Alþýðublaðið - 09.04.1958, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 9. apríl 1953
Alþýðublaðið
7>' :
Sunnudagur.
--------ÉG hafði býsna
gaman af Litla kofamnn í
Þjóðleikhúsinu, Aö vísu er
©fnið allóvenjulegt, en ósvik
inn ,,húmor“ í köfium, og
leikararnir eru úgætir. Sér-
staklega er Róbert í essinu
sínu. Líkast til hefði engum
nema Fransmanni dottið í
hug að skrifa svona ieikrit,
enda hafa Frakkar ýmsar
„tradisjónir" í þessum hjóna
bandsefnum, bæði í veru-
leikararnir eru ágætir. Sér-
öðrum þjóðum eru frarnandi.
Þótt ég hefði gaman af
leiknum, og þó sérstak-
iega imeðferð leikaranna,
skemmti ég mér þó ekki
hvað minnst að heyra á tal
tveggja heiðurskvinna í hlé-
jnu. „Mér finnst eiginmaður-
inn taka þessu helzti létt,“
sagði önnur. „Já, það væri
svo sem ekki vandlifað, ef
allir sættu sig svona auð-
veldlega við skiptingu út. á
við,“ svaraði hin af miklum
sannfæringarkrafti.
En spurningin er: Iværa
menn sig í rauninni um. að
ekki sé vandlifað? „Ég held
það verði nóg róin í gröf-
inni,“ sagði vinur minn, þeg-
ar verið var að fjasa um all-
an hraðann, lætin og hávað-
ann nú á dögum.
Mánudag-ur.
— — — Ég mundi það,
þegar ég vaknaði í .morgun,
að það var eitthvað, sem sat
hálfillilega í mér frá því í
gærkvöldi. Og nú man ég
það: Það er Þjóðleikhúsplan-
ið. Það er hreint og beint að
verða ófært. Hví í dauðan-
um er ekki fenginri vegheíill
til að slétta það eða einu eða
tveim bílhlössum af sandi
•slett í stærstu hoiurnar?
Annars þyrfti að malbika
þetta plan. Bilastæðin evu
ekki svo mörg í miðbænum,
að aif veiti að hafa þau nokk-
urn veginn fær bifreiðum.
Ég held Þjóðleikhúsplanið sé
búið að vera svona illfært
lengi.
Einhvers staðar sá ég í
blaði, að einhverjir aðiiar
legðu til, að auða og óbyggða
lóðin við Ingólfsstræti og
Hallveigarstíg yrði öll tekin
undir bílastæði. Þetta er al-
veg tilvalið. Ég vona, 1 að
þessi tillaga hafi korriið frá
ábyrgum aðila, og ekki verði
látin líða möi-g ár, áður en
hún kemst í framkvæmd.
Hinum venjulega borgara
finnst oft harla langur tími
líða milli ráðagerða og fram
kvæmda, þegár um sjálf-
sagða hluti er að ræða, En
þótt flest, sem hið opinbera
hefur með höndu.m, vilji
verða nokkuð þungt í vöfan-
um, eru orð til alls fvrst.
Vonandi verður þessi ráða-
gerð ekki bara „orð“ og
r ,,fyrst“.
Þriðjudagur.
--------Ég hitíj sérfræð-
•f ing minn í heimspólitíkmni,
Kalia á kvistinum, í dag og
spurðj hann auðvitaá strax,
hvsrnig honum íitist nú á
Rússana, nú byðust þeir til
að hætta kjarnasprenging-
um, a. m. k. í bili.
„Tja,“ sagði Kalli, „þetta
er sko sterkt áróðurstromp
hjá þeim, þarna ætla þeir enn
einu sinni að skjóta þeim
Vestantjaldsköppum ref fyr-
ir rass. En það er eitt veikt í
þessu hjá þeim. Þeir áttu
ekki að ljúka sér af með sín-
ar sprengingar fyrst. Þeir
áttu að undirbúa tilraunirn-
ar, draga þær á langinn, þar
til þeir vissu, að Bandaríkja-
menn voru líka tilbúnir. Þá
átti Krústjov að rísa upp til
handa og fóta, hóa í Eisen-
hower og segja: ,Gott og vel,
heiðurskempan, nú erum við
tilbúnir ‘.báðir tveir, kanón-
urnar hlaðnar, bara eftir að
fýra af! Eigum við ekki að
hætta við allt saman? Ég
hætti sko við þetta, ef þú
hættir við það, annars skjót-
um við hvor í kapp við ann-
an!‘Ég býst við, að Eisenhow
er heifði linazt, ef Krústjov
karlinn hefði farið svnna að.
Heldurðu það ekki líka?“
Ekki gat ég neitað, að
sennilega hefði hann þarna
fundið eitthvað, sem Krúst-
jov hefði ekki hugkvæmzt —
eða látið undir höfuð leggj-
ast.
Miðvikudagur.
— — — Ekki blæs byr-
lega fyrir skíðamótinu. Vafa
laust þætti mörgum í út-
landinu harla skrýtið, að svo
lítið væri um snjó og ís á
voru landi, íslandi, að naum
ast væri hægt að stunda
skíðaíþróttina að ráði. En
svo er þetta í rauninni hér
sunnanlands. Lítur nú heizt
út fyrir, að keppendur á
skíðamótinu verð) að eltast
við bvern snjóskaílinn eftir
annan, ef þeir eiga að gela
spreytt sig í íþrótt sinni.
En svona hefur þ?tta íöng
um verið á skíðamótum hér
syðra. Ve[ man ég eftir skíða
mótinu í Hveradölum íyrir
réttum 19 árum, pegar hinn
frægi norski skíðakappi Bir-
ger Ruud lék listir sínar. Þá
var víst minnzt 25 ára af-
mælis Skíðafélags Reykja-
víkur. Þetta var um helgi
síðast í marz og fjöldi
manns streymdi upp í Hvera
dali. En allan daginn var úr-
hellisrigning, svo að ínenn
höfðust vart við annars stað-
ar en inni í bílunum. Mikið
basl var með stökkbrautina
og lengi tvísýnt, hvort nokk-
uð yrði úr mótinu, svo lítill
var <snjórinn. Samt stökk nú
norska kempan og svo fagur
lega, þrátt fyrir rigningu og
takmarkaðan snjó, að Helgi
Hjörvar, sem lýsti þessu öllu
saman í útvarpinu, vissi
ekki almennilega, hvort
hann fór aftur á bak eða á-
fram eða hvorttveggja í
senn. J'á, það gengur hálf-
böslulega með skíðashjóinn
hér syðra a. m. k. og lítil
von, að íslendingar 5éu skiða
menn á ,,heimsmælikvarða“,
fyrst þeir hafa ekki einu
sirini „jörð til að ganga á“.
Fimmtudagur.
— — — ,Við íslendingar
erum fastheidnir á frídaga
og helgidaga, og sennilega á
fátt fastheldnari. Og heldur
fer frídögunum fjölgandi en
hitt. Oft hefur verið rætt um
þessa mörgu frídaga og helgi
daga um páskana, og sýmst
sitt hverjum um það efni
eins og annað. Samt er það
svo, að flestir munu viður-
kenna, að allir þessir helgi-
dagar komi illa við um há-
bjargræðistímann, eða þagar
vertíð stendur sem hæst. Nú
ber að sjálfsögðu að hafa í
heiðri minningardaga, sem
teknir hafa verið upp af trú-
arlegum og helgum ástæð-
um. En því aðeins er rétt að
hafa daga helga, að þeir séu
það í raun og veru í .vitund
fólks. Vafamál er þaö um
skírdag. Og allar stórhátíðir
tvíhelgar eða meira, fyrir
utan aðra frídaga og stétta-
daga, er nokkuð mikið fyrir
þjóð, sem nauðsynlega þarf
að byggja á sem mestri
vinnu.
Þá kemur mér í hug til-
laga æskufélaga mins, sem
alltaf var á móti svona mikl-
um hátíðum á vorin. Hann
sagði, að það æiti að færa
allar þessar hátíðir og frí-
daga saman og taka upp
vikuhátíð um jólin. í
skammdeginu mættu menn
helzt við löngu fríi, enda
væri þá minnst um að vera
og óhagstæðast að vinna. .
Hvað segja menn um þessa
uppástungu? Ætli ýmsir
gætu ekki fallizt á hana?
Föstudagur.
--------Ekki láta veður-
guðirnir að sér hæða. Þarna
flengist fólk á gandreiðum
suður um allan heim í leit
að góðviðri, en þá snjóar
hann og hríðar í Par-ís og
Suður-Englandi, en hér norð
ur frá er glaðasólskin og
blíða. Það er margt skrýtið
um hlessað veðrið, og ekki
nema von, að það sé óþrjót-
andi umræðuefni fólks.
Ég skrapp einn hring um
„rúntinn“ í kvöld. Þar voru
ungmeyjar °g yngispiltar
eins og stórfiskavöður. Ég
hef alltaf garnan af að sjá
jungfreyjurnar staulast um á
sínum fyrstu háhæla skóm.
Þær eru svo yfirmáta var-
færnar og settlegar í gangi
og styðjast gjarnan hver við
aðra. Hins vegar eru ungar
stúlkur á páskum, nú og fólk
yfirleitt, giska falleg sjón,
sérstaklega í eins góðu veðri
og í dag. Og nú þorir kven-
fólkið orðið að klæðast sterk
um og skærum litum, það er
allur munurinn. Þess vegna
er „rúnturinn“ svo litskær,
þegar „göturnar fyllast af
Ástúm og Tótum“ á nýju
FRÁ stjörnuathuganastöð-
inni á Mount Palomar í Banda- j
ríkiunum siá menn lengst út í
himingeiminn. Þar er stærsta
stjarnsjá í heimi; vegur meira
en öflugasta eimreið. en er þó
h'árnákvæmnari að allri gerð en
minnstu, svissnesku arbands-
úrin. í veniulegri merkingu
þessa orðs verður ekki sagt að
stjarnfræðingar þeir. sem
þarna vinna, siái siálfir öðrum
lengia. Stjarnsiá þessi er
ekkert svipuð sjónaukunum
gömlu; eins og aðrar stjarn-
sjár, er það aðeins ljósmynda-
vél; stjarnfræðingarnir sitja
ekki lengur og stara út í
geiminn gegnum sjónaukagler,
— þeir liósmynda. Ljósmynd-
in er bæði nákvæmari og
minnugri' en mannlegt auga.
Þegar litsiáin er síðan notuð
til að skera úr um efnasam-
setningu viðkomandi stjarna,
bitastig þeirra og hreyfingu,
fást betri upplýs.ingar en
mannlegt auga getur fengið á
annan hátt.
'Stjarnsjá þessi ber nafn
stjarnfræðings, sem ekki var
síður dugandi við að koma upp
stjörnuathuganastöðvum en að
rannsaka gang stjarnanna
sjálfra. Hann taldi Carnegie-
stofnunina á að leggja fram fé'
til byggingar athugunarstöðv-
ari'nnar sjálfrar; síðan var
hann á höttunum á eftir millj-
ónera nokkrum, sem hafði góð
orð um að leggia fram fé fyrir
stjarnsjánni, en sá milljóneri
fór skyndilega á hausinn og
átti ekkert nema eyðisa'nd
nokkurn. Allt getur gerst úti
í Ameríku, og nokkru síðar
fundust olíulindir miklar
undir sandinum; náunginn varð
milljó'neri aftur og nú stóð
ekki á því að hann.legði fram
fé fyrir stjarnsjánni, sem var
komin á sinn stað og tekin i
notkun tuttugu árum síðar.
Mikilvægasti hluti stjarn-
sjárinnar er spegilli'nn mikli
sem endurkastar myndinni af
geiminum áljósmyndaþynnuna.
Glerið er fimm metrar að
þvermáli, og vóg tuttugu smá-
lestir, þegar það kom úr
steypunni. Við slípu'nina létt-
ist það yfir fimm smálestir,
en það verk tók ellefu ár og
var unnið í sérstakri, þar til
gerðri vinnustofu.
Fimmtán stjarnfræðingar
vinna í athuganastöði'nni und-
ir forustu Haldes, þeir eru bú-
settir í Pasadena fyrir neðaia
fjallið. og eru þar vinnustofur
þeirra. Þeir vinna til skiptis
að stjörnuljósmyndun uppi í
stöðmni, en þar er unniö
hverja einustu nótt ársins
sem skyggni levfir, nema á
jólanótt. Verkfræðingarnir, og
aðrir aðstoðarmenn eru bú-
settir uppi á fjallinu, en kunn-
áttu mikla og þiálfu'n þarf ti'Ji
að beina stjarnsjánni nákvæm-
lega samkvæmt ábendingum
stjarnfræðingsins; hún vegur
nefnilega 530 smálestir og þari
fjölda véla og marg'brotinœ.
útbúnað til að hreyfa hana.
Þá getur ásigkomulag lofts-
ins, skyggnið, orðið ljósmynd-
aranum erfitt viðfangs. Þess
eru dæmi. að það hefur tekio
níu nætur samflevtt að ná
góðri mynd. Þegar stjarnfræð-
i'ngurinn og Ijósmyndarin'n
hafa starfað nokkrar nætur
þar uppi taka þeir mýndirnaí
með sér niður, þar sem sér--
fræðingar athuga þær ná-
kvæmlega, og einnig litsjái-
þynnurnar. Hafi ljósmyndarinn
verið heppinn með skyggni í.
Framiiald á 4. síðu.

vori. Eg var í fyrstu að
brjóta heilann um, hvers
vegna væri svo óvenju mik-
ið af ungviði á götunum í
kvöld, þar til ég mundi, að
ekkert bíó var í gangi. —
Þarna lá hundurinn grafinn!
Laugarda-gur.
--------Sagt er, að Bjarni
Thorarensen hafi einhvern
tíma sagt, að þegar guð for-
mælti jörðinni, hafi hann
litið yfir nesin. Satt er það,
að auðnarlegt og bert er hér
sunnanvert við Faxaflóa, en
þó eru sund, eyjar, vogar og
nes fögur sjón, þrátt fyrir
allan berangurinn.
Ég ók í kringum borgina í
dag og hy.lltist til að fara þá
vegi, er hæst liggja. Útsýn
af hæstu hæðum í nágrenni
Reykjavíkur er aðdáanlega
fögur í svo góðu veðrj sem
var. í dag. Hin nýja Reykja-
nesbraut, sem liggur sunnan
Hafnarfjarðar, er mjög fal-
leg leið, sérstaklega ef ekið
er til Reykjavíkur. Þá blasa
við sund og vogar og nes og
byggðin alla leið upp á Akra
nes og inn í Hvalfjörð. Þetta
er iíka orðin mjög fjölfarin
leið.
Annars má merkilegt
heita, hve holt og melar í
kringum höfuðborgina og í ná
grenni hennar eru blásin og "
ber. Hefur áreiðanlega mik'-
ið blásið upp á þessurn slóð-
um frá dögum Ingólís, en:
einkennilegálítið verið rækt.
að og grætt upp í staðinn.
Hins vegar hafa bæjarhverfi
risið upp með ævintýraleg-
um hraða í seinni tíð, og eig
inlega s.vo hratt, að énginn,
hefur áttað sig á neinnk
skipulagningu að ráði. Víða-
er borgin því byggð af'-
handahófi. Um það vitnar t:
d. staðsetning kirkjugarðsins
í Fossvogi. Þar er eitthverf’
fegursta bæjarstæði í landi;
Reykjavíkur, en hins vegar
að verða of þröngt fýrir garð'
inn. Ef menn hefðu séð þessa
öru stækkun borgarinnar.
fyrir, sem sumir hefðu mátt
sjá, átti að satja kirkjugarð-
inn niður uppi við .Rauðá-
vatn eða í Selási. Þótt ég sé
síður en. svo á móti hinur.oi
dauðu, hef ég alltaf séð eftir
hallanum niður að' Fossvog-
inum. blasandi móti suðri
og sól, .með Öskjuhlíð að
baki, undir grafreit. Hvar er
hægt að hugsa sér fegurra
byggingarsvæði í, höfuðborg
inni?
5,—4,—’58.
Vöggur. ,