Morgunblaðið - 26.11.1933, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
m
Hraðfrystistöð
Ingólfs Espholins.
Ný útflatningsvara.
Það hefír verið áður sagt frá
J>ví í Morgunblaðiira, að gerð hafi
verið tilraun með að selja íslenskt
skyr í Lundúnum. Þá var aðeins
að ræða nm lítilfjörlega tilraun,
en skyrið rann út og þótti ágæt
ismatur. Það voru því talsverð lik-
indi til þess, að vandað skyr gæti
orðið þýðingarmikil útflutnings-
vara, ef vel væri haldið á. Skyr
þetta var þó sent hlátt áfram í
kvartili, en var auðvitað glænýtt
er það fór hjeðan.
Nú er verið að gera aðra tilraun
stærri og vandaðri. Hugvitsmað-
urinn Ingólfur Espholin hefir gert
rækilegar tilraunir með hraðfryst-
ingu á skyri og kom þá í ljós að
slíka hörkufrystingu þoldi skyrið
vel, þó hitt hafi verið gömul bú
mannsreynsla, að skyr þyldi ekki
að frjósa- Þó var sá hængur á
þessu, að hraðfrystiaðferð sú, sem
hjer er notuð (sænska frystihúsið)
hentaði ekki alls kostar við skyr-
íð, svo Espholin varð að láta smíða
sjerstaka frystivjel eftir sinni fyr-
irsögn og frystir hún vörurnar í
snotrum umbúðum. Skyrið er t.
■d. mótað í ferhyrndar plötur eða
skökur, gagnsæ gljáhimna er lögð
utan um plötuna, og hún fryst
þangað til hún er beingödduð. —
Skökurnar eru af ýmsum stærðum,
svo að þær henti í eina máltíð
handa heimili.
En hvemig á svo að geyma
þetta gaddaða skyr og flytja það
ianga leið, án þess að það þiðni?
Fram íir þessu hefir I. E. ráðið
þannig, að skökunum er raðað
í sjerstaklega gerða pappakassa,
sem einangra svo vel fyrir hita,
að skyrið helst frosið í 10 daga,
og jafnvel eftir 3 vikur er hitinn
ekki yfir 2—4°. Það má því segja
að brotalaust sje að senda það
hvert á land, sem vera skal, og
er það mikill kostur.
•Jeg hefi fengið sýnishom af
þessu frosna skyri hjá Espholin.
31jer þótti það ekki allskostar
sennilegt, að skyrið skemdist ekk-
ért af frostinu, en víst er um
það, að betra skyr hefi jeg aldrei
bragðað. Sama sögðu allir, sem
borðuðu það. Jeg þykist viss um
uð I. E. liefir lijer fundið ömgga
aðferð til þess að koma skyrinu
óskemdu og ósúru til útlanda, og
mætti þar verða ótakmarkaður
markaður fyrir skyr, ef alt gengi
:sem best. Nú er eftir að vita hve
giftusamlega honum tekst að selja
skyr sitt, hvort innflutningstollur
eða aðrar torfærur rísa upp. Hon-
iim hefir tekist að semja við mikia
matsölustaði í Lundúnum um söl
una, og sýnist það álitleg byrjun.
Nú langar I- E. til þess að nota
frystistöð sína til fleira en að
frysta skyr. Hann hefir og reynt
að frysta ný.jan fisk. Er fiskurinn
glænýr og tárhreinn skorinn niður
í hæfilega stór stykki í eina mál-
tíð handa heimili; gagnsærri gljá-
himnum er vafið um hann og síð-
an eru stykkin hraðfryst. Þessi
frysti fiskur virtist svo góður,
sem glænýr fiskur getur orðið, og
má það ótrúlegt heita, ef ekki er
unt að fá mikinn markað fyrir
hann erlendis. Þá hefir hánn og
fryst lifur og máske önnur mat-
væli og lætur vel af.
I. E. bauð mjer að skoða frysti-
stöð sína á Norðurstíg 4- Þrifalegt
var þar umhorfs og öHu hugvits
samlega komið fyrir, en eigi að
^ síður er húsið ekki svo gott og
Ifulikomið sem vera skyldi. Ef
tilraun hans tekst vel og varan
selst sæmilega erlendis, þá kemst
stöðin vonandi bráðlega í húsa-
kynni, sem henni sjeu samboðin.
Hjer er að ræða um þýðingarmikla
nýung í atvinnuvegum vorum, sem
vel mætti verða auðsuppspretta
fyrir oss. Jeg fæ ekki betur sjeð,
en að þe.ssi byrjun sje svo álitleg,
að ekkert megi til spara til þess
að hún geti náð vexti og við-
gangi.
G. H.
------<m>-—■—
Bellum Sallicum
eða Galíastríð.
Eftir Cajus Julius Caesar.
Þýtt hefir á íslensku Páll
Sveinsson. Reykjavík. Bóka-
deild Menningarsjóðs
MCMXXXIII.
Með þýðingu og útgáfu ofan-
greinds rits liafa Islendingar eign-
ast eitt af hinum frægustu sagna-
;tum fornaldarinnar á sínu eigin
máli, frásagnir Caesars sjálfs af
því, er hann á árunum 58—51 f.
Kr. lagði Gallíu (Frakkland) und-
ir Rómaveldi, svo og einnig ferð-
n hans til Bretlands og austur
yfir Rín. Þessi frásögn Caesars
hefir geysilega mikinn fróðleik að
•ísyiua, eigi a'ðeins um hernað
hans sjálfs, athafnir hans allar
og skifti við óteljandi þjóðflokka
og þjóðarbrot, heldur einnig um
landaskipan, menningu, trúar-
brögð; siðu og háttu þeirra mörgu
þjóða, sem Caesar komst í kynni
við. Því að þótt Caesar segi að
vísu nákvæmlega frá öllu, sem
snertir hann sjálfan og fyrirætl-
anir hans, gleýinir hann aldrei að
skýra jafnframt frá fyrirætlunum
og hátterni óvina sinna til þess að
fá jafnvægi í frásögnina. Galla-
stríðið verður því í höndum Caes-
ars að stórfeldum sögusjónleik,
þar sem skiptast á ljós og skugg-
ar, sigrar og ósigrar, frásagnir og
lýsingar, hver persónan kemur ut-
an úr myrkrinu á eftir aðra og
er brugðið undir sjónargler sög-
unnar, hverri eftir því sem rás
viðburðanna heimtar. Þar á meðal
eru menn eins og Ariovistus Ger-
manakonungur og Yercingatorek-
ur, frelsishetja Galla, sem Caesar
hefir gert ódauðlega. En yfir allri
þessari frásögn hvílir andi hins
milda Rómverja, Caesars sjálfs,
sem varð öllum sínum óvinum
drýgri að ráðum og dáð og vann
það mikla þrekvirki að sameina
alla Galla undir stjórn Rómverja
á einum átta árum og auk þess að
undirbúa .jarðveginn undir land-
nám Rómverja á Bretlandi og
skjóta Germönum svo skelk í
bringu, að þeir þorðu ekki að
sækja vestur yfir Rín um langan
tíma. Og lesandanum líður vel
undir handleiðslu Caesars. Hann
er merkilega óhlutdrægur í allri
frásögn sinni. Hann greinir jöfn-
um böndum rök óvina sinna fyrir
athöfnum þeirra sem sín eigin
(sbr. t. d. Gallastríð T., 34.-36.
Illll
F/ik.
F/ak
FLII
FLÁK
Héiðraða húsmóðir!
Hvers vegna nota önnur þvottaefni, þeg-
ar til er þvottaefni, sem sameinar alla kosti
— sem, er ódýrt, fljótvirkt, og hlífir bæði
höndunum og þvottinum?
Það heitir FLIK-FLAK — það þvær fljótt
og rækilega.
Þegar þvotturinn hefir soðið stundarfjórð-
ung eru öll óhreínindin horfin og eftir er að
eins að skola þvottinn — og svo eruð þjer
búnar-
Auðveldara getur það ekki verið. — Og
ekkert þvottaefni getur gert það betur. -
Sparið tíma og peninga. Látið FLIK-FLAK
hjálpa yður með erfiði þvottadagsins.
I.
Heildsölubirgðir hjá
BRYNJÓLFSSON & KVARAN.
kap., Caeser og Aríovistus). Þá
er orðsnild Caesars og ritsnild
ekki síður viðbrugðið. Þykir svo
sem fáir Iiafi ritað jafnfagra lat-
ínu sem hann. Því hefír Gallastríð
C’aesers verið valið til lestrar hvar
vetna í latínuskólum, sem fyrir-
mynd um latneskt mál og orð-
skipun og um leið fyrir það hve
efnið er fjölbreytt og þroskandi
fvrir nemendur.
Gallastríð Caesars er nú komið
út í íslenskri þýðingu eftir Pál
adjunkt Sveinsson, en útgáfuna
hefir Menningarsjóður kostað. Er
þetta mikíð rit, 574 bls. að stærð.
Er fyrst formáli eftir þýðandann,
þar sem hann gerir grein fyrir
starfi sínu, útgáfunni og heimild-
um, þeim er hann hefir stuðst við.
Þá kemur ritgerð um Julius Caes-
ar eftir þýðanda (bls. 11—56). er
þar lýst æviferli þessa merkilega
manns og um leið rakin- sagá
Rómverja nokkuð um hans daga
og skýrt frá ritstörfum hans. Rit-
gerð þessi er ágætlega samin,
glögg og slcýr og hið besta, sem
nm Caesar hefir verið ritað iá ís-
lensku. Þá tekur við þýðingin sjálf
(bls. 59—542). Fylgja henni mikl-
ar skýringar neðanmáls, bæði efn-
isskýringar og orða, og ber alt
það verk á sjer auðsæ merki hinn-
ar mestu vandvirkni og vísinda-
legrar nákvæmni. Lengja þær ritið
vitanlega mjög mikið, en engum
getur þó blandast hugur um það,
að slíkar skýringar sem þessar eru
ómissandi og auka stórum gildi
þýðingarinnar. Þá er yfirlit. um
herskipun Rómverja á dögum
Caesars (bls. 543—545), þá ágrip
af Gallastríði (bls. 547), síðan
nokkur ártöl, sem getið er í ævi-
minningu Caesar.s og Gallastríði
(bls. 549—551) og nafnaskrá (bls.
553—570). Loks er skrá yfir
skammstafanir (bls. 571—572) og
efnisskrá bókarinnar (bls. 573).
Aftan við bókina er kort af Gallíu
:á dögum Oaesars, en framan víð
eru tvær hrjóstmyndir af Caesari.
Af þessu yfírlit um efnið má sjá,
að engu er slept af því, sem nauð-
i synlegt. er til þess að menn geti
haft hin fylatu not þýðingarinnar
og vandaðri útgáfu heyrir fíl.
Það er ekki fíl þess að draga
úr verðleikum neins annars, þó að
jeg segí. að engum hefði vérið
ættlanda að leysa þýðingu þessa
jafnvel af hendi sem Páli adjunkt
Sveinssyni. Og ástæðan er sú, að
Páll er öðrum jafnvígari á bæði
málin, latínu og íslensku. Hann
hefir kent latínu í mörg ár við
Mentaskólann og í höndum hans
hefir hún jafnframt orðið hinn
besti skóli í íslensku, líkt og hjá
: einum af hínum gömlu fyrirrenn-
urum hans við Latínuskólann,
'Gísla Magnússyni. Þýðing Páls á
Gallastríði ber þess líka ljós merki,
að Iatínunni sómir vel hinn ís-
lenski búningur, þegar vel er
haldið á. Það er góður frásagnar-
stíll á þýðingunni, virðnlegur svo
sem efninu hæfir, og málið al-
st.aðar vandað og hreint.
Yerk þetta mun verða þýðand-
anum til varanlegs sóma, hvort
sem lesendur þess verða margir
eða fáir. En fróðleiksfús er ekki
alþýða. roanna lengur, ef hún gríp-
ui ekki fegins hendi við svona rit.i,
og hafi hún þó kost á að eignast
það.
Guðni Jónsson.
Færeysk
prjónabók.
Nýlega er komin hjer á mark-
aðinn færeysk prjónabók, sem er
þe.ss verð, að henni sje gaumur
gefinn. Það er kunnara en frá
þurfi að segja, að Færeyingar
eru heimilisiðnaðarmenn miklir.
Ullarvinna er þar bæði falleg og
fjölbreytt. Þjóðbúninyar Færey-
inga, bæði karla og kvenna, bera
þess Ijósan vott, að þeir eru eng-
ir viðvaningar í tóvinnu, sjerstak-
lega eru þeir snillingar í prjóna-
skap, enda eru það einmitt prjóna
gerðir ýmiskonar, sem þessi ný-
útkomna bók fjallar um. Það eru
hvorki meira nje minna en 125
mismunandi gerðir af próni, .sem
í bókinni eru, og allar hafa þær
verið notaðar við búningana.. —
Myndirnar, sem fylgja eru mjög
! skýrar og vel til þeirra vandað
! að öllu leyti, margar meira að
! segja með litum.
Þessi fyrsta handavinnubók
Færeyinga er þeim til mikils
sóma.
I
i Það mátti ekki seinna vera að
(þessum fögru, einkennilegu gerð-
, um væri safnað og þær þannig
varðveittar frá gleymsku, með því
að þær fyrirmyndir, sem nú eru
notaðar við búhingana eru ekki
ein.s fjölbreyttar og áður tíðkað-
ist
Jeg vona að margur íslendingur
liafi gaman af að kynnast þeirri
list, sem felst í þessum fallegu,
færeysku prjónagerðum. „
Bókin fæst hjó bóksölum o£?
kostar 3.50 kr.
H. B.