Vísir - 28.05.1958, Qupperneq 4

L
Ví SIE
Miðvikudaginn 28. maí 1958
Árnarvatnsheiði er afréttarland efstu sveita Borgarfjarðarhér-
aðs. Á myndinni sést þegar nokkur hluti safnsins er rekinn
niður af heiðinni.
Framh. af 3. síðu.
|og sambýlið var gott um nótt-
tjaldræfli um nóttina, án þess ina.
A föstudaginn var enn hríð,
en skifti þó éljum og þá tókum
við netin upp þvi okkur þótti
ekki árennilegt að hafast þarna
lengur við eins og ástatt var.
að hita okkur kaffi eða annað.
T.jaldið sviftist ofan
af þeim.
Daginn eftir var komið prýðis-
veður. Þá lögðum við netin og ^Skiftum við Sigurður með okk-
þurkuðum fötin. Um kvöldið j ur verkum, þannig að ég fór út
eldum við silung í soðið og þá á vatnið og náði netunum, en
hefui- Sigurður orð á því hvað Sigurður var í landi, hirti sil-
Ijót blika gangi upp á himininn unginn úr netunum og tók grjót-
og sennilega boði hún veðra- ‘ ið úr. Af þessu verki varð ég
sirifti. rennandi blautur þvi engin voru
Sú varð og raunin á, þvi þegar hlífðarfötin né olíufötin til í þá
við vorum búnir að sofa í á að daga. Á meðan bundum við hest-
gizka klukkustund er tjaldinu ana á streng til þess að missa
skyndilega svift ofan af okkur. ekki af þeim út í hríðarsortann.
Þá var skollin á þreifandi stór-
hríð með afspyrnuroki. Var
ekki um annað fyrir okkur að
gera en að týna saman dótið eft-
j — Og gistuð þið svo nóttina
eftir í Hliðskjálf?
1 — Það var ekki því að fagna,
þvi við héldum niður til byggða
ir föngum, nesti, plögg og annan eftir að dimmt var orðið af nóttu,
farangur og labba út í myrkrið við báðir blautir og kaldir en veikir.
— Þetta voru engir hrakning-
ar, blessaður vertu, bara misjöfn
veður og maður bjó sig ekki eins
vel út í gamla daga og mað-
ur gerir nú, hafði heldur ékki
skilyrði til þess.
•Annars er mér önnur ferð
minnisstæð ýmissa orsaka
vegna, en það var í eftirleit
seint á hausti og vorum við tveir
saman, Jósep á Signýjarstöðum
og ég. Við lögðum upp frá Húsa-
felli löngu fyrir dag og enn
myrkt af nótt þegar við komum
að Hvitá. Sjáum við þá blossa
norðanvert við ána, sem dó út
á milli. Reyndist þetta vera
haugaeldur því þegar við tókum
að leita hinum megin árinnar
fundum við þa.r silfurskeiðar-
brot.
Annað undarlegt fyrirbæri
kom fyrir okkur að kvöldi þessa
dags. Þá gistum við í gangna-
mannakofa við Reykjavatn og
þegar við tókum að snæða nesti
okkar í kofanum um kvöldið,
lagði Jósep frá sér á gólfið for-
láta hnif, sem hann átti. Þegar
hann ætlaði að grípa til hnífsins
rétt á eftir var hann horfinn og
hefur aldrei sést síðan.
Daginn eftir skiptum við með
okkur leit og var þá komið
kalsaslydduveður. Annar okkar
fór norður í svokölluð Búðarár-
drög, en hinn í Áttalækjardrög
og fundum í þeirri leit tvö tryppi
sem við fórum með niður að Arn
arvatni stóra. Þar gistum við í
Hliðskálf um nóttina, en vorum
íþá gegndrepa báðir. Urðum við
að sofa í blautum fötunum, en
gátum hitað okkur eitthvað um
kvöldið.
Þeir urðu sjaldan
veður fór harðnandi og hríðin
jókst með kvöldinu.
Eg man það að Sigurður reið
og hríðina.
— Ekki þó til byggða?
— Nei það var sæluhús á
næsta leiti, hlaðinn kofi úr torfi grárri hryssu, mestu kosta-
og grjóti sem ferðamenn á leið skepnu, sem oft hafði verið í
milli Norður- og Suðurlands voru ' hoiðarferðum áður. Þegar við
vanir að gista í og ber nafnið vorúm búnir að vera á að gizka
Hliðskjálf. Þessi kofi stendur enn 2 stundir á ferð vildi hryssan
uppi en er hrörlegur orðinn.' ek-ki halda áfram í þá átt sem
Þangað stefndum við í hríðinni,' Sigurður stefndi henni. Lét hann
en til þess að komast i Hliðskjálf haila þá ráða ferðinni og tók
Um nóttina gerði norðanstór-
hrið og hefðum við verið illa
komnir ef við hefðum ekki haft
skálann til að hýrast í. Var það
í annað skiptið sem hann bjarg-
aði lífi mínu.
Upp úr hádeginu daginn eftir
slotaði veðrinu nokkuð og lögð-
um við þá af stað. Fór annar og
sótti kindur, sem við höfðum
séð móts við Reykjavatn kvöld-
ið sem við komum þangað, en
urðum við að vaða á sem heitir hí*n aðra stefnu, en það var
Skammá. Það var kalt í þvílíku stefnan til byggða. Skilaði húnjhinn rak tryppin. Þrátt fyrir
veðri, en um það var ekki feng- okkur heilu og höldnu. Við kom- ,þæfingsófærð, sem komin var
ist. Og kofinn reyndist okkur, um rði:i: um fótaíerðartíma að jvegna fannkomunnar, gekk ferð
eins og á stóð, sannkallað sælu- Kalmanstungu, efsta bænum í okkár sæmilega. Fórum við að
hús.
héraðinu og þeim sem næstur
Úlfsvatni um kvöldið, gistum
in rétt sextíu ár frá því þetta
var.
tít á vatn í
vitlausu veðri.
Þegar við vöknuðum og litum
út á fimmtudagsmorguninn var
enn glórulaus bylur, en undir (
kvöldiö fórum við og náðum i
hestana, sem staðið höfðu í ííann fann
höm allan daginn í höftum og sUfurskeiðai'brot.
voru soltnir orðnir og kaldir. Við v- kanntu fleiri hrakninga-
létum þá inn í kofann til ok-kar sögur úy heiðarferðum þínum?
er heiðinni. Okkur var þá oröið jþar í skála um nóttina og héld-
mjög kallt, enþar fengum við um daginn eftir til byggða.
nýmjólk og brennivín og urðum j — Veiktust þið aldrei í þess-
fegnir hressingunni. Nú eru lið- um slarkferðum i misjöfnum
veörum og við illan aðbúnað?
- - Það kom sjaldan fyrir. Mað-
ur var vanur þessu og það bitn-
aði ekkert á manni. Aðeins í eitt
skipti man ég eftir að ég veikt-
ist norður á Arnarvatnsheiðj, en
raunar var ég veikur orðinn
þegar ég lagði af stað.
Þetta var skömmu fyrir hvita- um þau, sem ég hafði áður lagt
sunnuna. Hafði ég verið sendur um kvöldið. Að þessu búnu fóru
i kaupstaðarferð í Borgarnes svo þeir, feðgar niður til byggða og
sem venja var til og var þá með sögðu á Húsafelli þau tíðindi að
tvo hestvagna. Segir ekki af ég væri veikur. Brá Þorsteinn á
þeirri ferð fyrr en ég kom til Húsafelli þegar við, sótti hómo-
baka, að þá var ég eitthvað und- patameðöl upp að Gilsbakka (en
arlegur orðinn og ekki með í þá daga var öllu meira leitað
réttri herslu. Eg var máttlítill,! til séra Magnúsar Andréssonar
með höfuðverk og hafði ekki | á Gilsbakka í veikindatilfellum
lyst á mat. EJckert lét ég bera en til læknis) og að því búnu
á þessu og morguninn eftir kem kom Þorsteinn með meðöiin til
ur Ástríður húsfreyja að máli mín fram á heiði.
við mig og segir að nú þurfi ég
að skieppa fviir sig fram á heiði jjann tæmdi bai’a glösin.
og ná í silung fyrir hvítasunn-j Þegar Þorsteinn kom lá ég í
lina‘ : móki í tjaldinu og hélt hann mig
| fyrst í stað vera dauðan. Svo
Þá aðeins brenni-
vinsstaup.
Fór ég þá að gauga frá netum,
svipast um eftir hestum og búa
mig á annan hátt til farar.
sá hann lífsmark með mér og
tók þá fram meðalaglösin. Var á
þeim nákvæm forskrift hvernig
þau skyldu notuð og mátti ekki
taka nema 5 dropa úr hvoru
glasi -— en þau voru tvö — á
Morgunin éftir lagði ég af klukkustundafresti. Þegar Þor-
stað í býti, kom snöggvast við i steinn sá ekki til tók ég giösin
Kalmanstungu og fékk þar t)risti npp j þeim og saup úr
brennivínsstaup, en hafði ekki þeim báðum til botns. Eg hafðí
lyst á öðrum góðgerðum. Eg var enga þolinmæði að bíða i marg-
enn slappur og lasinn en hresst- ar klukkusitundir og telja í hvert
ist töluvert við brennivinið að skipti úr þeim 5 dropa. Að þessu.
mér fannst. búnu fann ég yl færast um allan
Held ég nú sem leið liggur Jíkamann, ég grúfði mig niðtir
fram á heiði og við svokallað i pokann og steinsofnaði.
Stóralón hitti ég Sigurð bónda I Hversu lengi ég svaf veit ég
í Hraunsási, sem þá var þar við ekki, en þegar ég vaknaði, var
veiðar. Var hann að sjóða silung eg gegndrepa af svita svo ekki
þegar ég kom, en ég hafði enga j var þurr þráður á mér — en ég
lyst á honum og sagði honum að alfrískur. Eg skreið úr pokan-
ég væri hálf slappur. Samt hélt 1 Um, labbaði mig út að vatni
ég áfram ferðinni að Úlfsvatni, klæddi mig úr hverri spjör og
en þar hafði ég ákveðið að veiða. þvoði bæði fötin min og mig
Um kvöldið gat ég lagt helm- sjálfan og fór að því búnu að
inginn af netunum, en þá var ég vitja um. Eg kom heim með
þrotinn af kröf.tum og lagðist hestana klyfjaða af vænum sil-
fyrir í tjaldi minu. Skreið ég i ungi.
hvilupoka minn of féll í mók.
Um nóttina komu þeir til mín
Hraunsásfeðgar, Sigurður og Læknar er á þurfti
Jón sonur hans til þess að vitja að halda.
um mig. Lögðu þeir þá það sem — Er þetta eina skiptið, sem
eftir var af netunum og vitjuðu Frh. á 9. s.
Skamnit frá Réttarvatni cru tvö forn útilegumannabæli. annað
sem Fjalla-Eyvindur hafðist við .í, en haö er ejóta í sléttu
hrauni og ber lítið á henni. Á myndinni scst maður koma upp
úr holunni. Hún hcitir Eyvindarhola.
reiðann til að forða sér undan
þeim hræðilegu ófreskjum, sem
eltu hann. Er hann sá, að þetta |
kom fyrir ekki, stökk hann í
ofsahræðslu úr fimmtíu feta
hæð ofan i sjóinn.
Kona skipstjórans, frú Briggs,
kom þjótandi upp úr káetunni
með barn sitt i fanginu og alla
djöfla neðri heima á hælum sér
og steypti sér fyrir borð. And-
artaki síðar fylgdi rnaður henn-
ar á eftir með Biblíuna í hend-
inni og andlitið afmyndað af
skelfingu. Og þannig æddi öll á-
höfn skipsins í opinn dauðann,
ílýjandi undan púkum, skrímsl-
lim og ófreskjum, sem aðeins
i voru til i afskræmdri ímyndun
hvers og eins.
Margir freistast að líkindum
til að segja, að'annan eins þvætt-
ing og þetta hafi menn aldrei
heyrt. En þetta er rangt. Þetta
hefur einmitt komið fyrir í raun
og veru og verið getið i íjölda
stórblaða heimsins.
Aðfaranótt 17. ágúst 1951
greip djöfulæði um sig i- smá-
bænum Pont St. Esprit í Fi-akk-
landi. Fjórir íbúanna dóu, marg-
ir meiddust, en þrjátiu manns
var handtekið og flutt í sjúkra-
hús í fjötrum, æpandi og öskr-
andi um djöfla, ófreskjur, morð-
ingja og vitiselda.
j Læknar og vísindamenn voru
| kallaðir sam;in, til þess að leysa
ráðgátuna um þennan hræðilega
brjálsemisfaraldur. Sjúkdóms-
einkennin gáfu þeim til kynna
hvað hér var á seyði og þeir
röktu fljótlega ferilinn til or-
sakarinnar.
Vesalings fólkið hafði etið
brauð úr mjöli, er innihélt ergot.
Malari einn var tekinn fastur og-
myllu hans lokað. Mjöl frá öðr-
um myllum i nágrenninu var
rannsakað í skyndi.
Ergot er sveppur, er hefur
sérstaka eðlishneigð til samlög-
unar við allar tegundir korns,
einkanlega rúg. Hinn virki hluti
sveppsins er ergotin.e, sem er
baneitrað, skapar ógurlegar of-
skynjanii', sjálfsmorðsástríðu og
veldur. að siðustu dauða. Vitaö
er um faraldur af þessu tagi. i
Rússlandi, Belgiu, Austur-Þýzka
landi og Indlandi,
Hvað einkennir mest frásagn-
ir sjómanna siðustu aldir? Ilið
vonda íæði. Á þeim tímum var
allskpnar viðbjóðslegt ómeti tal-
ið nógu gott handa sjómönnum.
Og þeir fengu bað líka: drag
úldið, maðkuð kjöt, maðksmogið
skipskex, súi't brauö úr .vondu
mjöli.
Það virðist mjög líklegt, að
hefði hinn dularfulli atburður i
sambandi við „Mary Celeste“
gerzt 1957 í stað 1872, heíðu yf-
irvöldin ekki tekið það sem gott
og gilt, þótt svo virtist sem vatn
og vistir skipsins hefðu verið
r.ægilegar. Vatn og vistir hefðu
verið teknar til nákvæmrar
rannsóknar og ráðning. hinnar
torskildu gátu fundizt í einu
orði — ergot.
Orsök ráðgátunnar um „Mary
Celest“ gæti auðveldlega stafað
frá burtfararhöfn skipsins, frá
vörugeymslu fullri „matvæla",
sem ekki voru boðleg svinum.
----•------