Vísir - 28.03.1958, Qupperneq 6

8
VtSIR
Föstudaginn 28. marz 1958

D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 bláðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstiórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 0,00—18,00.
,y Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 20.00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
■>U
Játning Tímans.
Forustugrein Tímans í gær er
að ýmsu leyti athyglisverður
pistill. Þar er ný játning,
sem Tímamenn hafa alltaf
tregðast við að gera, þangað
til nú. En þarna viðurkenna
þeir loks að ríkisstjórnin
hafi enga nýja leið fundið til
viðreisnar í efnahagsmálum
um, engin „ný úrræði" eins
, og lofað var þegar stjórnin
tók við, heldur hafi hún að
, eins lappað upp á gamla
styrkjakerfið, en ætíð hafi
„sigið á sömu hlið“ og alltaf
þurft „að hefja undirbúning
nýfl-a ráðstafana jafnskjótt
og síðustu viðgerð var lok-
ið.“
í þessu sambandi er rétt að
rifja upp einu sinni enn,
hverju ríkisstjórnin lofaði
landsmönnum þegar hún
settist að völdum: Hún byrj-
aði á að lýsa því yfir, að hún
væri sterkasta stjórn, sem
mynduð hefði verið á ís-
landi, og á því skyldu lands-
menn skilja að hún hefði
töglin og hagldirnar og væri
þess megnug að gera þær
ráðstafanir, sem dygðu.
Hún sagðist hafa á bak við
sig meginþorra verkalýðsins,
bænda og launþega og í
samráði við þessar stéttir
ætlaði hún að gera „alls-
herjar úttekt á þjóðarbú-
inu“ og skapa nýjan og
traustan fjárhagsgrundvöll
með ráðstöfunum, sem ekk-
ert skyldu skerða hag hinna
vinnandi stétta. Vinnufriður
væri fullkomlega tryggður,
verkföll úr sögunni og fram-
undan betri tímar fyrir „hið
vinnandi fólk“, sem nú gæti
treyst forustu og forsjá sinna
manna í öllum greinum.
Fylgismenn stjórnarinnar biðu
lengi þolinmóðir og vongóð-
ir eftir úrræðunum, aðrir
höfðu litla trú á þeim frá
upphafi, en trúðu þó varla að
svikin yrðu eins alger og
raun varð á. En svo fór trú
fylgismannanna einnig að
bila og þeir fóru líka að tala
um svik. Blöð Sjálfstæðis-
flokksins héldu vitanlega
uppi harðri gagnrýni á rík-
isstjórnina fyrir vanefnd-
irnar og úrræðaleysið, en
engin viðurkenning kom frá
Tímanum á því, að nokkuð
færi aflaga. Hann hélt því
blákalt fram, að allt væri í
bezta lagi, ný úrræði hefðu
verið fundin og önnur væru
á leiðinni, „úttektin“ yrði
gerð þá og þegar, og nú
væru notuð önnur vinnu-
brögð heldur en hjá fyrr-
verandi stjórn, þar sem
Framsókn átti nú raunar
fjármálaráðherrann, eins og
nú.
Hvað vill Framsókn?
Alþýðublað segir í fyrradag,
að „Framsóknarflokkurinn
vilji algerlega snúa við blað-
inu“. Þar er önnur játning
á því, að blaðinu hafi ekki
verið snúið við þegar stjórn-
in settist að völdum og
meira að segja ekki búið að
því enn, þótt kjörtímabilið
sé næstum því hálfnað.
Ætli útkoman verði ekki sú,
að ef hálft kjörtímabilið
þurfi til að hugsa um að
snúa við blaðinu, þá fari
hinn helmingurinn í það að
ákveða hvernig því skuli
snúið, ef stjórnin þarf þá að
glíma við gátuna svo lengi.
Sennilegra er að þjóðdn hafi
knúið hana til að segja af
sér fyrir þann tíma.
Tíminn segir að viðhorf stjórn-
arflokkanna til dýrtíðar-
málsins séu „ljós í höfuð-
atriðum", en fyrr í greininni
stendur, að innan ríkis-
stjórnarinnar og stuðnings-
flokka hennar hafi ekki
náðst samkomulag um ann-
að en að „halda áfram að
setja nýjar bætur á styrkja-
kerfið“ og „þannig hafi fram
leiðslunni verið fleytt áfram
síðan“. Þessi viðhorf eru
vissulega „ljós í höfuðdrátt-
um“. Innan stjórnarinnar er
sem sé hver höndin upp á
móti annarri og ekki hægt
að ná samkomulagi um neitt
annað en halda áfram með
gamla kerfið, sem allir
stj órnarflokkarnir töldu óal-
andi og óferjandi, þegar
stjórnin settist að völdum,
og þóttust ætla að breyta
strax fyrstu mánuðina.
Oll skrif stjórnarblaðanna sýna
það, að engrar breytingar
er að vænta, nema þeirrar,
að enn verður seilzt niður í
vasa almennings með ein-
hverjum ráðum, til þess að
„lappa upp á styrkjakerfið
til bráðabirgða", og þegar
það er ekki hægt lengur —
þegar sjálfur Eysteinn Jóns-
son, sem fyrir löngu á
heimsmetið í skattauppfinn-
ingum, gefst upp og segir,
að nú sé ekki hægt að finna
upp fleiri nýja skatta og
tolla, þá hrökklast þessi
aumasta ríkisstjórn allra
tíma frá völdum, sennilega
Eþfópia hefir hug á að
eignast Sómalí-land.
Pví er æflað að öðlast
sjálfsfæði árið 11160»
Deila er hafin milli Eþíópín og
Sómalíiands í Austur-Afríku, og
getur hún orðið afdrifarík.
Hale Selassie keisari í Eþíópíu
hefir hug á að leggja undir sig
strandlengjuna, sem áður nefnd-
ist ítalska Sómaliland og er nú
undir verndargæzlu Sameinuðu
þjóðanna. Hann óttast, að Sómali
menn kunni að komast undir á-
hrif frá Nasser, og finnst nóg
að vera nágranni hans á einum
landamærum, þótt ekki bætist
önnur við, svo ekki sé minnzt á
Jemen, sem er handan Rauða-
hafs.
Sómalímenn hafa enga löngun
til að verða þegnar Eþíópíu-
manna, því að þeir hafa aldrei
lotið konungs- eða keisarastjórn,
og hefir forsætisráðherra bráða-
birgðastjórnar þeirra Abdullahi
Issa látið svo um mælt, að lands-
menn óski að stofna fullkomið
lvðræðisríki í landi sínu.
Verða sjá-lfstæðir
1960.
Vestrænar þjóðir Bretar og
Bandaríkjamenn vilja vera
beggja vinir, en það er erfitt,
eins og gengur. Sameinuðu þjóð-
irnar hafa heitið Sómalímönnum
fullu sjálfstæði 1960, en spurn-
ingin er, hvort landsmenn verða
þá færir um að stjórna sér sjálf-
ir og verða ekki einhverjum á-
gengum nágranna að bráð.
Bandarikjamenn hafa að und-
anförnu hjálpað Eþíópiu um
vopn, og telja Sómalimenn, að
þeim sé lítill greiði gerður með
því móti, þar sem vopnum þess-
um kunni að verða beitt gegn
þeim, og að keisarann dreym-
ir um að færa út ríki sitt, svo að
það nái til Indlandshafsstranda.
Hale Selassie reynir að sefa'
Sómali-menn með því að segja,
að hann skuli styðja sjálfstæðis-
viðleitni þeirra, en óski Sómalí-
menn að ganga í samband við
Eþíópíu, þá standi ekki á því, að
þeim muni verða fagnað.
Sérfræðingarnir
eru kvíðnir.
Annars eru sérfræðingar þeir,
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa
sent til Sómalílands til að búa
það undir sjálfstæða tilveru,
kvíðnir varðandi framtíð lands-
íns, því að þar er lítill auður í
jörðu og þjóðin mjög frumstæð.
Aðaluppskera landsins er ban-
anar, sem ítalskt fyrirtæki kaup-
ir nær alla. Landið er aðalfram-
leiðandi heimsins á sviði reyk-
elsis, sem fæst úr safá gúmtrjáa,
en það er ekki líklegt til gróða
á 20 öldinni.
Annars eiga landsmenn mikið
af kvikfénaði, sem talin er tákn
um auð manna, svo að eigendur
tíma ekki að slátra slíkum grip-
um — jafnvel ekki til eigin
þarfa — til þess að ganga ekki
á höfuðstólinn.
Þórður Þórðarson
taflmeistari
Nýkomið:
Uppreimaðir strigaskór,
allar stærðir.
VERZl.
með þeim hætti, að komm-
únistar skríða út úr flat-
sænginni, hrópa á réttlæti
fyrir hönd verkalýðsins og
stofna til nýrra verkfalla
og kauphækkana.
Taflfélag s.f Hreyfils hóf
vetrarstarfið 29. okt. 1957, með
jhinu árlega innanfélagsmóti
sínu, og lauk því 11. fcbr. 1958.
Þátttakendur í mótinu að
þessu sinni voru 24, og skiptust
í þrjá flokka. — í meistara-
flokki tefldu 6 félagsmenn, og
auk þess skákmeistarinn Egg-
ert Gilfer er tefldi sem gestur
félagsins á mótinu.
1. flokk skipuðu 5 keppendur,
en 12 II. flokk.
Urslit í mótinu urðu þau, að
í meistarafl. urðu efstir:
1 —2. sæti Þórður Þórðar-
son og Eggert Gilfer jafnir með
5% v.
3. sæti Guðlaugur Guðmunds
son með 4 v.
4. sæti Anton Sigurðsson með
3 v.
Þórður Þórðarson varð því
skákmeistari félagsins 1958, en
hann varð það einnig 1957,
í 1. fl. varð efstur: Jónas Kr.
Jónsson með 3Ví v.
2. Dómald Ásmundsson með
3 v.
3 Þorvaldur Magnússon með
2y2 v.
Efstur varð í II. fl. Gunnar
Guðmundsson með 10 v.
2. Árni Björnsson með 9 v.
3. Snorri Jónsson með 8V2 v.
Þann 25. febr. voru tefldar
undanrásir í hraðskákmóti fé-
lagsins, en úrslit voru tefld 4.
rnarz. Keppendur voru 23
Undanrásir voru tefldar í
tveim riðlum, og tefldu síðan 5
úr hverjum riðli til úrslita, auk
Eggerts Gilfer sem einnig tefldi
þar sem gestur. — Endanleg úr-
slit urðu þau að efstur varð:
Eggert Gilfer með 10 v.
2. Þórður Þórðarsbn með
71/2 v.
3. Magnús Vilhjálmsson með
6 v.
4. Anton Sigurðsson með
51/2 v.
Þórður Þórðarson varð því
einnig hraðskákmeistari félags-
ins 1958.
Þann 28. febr. s 1. tefldi skák-
meistarinn Eggert Gilfer fjöl-
tefli við félagsmenn á 18 borð-
um, og vann skákmeistarinn 10
skákir, gerðá eit't jafntefli og
tapaði 7 skákum.
3. marz fór svo fram skák-
keppni milli Taflfélags s.f.
Hreyfils og Taflfélags alþýðu, á
13 borðum, og lauk með 7:6 v.
Hreyfilsmönnum í vil.
Úr heimi ínyhdlistailnnar.
Frá Guðmundi Einarssypi frá
Miðdal, hefur borizt eftirfarandi
athugasemd við útvarpserindi
Björns Th. Björnssonar sl. mári'u
dag, „Úr heimi myndlistarinn-
ar“:
„1 útvarpsþættinum „Úr heinri
myndlistarinnar" sem Björn Th.
Björnsson flutti s.l. mánudag
minntist hann á Wiliam Morris
— Islandsvininn góða — og
tilraunir hans með að stofna
list og listiðnaðarverkstæði i
Englandi. Var helzt á fyrirlesar-
anum að heyra að tilraunir W.
Morris í þessa átt „hafi rurinið
út í sandinn”. Ef átt er við að
stofnanir hins iriikla skálds og
snillings hafi orðið að engu, þá
er það mikill misskilningui'.
Hefði fyrirlesari látið svo lítið
að fletta upp i fyrirtækjaskrá
Lundúnarborgar, þá hefði hann
fundið þrjú stór og fræg verk-
stæði William Morris og Co.
Smíði listrænna gi'ipa.
Verkstæði, sem vinnur að
steindu gleri og listi-ænni járn-
smiði (þar vinna tugir færustu
listamanna). Annað verkstæði,
sem gerir gi’ipi úr gulli, silfri,
tini og kopar. Er það frægt víða
um lönd fyrir fagra kirkjugripi
og drífna skartgripi. Verkstæð-
ið er í þrem deildum og hefur
stórhýsi til umráða.
Þriðja fyrirtækið, er steypu-
verkstæði, eitt hið bezta í Evrópu,
hefir tekið að sér vandasömustu
útfærzlur fyrir listamenn úr
þrem heimsálfum notar ýmsar
frumlegar aðferðir við bronce-
steypu. Útfærir allt frá kerta-
stjökum til stærstu standmynda.
Hefur það einnig útfært íslenzk
listaverk. Sömuleiðis glervei'k-
stæðin.
Rúðurnar í líessa-
staðakirkju.
. í kirkjunni á Bessastöðum.
getur Björn Th. Björnsson séð
vinnu á steindum rúðum Bessa-
staðakirkju. Forstjóri þessarar
starfsemi William Morris & Co.
er Frierick Cole, hann kom
hingað til lrfndsins s.l. sumar er
endurvíksla kii’kjunnar fór fram:
Þetta mun hafa farið fram hjá
B. Th. Björnssyni.
Bókagerð.
í fjórða lagi beitti W. Morris
sér fyrir listrænum vinnubrögð-
um í bókagerð. Eru aðferðir
hans viðhafðar af beztu bóka-
útgefendum Englands enn í dag.
Að öllu þéssu athuguðu er
varla hægt að segja að hið merka
starf W. Morris „hafi runnið út
í sandinn" heldur er það „þjóð-
leg staðreynd."
Undirritaður hafði tækifæi’i til
að vinna lítilsháttar í sambandi
við verkstæði W. Morris, og
sannprófa hið menningarlega
gildi þeirra. Þau standa á traust-
um, þjóðlegum grundvelli, leiða
hjá sér tízkutildur og hégóma.
1 safni verkstæðanna eru
teikningar af islenzkum gripum,
eru ýmsir þeirra muna nú
horfnir. Þar eru t.d. kaleikar og
aðrir kirkjugripir, snildar vel
teiknaðir. Forráðamenn fyrir-
tækjanna virtust mjög vel heima
í íslenzkri skreytilist, létu þá ósk
í ljósi að heimsækja ísland.
Ýms blöð og tímarit íslenzk
hafa get;ð starfsemi fyrirtækja
William Morris & Co. undanfar-
in ár. Væri ástæða til að Björn
Th. Björnsson kynnti sér þau
ummæli.
Guðmundiir Einarsson
frá Miðdal.