Morgunblaðið - 21.09.1930, Blaðsíða 10

10
MORli UNBLAÐIÐ'

Árekstnrinn.
Stjórnin okkar virðist hafa rekið ríki notað sjer á þann hátt, að
sig óþyrmilega á í seinni tíð. Hún þau hafa fengið ný hagkvæm lán
virðist hafa rekið sig á þá stað-' og greitt með þeim eldri óhagstæð
reynd, að auðvelt er að glata því lán. Þannig liefir Noregur fyrir
litla lánstrausti, sem íslenska þjóð- skömmu tekið stórlán með 5% vöxt
in hefir liingað til haft. Hjer hefir 'um, affallalaust; sama hefir Dan-
fram til þessa búið sárfátæk þjóð. mörk gert.
Helstu kynni, sem erlendar þjóðir Bf lánstraust Islands væri ekki
Eöfðu um langt skeið af okkar lakara nú en það var á árunum
landi, voru þau, að hjer væru jarð-; 1926—1927, ætti að vera auðvelt
skjálftar tíðir og eldsumbrot mikiljfyrir okkur að fá lán með sömu
Nafnið á landinu okkar gaf og til kjörum og Noregur og Danmörk.
kynna, að hjer væri ekki búsæld Á þann hátt ættum við að geta
mikil. Það var því talsvert mikl-^losað okkur við eldri óhagstæð lán
um erfiðleikum bundið fyrir ís- J og jafnframt fengið ódýrt f jár-
land, að afla sjer trausts meðal magn inn í landið til margskonar
erlendra þjóða. atvinnureksturs.
1 ársbyrjun 1924, um það leyti Síðan þingi sleit, hefir íslenska
sem fyrverandi stjórn tók hjer við stjórnin haft marga sendimenn
völdum, mátti telja að lánstraust víða um lönd, til þess að reyna að
þjóðarinnar væri að þrotum kom- ,fá 12 milj. kr. lán handa ríkissjóði.
ið. Nokkru fyrir stjórnarskiftin En lánið er ófengið enn.
það ár hafði verið samið um lán Bkki er ósennilegt, að stjórnin
í London handa Landsbanka ís- og hennar sendimenn hafi í ferð-
lands, 200 þús. sterlingspund. Það um sínum erlendis, rekið sig ó-
gekk erfiðlega að fá þetta lán, og þyrmilega á íslandsbankamálið
það fjekkst ekki nema með ákveðn frá í vetur. — Aðfarir nú-
um loforðum þáverandi forsætis- verandi stjórnar í íslandsbanka-
ráðherra íslands um, að ekki skyldi málinu hefir sett stimpil á þjóð-
vera beðið um meiri lán handa fs- ina í fjármálaheiminum.
landi í bráðina. Lánskjörin voru Eins og kunnugt er, var það
6^4% vextir og útborgun lítið yfir frá byrjun ætlun stjórnarinnar í
90%. íslandsbankamálinu, að svíkjast
Lánstraustið batnaði mjög í tíð undan lögmætum skuldbindingum.
fyrverandi stjórnar. Þá urðu hinar Þegar erfiðleikar bankans komu í
miklu afborganir af ríkisskuldun- jljós, hafði stjórnin aðeins eitt ráð:
um. Þær vöktu athygli í fjármála- gjaldþrotaskifti. — ekkert nema
heiminum og þótfu bera vott um gjaldþrotaskifti. Brlendir fjármála
skilvísi og gætni í fjármálum. menn aðvöruðu stjórnina; en hún
í tíð fyrverandi stjórnar voru svaraði illu einu. Og það var ekki
tekin lán árin 1926 og 1927, til fyr en hennar eigið líf var í hættu,
kaupa á veðdeildarbrjefum Lands- að hún breytti um stefnu.
Klemens Kristjánsson um einn hún
vetnskan bónda sem reynt hefir
byggrækt í ár. Br það Hafsteinn
Pjetursson á Gunnsteinsstöðum
Langadal.
grasfræs
góðan rekspöl
Ræktun
er nú komin á
Sámsstöðum.
Hefir Klemens nú iy2 dagsláttu
■undir frærækt, og ræktar þar há-
liðagras, nýúkfax (bromus mollis)
túnvingul, vallarsveifgras og dá-
lítið af blásveifgrasi, snarrót og
ilmreyr.
En í vor sáði hann í fjórar dag-
sláttur til fræræktar, er koma
í gagnið eftir tvö ár. Þar á' að
vaxa túnvingull, háliðagras, vall-
arsveifgras og snarrót.
Auk þess hefir hann samanburð-
artilraunir með grasastofna af er-
lendu fræi, sem hjer hafir fengist
í verslun, og innlend grös, svo
sjeð verði hvort hið erlenda fræ
er fullkomlega ræktunarhæft hjer.
Má svo að orði kveða, að al-
þjóð manna fylgi með athygli
ræktun og ræktunartilraunum
Klemensar á Sámsstöðum
bankans. Þessi lán voru mestöll, Erlendir f jármálamenn hafa
með 5% vöxtum og útborgun ekki gleymt framkomu stjórnarinn
um 93. — Er eftirtektarvert, að ar í íslandsbankamálinu. Þeir vita
bera þessi lán saman við lánið til vel, að það var tilviljun ein, sem
Landsbankans 1924. Sjest á þeim því rjeði, að stefna stjórnarinnar
samanburði greinilega hve láns- ekki sigraði, Þeir geta því jafnan
traustið hafði batnað í tíð fyrver- átt von á, að hið sama endurtaki
andi stjórnar. [sig, meðan miverandi stjórn fer
Nú á tímum eru peningar mjög með völd.
ódýrir í heiminum. Þetta hafa ýms
HúsnæðisvandræðiR.
Frá Sámsstöðnm.
hann rúgnum þ. 1. ágúst í fyrra-
J sumar. Þroskast hann Vel þrátt fyr
Kornrækt og frærækt Klemensar [1 r kulda °e vætutíð-
Byggtunnuna hefir Klemens selt
á 25 kr. en hafra hefir hann selt
Kristjánssonar.
Klemens Kristjánsson frá Sáms-
stöðum var hjer í bænum nýlega.
Hafði Mgbl. tal af honum og
spurði hann um kornrækt hans og um'
frærækt.
Klemens er nú löngu orðinn þjóð
kunnur maður fyrir jarðrækt sína,
kornyrkju og frærækt ,enda er
hann meðal merkustu brautryðj-
anda íslenskrar jarðræktar.
Klemens býst við að fá í ár 7—8
tonn af korni, byggi, höfrum og
að vorinu til útsæðis óg fengið kr.
37.50 fyrir tunnuna. Býst hann við
að fá í ár um 40 tunnur af höfr-
Með verðlagi þessu borgar
kornræktin sig ágætlega.
Kornræktin breiðist út.
Allmargir hafa nú farið að dæmi
Klemensar og tekið upp kornrækt.
Árni Árnason bóndi á Sámsstöð-
um hefir sáð byggi og höfrum í
f dagsláttur með góðum árangri.
Hann fjekk í fyrra 12 tunnur af
rúgi. Vegna óþurka og kulda í vor' byggi og 5 af höfrum. Ennfremur
og sumar hefir kornið þroskast ’ hcfir Magnús Þorláksson á Blika-
með seinna móti í ár, en alt þrosk- stöðum tekið upp byggrækt, og
ast samt, jafnvel það sem ekki var Sig. Sigurðsson biinarðarmálastjóriyinótm-
sáð til fyrri en í maílok. Iræktar bygg í Hveragerði í Ölfusi
Hann hefir nú hafra í 5 dagslátt1 og eins Magnús Kristjánsson að
Tilfinnanleg húsnæðisvandræði
voru hjer um krossmessu í vor.
En talið er víst að þau verði mun
meiri nú um næstu mánaðamót.
Að margt fólk verði alveg hús-
næðislaust 1. október.
Haraldur Guðmundsson hreyfði
j?ví á síðasta bæjarstjórnarfundi,
að húsnæðisnefnd þyrfti að ‘taka
þetta mál í sínar hendur, og ánn-
ast um að fólk sem væri í vandræð
um fengi bráðabirgðahúsnæði ell-
egar a. m. k. geymslurúm fyrir
húsgögn sín og muni.
En borgarstjóri skýrði frá því,
að það væri úrleiðis að vísa máli
þessu til húsnæðisnefndar, fátækra
fulltrúarnir væru þessum málum
allra manna kunnugastir, þeir
hefði gengið best fram í því að
leysa vandræðin í vor. Pólk sem í
vandræðum væri sneri sjer til borg
arstjóraskrifstofunnar, og það lægi
beinast fyrir að fátækrastjórnin
hefði með þetta mál að gera —
enda þótt það vitanlega væru ýms-
ir aðrir en þurfamenn sem lentu í
húsnæðisvandræðum.
Kom það á daginn, að húsnæðis-
málin hefðu verið til meðferðar hjá
fátækranefnd, en Haraldur Guð-
mundsson er í þeirri nefnd. En
áhugi hans á þessu efni hefir
ekki verið meiri en það, að þetta
hefir alveg farið framhjá honum.
Tillagan um að vísa málinu til
húsnæðisnefndar sýndist því
,vera út í hött, og var afgreidd með
rökstuddri dagskrá frá Guðm. Jó-
hannssyni, þar sem bent var til
þess, að bæjarstjórn treysti því,
að fátækrastjórnin gerði sitt ítr-
fasta til að hjálpa því fólki sem
húsnæðislaust verður um mánaða-
um. Mestmegnis eru það svonefnd-
ir Niðarhafrar. En alls hefir hann
sáð 16 afbrigðum af höfrum — og
þroskast öll.
Bygg hefir hann í 4y2 dagsl.,
aðallega Dönnesbygg, en 11 af-
brigði byggs alt í alt. Og rúg hefir
hann sáð í 250 fermetra blett. Sáði
Reykjum í sömu sveit.
Á nál. 20 stöðum hafa í sumar
verið gerðar smátilraunir með
byggrækt, að undirlagi Klemensar
og eftir hans fyrir mynd. Eru
staðir þéir í Skaftafells-, Árnes-,
Rangárvalla-, Kjósar-, Borgarfjarð
ar- og Húnavatnssýslum. — Yeit
Valhöll á Þingvöllum verður
lokað á morgun og ekki opnuð
aftur fyr en að sumri. Á morg-
un eru Þingvallarj ettir og má
búast við, að margt verði um
manninn þar, ef veður verður
gott.
Á bókamarkaðinn er vænt-
anleg einhvern næstu daga ný
kvæðabók eftir H. K. Laxness.
Frá ísafirði.
Isafirði, FB 19. sept.
Síldarafli skipa hjer varð í sum-
ar: Hávarður 11.797 mál í bræðslu,
457 í salt. Hafstein 4.717 mál í
bræðslu 2750 tn. í salt.
Samvinnubátarnir öfluðu: Ás-
björn 8032, Auðbjörn 5819, Gunn-
björn 8179, Isbjörn 8762, Sæbjörn
(7560, Valbjörn 8647, Vjebjörn
7062, alt tunnur í bræðslu og salt.
Aðrir bátar hjeðan öfluðu: Elín
ea. 3000 tn., Freyja ^a. 3000, Perey
ca. 2900 tn.
Snorri Sigfússon fluttist alfar-
inn með Dronning Alexandrine til
Akureyrar og tekur við forystu
nýja barnaskólans þar. Snorri hef-
ir verið skólastjóri á Flateyri í 18
ár, og aflað sjer'trausts og vin-
sælda fyrir kenslustörf og ósjer-
plægni í opinberum málum. —
Hjeldu Flateyringar þeim hjónum
fjölment samsæti við brottför
þeirra nú.
Ægir kom hingað í gær með
enskan botnvörpung er hann tók
við Straumnes, og var hann sekt-
aður um 2000 gullkrónur fyrir ó-
löglegan umbúnað veiðarfæra.
Lítilsháttar hefir veiðst af
smoklifiski síðustu daga, en smá-
síld hefir einungis fengist mjög
jítið í lagnet.
Mjólkin í Reykjavík.
Sem mönnum er kunnugt, hafa
mjólkurbúin austanfjalls, ásamt
Mjólkurfjelagi Reykjavíkur, tekið
uþp lághita gerilsneyðing mjólkur.
Er óhætt að fullyrða, að hjer sje
mjög stórt og heillavænlegt spor
stigið að því, að veita bæjarbúum
sem besta og heilnæmasta mjólk,
er líkist svo mjög nýrri ósoðinni
mjólk á bragð og að eínasamsetn-
ingi, að vart má á milli greina.
Við athuganir á lághita á geril-
sneiddri mjólk, hefir komið í ljós,
ao 99,5% af hinum upprunalega
smáverugróðri hennar hefir drep-
ist, og þó slíkt hið sama megi segja
um aðrar gerilsneyðingaraðferðir,
?á er þó þessari aðferð talið það
sjerstaklega til gildis, að þeir gerl-
ar sem eftir lifa, eru aðallega kyn-
góðir mjólkursúrgerlar, sem við
geymslu mjólkurinnar, eða þann
tíma er líður, frá því hún kemur
frá vjelum mjólkurbúanna og þar
til neytendur hafa fengið hana í
sínar hendur, beina ummyndan
hennar á þá leið er best þykir.
Sem menn sjá ,er ekki hjer að
ræða um gerilsnauða mjólk, þótt
nafn hennar bendi til þess, heldur
mjólk, sem gerð hefir verið svo
hæf til manneldis sem frekast er
unt. En til þess að vegur lághita
gerilsneyðingar megi verða sem
mestur, er jafn áríðandi og áður,
að meðferð mjólkurinnar hjá hin-
um einstöku framleiðendum megi
sem mest á þann veg, að smá-
verugróður hennar verði sem minst
ur, frá því að mjaltir hefjast-og
?ar til hún er gerilsneydd, þar
sem hin raunverulega tala gerla
leirra er lifa hitun þessa, eru í
beinu hlutfalli við tölu hins upp-
runalega smáverugróðurs og við-
komu hans.
Af ofanrituðu er því auðsætt, að
þrátt fyrir gerilsneyðing þessa, er
jafnframt stór nauðsyn á, að eftir-
lit og athugun mjólkur þeirrar
Stúlkir
þær, er leitað hafa eftir at-
vinnu hjá mjer, eru beðnar
að koma til viðtals á þriðju-
daginn 23. þ. m. á Hótel
Skjaldbreið. -
Fjóla Stefáns Fjeldsted.
Pað er ekki vfst að ör-
vænt sje um þitt ástand.
?egar um langvar-
andi hægðaleysi er
að ræða, má það
teljast nálega ó-
mögulegt að lækna
það með meðulum.
Þúsundir kvenna
brjóta heilann um það, hvernig á
því standi, að þær þjáist þannig.
Þær hafa liöfuðverk, ljótan litar-
hátt, eru magnlausar og liggur við
að örvænta.
En Kelloggs All-Bran hefir iðu-
lega ráðið bót á þessu, eftir að öll
lyf hafa brugðist. Og það er svo
ljúffengt til neyslu, heilnæm korn-
fæða, sem etin er dag hvern með
kaldri mjólk eða rjóma. Forskrift-
ir eru á liverjum pakka.
Ábyrgð er tekin á því, að Kel-
loggs All-Bran lækni hægðaleysi
og komi í veg fyrir það. Tvær
matskeiðar daglega — í þrálátum
tilfellum með hverri máltíð. Engin
þörf er á að sjóða það.
332
sem neytt er verði sem best og
framkvæmd af þeim er leiðbein-
ingar geta gefið. Þessu til sann-
inda má nefna, að árið 1927 fund-
ust 25933 sjúkdómstilfelli í kúm
hjá bændum þeim er mjólk seldu
til Kaupmannahafnar, auk þess
fundust ótal mörg brot á reglum
þeim er til þrifnaðar lutu, hjá
m j ólkursölubúðum og öðrum er
við mjólkurmeðferð störfuðu. Eru
þetta ískyggileg sannindi þegar
þess er gætt, að Danir byrjuðu um-
•bótastarfsemi sína á þessu sviði,
fyrir rúmum 50 árum.
Jeg ætla ekki að leiða neinum
getum að því, hversu góð sú mjólk
er, sem hingað er flutt til bæjar-
ins til neyslu og fengin starfsfólki
mjólkurbúanna í hendur til geril-
sneyðingar, áður en hún er seld
neytendum. En hitt get jeg full-
yrt, að þó lághitagerilsneyðing sú,
sem hjer er komin á, sje lofsvert
spor í áttina til heilsuvarðveislu
bæjarbúa, þá er eigi fyllilega geng
ið frá mjólkurmálinu fyrri en kom-
ið er hjer haldgott eftirlif með
kúm þeirra bænda sem hingað
senda mjólk, og sjeð um, að með-
ferð mjólkurinnar á undan geril-
sneyðingunni sje hin besta. Þetta
ætti bæjarstjórnin að athuga.
Alexander Guðmundsson.