Alþýðublaðið - 23.03.1958, Blaðsíða 3

Simnudagur 23. marz 1958
AlþýSnblaSl*
3
*—
Alþýöublaöiö
Útgeíandi: AlþýðufloJtJturinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Auglýsingastjóri: Emilía S a m ú e 1 s d ó 11 i r.
Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902
Auglýaingaslmi: 1 4 9 0 6.
Afgreiðslusími: 1 49 0 0,
Aðsetur: Alþýðuhúslö
Prentsmiðja Aiþýðublaðsins, Hveríisgótu 8—10.
<h> - . • .. lá
Austrmna lýðræðið
FYRIR NOKKRUM DÖGUM fóru fram kosningar í
Puússlandi. Framlbjóðendurnir voru jafnmargir og kjósa átti,
svo að ætla mlætti, að kjörsóknin reyndist hæglætisleg. Á
Vesturlöndum verða frambjóðendur til dæmis sjálfkjörn-
ir, þegar srvona stendur á. En rússnesku valdhöfunum var
bersýnilega mjög í mun, að kjósendur sætu ekki heima,
enda er kosning'askylda þar í landi. Og þeir þurftu heldur
ekki að kvarta. Níu hundruð niíutíu og sjö af hverjum þús-
und kjósendum mættu á kjörstað til að krossa við nafn þessa
eina frambjóðanda, sem þeir áttu kost á. Víðátta landsins
mátti sín lítils fyrir áhuga fólksins, og iheilsufar þjóðarinnar
virðist hafa verið mleð ágætum þennan eftirminnilega kjör-
dag þar austur frá.
Þetta er þó ekki heimsmet í kjörsókn. Þýzku nazistarnir
munu á sánum tíma hafa smalað náu hundruð niíutáu og
étta af hverjum þúsund kjóendum; á kjörstað til að senda
Hitler, Göring, Göbbels og félaga á þing. Kommúnistar á
Vesturlöndum kváðu fast að orðf um þann skrípaleik, enda
voru Rúlssar þá ekki farnir að sviðsetja kosningar hjá sér —
Stalín heitinn eyddi ekki táma í slíkan óþarfa. Nú er hins
vegar austræna lýðrÁðið komið til sögunnar og minnir
heiminn á þýzka einræðið. En kommúnistablöðin á Vest-
urlöndum haifa ekker.t við það að athuga. Flest þeirra telja
mieira að segja autsræna lýðræðið til einstakrar fyrirmynd-
ar. Raunar hefur Þjóðviljinn hér hjá okkur sem fæst orð
um kosningarnar í Rússlandi á dögunum, en það stafar
víst af því, að hann sé orðinn spéhræddur. En auðvitað
finnst honum ekkert athugavert við þetta. Hann fer bara
svona vel rrneð aðdáun sína á austræna lýðræðinu.
Afleiðdngar þessa fyrirkomulags hafa orðið örlagaríkar.
Uppreisnin í Ungiverjalandi stafaði til dæmis af því, að* þjóð
in vildi ekki una við auStræna lýðræðið, sem einkenndist
af kúgun, ofstjórn og óstjórn. En þá voru rússnesku skrið-
drekarnir gerðir út af örkinni til að verja málstað aust-
ræna lýðræðisins og tryggja honurn sigur. Önnur rök, sem
uim munaði, voru ekki fvrir hendi. Mennirnir, sem sætta
sig við kjörsóknina í Rússlandi, sýna ekki aðeins vald-
höfunum þar austur frá Lítilmannlega hlýðni. Þeir velja á
milli lýðræðis og einræðis. Svo miskunnarlaus er komm-
únisrrjinn við fylgisnfenn sína.
Myndlistin og handritin
ÍSL-ENZK MYNDLIST á sér enn ekki langa sögu, en af
henni eru samt mikil og gleðileg tíðindi. Við höfum eignazt
ágæta mlálara og myndhöggvara undanfarin ár, og sú heilla
þróun heldur áfram. íslenzk myndList vekur Líka athygli
erlendis. Virðist því ástæða til að ætia, að útLendingar
kunni að sækjast eftir máiverkum og höggmyndum héðan
í framtíðinni. Þar með glaíast okkur verðmjæti, sem síðar
jmeir kunna að metast gersemar á borð við handritin, er
fiutt voru úr landi forðum og enn hafa ekki átt afturkvæmt
til íslandis.
Væri ekki ástæða til þess fyrir íslendinga að hyggja að
þessari staðreynd nú þegar og gera ráðstafanir til að varð-
veita dýrgripi íslenzkrar myndlistar? Aðrar þióðir hafa
löngu valið þann kostinn. Hér er ekki mælt með því að
skerða hagsmuni iistamannanna heldur að efna til eftirlits
með því, hvað sé flutt úr landi af ísLenzkri myndlist. En um
leið þarf að sjá svo um, að iistasafn ríkisins verði samkeppn
isfært við aðra aðila í þessu efni — og raunar bæði heima
fyrir og eriendis. Hins vegar er mikill munur á því, hvorí
dýrgripum okkar er búinn framtíðarstaður á íslandi eða
þeir sogast út á veraldarhafið, þar sem enginn veit, hvert
þeir kunna aðberast.
íslendingar hafa reynt að gera mikið fyrir myndiist
sína, og hún nýtur í ríkum mæli viðurkenningar og að-
dláunar. Einmitt þess vegna ætti áiþingi að taka þessa hug-
mynd til athugunar. í því efni er betra að bregðast við
fljótt en um. seinan.
( Utan úr heimi )
FELIX GAILLARD, forsæt-
isráðherra Frakka tók á sig á-
byrgðina á loftárásinni, enda
þótt hún hafi verið gerð á móti
vilja hans. Þá glataði stjórnin
því valdi, sem hún hafði. Jafn-
aðarmenn á þjóðþinginu kröfð
ust þess, að herforinginn, sem
fyrirskipaði árásina yrði dreg-
inn fyrir lög og dóm, en Gail-
lard þrjózkaðist. Hægri menn
ásökuðu hann fyrir slælegan
stuðning við franska herinn. Og
þingið allt ásakaði hann fyrir
að stjórna ekki Frakklandi.
Áður en Gaillard settist í I
sæti forsætisráðherra hafði
þingið reynt alia möguleika,
persónulega og pólitíska. til að
mynda stjórn.
Felix Gaillard var síðasta úr-
ræðið, hann var fulltrúi hinna
yngri stjórnmálamanna, þeirr-
ar kynslóðar, sem ekki hafði
enn orðið undir í valdabarátt-
unni. Eftir Gaillard er raunar
enginn nýr möguleiki fyrir
hendi.
Þá vaknaði spurningin: Hvað
kemur á eftir Gaillard? Enginn
er fær um að svara því með
fullri vissu. En eins og alltaf
þegar ringulreiðin og óróinn
hefur komizt í algleyming í
Frakklandi eftir stríðið, þá hef
ur eitt nafn verið nefnt æ oft-
ar: Charles de Gaulle, hershöfð
ingi. Um leið og nafn hans er
nefnt verður manni á að spyrja
hvort hann sé Frökkum tákn
möguleika eða draums. Eitt er
víst, — de Gaulle er gott frétta
efni fyrir blöðin. Fyrirsagnir
um þverar síður segja, að nú
sé þess skammt að bíða, að
, hann rjúfi þögnina. Alvarleg-
• ir fréttaskýrendur telja, að ekk
ert verði gert nema hann verði
spurður álits. Og svo oft hrópa
riíhöfundar á de Gaulle .bjarga
oss‘. að stundum minnir á ,refsa
1 oss‘.
De Gaulle dró sig í hlé fyrir
þremur árum. Hann leit svo á,
að ekkert yrði gert innan
ramma stjórnarskrárinnar frá
1946, en með henni lenti allt
vald í höndum þingsins, en rík-
isstjórnin varð valdalaus. Þeg-
ar svo kerfinu var ekki breytt
né hann kallaður til að betrum
bæta stjórnarfarið bá hvarf
hann af sjónarsviðinu og bíður
þess eins, að allt sigli í strand.
Hann lét ekkert frá sér heyra
og gerðist þögull áhorfandi, er
fylgdist með viðburðunum af
djúpri fyrirlitningu.
Síðan hefur þögn hans þjak-
að Frakkland. De Gaulle tók
á móti gestum heima hjá sér
eins og óopinber þjóðhöfðingi.
Hinir ólíklegustu stjórnmála-
menn sóttu hann heim, eins og
til dæmis Lacoste og Pierre
Mendés-France. Og allir fengu
bá hugmynd, að de Gaulle væri
þeim sammála. Skýringin á því
er sú, að de Gaulle kærir sig
ekki um að vera stjórnmála-
maður í hinni venjulegu merk
ingu þess orðs. Hann vill vera
tákn þjóðarinnar í heild, —
tákn „hins eilífa Frakklands“.
Daglegir viðburðir og athafn-
ir hafa lítið gildi í augum þessa
sérkennilega persónuleika.
Eftir því sem erfiðleikarnir
hlaðast upp, bví háværari verð
ur orðrómurinn um endurkomu
de Gaulle. Fyrir NATO fund-
inn í desember héldu margir
því fram, að nú væri stundin
komin. Hann ætlaði að riúfa
þögn sína. En hvað gerðist?
Ekkert. De Gaulle steinþagði.
Síðan kom Sakiet-Siddi-
Youssef. Sendiherra Túnis
hafði tal af de Gaulle áðirr en
hann yfirgaf París, og lýsti yfir
í bvh sambandi, að de Gaulle
táknaði ,samvizku Frakklands1.
Og De Gaulle lét hafa eftir sér,
að nú r.yði á því, að Frakkland
Charles de Gaulle
og Túnis stæðu saman. Og orð-
rómurinn sagði, að hann hefði
látið svo um mælt, að hvorki
Frakkland né Túnis hefðu leyfi
til að „móðga framtíðina“.
Víst er um það, að stjórn-
málamenn í Norður-Afríku
treysta De Gaulle. Einnig virð
ast stjórnmálamenn í hinni
,,svörtu“ Afríku setja alla sína
von á de Gaulle. Þeir óttast
þróunina í Norður-Afríku, og
að Frakkar muni ætla þeim
sama stjórnarfyrirkomulag og
Alsír var boðið uppá með laga-
frumvarpinu um sjálfsstjórn,
sem samþykkt var í þinginu í
vetur. Frumvarp þetta var hin
mesta ómynd og raunar verra
en ekkert. Franskir stjórnmála
menn virtust hafa misst allt
vald á sér, þegar svo margir og
ógnþrungnir atburðir gerðust
hver á fætur öðrum í Norður-
Afríku. Stjórnarkerfi landsins
er í molum. Algert stjórnleysi
ríkir á mörgum sviðum í efna-
hagsmálum, réttarfari og skóla
málum. Það má heita ógerlegt
að endurbæta franska stjórn-
arháttu á grundvelli núgildandi
stjórnarskrár. Stjórnarkerfið
gefur öllum stéttum og einstak
lingum leyfi til að skara eld
að sinni köku að vild og án bess
að hugsa um heildina. Felix
Gaillard lýsti því yfir að stjórn
hans stæði og félli á nauðsyn-
legum stjórnarskrárbreyting-
um. En ekkert hefur verið að
gert.
Undanfarið ár hafa blöðin
ritað æ meira um de Gaulle.
Fjöldi blaðamanna hefur kraf-
izt þess, að de Gaulle yrði fal-
ið að hreinsa þjóðþingið og
taka völdin. En de Gaulle geðj-
ast ekki slíkar aðfarir. Hann er
ákveðinn í því, að brjóta ekki
lög lýðveldisins. Sagt er, að
hann vilji fara eftirfarandi
leið: Þingíulltrúar verða að við
urkenna, að þeir séu ófærir að
ráða við ástandið og samþykktu
að veita honum völdin.
En þá gerðist atburður, sem
fékk mönnum eitthvað að
byggja á. Vinograd, rússneski
sendiherrann í París gekk á
fund de Gauile. Þá þögnuðu
menn skyndilega. Sagt er, að
sendiherrann hafi tjáð de
Gaulle, að Sovétríkin væru þvx
mótfallin að NATO eða Banda-
ríkjunum væru falin yfirráðin
yfir flotahöfninni í Bizerta.
Það skiptir litlu máli hvort
sendiherrann sagði einmitt
þetta eða eittþ.vað annað. París
arbúar trúa bví, að hann hafi
sagt það, og það er aðalatriðið,
og andstæðingar Ameríkana í
! Frakklandi hafa nú fengið byr
|í báða vængi. Aðstaða de Gaulle
hefur stórum styrkzt við heim-
sókn þessa. Það er að segja:
Bandaríkin reyna að bola
Frökkum út úr olíusvæðunum
í Sahara. Hafa ekki Flrakkar
í alltaf haldið því fram, og nu
' eru Rússar þeim sammála? —
Hvers vegna ættu Frakkar að
sækjast eftir samvinnu við
Bandaríkjamenn, úr því þeir
vinna gegn hagsmunum Frakka
í Afríku. Þetta segja andstæð-
ingar Bandaríkjanna í Frakk-
landi. En hvað hugsar die Gaul-
le?
Ef á annað borð er hægt að
geta sér til um álit de Gaulle,
þá er það víst, að hann er þeirr
ar skoðunar, að Frakkland sé
og eigi að vera stórveldi, og
Frakkar eigi ekki að gerast að-
ilar að hinum sameiginlega
markaði Evrópu, heldur snúa
sér að því, að koma á laggirn-
ar viðskiptaheild með ríkjum
Norður- og Vestur-Afríku. Ólík
legt er talið, að de Gaúlle sé
andvígur samvinnu Vesturveld
anna. En öruggt má telja, að á-
ætlunin um frjálsan markað
verði stungið undir stól, með-
an de Gaulle leysti vandamálin
í Afríku. Hann er sennilega
eini maðurinn, sem getur sætt
hin ólíku öfl. sem þar togast á.
Þar með er ekki sagt að hann
fái alræðisvald í Frakklandi,
en horfur eru á, að af tvennu
illu kunni franskir stjórnmála-
menn að velja þann kostinn að
fá honum völdin til að bjarga
því, sem bjargað verður af á-
liti Frakklands útá við. Fram-
tíðin ,fær ein skorið úr því
hvernig málin þróast í frönsk-
um stjórnmálum, en eitt er víst,
að de Gaulle mun koma þar við
sögu í ríkara mæli en undan-
farin ár.
Framhald af 9. síðu.
ÍR er mjög stórtæk og hefur
mörg járn í eldinum. íþrótta-
menn félagsins verða því að
sýna fórnfýsi og dugnað við
æfingar. Er ekki að efa að þeir
geri það, því að mikið hlýtur
að vera í húfi fyrir félagið, að
vel til takist í þessum málum.