Morgunblaðið - 20.02.1916, Page 2

Morgunblaðið - 20.02.1916, Page 2
2 MORGUNBLAÐIÐ Ef til vill kemur fjárhagsnefnd fram með nýjar lántökutillögur á næsta fundi, þeim mun aðgengilegri en þær síðustu, sem þær voru að- gengilegri hinum fyrstu. Og efr laust samþykkir bæjarstjórnin með gleði hverja breytingu, sem á þessu máli verður til batnaðar. Frá Bretum. Yfirlit. Mörg tíðindi og merkileg hafa gerst í sögu Bretlands síðan um ný- ár 1915. Sjálfsagt verða það þó talin stærri tiðindi er Bretar sögðu Þjóðverjum og Austurrikismönnum stríð á hendur í ágústmánuði 1914. En efasamt er þó mjög að svo sé. Reynslan hefir vanalega sýnt það, að þjóðirnar hefja ófrið að lítt yfirveg- uðu máli og það munu Bretar hafa fundið á árinu sem leið, að þeir voru vanbúnir að mörgu leyti og margt hefir komið á daginn það er þá sízt mun hafa órað fyrir. Asquith forsœtisráðherra. Það eru nú mörg ár síðan menn sáu ófriðarblikuna draga á loft og þráfaldlega var þvi spáð, að eigi mundi þess langt að bíða að Bret- um og Þjóðverjum lenti saman i ófriði. Þetta vissu og báðar þjóð- irnar vel og til varúðar fengu þær svo aðrar þjóðir i bandalag við sig: Þjóðverjar Austurríkismenn og ítali, en Bretar Frakka og Rússa. I sjálfu sér eru því friðslit Breta ekkert annað en það, sem hlaut fram að koma fyr eða síðar og öll þjóðin átti von á að fram kæmi. Það eru því ekki jafn óvænt tíðindi og margir ætla. En hitt er merkilegra, að vissu leyti, hvernig Bretar hafa síðan brotið odd af oflæti sínu og beygt vilja sinn eftir því sem á stóð. Og þeg- ar frá þeim tíðindum er sagt, þá mun jafnan minst Asquiths og stjórn- ar hans. En þess verður þó að gæta, að aldrei hefði stjórnin brotið svo þjóðarviljann undir sinn vilja, sem raun hefir orðið á, nema því að eins að blaðanna hefði notið við og ber þá fyrst og fremst að minn- ast blaða Northcliffs lávarðar, en helztu blöð hans eru »Daily Mailt og »Times«. Þegar ófriðurinn hófst var stjórnin skipuð eingöngu ráðherrum úr frjáls- lynda flokknum. En er æ fleira Lloyd Georqe herqaqnaráðherra. kallaði að vegna ófriðarins, sá Asquith að þjóðinni var það lífsnauðsyn að gamlar flokkadeilur legðust niður, en alli: tækju höndutn saman og ynnu að sama takmarki. Vænsta ráðið til þess að þetta gæti orðið áleit hann það að beztu menn úr öllum flokkum ættu hlutdeild i gerð- um stjórnarinnar og þá var hið gamla ráðuneyti leyst upp og mynd- að hið svonefnda samsteypu-ráðu- neyti, sem enn situr að völdum. — Þetta er alveg nýtt í sögu Englands, þar sem það hefir jafnan viðgengist að meiri hlutinn færi einn með völd- in. Þessi ráðabreytni mætti þó engri mótspyrnu og mun hún hafa reynst vel til þessa, hvernig svo sem siðar fer. — Bretar sáu fljótt að þeim nægði ekki flotinn. Þeir urðu einnig að skapa sér her og auka haun stöðugt. Menn gengu þúsundum saman í herinn af fúsum vilja og þannig fór vel fram um hríð að allra dómi, því að Bretar vissu eigi hve mikið lið þeir mundu þurfa. En þótt liðið væri stöðugt aukið og nýjar hersveitir, bæði frá Eng- landi sjálfu og eins frá nýlendunum væru sendar til vígvallarins, sáust engin merki þess að nær væri sigri en áður. Þá risu blöð Northcliffs upp og kváðu það mestu valda að hermennirnir væru illa búnir að skot- vopnum og fallbyssum. Þessu trúði enginn fyrst í stað og því var neitað opinberlega. En þegar var farið að athuga málið, kom það upp úr kaf- inu að þetta var satt. Breta skorti mikið á móts við Þjóðverja í fall- byssum og skotvopnum. Og er það varð kunnugt risu allir upp og kendu því um hvað seint sæktist. Og þá var stofnað nýtt ráðherraembætti, hið svo nefnda hergagnaráðherraembætti og hlaut það Lloyd George, sá mað- urinn, er bezt allra, auk blaðanna, hafði reynt að koma mönnum í skiln- ing um, hve mikið væri komið und- ir hinum stóru skotvopnum. Með fádæma dugnaði tókst hon- um nú að koma þessu í lag. Hann ferðaðist um landið þvert og endi- langt og hélt ræður um þetta efni, og sérstaklega brýndi hann það fyrir verkamönnum hve nauðsynlegt það væri að þeir legðu fram alla sína krafta í þágu hernaðarins og sér- staklega brýndi hann fyrir þeim að hætta öllum verkföllum. Hann setti auk þess á stofn nýjar verksmiðjur og tók aðrar undir umsjá stjórnar- innar. En verkamenn hafa reynst stjórn- inni þyngstur hali að veifa í þess- um ófriði. Þeir hafa skirst við það i lengstu lög að ganga í herinn og þeir hafa hvað eftir annað gert verk- föll þegar verst gengdi. — Lloyd George var þó óþreytandi í því að tala um fyrir þeim og voru þeir jafnan góðir meðan hann var við sjálfur og hétu öllu fögru, því að engi núlifandi maður á Bretlandi mun hafa jafngóð tök á þeim og hann. En er hann hafði snúið við þeim bakinu sótti aftur í sarna horfið og rak þá að því að stjórnin varð að banna verkföll með lögum, og lagði við þunga refsing. Hefir nú minna kveðið að þeim siðan, en þó hafa verkamenn eigi verið auðsveipir. Nú héldn menn að alt væri komið í það horf, sem það ætti að vera. En þá voru það Northcliffsblöðin enn, með »Times« í broddi fylkingar, sem risu upp og kváðu eigi mundi hjá því verða komist að lögleiða herskyldu á Englandi. Herinn væri eigi nógu stór og sjálfboðaliðar kæmu eigi nógu margir. En þarna var komið við hjartað í Bretanum. — Hann hafði jafnan stært sig af því að vera svo frjáls að sér væri það ósamboðið að hafa herskyldu. Og um mörg ár hafa þeir sett þjóðat- metnað sinn í það og þess vegna skiljanlegt þótt þeir væru þvi and- vigir að gánga svo augljóslega í ber- högg við frelsishugmyndir sínar. Sérstaklega var það verkmannalýð- urinn, sem var þessu mjög andvig- ur og óhætt mun að segja, að meg- inþorri þjóðarinnar hafi verið því andvígur i fyrstu. En þeir sem glegst sáu, vissu að þetta var satt og á meðal þeirrn voru nokkrir ráðgjaf- anna. Krafan um herskylduna óx stöðugt og daglega komu dæmi utr það, að málaliðsaðferðin væri ónóg. Til þrautar vildi þó stjórnin reyna hana áður en farið væri að tala um herskyldu og því var til fenginn sá maður, er Derby lávarður heitir, að Derby lávarður. gera síðustu tilraunina til þess að safna sjálfboðaliði. Var sérstaklega til þess ætlast að hann næði í ókvæntá menn, sem til þess tíma höfðu dreg1 sig i hlé. Þeirri liðsöfnun lauk svo, að Der a fékk rúmlega tvær miljónir sjálfb0 * liða, en þó þótti tilraun hans b®_a mistekist, því að ókvæntir menn g sig ekki svo vel fram, sem á v kosið. Og þá gerðust hin miklu°£ merkilegu tíðindi í sögu Bretlan si að stjórnin kom fram með fruU1 varp til laga um herskyldu. ^ig1 var þó stjórnin öll á sama máli uU1 þetta efni og lá við sjálft að nokkr11 ráðherranna segðu af sér. Þó ekki nema einn, Sir John Simon, eD tveir aðrir höfðu sagt af sér áður vegna þess að þeir gátu ekki fyfyf stjórninni í herskyldumálinu, og það þeir Churchill lávarður og Sir ' Carson. Þetta er áreiðanlega b1 mesta stórvirki er stjórnin ne unnið, en sigurinn mun mest * þakka »Times« og blöðum North cliffs lávarðar. Herlögin gengu í gildi 10. Þessa mánaðar og þann dag gaf Kitchener hermálaráðherra skipun um það, a 11 árgangar skyldu kallaðir í berin® 3. og 17. marz. Eru það ókv»nbf menn á aldrinum 19—30 ára, og Þelí þó einir, sem ekki hafa gengið í herinn af fúsum vilja áður, því að til þeirra nær ekki herskyldan. Fjöldi mann* úr sjálfboðaliði Derbys hefir þe£aJ verið kallaður i herinn og er D verið að æfa þá sem kappsamlegaSt' Er svo talið að Bretar geti í el°U æft 600 þúsund manna. — —■ Með þessu stutta yfirliti fyw myndir þriggja merkismanna, selU_ nú eru á hvers manns vörun1, Asquiths, Lloyd George og lávarðar. Skotgrafir Bandamannðr »La France Militaire« birtir ny lega grein um skotgrafir bandamánn3’ • C 1.1.1 i: D _ 1 C- t,nr ?>%■& 1 í Frakklandi og Belgiu. Er þar að herlínan frá hafinu suður sag1 og austur að Svisslandi sé 1000 kfl metra löng. Herlínurnar eru Þfl : hver aftur af annari og að mu° tali um 2 r/2 mtr. djúpar. Til PeS að búa til þessar skotgrafir, hermennirnir orðið að moka al 150,000 miljónum teningsmetra þafa hermennirnir orðið að moka alls mold og grjóti, en það er ÞrlsVjj sinnum meira en gröfturinn . Panamaskurðinn. Ef öll þessi væri komin á einn stað mundi nægileg til þess að þekja alla Fa arborg, og yrði þá 50 metra hr yfir göturnar. . f. Sandpokamir eru mjög þýðmg miklir til þess að gera varnars Um 300 sandpokar eru notaðir 1 * hvern metra af skotgröfinni. ^ ^( linunni í Belgíu hafa verið n°r^ til þessa samtals 11,400,000 pokat. Bezt að angiysa í Morg°a bl'

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.