Vísir - 10.07.1957, Page 4

4
YlSIB
Miðvikudaginn 10. júlí 1957
VKSIK.
7-— - D A G B L A Ð
Tidr kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
| Ritatjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18.00.
Afgreiðsla Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími 11660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20,00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hiksleaíreí:
Brúöuheim iiiö
Sjónleikur eftir H. Ibsen. Leikstjóri
Gerhard Knoop.
Sýning Ríkisleikfélagsins stóðu fuilir lotningar meðan
norska á Brúðuheimilinu, eftir tónskáldið gekk fram hjá
Henrik Ibsen í Þjóðleikhúsinu
Það er hreinn óþarfi að fjöl-
föstudagskvöldið 5. þ. m. veit- yrða hér um Ibs'en eða Brúðu
ir tilefni til margvíslegra hug-
heimilið. Hvorutveggju hafa
Liggur ekkert á
Um næstu helgi eru fjórar vik-
ur, síðan verkfall skall á á
kaupskipaflotanum. Meiri-
hluti kaupskipa landsmanna
hefir legið bundinn tvær
vikur eða lengur, svo að
ekkert er flutt að eða frá
landinu með íslenzkum skip-
um, og útflutningur liggur
því alveg niðri. Hér er sann-
arlega um alvarlegt ástand
að ræða, því að þótt einhver
breyting kunni að verða á
þessu fljótlega — en þess
sjást engin merki, þegar
þetta er ritað — svo að skip-
in fari að sigla á nýjan leik,
hefir þó allt færzt svo úr
skorðum, að inn- og útflutn-
' ingur kemst varla í samt lag
aftur fyrr en eftir nokkra
mánuði. Tjón þjóðarinnar er
því mikið.
Þess sjást þó engin merki, að
ríkisstjórninni finnist, að hér
sé um fullkomið alvörumál
að ræða. Fyrir nokkru voru
meira að segja flestir ráð-
herranna. í ferðalögum úti
um lönd, sumir váfalaust að
skemmta sér, meðan þeir
hefðu aðstöðu til sem valda-
menn. En hér heima lágu
skipin bundin við bryggjur,
og þeir létu sem þeir hefðu
ekki hugboð um, að hér væri
að skapast algert vandræða-
ástand af þeim sökum. Blöð
ríkisstjórnrinnar ræða held-
ur ekki um verkfallið og
stöðvun siglinganna nema
endrum og eins, enda þótt
þetta sé mál málanna í aug-
um almennings.
A undanförnum árum hefir það
jafnan verið viðkvæðið hjá
kommúnistum, þegar verk-
fall hefir skollið á, að ríkis-
stjórnin eigi alla sökina á
því, og þar af leiðandi beri
henni skylda til að kippa því
í lag, sætta aðila og sjá svo
um, að verkalýðurinn fái
sanngjörnum kröfum sínum
fullnægt. Nú heyrast engar
leiðinga, sem ekki koma þess- mér færari bókmenntafræðing-
ari sýningu beinlínis við — og ar og gagnrýnendur gert tals-
þó. jverð skil. En hitt skal fullyrt,
Þeim, sem þetta hripar, er í að sýning norska leikflokksins
minni þýzk vísa, sem hann! í Þjóðleikhúsinu föstudags-
kunni á stúdentsárum sínum, kvöldið 5. þ. m. var stórfeng-
en man nú ekki lengur, en er, legur leiklistarviðburður á okk-
efnislega eit.thvað á þessa leið:'ar mælikvarða. Það skal hrein-
Þetta líf er stórfengleg leik- J skilnislega játað, að ég fór í
sýning. Heimurinn er leiksvið-
ið. En þar eru aldrei þáttaskil,
leikhúsið með snjókúlu í báð-
um höndum, ekki þó bókstaf-
slikar kröfur frá Þjóðviljan-
um, enda er hann nú ekki
lengur málgagn verkalýðs-
ins, sem hann hefir þótzt j
vera sverð og skjöldur fyrir
á undanförnum árum. Þjóð-
viljanumkemur ekki til hug-
ar að kenna ríkisstjórninni
um það, að skipin liggja
bundin við bryggjur, og
honum kemur heldur ekki
til hugar að krefjast þess af
ríkisstjórninni, að hún sýni
nú þann manndóm og fram-
tak að gangast fyrir lausn
deilunnar.
Um það e-r ekki að efast, að það
er erfitt að finna lausn á
þessari deilu og meðal ann-
ars vegna þess, sem núver-
andi ríkisstjórn gerði fyrir
aðeins fáeinum mánuðum.
Þá gekkst hún fyrir því, að
flugmenn fengu miklar
kjarabætur, svo að nema
mun tugum þúsunda fyrir
hvern einstakling. Með því
voru lokur dregnar frá hurð-
um, ný kaupskrúfa sett í
gang, og nú er hægurinn hjá
fyrir margar stéttir að bera
sig saman við flugmenn og
segja: Eru þeir alls góðs
aldrei breytt um svið og aldrei ^ lega talað, en þegar ég sá hinn
um leikrit. Hins vegar hefur | frábæra leik Liv Strömsted í
hinn mikli, óþekkti leikstjóri þá ^ hlutverki Nóru, fór mér eins^
aðferð, að hann skapar alltaf og hinum götustrákunum. Ég
nýja og nýja leikara og leikend- j missti snjókúlurnar mínar. —j
ur. Þannig er leiksýning lífsins Svona Nóru gæti enginn skapað
ailtaf ný.
Þetta minnir á franska vísu,
þar sem líkingin er tekin frá
leiksviði lífsins:
On entre, on crie,
c’est la vie.
On crie, on sort,
c’est la mort.
Það þýðir í lausu máli: Maður-
inn gengur inn, hann grætur,
það, er lífið. Maðurinn grætur,
hann gengur út. Það er dauð-
inn.
Mér koma í hug tvær stuttar
sögur, sem ef til vill snerta áð-
urnefnda leiksýningu. Ungur og
þá lítt þekktur norskur rithöf-
undur hafði boðað fyrirlestur,
seinna þekktur undir nafninu
Knut Hamsun, þar sem hann
nema norsk leikkona. Það er.
erfitt að segja, hvar í hlutverk-j
inu list hennar reis hæst, svo
’ |
jafn var leikur hennar, en
hrifnastur var ég af köngulló-
ardansinum (tarantella).
Leikur Lars Nordrums í
hlutverki Helmers var líka frá-
bærlega góður. Yfir ailri sýn-
ingunni var sérstaklega fágaður
kultur, sem ber leikstjóran-
um, Gerhard Knoop hið feg-
ursta vitni. Iiinir norsku leik-
arar og stjórnendur þeirra geta
viasulega borið höfuðið hátt,
þegar þeir halda heimleiðis,
eins og Ibsen gamli, þegar hann
gekk út úr salnum, eftir að
hann hafð hlýtt á fyrirlestur
Hamsuns.
Noregur er töfrandi land og
ætlaði að tæta sundur verk Norðmenn dásamleg þjóð. í
Ibsens. Hann bauð Ibsen á fyr- nóvembermánuði á síðastliðnu
irlesturinn og gesti með honum. haust| gisti ég eina nótt j Hótel-
Ibsen kom og hafði boðið Ed-!
inu á Holmenkollen. Veður var
ward Grieg með sér. Hinir ald- fagurt> tunglskin) og stjörnu
urhnignu konungar í ríki listar
innar og andans hlustuðu stein-
á sínum tima, en gerði ekki.
Hið opinbera hefir sáttasemj-
ara til að miðla málum í
vinnudeilum. Því miður ber
viðleithi hans ekki ævinlega
ávöxt, og að þessu sinni
ha'fa tilraunir hans til að |
sætta, aðila ekki borið árang-
ur. Venjan heifir verið, þeg-
ar þannig hefir staðið á, að
ríkisstjórnin, er hefir að
sjálfsögðu ólíkt betri að-
stæður en sáttasemjarinn,
gangi fram fyrir skjöldu og
komi hjólum framleiðslunn-
ar af stað aftur. Hve lengi
ætlar stjórn „vinnandi
stétta“ að bregðast þeirri
frumskyldu sinni?
bjart. Ég settist úti við svala-
glugga og horfði yfir Oslóborg,
sem var öll í iðandi ljósahafi.
tilvonandi stilmeistara, og Ib- »
’ ° Eg gleymdi mer og vakti fram
maklegir, en við ekki? Þetta
hefði ríkisstjórnin átt að sjá -þegjandi á gífuryrta ræðu hins
sen sást ekki bregða. Að lokn-
úr. Fyrir um tvæim árum síðan
Litlu verður Vöggur feginn.
Vafalaust hefir þetta forna orð-
tak komið mörgum í hug
fyrir fáeinum dögum við
lestur einnar af ályktunum
þeim, sem miðstjórn Sam-
bands ungra framsóknar-
manna lét frá sér fara fyrir
skemmstu varðandi ríkis-
stjórnina og efndir hennar- á
kosningaloforðum sínum.
Ungir framsóknarmenn
sögðu néfnilega, að þeir
fögnuðu þvi, að ríkisstjórn-
[ in hefði „í engu brugðizt
Um fynrlestri gekk Ibsen ut, átti ég langan> anganmildan
þogull, hnakkakerrtur og sóldag uppi á Hringaríki. Nótt-
,,leyndardómsfullur“ að vanda. ina á. eftir dvaldist ég; ásamt
Hann svaraði ekki einu orði. norskum Vhnun, í fallegum
Það var fyrir neðan virðingu sumarbústað j fjalIsbrún fyrir
bans' * ofan Hringarilti. Við vöktum
Hin sagan er um tónameist- a]la nóttina vig að horfa á
arann mikla, Edward Grieg, ljósadýrðina á Hringaríki og
vm og samstarfsmann Ibsens, stjörnurnar> sem, spegluðust í
sem var þo allt öðruvísi skapi fagurtærum vötnunum. Við
farinn. Edward Grieg átti heima höfðum angan af heggi f vitun.
í Bei’gen og var.ákaflega vin-
um. Eg horfði á sýningu hins
þeim fyrirheitum, sem gefin
voru við myndun hennar.“
Almenningur hlýtur að spyrja,
hvort þeir ungu menn, sem
þarna voru að verki við sam-
þykktina, háfi verið á ein-
. .hverri ánnari stjörnu um
skeið, þar sem.þeir geti látið
sér aðra eins heimsku um
munn fara, eða hvort þeir
geri ráð fyrir, að allir, er
reki augun í ályktun þeirra,
sé svo skyní skroppnir, að
þeir viti ekki sannleikann.
sæll. Eitt sinn að vetrarlagi norska leikflokks á Brúðuheim-
voiu diengii i Bergen að leika ilinu föstudagskvöldið hinn 5.
sé1’ að því að kasta snjókúlum JÚH s l Qg mér varð ekki held_
1 betri borgara, sem fram hjá ur svefnsamt þá nótt.
gengu. Sérstaklega var þeim í Lífið er stutt> en listin varir.
n°P Vlð harðkúluhatta, og að Nýir leikendur koma og nýtt
eg nu.ekki tali um stromp- .>publikum«. Þo er sviðið og
hatta, og lái þeim hver, sem leikurinn alltaf sá sami. Gg þar
vill. Allt í einu hrópaði einn á við þessi franska vísa;'
drengjanna: „Grieg er að,
koma!“ og allir drengirnir
°g
misstu snjókúlurnar sinar og
—————— I
Það hefir nefnilegá aldrei
komið fyrir áður á íslandi. að
I
On entre, on crie,
c’est la vie.
On crie, on sort,
c’est la mort. ■
Ef til vill kann sumum að
ríkisstjórn hafi svikið öll finnast, sem hér sé farið út fyr-
fyrirheit sín á fyrstu fimm ir ramma leikdómsins. En er^
mánuðum lífdaga sinna, svo það nokkur furða? Ég sit hér
að ályktunin er hin mesta með misserisgamla glýju í aug-
firra, svo að ekki sé meira unum af Ijósadýrðinni í Oslo
sagt. En framsóknarstúf-jog tveggja ára gamla angan af
arnir þykjast víst menn að norskum hegg í vitunúm.
meiri, geyin! t __ Karl ísfeld.
Athyglisvert bréf hefur Berg-
máli borizt og er tilefnið stór-
bruninn, sem varð i Trésmiðj-
unni Viði s.l. sunnudag. Bréfið
er á þessa leið:
„Ég var áhorfandi að eldsvoð-
anum i ti’ésmiðjunni Víði, og
datt mér þá i hug, er ég sá
manninn, tepptan á nærklæðun-
um á þakbrún hins háa húss,
sem stóð i ljósum loga, að svona
hefði getað orðið ástatt fyrir
fjölskyldu minni og sjálfum
mér, ef komið hefði upp eldur
í húsinu, sem við bjuggum í um
nokkur ár. Það varð þessum
manni til lífs, að hann gat náð
í kaðal og rennt sér niður eftir
að hafa fest annan enda kaðals-
ins um reykháfinn, og sýndi það
skynsamlega og skýra hugsun
undir slíkum kringumstæðum.
Kaðalinn var að vísu ekki nógu
langur, því að endi hans var
eina þrjá metra eða meira frá
jöi’ðu og lét maðurinn sig falla
til jarðar, en í fallinu felldi hann
mann, er stóð fyrir neðan, en
báðir sluppu ómeiddir.
Kaðalinn bjargaði.
Nú, kaðallinn bjargaði lífi
mannsins, og farið gat svo, að
einmitt kaðall eða kaðalstigi
hefði getað komið að notum, ef
kviknað hefði í húsinu þar, sem
fjölskylda mín bjó. Við áttum
heima í rishæð gamals húss.
Veggir þess voru að vísu úr
steini, en gólf, stigar og annað
úr tré. Mjög ófullkomin olíu-
miðstöð var í herbergi í íbúðar-
kjallara hússins, rétt við stigana
tvo, sem lágu upp á loft. Fyrii*
kom að olía rann út á gólfið úr
miðstöðinni og þarf ekki að því
að spyrja, að hefði eldur kom-
ist í olíuna á gólfinu, hefðu
stigarnir og gólfin verið það
fyrsta sem myndi hafa logað og
íbúum efri hæðanna verið alger-
lega, bannaður útgangur, ef allir
hefðu þá ekki kafnaðir úr reyk
löngu áður en eldsins hefði oi’ðið
vart. Engar dyr voru í stigunumr
svo að eldur og reykur hefðu
óhindi’að leitað upp í risið.
Eldgildra.
Mér var það ljóst, þegar við
fluttum í húsið, að við vorum
í nokkurs konar „eldgildru" og
það hvarflaði að mér að kaupa
kaðal eða kaðalstiga, og hafa.
hann handbæi’an uppi í ibúðinni.
Kannske er ég hii’ðulausari en
almennt gerist, því ekkert vairð
úr kaðalkaupunum. Menn hugsa
ef til vill sem svo: Þetta hús var
búið að standa þarna í 50 ár,
áður en ég flutti i það — hvei’s-
vegna ætti endilega að kvikna í
því, meðan fjölskylda mín býr
þar? Þetta er hættuleg röksemda
færsla, þótt viðkomandi hús
standi enn og standi vonandi þar
til það verður rifið.
Það seni gæti gerzt . . .
Mergurinn málsins er sá, að
atburðurinn á sunnudagsmorgun
inn vakti hjá mér skelfingu, ekki
aðeins yfir því, sem var að ger-
ast, heldur hvað gæti gerzt í
mörgum tilfellum hér í bæ og
víðar; og ég afsakaði sjálfan mig
jafnframt fyrir að hafa vanrækt
sjálfsagða skyldu mina í þessu
efni. Jafnvel þótt ekkert hefði
komið fyrir fjölskyldu mína, þá
var þáð ekki mér að þakka, að
hún þurfti ekki að standa í spor-
um mannsins á þakbrúninni.
Ég vil mælast til þess að Berg-
mál hvetji fólk til að hafa hand-
bæran öryggisútbúnað í húsum
sínum, því að enn eru i Reykja-
vik hús, sem.geta fuðrað upp á
svipstundu ellegar reykur lokað
leið um ganga og dyr,' Þ, E.“