Vísir - 23.10.1957, Blaðsíða 9

Miðyikudaginn 23. u«.r .r ið57
í S IK
I —
Frh. af 4. s.
að byggja fyrir sig efnaverk-
smiðju og verksmiðju til að
framleiða nylonþráð. Indlandi
hefur verið veitt stórlán til langs
tíma eða 33 milljón pund til að
toyggja stáliðjuver og auðvitað
byggir Krupp það. Sementsverk-
smioja er eitt verkeínið hans í
Bpmbay og brú yfir Bosphorus
kemiir því næst. Þá hefur hann
selt Indónesiu eimreiðir og Suð-
ur-Afríka og Suður-Amerikurík-
in fá lika sinn skerf. I Tyrk-
landi er hann líka að reisa stá.1-
iðjuver og margt fleira.
Það var ekki fyrr en þessa
dagana að Bandaríkjamenn gátu
fengið sig til þess að veita Al-
fried Krupp vegabréfaáritun svo
hann gæti heimsótt þá. Þeir þótt-
ust ekki geta veitt fyrrverandi
striðsglæpamanni slíka blessun.
Samt sem áður er hann i félags-
skap við fyrirtæki i Gleveland i
Bandaríkjunum um járnmálms-
leit í Kanada.
Beitz forstjóri lét þau orð
falla, að „þeir mundu ekkert
hafa á móti því að eiga - sam-
vinnu við Breta, sérstaklega með
því að yeita þeim löndum aðstoð,
sem hafa orðið aftur úr í iðn-
væðingunni".
Tíl dæmis um það þrekvirki,
sem Krupp hefur unnið, er bezt
að benda á eftirfarandi: Meir en
2/5 hlutar mannvirkjanna voru
lagðir í rústir í loftárásum og
það sem eftir var, var rifið niður
og flutt á brott úr landinu.
Þá komu til skjalanna þeir
90.003 menn, sem kynslóð fram
af kimslóð hafa helgað sig upp-
byggingu og starfrækslu þessa
fyrirtækis, sem hefur veitt þeim
og fjölskyldum þeirra fæði og
klíöði, hús og heimili í hálfa öld.
Þeir létu sig engu varða, um
erfiði eða daglaun, fyrir . þeim
vakti aðeins eitt: að reisa gamla
fyrirtækið úr rústum, og gera
það stærra og fullkomnara en
nokkru sinni fyrr.'
Ég hitti einn sölumanninn hjá
Krupp einn daginh. Ilann var
ekki eins málstirður og flestir.
Hánn og aði'ir hans lílcar á
meðal þjóðverja eru að safna
pöntunum um öll lönd, sem ann-
ars hefðu lent hjá Bretum. Hann
svaraöi: „Auðvitað erum við að
því. Og ef þér viljið vita af
hverju okkur verður svona vel
ágengt, þá get ég sagt yður það
Það er af því að brezku kaup
sýziumennirnir þurfa alitaf að
vera að skipta um íöt fyrir
„dinnerinn“ í svölum luxushót-
elum á meðan drengirnir okkar
þramma kóísveittir um rylcugar
göturnar í Asíu og Afríku og
knýta nú viðskiptasambönd.
Byssurnar frá Ruhr gátu ckki
bjargað hinum miklu vopna-
verksmiðjum Krupps frá eyði-
leggingu, en í dag lítur ekki út
fyrir ao nokkur máttur í ver-
öldinn geti komið í veg /yrir að
þær verði brátt stærsta iðnaðar-
stórveldi heims.
© NLxon varaforseti' Bandaríkj-;
a-nr.a hefur ferðast fyrirhug-
aóri ferð tii ýmissa Evrópu-
lantía í liaust þar til eftir að
sambandsþinginu hefur ver-
ið slitið að árl.
© í Detroit hafa fimm svertingj
ar krafizt 1100 doilara slcaða-
bóta fyrir að fá ekki aðgang
a-ð knattborðsstofu.
Framh. af 3. síðu.
Upphafið var3
þann 10. maí.
Hin eiginlega uppreist. hófst
í Meerut í Bengal 10. maí 1857.
Það var í sambandi við hegn-
ingu — sem var mjög hörð, eins
og alltaf. Þá gerðu nokkrir
þrjózkufullir hermenn uppreist
móti foringjum sínum og drápu
þá og aðra Breta. En Meerut
var samt sem áður í höndum
Breta. Uppreistarmenn héldu
þegar til Delhi, gem var höfuð-
staður Bengals og aðsetui
■ mógúls-keisaranna, aðeins sjö
mílur frá Meerut. Delhi hafði
J/2 milljón íbúa og hún var tek-
in .erfic'leikalaust, því að hin
indverská herdeiid gekk strax
í lið með uppfeistarmönnum. |
Brezkir hermenn voru fáir
og voru þeir drepnir ásamt!
flestu af því enska fólki, sem
þarna yar. Hrörlegur öldungurj
sem var lokaður inni í höll
sinni og hafði eftirlaun frá
Bretum, var útnefndur kéisan,
tákn mógúl-ættarinnar.
Næstu daga og mánuði
breiddist uppreistin út til mik-
ils hluta Norður-Indlands.
Uucknoy/, sem var höfuðstaður
í Oudh, með 300.000 íbúa, og
hafði ekki verið innlimað fyrr
en árið 1856, var að mestu tek- |
ið af sepoyum. Lítii ensk her-
deild varíi dálítinn hluta r.f
bænura af mestu hörku. Skyld-
menni konungsættarinnar í
Oudh var þar sett á valdastól,
sem fursti undir keisaranum í
Delhi. í Oudh varð meiri þátt- ^
taka í uppreistinni en annars-
staðar, og tugir þúsunda bænda
og búaliða innrituðust í herinn.
Kona varð meðal
foringjanna.
í Jhansi. sem líka hafði verið
innlimað nýlega. neyddu sepoy-
ar furstafrúna, sem var ekkja,
til að taka við stjórninni. Og
þessi unga kona, „Rani“ í
Jhansi, sem frá uophafi hefir
líklega verið holl Englending-
um, varð cinn af glæsilegustu
forystumönnum uppreistarinn-
ar. Morð, brennur og rán eyöi-
lögðu hina brezku stjórn í tutt-
ugasta hluta Indlands. Þetta
voru ríkustu héruðin og í þeim
bjó tiltölulega háttsett fólk.
Sennilega hefir sá hluti þjóðar-
innar, sem var um tíma undir
stjórn uppreistarmanna, verið
25 til 30 milljónir.
í Cawnpore segir þó mest af
uppreistinni. Þar er hugrekkið,
aftur var setið um hana og hún
tekin aftur 17. nóvember. Þar
á eftir var Lucknow yfirgefin
og tekin að íullu í marz 1858.
Glæsileg og snjöll var her-
stjórn Coiin Campbells (sem
siðar varð Clyde lávaríur).
Hann hafði verið í Napóleons-
styrjöldunum og í Krímstrið-
inu og hél.t nú áfram a& bæla
niður uppreistina. ,
Krúnan tekur við.
Sumarið 1858 má segja,' að
styrjöldinni hafi verið lokið:
Bretar sigruðu í því nær öllum
stærri bardögum, sökum betri
herstjórnar og betri vopna, ekki
sízt vegna Enfieldbyssnanna.
Veldi Austur-indverska félags-
ins fluttist nú til brezku krúr,-
unnar og sextán árum síðar
varð Viktoria keisaradrottning
yfir Indlandi.
Þetta yfirJit hefir verið nauð-
synlegt sem bakhjarl fyrir þær
spurningar, sem nú skal nefna:
Ilvers vegna hófst uppreistin?
Var hún fyrirfram ákveðin eða |
ósjálfrátt? Var hún ákveðin af
þjóðernistilfinningu eða vegr.a
trúarbragðanna? I-Ivernig hög-
uðu uppreistarmcnn eða Bretar
sér? Má tala um álit heiðinnar
villimennsku og kristinnar
mannúðar, eins og cft var gért
i Bretlandi á þeim árum?
Hverjar hafa andverkanirnar
orðið? Og fyrst og fremst,
hvaoa hugmyndir hafa menn á
ýmsum tímum gert sér á Eng-
landi og á Indlandi um þessi
mál?
Umræðurnar hófust þegar,
meðan á stríðinu stóð, í þing-
inu. í blöðunum og pésum.
Þegar frá byrjun ársins 1858
eru til lýsingar eftir einn af
fremstu blaðamönnum heims-
ins, fréttamann Times, William
Howard Russell, og hefir bók
hans, „Dagbók mín um . ind-
versku uppreistina“, verið gef-
in út aftur í ár. Hinn sænski
málari Egon Landgren lýsir rétt
um sama leyti Indlandi og stríð-
inu í myndum og hefir iika gef-
ið út bók um það. Þegar árið
Ocminiei vill
fá frelsi.
Franski bóndinn Gastoik.
Dominici hefur sent dóms-
málastjcrninni áskorun um að
láta sig lausan.
Hann
tíma
var a sinum
1859 kom út fyrsta bókin, sem clæmdur til dauða fyrir morð
kalla má visindalega. Kom hún á enskum hjónum og dóttur
út á forlagi Shambers og heit- þeirra 1853, en síðan var dóm-
ir „Saga indversku uppreist- ínum í sumar breytt í ævilangt
arinnar . Enn er skrifað og allt fangelsi. Dominici telur annan
fram á vora daga. |gga báða sonu sína seka, og
: byggir kröfu sína á þvi. Hann.
Andstæðurnar ier í fangelsissjúkrahúsi í Mar-
eru sð h\ér»a. 'seilles og les mikið, enda fær
A Ehgiandi hafa ólÍKar skoð- þann sjaidan gesti, og aðrir
ami kömið í ljós, og þar má fangan vilja ekkí við 'hanik
greina brezkar og indverskar ia|a ^
skoðanir á málinu. En nú er svo
að sjá, sem andstæðurnar sé að
hv.ei’fa. Munurinn er .ekki mik/-
ill á þvi bezta, sem hefir á síð-
arl timum verið ritað á Eng-
landi og þeirri bók, sem Sur-
endza Nah Sen gaf út í maí, að
undiriagi innversku stjórnar-
innar og heitir „Átján hundruð
fimmtiu og sjö“. Söguritarar eru
nokkurn veginn sammála og er
það yonandi af þvi, að fordóma-
laus rannsókn leiðir til svip-'Þeir voru-26 klukkustundir, við
acrar niðurstöðu, sem stenzt. ' stöðuga áreynslu að klífa upp
En bakhiarl einingarinna,r er hinar bröttu fjallshlíðar, sém
þó friðurinn, sem þessar þjóðir rísa við hliðina á jöklinum, og
hafa gert með sér. Það er frelsi komast niður aftur. Þetta verð-
Indlands' árið 1947 sem gerir ur kánnske bara forleikurinn að
það að verkum, að a.tvikin 1857 töluverðri klifurstarísemi á hina.
má skcða ljóst með rósemi og lokkándi íjallstinda fyrir súnnan
• • •
Frh. af 4. s.
umburðarly.ndi árið 1957.
suðúrskausbáuginn.
irnil
Keightly hershöxðing'i, sem
.stióniaði 1 icmaðaraðgerðun i
Breta og Fraldca gegn Egypt-
um,
Að minu áliti er þó meira
Önnur grein um það, sem afrek það. er Millcr og Carlyon
var a .' baki uppreistinni > tókst með tveim hundaadtjum að
bírtist í blaðinu á föstudag- aka alla leið £rá Pamhöfða yfir
ísbraiðu Ross-jökulsins upp
Skéltonjökulihn og að Sicéltou-
stöðinni, en það er 280 km. léið.
Við höfum nú flútt alla leið-
angursflokka af Skcltonjöklin-
taefur verið skipaður ^ um> fiugleiðis, ásamt hundækji'
landstjóri (governor) í Gi- um þeirra og búum okkur nú
bralíar. | undir vetursetu og vonumst fast-
Nýlega var lagður kjöiur að jega eftir þvi að koma fi'am á-
40.000 iesta farþegaskipi i . ætlunum okkar næsta ár. Bú-
Barrow on Furr.ess. Það er, staður okkar er hlýr og vistleg-
smiðað fyrir Qrient Eine og ur og hin stóra visindalega á-i
verður i förum milli Astralíu , ætlun er þegar liafin. Það er
og San Frapcisco. I spennandi ár, scm biour okkar.
Sonur trumbuslaöarans.
H. C. Asiderse!)

Nr. 1.
Kona lrumbusíaga3-ans
íór til kirkju. Þar sat hún
og horrÓi á nýja aitarií),
sem prýtt var íallegum
myndum og útskornum
engiamyndum. Hún varo
svo glöð þegar hún fór að
hugsa um litla barnið, sem
storkurinn ætlaði að færa
henm og hún óskaði þess
heitt, að það myndi líkjast
einni englamyndinni á alt-
aristöíiunni. Og svo kom
ao f>ví að þegar hún heii
barninu í íangi sér, sá hún
að drengurinn lílctist í raun
og veru einum af englunum
á akaristöflunni. — Gim-
steip.mnn minn, sólargeisl-
inn minn, sagði hún við
barmð og trumbuslagarinn,
maður hennar dansaði af
kæti. Drengurinn var svo
skírður Pétur, en samt
fólkið í bænum
hann Rauðkcll. En mcðir
hans icyssti hann á rauoa
koiíinn og kaiiaði hann
bara gimsteininn sinn. •—
Péíur var fjörugur og táp-
mikíil .strákur. Hann söng
hátt og. oft því hann hafði
fallega rödd. Eldihrandur
köíiuðu strákarnir til hans.
Farðn ekki heim í húsið
þitt því það getur kviknað
í húsinu út frá eldrauða
hárinu á þér og þá bylur
víst í trumbunni. Pið skul-
uð bara gæta ykkar fyrir
trumbukolftínum, því enda
þótt hann væri ekki stór
vexti, þá var hann harður
í horn að taka. Svo rak
hann hnefánn í magann á
stráknum sem næstur var
og stríddi honum mest.
Strákurinn varð hræddur
°g lagði á flótta og allur
jstrákahópurinn á eftir
Konum.