Alþýðublaðið - 31.01.1958, Blaðsíða 6

Alþýðublaðið - 31.01.1958, Blaðsíða 6
6 AlþýðublaSiB Föstudagur 31. jari. 1958 SÓSÍALDEMÓKRATA- FLOKKUU Þýzkalands (SPD), sem var stoinaður í Lsjpzig 1863, varð stærsti flokkur lands ins, þegar hann fékk 4 af 12 miiijonum greiddia atkvæða við kosningar til ríkisþingsins 1912. Við Kosningar í júní 1920 fengu sósíaldemókratar og ó- háöir sósíaidemókratar meira en 11 milljónir atkvæða, tvo fimmtu hluta allra þeirra atkvæða, sem greidd voru í þeim kosningum. — Á tímabilinu 1883—1929 knúðu þýzku verkalýðsfélögin fram mjög mikilvæga vinnu- og tryggingaiöggj öf — þá full- komnustu, sem þá var til í theiminum — og tittölulega góð lífskjör. Árið 1928 voru um 5,7 milljónir verkamanna í verka- lýðsfélögum sósíaldemókrata og kaþólskra, og raunveruleg laun þýzkra verkamanna voru þá 6% hærri en 1913 — þrátt fyrir alla sóun verðmæta á ár- um fyrri heiinsstyrjaldarinnar og ógurlega verðbólgu eftir hana. Við kosningar til ríkis- þingsins 1928 fékk flokkur naz- ista ekki einu sinni eina millj- ón atkvæða. Moðan Weimarlýðveldið var ■og hét stóðu vopnuð samtök þjóðernissinna, naz'istar Hitl- ers og kommúnistaf'.okkurinn (KPD) undir forustu Ernsts Tháimanns og Wi’lhelms Piecks að stöðugum árásum á stoínan- ir þess og réttindi. Og þegar heimskreppan mikla skall á og 6 milijónir þýzkra verkamanna rnisstu atvinnu sína, snéru kjósendur baki við lýðræðis- ftokkunum, sem farið höfðu með völd — sósíaldemákrötum, kaþólskum og frjálslyndum. Hazistar og kommúnistar hirtu fylgið. Árið 1930 fengu nazist- ar 6 milljónir atkvæða við kosningar til ríkisþingsins; og í nóvember 1932 var atkvæða- inag’n þeirra komið upp í 1.3 möjónir — einri þriðja allra greiddra atkvæða. í beim kosn ingum, sem voru síðustu frjálsu kosningarnar, fékk komrnún- istaflokkurinn 16% allra greiddra atkvæða; sósíaldemó- kratar voru komnir niður í 20%. Þegar á leið kreppuna og hún hélt áfram að harðna, urðu nazistar og kommúnistar svo öflugir, að þeir gátu í saraein- ingu -’amað bvaða stjóm svn. var. Skömmu áour en kreppan hófst höfðu kommúnistar stimplað hinn lýðræðissinr.aða sósíalisma höfuðóvin sinn; s te fi u sk rá alþj óðas amb a nd s kommúnista, sem samþykkt var á 6. þingi þess (1928), „lagði áherzlu á það“, eins og Stalin sagði um þær mundir, ,.að sós- íald mókratar séu aðalstoð auð valdsins í röðum verkalýðsir.s og höfuðóvinur kommúnism- ans“. 4rið 1931 skoruðu sósíal- demókratískir og kabólskir verkalýðsleiðtogar Þýzkalands á konimúnista að taka höndum sar-an við þá til þess að bjarga lýðv'ldinu. En kommúnistar vísuðu þeirri áskorun á bug: Slík samtök, sögðu þeir, myndu „að?ins afvopna vekralýðinn". í maí 1932 var sósía’ldemó- kratíckri stjórn Prússlands steýnt með þingsályktun, sem kommúnistinn Wilhelm Pieck flutti en sambykkt var af naz- istiim. bjóð°rnissinnum og kom múnistum. Þetta rothögg gegn Weöarlýðveldinu gerði þá- verandi kanzlara, þjóðernis- sin'ianum Franz von Papen, unnt að ná vfirstjórn pnrss- nesku lögreglunnar úr höndum sós'itdeinókrata. Eftir það gátu verkamenn engrar verndar væ'it if henni gegn harðnandi ofbeidisárásum nazista. Tvisv- ÖNNUR 6REIÍ ar á árinu 1932 tóku kommún- istar og nazistar höndum sam- an á ríkisþingi um þingsólykt- anir, sem knúðu fram nýiar kosningar og juku enn á öng- bveitið á þessum kreppuárum. Og í október sama ár stóðu þeir sameiginlega að verkfalli, sem stöðvaði samgöngur Berínar. ’Dgar Hitler varð kanzlar; 30. ianúar 1933, fengu óbreyttir býzkir kommúnistar — þar á meðal þúsundir hugprúðra verkamanna — þakkimar fyrir ''•’csa samvinnu foringja sinna við nazista. KommúnistaPokk- ur Þýzkalands var bannaður og ’rásundum kommúni'stiskra verkamanna varpað í fang'’Li. ’^rh;’lrna'Vr\ dó síð.q-r í fancrnbúð- um. en Pieck Walther Ulbricht fleiri komust ímdan. Á vjjdá tímq uazista á Þýzkalandi (1933 —-1945) voru bdr I°nr-Ist af •’iistur í Moskvu. Só.sialdemó- i^ratar gr«*iddu at-k'm- ff, á ríMs- hingi g°gn hr>imiMa'’lömirin.m, sem veittu HiPer einræðicv°Id; ""I hiis svq’-n*í m-'fi V,„r[ ]áta hivMtaka sé=ía'd°mókrata unn. ■’hv-um. evðilevqia ”°rha1vðs- r' 1S cr h.. (\ a jrv"- at- 'rinnúlevsinu“ w>,"ð skvldu- -’innu við stríð’siðnað. ' I maí 1945 komu b°5- Pi°ck i ecr Ulbricht aftur frá Moskvu I tíl b°ss að endurr°isa Komm- únistaflokk Þýzkalands í B°r- 1ín og á harnámssvæði Pnrssa á A ,'bvzka1andi. Fvrstn s°x -•íVumar r«>ddu b°jr stofnun -„ruaiu.aðs verkalvðsflokks urn -11+ Tn-rzV'>la'nd við hón noVk- --rv.q 1 i'tt b°VVt,ra sósiaMamó- itq q R°rtín Tn’i’lrr ínrnstu tns Gí-'ntmvrvMs HI x F°cl"m- — ncr Erirbr 0-riffV°sl: en 19. -’ivw.í — noVVvm 'Mg.um eft’r oíV QíhVav TviQrcViálVnr. c+ir’fPvTUn fi.Hmivra f’oVka á —> C CTT’*—’ y+Ó "’ Orin on;v»noj> 'v—Wirik+q s^cíaHe^ókv^ta, Vrl'c+iT.opura 0°^ ,rir° demókrata) — til-kvnnti TTlhrirbt. að úr sáTn°mingu !.om,iviúnists og .sósíaldemó- ’-rata gæti ekkert orðið án þess að „fræðilegt upwriör“ hefði ' áður farið fram milli þe.irra. Á næstu mánuðum skn-ði hernámsstjórn Rússa býzka Vommúnista í aFar helzru á- hr+íq-stöðnr. í stiórn sjálfs her- námssvseðisins fangu b°ir ráð- b°rra innanríkismáia. lögreglu- n-(óia áróðursmiála o? une’d's- irála, þar m°ð þjálfun ailra op- inb°rra starfsmanna. í stjórn b’irra fimm :,Ianda“. s-m yoru á h-rnámssvæði ráðstjórnarinn ar fengu þeir einnig ráðh-rra lögregluirála, innanríkismá]a og áróðursmála, þar með þjálf- un opinberra starfsmanna. 1 M"’cklenburv .voru 6Æ bo>'"ar- stinrar af 74. sem hernáms- -tiórnin skipaði, kormnúnistar. í 26 svslum í Thúringen voru 73 lögreglustiórar og brír ficrðu allrá vfirmanna í lög- rsglunni kommúnistar. Þ-ir ?engu og allar mestu ábrifa- -töður í borgarstjórn B'r’ínar. við Bsrlínarútvarpið sem og við útvarnsstöðvarnar í Leipzig og Dresden. Blöð kommúnista fsngu að koma út í samtais t;órum milljónum eintaka — fiórum sinnum fleiri eintökum m blöð allra hinna f’okkanna briggja til samans. Lýð>-”ðis- sinnuð blöð voru háð stöðugri ritskoðun, og þeim var neitað bæði um pappír og aðgáng að prentsmiðjum. Milljonum kom múnistískra áróðursmiða og auglýsinga var dreift og komið fyrir á húsveggjum í hverri einustu borg á herriámssvæði ráðstjórnarinnar og flugrit Uibrichts, Piecks Ög annarra kommúnistaleiðtoga voru til sýnis í öllum blaðaútsölum og bókaverzlunum. í Schwerin var nýleg prent- I smiðja sósíaldemókrata. sem nazistar höfðu tekið eignárnámi í maí 1933, tekin eignarnámi i annað sinn í júlí 1945, þá af kommúnistum, þegar fvrstá sósíaldemókratíska blaðið var um það bil að koma úr prent- vél hennar. í Magdeburg sagði setuliðsstjóri Rússa sósíaldemó- krötum, að blað beirra gæti ekki komið út sökum ,,erfið- leika á prentun11, enda þótt sós- íaMeimókratar hefðu a'lan út- búnað til hennar sjálfir. í Ohemnitz var prentsmiðja sós- íaMemókrata blátt áfram eyði- lögð. Þ-gar komið var fram í októ b-r 1945. voru þeir sósísld-mó- kratar, sem í fyrstu voru h'lynnt ir stqfriun sameinaðs verkalýðs ■ flokks farnir að efast stórLga um viturleik slíkrar sameining ar. í nóvembep það ár saeði Grotewoihl, þá fonmaður sósíal- demókrataifl’Okksins á hernáms svmði ráðstjórnarinnar, á opin- berum fundi, að full trygging vrðí að v°ra fyrir því, að lýð- ræðið yrði virt, áður en sósíal- d°mókratar tækju afstöðu til sameiningartilboðs kommún- ista. Ritskoðendur ráðstjórnar- innar bönnuðu að birta þessa ræðu Grotewohls; og á ráð- stéfnu beggja flokkanna 20.->- 21. desember lýstí hann sig al- gerlega andvígan saméiningu þeirra, nema hún fævi fram um allt Þýzkaland. „Við erum sann færðir um það,“ sagði hann, ,,að sameining á hernámssvæði ráð stjórnarinnar einnar myndi gera það ómögulegt að samema verkalýðinn á hinum hernáms- svæðum landsins“. Þessi ræða Grotewohls var ekki heldúr birt neins staðar á hernáms- svæði ráðstjórnarinnar. Les- endur blaðanna, sem voru öll háð ritskoðun hennar, fréttu ekkert annað af þeim fundi en það, að þar hsfði verið sam- þykkt ályktun sem væri hlynnt sameiningu flokkanna. En um þetta levti tóku emb- ættismenn ráðstjórnarmnar upp nýja baráttuaðferð, sem átti að skjóta sósíaldemókröt- um skelk í bringu og brjóta mótspyrnu þeirra á bak aftur. I Halle var ritstjóri sósíalöemó- krata, Hugo Saupe, neyddur til þess að birta kommánistískar forustugreinar gegn óháðum sósíaldemókrataflokki á fyrstu síðu blaðs S’íns. í Zwickau var blað sósíaldemókrata bannað a'f því að það var andvígt sam- einingu flokkanna; það kom þó innan skamms út aftur undir annarri ritstjórn, sem var hlynnt kommúnistum. Um sama leyti var hundruðum sós- íaldemókratískra embættis- manna sagt upp störfum af stjórn hernám'sliðsins og þeir annaðhvort sakaðir um „spill- ingu“ eða „skort á hæfileikum“. ensen ns RITK0FUNÐUSIN.N Tom Kristensen hlaut nýlega heið- urslaun þau, sem danska ríkið veitir fvrir friábær bókmennta- ^ leg störf. Fyrst var launum þessurn út- hlutað 1928, og síðan hafa eft- irtald.ir danskir rithöfUndar tin Andersen-Nexö, Johannes notið þeirra: Henrik Pontoppi- : dan, Johannes V. Jenserj, Mar- ' Jörgensen, Paul la Cour, Thit Jenssn og Karen Blixen. sam : er ásamt Tom Kristensen á þess ur launum nú. í til'tfni af því að Tom Kris- tcns.vi voru veitt h-iðursMun- in, skrifuðu nokkrir hinna yngri rifthöfunda Dana um hann í Politiken. Fraok J’+'ger farast svo orð tneðal annars: H'rar á maður að skipa Tom Kristenssn í hóp danskra rit- höfunda? Síðastliðið ár kom út kvæðasafn hans „Den sidste , Lygte“ og þessi ljóð gætu ver- ið ort af iafnaldra manns, ung- um manni, sem glímir ”:ð 'ömu vandamiál og maður sjálfur. Og í dönsku bókinni, sem ég ; las í gagnifra°ðaskóla, var rcvnd ■ ar ljóð aftir Tom, Ijóð um Knud j Rasmussen. Öllu erftðayl ev að | staðsetia Tom Kristensen í . dartskri bólcmenntasögii. begar maður hefur heimsótt hann Tom Kristensen nokkrum sinnum á heimil; hans „Torelore“ á Thurö. Hverjum er léttara um að segja frá en honum? Það er langt síðan þjóðsögur fóru að myndast um Tom, en það þarf hann ekki að taka nærri sér, því hann er sjálfur hetjan í öllum sögunum. Ilann banf ekki heldur að taka sér það nærri, að hann er meistari og lærifaðir svo margra ungra Ijóðskálda. Það er vottur um víðsýni hans, að í rökræðum Framhald á 9. síðu 1 Slík uppsögn opinberra emb- i ættismanna þýddi meðai ann- ars það, að þeir misstu þá skömmtunarmiða, sem emb- ættismönnum var úthlutað, og fengu svo lítinri skammt í stað inn, að þeir sultu hálfu hungri. Á öllum opinberum funduni sósíaldemókrata hi’aðrituðu komm únistí sk i r ,, áher yendur “ það, sem sagt var, fyrir sei.u- liðs'stjóra ráðstjórnarinnar; fiokksstjórnum sósíáldemó- krata var hins vegar gert. að skyldu að senda hérriámsýfir,- völdum ráðstjórnarinnaL' ná- kvæmar skýrslur . um það sem gerðist á lokuðum fundum þeirra. í Austur-BerJin og öðrf um borgum fóru komniúnistar (að nazistasið, sem hernáms- stjórn Rússa tók upp á ný) hús úr húsi, yfirheyrðu sosíaldemói- krata um afstöðu þeirra til ,.sameiningarinnar“ og sendu skýrslur um svör þeirra til NKVD. Formaður sósíaldcmó- krataf lokksins í Thúringen, Dr. Hermann Brill, hugprúður bar áttumaðUr gegn nazistum, sem hafði setið sjö ár í fangelsi og Buchenwaldfangabúðunum, skrifaði einum vini sínum: „Eftir að rússnesku yfirvöld in hafa tvisvar látið taka mig fastan og hótað því mörgum sinnum að láta dæma -mig og skjóta af herrétti, hef ég nú loksins neyðzt til þess að leggja niður trúnaðarstörf. ... Þessir síðustu mánuðir minna óneit- an'^ga á viðburði ársins 1933.“ í janúar 1946 sátu að minnsta kosti 83 sósíaldem.ó'krat.ískir emibættismenn í farigabúðum í Sachsenihausen, þar al' 30, sem áður höfðu verði skipaðir í op- inber embætti af hernáms- stjórn Rússa. Á meðal sósíal- demókratísku fanganna þar voru varaiborgarstjórinn í Pots- dam, lögreglustjórinri í Halle, formenn sósíaidemókrataflokks ins í tveimur „löridum" her- n)á* þ-væðisins og ritari eins verkalýðssambandsins. En þrátt fyrr ógnarstjórn kommúnista samþykkti mið- st j órn sósíaldemókrataf lckks- ins á hernámssvæði ráðstjórn- arinnar ályktun þess efnis 15. janúar 1946, að hún væri ánd- víg sameiningu við kommún- ista, nema sú sameining hefði áður verið samþvkkt af kiörnu flokksþingi sósíaldemókrata °i?t Þýzkaland Harhámslið ráðstjórnarinnar bannaoi að rirta þessa ályktun í biöðum ’ósíaldemókrata: og b'ao eitt í Vv’r'sden, sem þrátt fyrir það ætlaði að birta hana, var um- 'Mfalaust gert unptækt. í lok janúarrránaðar stefndi rijúkov rnarskálkur einum for- •istumanni sósíaldemókrata á sinn fttnd og sagðist ætlast til re'ss. að tíúið yrði að síofna- „sameiningarflokk“ ekk; síðai’ :n 1. maí. Samtímis gaf hann í skyn, að setuliði ráðstjórnarinn ir myndi verða fækbað, ef sós- íaMemókratar féllust á stofnún hans. Að því er Walther TJlb- ridht segir, bauðst hann einnig til þess að skila Þ]óðverjum 4000 verksmiðjum, sem „í raun og veru eru eign ráðstjórnar- innar“, enda hefði hún tekið þær upp í skaðabótagreiðslur. Á fundi 11. febrúar 1946 sam þykkti miðstjórn sósíaldemó- krataflokksins á hernámssvæði ráðstjórnarinnar loks með átta atkvæðum (þar á meðal Grote- wohls) gegn þremur (fjórir sátu hjá), að sameinast kommúnist- um. En verkamenn Berlínar neituðu að fallast á þá ákvörð- un. Um 2000 trúnaðarmenn sós- íaldemókrata héldu háværan fund í Vestur-Bsrlín, neituðu með yfirgnæfandi meirihluta Framhald á 9. síðu,.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.