Alþýðublaðið - 05.03.1958, Qupperneq 7

MiSviittdagur 5. marz 1958
&.Iþý5ubIa*!8
7
Jón P. Emils héraðsdómslögmaður:
MERKASTI liðiu-inn í sam-
’þykkí flokksstjórnarfundar Al-
’þýðuflokksins á dögunum er
svolátandi: ..Flokksstiórn AI-
fjýðuflökksins mirmir ríkis-
■stjórnina á það fyrirheit að
■gangast fyrir endurskoðun
stjórnarskrár og kosningalaga
og teiur þetta mál ekki mega
dragast frekar en orðið er“.
Rétt er í öndverðu að gera
sér Ijósa grein fyrir, hvað felst
í þessari ályktun.
1. Hér er ríkisstjórnin á kurt-
eislegan hátt ávítuð fyrir
andvaraleysi sitt í máli
þessu. Enda er mála sann-
ast, að furðu gegnir, að rík-
ísstjórnin skuli hafa látið
málið liggja í þagnargildi í
19 mánuði.
2. Minnst er á það fyrirheit
ríkisstjórnaiinnar „að gaiig-
ast fyrir endurskoðun stjórn
arskrár og kosningalaga.“ I
þessu orðalagi felst fyrst og
fremst það, að stjórninni
beri skylda til að skipa sér-
ifróða menn til að huga að
þeim ákvæðum stjórnar-
skrárinnar og kosningalag-
anna, sem æskilegt er að
bréytt verði. Kanna síðan,
hvort unnt er að ná sam-
stöðu stjórnarflokka um
breytingartiilögur, sem
stjórnin gæti borið fram á
Alþingi.
Það gétur orkað tvímælis,
hvernig fari, ef stjórnar-
flokkar gætu ekki náð slíkri
samstöðu. Segja mætti, að
,,endurskoðun“ í þrengri
merkingu þess oi'ðs væri þá
lokið og stjórnin staðið' við
fyrirlieit sín. Svo myndi
vart verða litið á. Slík „end
urskoðun11, sem ekki leiddi
málið til kasta Alþingis,
væri aðeins sýndarmennska
og auðvelt fyrir einn stjórn
arflokka að stöðva málið
þannig á frumstigi.
S’tjórnarsáttmálinn verð-
ur eigi túlkaðiir á annan
veg, en þar sé átt við end-
urskóðun Alþingis í heild á
málum þessum, a.m.k. er á-
lyktun Alþýðuflokksins gerð
af slíkum þunga, að telja
verður einsýnt, að hann
sættir sig ekki við minna en
þinglega meðferð málsins.
3. Þar sem ályktunin tengir
saman stjórnarskrána og
kosningalögin, er Ijóst, að
ályktuninni er að höfuð-
stefnu beint að breyttri
kjördæmaskipun.
4. Lögð er áherzJa á hraðá
málsins.
Með tilvísun t.il framan-
greindrar ályktunar, svo og al-
menns mikilvægis rnáisins, eink
um fyrir flokk eins og Alþýðu-
flokkinn, sem geldur ranglætis
núverandi kj ördæmaskipulags,
má ætla sennilegt, að flokkur-
jnn reyni til þrautar að leysa
mál þetta í félagi við samstarfs
flokka sína, en hverfi úr ríkis-
stjórninni ella. Þessi niðurstaða
er ennfremur studd af eftirfar-
andi líð í ályktun flokksstjórn-
arfundarins: „Alþýðuflokkur-
inn mun styðja ríkisstjórnina,
meðan hún vinnur a'S fram-
kvæmd þeirrar stefnn, sem
mörkuð var í stjórnarsamningn
ttai .....
Gagnályktun frá þessari sam
þykkt er auðvitað heimil, þann-
ig að stuðningi flokksins við
ríkisstjórnina er lokið, ef ekki
er unnið að framkvæmd stjórn
arsamningsins, Á þetta að sjálf
sögðu við kjördæmamálið, eins
og önnur mál.
Grdiilii frá ájjjust
, 195?
Ég rítaði alllanga grein um.
kjördæmamálið hér í blaðið í
byrjun ágústmánaðar í fyrra.
Þar rakti ég sögulega bao- breyt
ingar, sem orðið hefur á ís-
lenzkri kjördæmaskipan, frá
bví að Alþingi var endurreist
árið 1845. Ég sýndi einnig fram
á, að núverandi skípulag fengi
ekki staðizt, þar sem það væri
ranglátt, bæði staðarlega og
flokkslega séð.
Af ráðnum huga lajpi ég í
bessari grein ekki fram neinar
ákveðnar tillögur til úrbóta,
heldur benti almennt á bað, að
aðalatriðið værí, að kjördæma-
skipunin tryggði kjósendum
jafnan rétt 411 áhrifa á skipun
Alþingis, hvar sem þeir eru bú-
settir í landinu og hvar í Stjórn
málaflokld, sem þeir standa.
Síðan ég ritaði þessa grein,
hafa mikil blaðaskrif átt sér
stað um málið. Hafa yfirleitt
allir greinarhöfundar rætt mál-
ið af b.ógværð og að ýfirveguðu
máli, enda þótt sitt hvað sýnd-
ist hverjum. I öllum greinun-
um hefur komið fram sú skoð-
un, að ekki verði lengur unað
við mVgildandi kjördæiriaskipu
lag.
Leiðir fii (ausnar
Þegar málið er komið á það
stig að kalla má öruggt, eða a.
m.k. rnjög líklegt, að Alþingi
það, er nú situr, komi til með
að fjalla um málið, er tímabært
að gera sér ljósa grein fyrir því,
hvaða leiðir komi til athugun-
ar við lausn þess.
I umrseðum um Ivj örolcsnis-
málið hefur aðallega verið bent
á þrjár leiðir til úrbóta, og
skulu þær nú raktar.
1. LANDIÐ ALLT EITT
KJÖRDÆMl.
Jón heitinn Baldvinsson bar I
fram á Alþingi 1933 tillögu í
þessá átt. Á móti því tjóar ekki
að deila, að þessi leið tryggir. á
einfaldan hátt fullkomið jafn-
rétti þegnanna. En hún hefur í
för með sér ýmsa ókosti. Et- þar
fyrst að nefna, að flokksræðið
myndi aukast, því að væntan-
lega réðu flokksstjórninar því,
hverriig listar flokkanna yrðu
skipaðir. Þeir, sem sæti ættu
ofarlega á hverjum lista væru
í rauninni sjálfkjörnir, áður en
kosning færi ’fram. Almennt
mun svo litið á, að flokksræðið
þýrfti fremur að skerða en
auka. Önnur hættan er sú, að
smærri byggðalög yrðu pfurliði
borin af þeim stærri, hvað þing
sætin viðvíkur.
2. skjptJ LANDINU -
EÍNGÖNGU f EINMENN-
INGSKJÖRDÆMI.
Ef koma ætti-á slíkri kjör-
dæmaskipun, myndi í upphafi
rísa miklar deilur um skiptingu
Igndsins í kjördæmi, og slík
sldpting yrði fljótt úrelt. Mikil
hætta er einnig á, að ólögmæt-
um kosningaaðferðum verði
beitt í fámennum kjördæmum,
og ber þvi ekki að leyna, að
haldið hefur verið fram, að hér
á landi haÆi' stundum fjármagn
og önnur aðstaða ráðið úrslit-
um í slíkum kjördæmum.
Þetta kosningafyrirkomulag
á fyrst og fremst við, þar sem
kjörfylgið skiptist aðallega
milli tveggja flokka,
3. LANBID FÁ ,OG STÓR
K.TÖRDÆMI MED HLIJT-
FALLSKOSNINGUM.
Á þessa leið hefur oft verið
bent, m.a. af Hannesi Hafstein
árið 1905. Þessi leið tryggir
mjög vel þau atriði, sem hér
skipta máli, og ætla má; að hér
sé í rauninni um framtíðarlausn
málsins að ræða.
En hitt getur verið mikið á-
horfsmál, hvort rétt sá að svo
síöddu að hverfa ínn á þessa
braut.
Meðan sýslurnar hafa sam-
eiginlega dómskipun, fjárhags-
leg málefni o.fl., mun bað ríkt
í hugum manna, að kjördæma-
skipunin verði í mjög ríkum
mæli að taka tillit tíí sýslnanna
og 1 ögsagnarumdæmanna. Má
þ\d telja eðlilegast eftír atvik-
Laugavegi 17.
ÞAR SEIVI í síðustu viku
var talað lítið eitt um aðdá-
endur kvikmyndaleikara, er
kannski ekki úr' végi að halda
því áfram nú.
Elvis Presley á t. d. 3000
aödáendur í Englandi, sem
bundist, hafa samtökuni og
mvnda svonefndan Elvis Pres
le:y a ðtiáend, ik 1 ú'ob. Þessi
ÍLÍúbbur hefir skrifstofu með
aðdáendak.lúbb Jhonny Ray,
og‘ svo mörg bréf berast að
tíu manns verða að vinna
skrifstofustörfin í aukavinnu.
Fyrsti heiðursmeðlirnur
klúbbsins var tólf ára .gömul
stúlka, sem er veik af lömun,
og strax og Presley frétti af
þessu sendi hánn henni langt
bréf og óskaði henni til ham-
ingju méð val hennar.
ForstöSukona klubbsins,
Jeanne Saword, segir' að í
hvert sinn er þau skrifi hon-
um fái þau tveggja síðna sím-
skeyíi innán 2ja daga, eða þá
Iöng bréf. Hún hefir einnig
upplýst að hann skrifi dásam
leg ástarbréf.
----o-----
MAE-URINN. sem vildi ekki
tala, heitir mynd, þar sem
Anna Neagle og Zsa Zsa Gab-
or leika aðalhlutverkin.
Ahthony Quayle, sem leik-
ur-mann Gabor, kemur ásamt
henni til London, en hjóna-
bandið er aðeins cluibúningur,
þau eru njósnarar.
Eftir að þeim hefir tekist að
fór að leika með demant í
naflanum.
Eftir sögu. "Ninu Warneí —
„Darkness I leave you“, hef
ir nú verið gerð m-yndin „Tat-
arinn og herramaðurinn.“
Leika þau Melina Mereour.i
og Keith Miehe.ll aðalhlut-
ver.kiu í þessari mynd, sem
fékk þó ekki nema tvær
stjörnur hjá Picturegoer.
Þarna er það brézkur
herramaður. sem giftist tat-
arastúlku og kemst brátt að
því, að það er dýrt-spaug. —
Han er þó svo heillaður af
henni a ðhánn, gerir allt til að
halda henni og gera eitthvað
úr henní, en hún er undir á-
hrifum annars manns einnig,
og er hann leikinn af Patrick
McGoohan.
Margáret Hinxman, kvik-
myndagagnrýnandi segir að
myndin sé aldrei Ieiðinleg, en
það sé ósk'aplegt til þess að
vit.a, hve margt sé látið fara
forgörðum sökum þess að
tækifæri, sem efnið gefur til-
efni til, séu ekki notúð.
—.—o-----
ANNARS munu beztu
mvndirnar sem sýndar eru í
London u.m þet.ta leyti vera:
„Pa-ths of Glory“ með Kirk
Douglas, Ralph Meeker og
Adolphe Menjou. „The Linv
it“ með Richard Widmark,
nafna hans Basehart og fleir-
um. „Windoms Way“ með
Keíth Michell og Melina Mercouri í myndinni
„Tatarinn og 11crramaöurinn.“
fá þær upplýsingar, sem þeiin
var, ætlað að ná, er Gabor
mýrt að slysni, þegar óvina-
pjósnari er tekinn í hótelíbúð
þeirra.
Auðvitað er eigimnaðurinn
grunaður, og. þar sem hann
getur ekki gert neina grein
íyrir ferðum þeirra í London,
tekur hann það ráð að þegja.
Mynd þessi hefir fengið
heldur lélega dórna og má
seni dæmi nefna að eitt
brezku blaðanna segir um
hana, að hún sé svo léleg, að
áhorfendur verði fegnir að fá
að sjá eitthvað álíka og Zsa
Zsa Gabor, það sé a. m. k.
hægt að hafa ánægju að
kroppasýningu við og við.
Má segja að lágt séu þær
farnar að leggjast þær. fallegu
og má auk Zsa þarna, nefna
sem dæmi þegar Anita ísbjarg
Peter Finch, Mary Ure og
John Carney. „Naked. ,truth“
meö Peter Sellers, Tery Thom
as og Peggy Mount. „Sad
Sack“ með Jerry Lewis.
„Jailhouse Rock" með Elvis
Preslev. „The Pajama Game".
m.eð Doris Johii Raitt og Car-
ol Haney. „The Pride and the
Passion“, rneð Frank Sinatra,
Gary Grant, og Soffíu Loren.
„Man.on fire“.með Bing Cros
by. „The Bridge on the riyer
Kwai“ með Wiiliam Holden,
Alec Guinness og Jack Hawk
ins. „Enemy BeIow“ með
Curt Jörgens og Flobert Mitch
um. Og loks „Zéi'o Hodr“ með
Dana Andrews, Lindu Darn -
ell og fleiri góðum.
Allar þessar xnyndir hafa
fengið þrjár og fjórar stjörn-
ur hjá brezkum gagnrýnend-
um.
*
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
■s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
'S
s'
s
s
s
s
s
s
$
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
1
s
s
í
um, að kjördæmamálið verði að
þessu sinni leyst með því að
byggja að meginstefnu á nú-
verandi skipulagi, en breyta
bví þ<S þannig, að ætla megi,
að jafnvægi náist milli stjórn-
málaflokkanna í landinu, sVo
og að sem mestur jöfnuður fá-
ist milli atkvæða að baki hverj
um þingmanna.
iiverni-i fas
þessu verSur ná§
Til að ná þessu markmiði
koma að meginreglu tvær að-
ferðir til greina. Sú fyrri er að
halda nokkurn veginn núver-
Frainhald á 9. síðu.