Morgunblaðið - 22.10.1916, Side 3

22. okt. 349. tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
3
I
1
[e^=jE]G
3E
30[

EGILL )ACOBSEN
[' Landsins fjölbreyttasta vefnaðarvöruverzlun.
Nýkomið með es. Islandi og Gullfossi:
dtecjnfiápur svartar, mislitar. Komið fljótt, áður en þær beztu seljast. cfiegnfíljfar með nýtýzku skafti
Dwanteppi SorðéMa ^Plyós
'Kiώi,
cfiúmteppi. Ssaróinuíau f^|
Sœnguróúfi. - - JSéroft * - cTvisttau. - - <Æorgunfijolaafni.
dóéurafni. Silfíi, ftSSÆ ^^vunfuefni £j£
€ff&trarkápur. *ffairarfíaftar. SCattasfíraut.
^airarfíansfíar skinn og ullar. • Svunfur. - - SFlauel, og ótal margt fleira.
1
Msil^nsv
Með e.s. íslandi kom mjög stórt úrval at
Myndum og Myndarommum.
Komift og skoðið! h þrengslin séu mikil þá borgar það sig samt að biða!
I
DESE
nr
□u
□□0
mk
Þýzk menning og ensk
frá íslenzku sjónarmiði.
Grein með þessari fyrirsögn birt-
ist í »Visi« fyrir nokkru, rituð af
fröken Th. Friðriksson. .
í niðurlagi greinarinnar eru þessi
orð:
»Að enúingu skal bent á, að þrátt
fyrir »hugvitið«, sem Þjóðverjar að
sögn hafa í svo miklu rikari mæli
en aðrar þjóðir, þá vill svo til, að
mannkynið á þeim sáralítið að þakka
hvað nýjar uppgötvanir snertir.«
Á eftir þessum orðum telur fröken
Th. Friðriksson upp nokkra vis-
inda- og hugvitsmenn »bandamanna«,
en tekst þó ekki betur en svo, að
nokkrir þeir sem þektastir eru, svo
sem Galilei, Faraday, Davy og lord
Kelvin hafa gleymst. Jafnvel jafn
nafnkunnur maður og Watt hefir
ekki fengið að vera með, en á hans
snjöllu uppgötvun, gufuvélinni, byggj-
ast þó uppgötvanir Stephensons og
Fultons.
En af því að fröken Th.; F. man
ekki eftir neinum þýzkum vísinda- eða
hugvitsmanni nema Zeppelin, þá
ætla eg að telja upp nokkra þeirra,
þá er þektastir eru og eg man eftir
i bili:
Otto v. Guericke fann upp loft-
dæluna.
Josep Fraunhofer mældi fyrstur
sveiflulengd ljóssins.
Hann mældi einnig fyrstur manna
brot dimmu línanna í litabandi sólar-
1 jóssins, og lagði með því undir-
stöðuna að sjónauka- og smásjár-
smíðum seinni tíma; en sjónaukar
og smásjár hafa mikið hjáipað mann-
kyninu til að skygnast inn í leyndar-
dóma náttúrunnar.
Ruhmkoiff fann upp Riihmkorff-
súluna. Sú uppgötvun var »sára
lítils« virði, að Volta fekk Napoleon
III til þess að veita honum 50.000
franka verðlaun fyrir hana.
G. S. Ohm fann lögmál það í
rafmagnsfræðinni, sem við hann er
kent, og hlaut að verðlaunum Copley-
Medalíu konunglega vísindafélagsins
brezka.
N. A. Otto er talinn að hafa
þýðingu fyrir gasmótorinn og Watt
fyrir gufuvélina; hann fékk 1. verð-
laun fyrir þá uppgötvun á Parísar-
sýningunni 1867.
A uppgötvun Werner von Siems
byggist það, að síðan er hægt að
smíða margfalt aflmeiri rafmagns-
vélar.
Bunsen fann upp Bunsens-brenn-
arann, en á honum byggjast gaslýs-
ingar- og hitunar-tæki nútimans.
Auer v. Welsbach fann um gas-
glóðarnetið; sú uppgötvun hefir þá
þýðingu, að síðan fá menn þá gas-
ljósbirtu fyrir 2 aura, sem áður
kostaði 18—24 aura.
Hann, og fleiri Þjóðverjar, fundu
einnig upp málmþráðarlampana, en
þeir eyða ekki nema ^/3 afrafmagni
móts við gömlu kolþráðarlampana.
Á Þýzkri uppgötvun byggist
Röntgenstofnun Háskólans islenzka.
Diesel uppgötvaði Dieselvélina.
Kirchhoff og Buosen lögðu undir-
stöðu undir þá grein efnafræðinnar,
sem nefnd er litsjárkönnun.
Aloys Senefelder fann upp stein-
prentunina.
König fann upp hraðpressuna. I
henni var Times fyrst prentaður 28.
nóv. 1814.
Mergenthal fann upp setjaravélina
»Linotype«, sem mestri útbreiðslu
hefir náð meðal enskumælandi þjóða.
H. Herz sannaði fyrstur manna
með tilraunum, að rafmagnsöldur
breiðast út í ljósvakanum á líkan
hátt og ljóssveiflur, og lagði undir-
stöðu að loftskeyta-sendingum. Hann
dó skömmu síðar. Enda kalla Eng-
lendingar og Amerikumenn loft-
skeytaöldurnar »Herz-öldur«.
Óliklegt þykir mér og að fröken
Th. F. muni ekki eftir þvi, að það
var Þjóðverjinn Jóhann Gutenberg,
fann upp prentlistina. Hann steypti
fyrstur manna prentstíl. Sú upp-
götvun er enn í dag, eftir hér um
bil 500 ár, i sinu fulla gildi.
Rýninn.
Aths. Vér höfum eigi viljað
neita grein þessari upptöku, þó vér
hinsvegar skoðum hana næsta óþarfa.
Sjálfsagt mætti fylla heilt Mo<"gunblað
með nöfnum frægra vísinda- og hug-
vitsmanna af bandamannaþjóðerni —
og það án þess að nokkrum kæmi
til hugar með þvi að gera lítið úr
visindum og hugviti Þjóðverja.
Það er fásinna ein að ætla að sá
hafi verið tilgangur ungfrú Th. F.
með greininni í »Vísi«.
Ritstj.
Stóru skipi sökt
Hinn 4. þessa mán. sökti kaf-
bátur Cunard-linuskipinu »Franconia«
suður í Miðjarðarhafi. Skip þetta
bar 18.150 smálestir og mátti heita
nýtt; smíðað árið 1911. Þegarófrið-
urinn hófst lagði brezka stjórnin
hald á skipið og hafði það til her-
flutninga siðan. Þegar því var sökt,
hafði það þó engar hersveitir innan-
borðs. Tólf af skipverjum fórust,
en 302 var bjargað.
Morgunblaðinu barst sú fregn fyrir
fáum dögum að stóru herflutninga-
skipi hefði verið sökt suður i Mið-
jarðarhafi og 600 menn farist. Er
liklegast að þar sé átt við annað
skip en »Franconia«.