum á
ið frá fyrstu tíð, enda heíur það
jafnan verið leiðarstjarnan, að
gera. sem mest gagn fyrir stétt-
ina, höfuðborgina, land og þjóð. j
Forystumennirnir liafa verið
mætir, ötulir, vökulir menn, sem j
ávallt, er marki var náð, höfðu
eygt nýtt mark og hafið sókn að ,
því. Og nokkru fyrir aldarafmæl- j
ið mun það enn hafa reist sér
veglegan minnisvarða með bygg-
ingu stórhýsis þess sem að ofan
er vikið.
Nú eru komin til sögunnar
heildarsamtök, sem hafa teldð
við rekstri þeirra mála, sem
varða stéttina i heild, Landssam-
band islenzkra iðnaðarmanna og
Félag íslenzkra iðnrekencla. Á
þessum tímamótum, sem 90 ára
afmælið markar, hefur stjórn fó-
lagsins notað tækifærið til aö
þakka forystumörinum þessara
samtaka ágætt samstarf, svo og
ágætt samstarf við ríkisstjórnir
og einstaka ráðherra, og seinast
en ekki sízt borgarstjórum
Reykjavíkur og borgarráðum
Reykjavíkur.
Núverandi stjórn félagsins
skipa: Guðrn. H. Guðmundsson,
fprm., Ragnar Þórarinsson,
gjaldkeri, Guðm. H. Þorláksson,
ritari, Einar Gíslason, varaform.
og Gísli Ólafsson, vararitari:
áætlunum og nú fyrir skömmu
skemmd á annarri Skymaster-
vélinni, heldur kostar það einn-
ig mikla erfiðleika og vosbúð
fyrir vélvirkjana. sem oft verða
að vinna úti í náttmyrkri og
kulda að viðgerðum, sem ein-
ungis ætti að framkvæma inni.
í raflýstu flugskýli.
Erlendis mun það yfirleitt
tíðkast; að hið opinbera reisi
flugskýli og flugstöðvarbygg-
ingar og er þá flugfélögunum
leigð sú aðstaða, sem þau þarfn-
ast. Flugskýlin á Reykjavíkur-
flugvelli voru byggð af brezka
setuliðinu og afhent íslenzká
rikinu að stríðinu loknu. Þau.
hafa komið að> góðum notum, en
þar sem stærð þeirra er ónóg
fyrir stærstu flugvélai- okkar,
má ekki lengur dragast að koma
hér upp stóru skýli með nauð-
synlegum útbúnaði. Hefir fé-
lagið lagt á þetta mikla og vax-
andi áherzlu við flugráð og
flugmálastjóra undanfarin ár.
Þess hefir orðið vart, að sum-
ir þeirra, sem að íslenzkum
flugmálum starfa_ telja, að
meiri nauðsyn beri til að koma
upp flugstöðvarbyggingu á
Reykjavíkurflugvelli, en að
reisa þar flugskýli. Þetta er
mikil skammsýni. Afgreiðslur
flugfélaganna eru að vísu ekki
háreistar og í flestu ófulkomn-
ar, og væri því óneitanlega
mjög æskilegt, að reist yrði.
fullkomin stöðvarbygging á
vellinum. Flugskýlisbygging er
hinsvegar ekki aðeins æskileg
— hún er brýn nauðsyn. Hvor
þessara bygginga kostar mikið
fé, sennilega nál. 10 millj. kr.
Ósennilegt er, að fjármagn
verði fyrir hendi til að byggja.
þær báðar samtímis, og sé svo,1
þá verður sú nauðsyn að ganga
fýrir.
F. í. mun fylgja þessu máli
fast eftir. Það er sannfæring
forráðamanna félagsins, að við
getum ekki með réttu talizt
hlutgengir í flugmálum fyrr en
við erum algeriega einfærir um
að sjá um allt viðhald og eftirlit
flugvélanna sjálfir. Enn á það
langt í land. Okkur vantar
fleiri tæknimenntaða menn,
vélvirkja og verkfræðinga, og
verður að gera stórt átak á þvi
sviði á næstu árum. En eitt af
frumskilyrðum þess, að Við get-
um framkvæmt allt viðhalö
flugvélanna hérlendis, er full-
komið flugskýli ásamt verk-
stæði. Að því verða allir vei-
unnarar flugmálanna að vinná.
Flugmál,
hið nýja tímarit um allt er lýtur
að flugi. janúarheftið er komið
út. Flugmái er vel úr garði gert
og hið læsilegasta tímarit, 35
síður í litprentaðri ltápu. All-
mikið er þar af skemmtisögum,
nokkrar fræðigreinar og svo
ekki sízt teikning að model-
flugu, sem án efa á eftir að'
gleðja hina yngri lesendui'
Flugmáls. Ritstjóri er Ólafuc
Egilsson, blaðamaðúr Stefájí
Ágústsson og framkvæmda-
stjóri Hiimar A. Kristjánsson. •