Alþýðublaðið - 23.02.1958, Qupperneq 6

A1þv R o bla Si8
Sunnudagur 23.• íebrúar 1958
MÖNTSTUM getur að sjá'lf-
sögðu sýnzt nokkuð sitt hverj-
um um gildi þess hags, sem við
kunn.um að hafa af því að ger-
ast aðilar að fríverzlunarkerf-
inu. Það er ekki óeðiilegt, að
■/ríenn séu misjaifnlega bjartsýn
ir á það, hvaða skilyrði séu til
öflunar nýrra markaða í Evr-
ópu fyrir sjiávarafurðir okkar,
svo sern freðfiskinn, og menn
geta líka verið misjafnlega
bjartsýnir á getu okkar til þess
að byggja upp stóriðnað, er
selji afurðir sánar til Evrópu-
landa. En um hitt gatur ekki
verið ágreiningur, að verði frí-
verzlunarsvæði stofnað, hefur
það mj ög alvarlegar afleiðingar
fyrir íslanzka utanríkisverzlun,
að standa utan þess, ef friverzl-
unin tekur til sjávarafurða. —
Þess vegna þarf að athuga mjög
vandlega, hvaða afleiðingar það
hefði fyrir íslendinga, að ger-
ast aðilsr að því, þ. e. a. s. að
taka á sig þær skuldbindingar,
sem aði’d að fríverzlunarkerf-
inu hefur í för með sér. Skal ég
nú ræða það atriði nánar.
L.ANIÍBÚNAÐUR.
Ég ætla.fyrst að fara fáein-1
um orðurn um landbúnaðinn.
Ennþá er alls ektort um það
vitáð, hvaða reglur kunna að
verða látnaf gilda um viðskipti
með landbúnaðarvörur, ef af
stofnun fríverzlunarsvæðisins
verður. Þó virðist eindregið
mega gera ráð fvrir bví, ;>ð
Verzlun með landbiinaðarvörur
Verði ekki gefinn frjá’s m"ð
tsama hætti og verz'un með iðn
aðarvörur. Verndarþörf land-
ÍJÚnsðarins í hinum ýmsu efna-
hagssamvinnulöndum er svo
rík, að óhugsandi virðist, að
þau muni geta sætt sig v:ð
frjálsa verzlun með þessar vör-
ur. Má því hiklaust gera ráð fyr
ir því, að einhvers konar sér-
regiur muni gilda um viðskipti
með landbúnaðarvörurnar, á
sumum sviðum e. t. v. nokkuð
friálslegar, en á öðrum sviðum
háðar ýmiss konar hömlum og
takmörkunum.
Að því er aðstöðu íslenzks
landbúnaðar sruertir, ber að
geta þess, að lang hagstæðast er
nú-að framleiða í landinu tvær
tegundir landbúnaðarafurða,
kindakiöt og néyzlumiólk. Þótt
heimilaður yrði tollfrjáls inn-
flutningur þessara vöruteg-
unda, kæmi varia til sreina, að
þær yrðu fluttar til landsins,
en þær eru aðalafurðir landbún
aðarins. Framleiðsla kindakiöts
er nú meiri en svarar t:l neyzlu
þariarinnar innan'ands o« ber
forýna nauðsyn til þess að finna
markað erl°ndis fyrir íshnzkt
kindakjöt. Reglur um frjálsa
Úr skýrslu Gylfa Þ. Gíslasonar á alþingi - III.
verzlun með kjöt innan efna-
hagssamvinnuiandanna mundu
án efa greiða fyrir sölu dilka-
kjöts erlendis. Á hinn bóginn er
þess að geta, að íslenzkur land-
búnaður gjæti ekki keppt á inn
lendum markaði við erlent
smjör, osta, nautakjöt, svina-
kjöt og hænsnakjöt. Og græn-
metisframleið'endur mundu
varla þola samkeppni við er-
lent grænmeti, að minnsta
kosti ekki á sumrin. Algjörlega
frjóls verzilun með landbúnað-
arvörur mundi því hafa mjög
alvarfegar afleiðingar í för með
sér fyrir ís-lenzkan landbúnað.
Þess má þó geta, að við höfum
nú frjálsan og mjög tolllágan
inniilutning á ýmsum mikilvæg
um landbúnaðarvörum, svo
sem kornvöru og sykri. En svo
sem ég gat um áðan, eru lifar
líkur á því, að tekin verði upp
algerlega frjáls viðskipti með
allar landbúnaðarvöur, þótt af
stofnun fríverzlunarsvæðisins
verði. Meðan ekkert er um það
vitað, hvers konar skipan er iík
legust til þess að verða ofan á,
er of snemrht að segja nokkuð
um það, hver afstaða ísle^dinga
ætti að vera, hvað viðskipti
með lndbúnaðrafurðir snertir.
IÐNAÐURINN.
Eitt helzta vandamálið í sam-
bandi við hugsanlega aðild ís-
lands að friverzlunarsvæði í Ev
rópu er fólgið í því, að ýmsar
iðngreinar, sem smám saman
hafa vaxið upp hér á landi eink
um á síðastliðnum aldarfjórð-
ungi, mundu, vegna þeirra
tollalækkana, sem nauðsyn'leg-
ar mundu verða á næstu 12—
15 árum og vegna afnáms hvers
konar innflutningshafta, missa
þá vernd, sem þær hafa notið.
í þessu sambandi verður' að
taka skýrt fram, að í iandinu
starfa margar iðngreinar, sem
njóta lítillar eða alls engrar
tollverndar. Er þar fyrst og
fremst að nefna þann iðnað,
sem byggi á vinnslu fisks og
fiskafurða. Þá er hér starfræktr
ur ýmiss konar annar iðnaður,
Iðja, iélag verksmiðjufólks
Þar sem
hefur verið, að stjórnarkjör í
Iðju, félagi verksraiðjufólks, .
fari fram að viðhafðri allsheriaratkvæðagreiðislu, auglýs
íst hér með eftir framboðslistum.
Á hverjum lista skal tilgreina sérstaklega nafn for-
manns, varaformanns, ritara, gia’dkera oy þrigyja með
stjómenda, 3ia manna í varastjóm, tveggja endurskoð-
enda og eins til vara.
Hverjum lista skulu fvlria meðmæli 120 ful’gildra fé
lagsmanna. — Listum sé ski’að í skrifstofu félagsins fyr
ir kl. 6 e. h. miðvikudagiim 26. b. m.
Stjóm Iðju, félags verksmiðjufólks.
sem nýtur eðlilegrar verndar,
svo sem byggingariðnaður, járn
iðnaður og margvíslegur þjón-
ustu iðnaður. Ennfremur er hér
rekinn mjög mikilvægur iðnað
ur í þágu útflutningsframleiðsl
unnar, án þess að hann njóti
nokkurrar verndar, hvorki af
innflutningstakmörkunum né
tollum, svo sem veiðafæragerð-
ir, kassagerð, dósagerð o. s. frv.
Allar þessar iðngreinar mundu
í raun og veru hafa hag af því
að yiðskipti yðu sem frjálsust
og tollar lækkaðir. Á hinu leyt
inu eru svo mikilvægar iðn-
greinar ,sem nú njóta verndar,
ýmist af ihnflutningstakmörk-
unum eða tollum eða hvom
tveggja, og má þar fyrst og
fremst nefna ýmsan vefnaðar-
vömiðnað og skógerðir.
Athugun hefur verið írerð á
því, hversu miklu itemi tol'ar
af innfluttum vörum, srm jafn
framt eru framleiddar innan-
lands. Af tolltekjunum 1956,
sem reyndust 255 millj. króna,
reyndust 36,8% tollar af vör-
usm, sem jafnframt eru fram-
Ieiddar í landinu sjálfu. Ekki
eru þó þetta raunveru'egir
verndartollar og mun óhætt
að fu’lyrða, að þ°ir céu ekki
mikið yfir 25 % af heildartekj-
unum. Innflutningsverðmæti
þeirra vörutegunda, sem
telja rná að ýmist þyrftu
vernd eða æskilegt væri að fá
vernd fyrst um skeið, nam
1956 13,5 miMi. króna, eða
urn 9,1% innflutningsins. —
Þetta er lægri tala ©n ég geri
róð fyrir, að wargir ef ekki
fl^stir hafa húizt við. Inn-
fluíningsverðmæti hinna
vörutegundanna, s'm jafn
fraimt eru framleiddar innan-
lands, en ýmist hnrfa ekki
vernd eða eru hýðingarlitlar,
svo að ekki er ástæðr til þess
að try^eia þ°im vernd eða
ver'ndarhörfin er liítil, nam
hins vegar 175,5 ini'Ij. króna.
Verið er að vinna að athug-
un á því, hversu margt fólk
starfi. við þann iðnað, sem má
télja verndarþurfi, og hversu
framleiðsluv’erðmæti hans sé
mikið. Þegar niðúrstöðilr þeirra
rannsókna liggja fyrir, verðui
ljóst, hversu mikill vandi okk-;
ur yrði á höndum, að því er.
iðnaðinn snertir, ef við gerð-
umst aðilar að fríverzlunarsvæð
inu. En þess verður að geta, að
fyrirhuguð tolla'ækkun á ekki
að koma til framkvæmda nema
á 12—15 ára tímabili, og væri
á þeim tíina hægt að afskrifa
fjármagn, sem bundið er í vél-
um, og hreyta framleiðsluhátt-
um með hliðsjón af nýium að-
stæðum. Vegna þess, hve inn-
lendi markaðurinn er lítill, og
hins, að eðlilegt er, að smáþjóð
ir vilji á ýmsum sviðum gjarna
búa að slnu, virðist samt ýmis
sanngirni mæla með því, að ís-
Iendingar fái að halda nokkurri
vernd við vissar greinar inn-
lends iðnaðar og þeir fengju, ef
til kæmí, eitthvað,. lengri tíma
en aðrar stærri þióðir til þess
að afnema þá vernd, sem nú á
sér stað. Að minnsta kosti
þyrfti tíminn að vera jafnlang-
ur og það tekur með aðliiegum
hætti að byggja upp annan iðn-
að, sem flutt gætj afurðir sínar
á hinn stóra markað fríverzlun
arsvæðisins.
JAFNVIRÐISVIÐSKIPTI.
Þá er það eitt helzta vanda-
mál varðandi hugsanlega aðild
íslands að friverzlunarsvæðinu,
hvernig hægt sé að tryggja á-
framhaldandi jafnkeypisvið-
skiptanna. En 1956 var 41 %
heildarútflutningsins selt sam-
kvæmt jafnkeyþissamningum,
en 37% • innflutningsins var
flutt mn samkvæmt slíkum
samningum. Jafnvirðiskaup
eru að sjálfsögðu algerlega
andstæð grundvalllaratriðmn
fríverzlunarifiugmyndarinnar.
En þeir markaðir, sem við höf-
um nú jafnkeypissamninga við,
eru íslendingum svo mikilvæg-
ír, að aðild að fríverzluninni er
óhugsandi, ef hún ætti að hafa
í för með sér missj þessara
markaða. — Vandi íslendinga
er í rauninni fólginn í því, að
það er jafn óhugsandi að gerast
aðili að fríverzluninni, ef það
hefur í för með sér missi niark-
aðanna í jafnkeypislöndunum,
og það er að standa utan fri-
verzlunarsvæðisins, ef fríverzl-
unin tekur t’l allra fiskafurða.
Jafnkeypisviðskiptín byggjast
að ta'sverðu leyti á ívilnun um
innflutning frá jafnkeypislönd-
um, en hún er veitt í stað:nn
fyrir hagkvæma sölu á afui'ð-
um okkar ti1 þessara landa. —
Fyrirkomulagið er, svo sem
kunnugt er, það, að til þess að
hagnýta andvirði þeirra afurða,
sem seldar eru til vöruskipta-
landanna, er innkaupum vissra
vörutegunda b°int þangað, og
innflutningsleyfakerfi notað t’l
þess að try ggia bessum vörum
innlenda markaðinn, ef hætta
er talin á, að innflutningnr frá
öðrum löndum mundi draga úr
nauðsynWnm innflutningi frá
j afnkeypislöndunum.
Þau lönd, sem.. íslendingar
hafa .iafnkeyDÍssamning við,
eru: Br»z>lfa, Spánn, Finnland,
í'rael PóPand. Tévkóslóvakía,
Sovétríkin, Ungverjaland, Aust
urríki oo B.úmenía, Þær vörur,
sem einkum eru s°ldar til jafn-
kevnislandánna eru burrkaður
sa'tfískur, snltsíld, freðsíld og
freðfiskur. Af buivkuðum salt
fiski seRium við 85% útflutn-
ingsins til iafnk^vnislonda. of
saltsíld 79%, af freðsíld 96%
og af fr°ðfisk 7ft%, m;ðað við
útflutninginn 1956. Ýmislegt
bendir að. vísn t>I bess, að önn-
nr jafnk,ovn.ifilönd en Austur-
Bvrónu-löndin muni. ef af stofn
un fríverzlunarsvæðisins verð-
ur, hverfa frá jafnkeypisst.efn-.
unnl í viðskipturn sínum. Á það
við t. d. um Finríianö, sem nokk
uð hefur verið rætt um að ger-,
ist aðili að Efnahagssamvi nnu-
stófnuninni og fríverzluninni og
Brazilíu og Spárt. Hins vegar
verður að gera ráð fyrír því,
að Austur-Evrópa-löndin muni
áfam • kjósa jafríkeypisfyrir-
komulag í viðskiptum sínum
við ísland. Það er því ekki
hægt að gera ráð fyrir þvi að
íslendingar geti haldið áfr-am
að selja til þessara landa jafn-
mikið magn og á jafnhagst.æðu
verði og að undanfömu nema
því aðsins að hægt verði að
kaupa frá löndum þessum frarn
leiðsluvörur þeiri-a fyrir sömu
upphæð.
Ef við getum áfrarn tryggt
vörum frá þessum löndum
markað hér innarílands, er ekki
ástæða til annars en að ætla,
að við munum geta haldið á-
fram að selja afurðir okkar í
þessum löndum. Ef íslsnding-
ar eiga að geta gerzt að'lar að
fríverzlunarsvæði Evrópu, virð
ist því nauðsynlegt að .gerðar
séu tvenns bonar ráðstaíanir til
þess að við getum haildið víð-
skiptum okkar við jafnkeypis-
löndin: í fyrsta lagi þarf að
láta þser tollalækkanir, sem
leiða af þátttöku í fríverzlun-
í.nni, eirínig ná til alls innflutn
inas frá löndum utan frívérzl-
unarsvæðisins. í öðru lagi vérð-
ur ísland þegar í uophafi að fá
undanbágu frá því að géra
frjálsan infnhitning á be>m vör
um, sem mestu má1: skipta fyr
ir viðskiptin við jafnkeypislönd
in og þá fyrst og freiríst Ausr-
ur-Evrópu-löndin. Um fyrra
atrið'ð er bað að segja. að verði
sú tobalækkun, sem sigla mun
í kjölfar aðildar að frív°rzlim-
inni, einnig látin ná til inn-
flotnine’s frá viðskintalönd.um
í Austur-Evrópu, mun aðstaða
>'r-tora til sölu vomin«s síns á
ís'enzkum markað5 vegna tolla-
l"Dkkunarinnar einnar saman
ekkr bT-eyfast neit+, brá+t fyrir
aðild íriendinga að frív°rzlun-
ar=v°°ðinu, a. m. k. °kki í sam-
anburði við erlenda keppi-
nqnt.a. FreVar kvn»i að vera
hæot nð segja, að hún, eins og
oðstaða ýmissa eriendra fram-
Mðenda yfírléitt, batnaðí. á
kostnað innlendra fraraleið-
enda. Hins vegar ev rétt að
^noVio atbvgli á bvr °ð nauðsvn
fstondinffa á því að lát.a to!3a-
'ækVani.r sínar: ná ti1 'anda rít-
frív°rzlun orm'°°ð:=ins ein--
an
"°í+t vemiq vöruski’ntaasmning
onna v°ldur bví °ð loríar á
sörnu vörur frá t. d Bandaríkj-
nnum mvndp einnio1 b-»kka. —
i\/rir er í'kk; kunnuöt u.m. að
-ðstæðnr noVkurs lQr,da annars,
r'"+t h°fnr v°r:ð nm, að
^rr'öi oð’li oð friýærrínnol’ovæð-
!"u, sé sl>k. að to'úol'nVkanir
h-nr som bær tak°°t á hendur
að framtoræma hin-
iim fríyerzlunnrlöndunum,
vrðtl > rqrmýnrii að oi’do gagn-
Tro'd dlluð öðriim föndum. • eins
Og á sér staö h°r hi'ó nkV.Ul’
'njfviq bínno miVtn f r' /S-kmta
oVkar við iafnkm’m'c1önrtin Að
hessu levti er aðild að frfverzl-
unnni stærra spor fyrir okkur
Framh&fd á 8. síðu.
Byggingarsamvinnufélag lögreghi-
manna í Reykjavík
hefur til sölu einbýhshús við Breiðagerði.
Þeir ielagsme'nn sem neyta vilia forkaupsréttai', eru
beðnir að hafa samband við stjórn félagsins fyrir 28. þ.m.
Stjóruin.