Morgunblaðið - 23.08.1935, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
Föstudaginn 23. ágúst 1935.
Andra-deilan og
„samúð“ almennings.
t Alþýðublaðinu 21. þ. m. er
grein eftir ,,Kunnugan“, sem
segir frá því, að vinnuveitendur
hafi í byrjun verkfallsins boðið
Fjelagi járniðnaðarmanna að
ef fullnaðarviðgerð á b.v.
Andra færi ekki fram hjer,
heldur í Englandi, þá skyldu
vinnuveitendur senda út mann
til þess að hafa eftirlit með að-
gerðinni, en þetta hafi vinnu-
veitendur svikið og öll vinnu-
stöðvunin sje því þeim að
kenna; járnsmiðirnir geti því
úhræddir lagt deilu þessa und-
ir dóm almennings.
Nú hefir Benedikt Gröndal
verkfræðingur, sem hjer á hlut
að máli sem annar forstjóri
Stálsmiðjunnar, lýst yfir því
hjer í blaðinu í gær, að það sje
ósatt, að þeir vinnuveitendurn-
ir hafi nokkru sinni gert járn-
smiðunum fyrgreint tilboð.
Þessi grundvöllur undri sam-
úð almennings með verkfallinu
er því ekki til. Það er líka eft-
irtektarvert, að það er fyrst
nú eftir að verkfallið er' búið
að standa í 6 til 7 vikur, að
jámsmiðirnir fara að afsaka
framferði sitt með þessu tilboði
vinnuveitenda.
Járnsmiðirnir verða því að
finna upp á einhverju öðru
gagnbetra vopni til þess að afla
sjer samúðar almennings. Að
vísu hefir undanfarið alt verið
gert í blöðum sósíalista og
kommúnista og í ræðum for-
sprakkanna til þess að sann-
færa almenning um, að í vinnu-
deilum sjeu öll meðul leyfileg.
Líkamlegt ofbeldi sje sjálfsagð
ur liður í vinnudeílum. Það
hafi ekkert að segja, þó hegn-
ingarlög land|ins leggi þung-
ar refsingar við slíku athæfi.
Þegar verkfall sje, megi berja
til óbóta lögregluþjóna, sem
aðeins eru að gæta skyldu sinn-
ar, enda náðun vís, þó menn
sjeu dæmdir eftir landslögum
í fangelsisrefsingar fyrir slík
afbrot.
Verkalýðnum er þannig kent
að virða algerlega að vettugi
lög landsins, — raunverulega
kent að honum sje rjett að
gera uppreisn í landinu, til
þess að vinna sigur í verkfalls-
deilum, og það jafnvel í slíkri
deilu sem Andradeilunni, þar
sem ekki er verið að berjast
um upphæð vinnulauna!
Járnsmiðirnir treysta því auð
sjáanlega, að þessi áhrif á al-
menning hafi nú náð þeim tök-
um á fólki, að almenningsálitið
sje og verði með þeim.
Það er því rjett að athuga,
hvað járnsmiðirnir eiginlega
hafa gert með Andra-verkfall-
inu.
Þeim var laugardaginn 6. f.
m. falið að skifta um hnoð-
nagla í b.v. Andra. Þetta verk
er fólgið í tvennu: að taka úr
skipinu gömlu naglana, og að
láta nýja nagla í skipið. Hvað
gera nú járnsmiðimir? Þeir
framkvæma fyrri hluta verks-
ins — þeir taka naglana úr
skipinu, en svo segja þeir;
Borð fangar! Skipið ósjófært
— og svíkjast um síðari hluta
verksins, en nota svo verkfallið
til þess að koma því fram með
óiöglegri nauðung, sem varðar
við lög, að þeir fái atvinnu við
fullnaðaraðgerð skipsins, og fái
þar með greiddar til sín þær
5 til 6 þúsund krónur, sem gert
var ráð fyrir að vinnulaun yrðu
við aðgerð skipsins hjer. Þeir
eru svo sem ekki að taka tillit
til þess, að þeir gera hjer verk-
fall gagnvart mönnum, sem
ekki hafa nokkurn ákvörðunar-
rjett um það, hvar fullnaðar-
aðgérð skipsins á að fara fram.
S.f. Stálsmiðjan og Slippurinn,
sem verkfallið er gert hjá, geta
ekkert ákveðið um þetta. Slík
ákvörðun liggur í höndum
skipseiganda í samráði við vá-
tryggjanda, sem raunverulega
er fjelag í Englandi.
Járnsmiðirnir hefðu átt að
hafa vit til að sjá, að þessi
brögð, sem þeir með verkfall-
ínu reyna að beita til þess að fá
vinnu við fullnaðaraðgerð þessa
skips, hljóta að hafa þær af-
leiðingar, að skipseigendur og
vátryggjendur þora ekki fram-
vegis að setja skip hjer upp til
aðgerðar, þegar þeir geta átt
von á slíku framferði íslenskra
járnsmiða.
Afleiðingarnar verða þær,
að skipaaðgerðir flytjast til
útlanda, til stórtjóns, ekki ein-
ungis fyrir Stálsmiðjuna og
Slippinn, heldur einnig fyrir
járnsmiðina sjálfa.
En slíkt vit höfðu þeir ekki,
og 23. f. m., þegar verkfallið
var búið að standa í hálfan
mánuð, bæta þeir gráu ofan á
svart. Þeir settu í byrjun það
skilyrði fyrir að hætta verkfall-
inu, að þeim væri trygt, að
fullnaðaraðgerð skipsins færi
fram hjer. En á fundi 23. f. m.
færðu þeir sig það upp á skaft-
ið, að þeir samþykkja svohljóð-
andi fundarályktun:
„Fundurinn samþykkir að
víkja ekki frá kröfunni um,
að viðgerðin S.S Andra fari
fram hjer að fullu, eins og áð-
ur hefir verið samþykt, og
krefst fjelagið hins sama hvað
aðrar skipaviðgerðir snertir í
framtíðinni“. (Auðk. hjer).
Þetta sýnir, að vitið hefir
eftir hálfsmánaðar verkfall
ekki náð meiri tökum á járn-
smiðunum en svo, að þeir þá
segjast ekki vilja hætta verk-
fallinu, nema Stálsmiðjan og
Slippfjelagið í Reykjavík, sem
verkfallið er gert hjá, ábyrg-
ist þeim, að allar skipavið-
gerðir í allri framtíð fari fram
hjer!! Og svo kalla þeir það
þráa og stífni vinnuveitenda,
að ekki er fullnægt þessum
skilyrðum þeirra fyrir að hætta
verkfallinu!!
Þessir menn, sem slíkar kröf-
ur gera, virðast varla geta
talist með fullu viti.
Það kveður líka svo ramt
að, að sjálft Alþýðusambandið
hefir lýst vanþóknun sinni á
þessu verkfalli: Hefir komið
fram, að verkfallið fyrst og
fremst er brot á lögum sjálfs
Fjelags járniðnaðarmanna. —
Samkvæmt þeim þarf fjelags-
f
Hiísfrix Sigríðnr
Hallgrímsdéfiir
í dag verður hún borin til mold-
ar. Hún var fædd á Görðum í
Mýrdal, 20. október 1872. Dóttir
Hallgríms Eiríkssonar (d. 1909)
og síðari konu hans Guðrúnar*
Björnsdóttur (d- 1923). Sigríður
var elst af 6 börnum þeirra hjóna.
Hún fluttist með foreldrum sín-
um 1881, suður á Miðnes og dvaldi
í foreldraliúsum fram yfir ferm-
ingaraldur, að hún fór að vinna
fyrir sjer. Árið 1899 giftist liún
eftirlifandi manni sínum Tómasi
Þorsteinssyni málara, og liafa þau
búið lijer í bæ æ síðan. Þau eign-
uðust eina dóttir, sem ásamt föð-
urnum harma nú ástríkan maka
og elskulega móður.
Eins og fyr segir dvaldist hún
með foreldrum sínum barnæska
sína, og varð á heimili þeirra fyrjr
þeim áhrifum sem hún bjó að alt
sitt líf. Hún fylgdi trúlega á-
minningum föður og móður að
elska Gnð af öllu hjarta og ná-
ungann eins og sjálfa sig. Hún
var trúkona mikil, þó hún bærist
ekki mikið á, og 1 jet sjer mjög
ant um að innræta yngri kyn-
slóðinni, sem hún umgekst, þá
lífsreglu sem hún sjálf lærði í
æsku. Á lieimili þeirra hjóna,
Sigríðar og Tómasar, var ætíð
skemtilegt að koma, því íslensk
gestrisni bjó þar, enda var það
svo alloftast að einhver utan
fundur að samþykkja verk-
fall, en í þessu tilfelli ákvað
stjórn fjelagsins verkfallið án
þess að leita samþykkis fje-
lagsfundar. í öðru lagi er verk-
fallið brot á samþyktum Al-
þýðusambandsins, því samkv.
þeim má ekkert fjelag, sem
er 1 Alþýðusambandinu, gera
verkfall án samþykkis þess. En
gegn þessu hafa járnsmiðirnir
einnig brotið, því nefnt fjelag
þeirra er í Alþýðusambandinu.
En þrátt fyrir alt þetta ætl-
ast járnsmiðirnir til, að þeir
hljóti samúð almennings í
verkfalli þessu!
Þrátt fyrir alla viðleitni
verkalýðsleiðtoganna til þess
að drepa niður heilbrigðar sið-
ferðishugmyndir almennings
er þó ólíklegt, að það hafi tek-
ist í svo ríkum mæli, að menn
fordæmi ekki alrnent hið um-
rædda verkfall járnsmiða við
b.v. Andra.
Vinnuveitandi.
heimilis dvaldi þar lengur éða
skemur, bæði sem sjúldingur eða
þá ferðamáður, ætíð stóð heimili
þeirra opið og jeg geri ráð fyrir
að svo muni verða, þó húsfreyjan
sje horfin, því þau hjón vorú
mjög svo samhent í því sem öðru.
Samlíf þeirra hjóna var með af-
brygðum gott, eitt af þessum
góðu, gömlu hjónaböndum, sem
grundvallast á fölskvalausri ást,
og sem er sönn fyrirmynd fyrir
yngri kynslóðina. Ef jeg ætti að
lýsa Sigríði nákvæmlega, þyrfti
jeg yfir meira rúmi að ráða, en
lítilli blaðagrein. Him var ein af
þessum kyrlátu konum í landinu.
Síglöð og skemtilég, hvort hún
var heima eða heiman, en stilti
gleði sinni ætíð í hóf, og kom
þar best fram aðallyndiseinkunn
hennar, sem var stilling og prúð-
menska. Jeg minnist ekki, og hefi
jeg þekt hana alt mitt líf, að hafa
sjeð hana skifta skapi, en hún
var föst fyrir og sagði meiningu
sína afdráttarlaust, en ætíð með
þeirri geðprýði og sannfæringar-
krafti að maður hlaut að taka
það til greina og festa sjer það
í minni.
Hún var góð búkona og sótti
hún það til foreldra sinna og
lengra fram í ættir, því hún átti
ætt, til góðs bændafólks, bæði í
Skaftafellssýslu og Rangárvalla-
sýslu, því miður er ekki hægt hjer
að rekja ættir hennar, vegna rúm-
leysis.
í dag er hún borin til hinstu
hvíldar. Eftir langvarandi heilsu-
bilun andaðist hún 14. þ. m. sárt
saknað af öllum sem komust í
náin kynni við hana, en þó, sem
að líkum lætur, mest af manni og
dóttur og svo af fóstursyni þeirra
hjóna, sem hún reyndist sem sönn
móðir. Systkini hennar, sem eftir
lifa, sakna góðrar og elskulegrar
systur, sem ætíð var reiðubúin tíl
hjálpar, þegar með þurfti. Það'
kveðja þig allir, vinir og vanda-
menn og geyma minningu þína í
tniföstum hjörtum.
Far þú í friði,
friður guðs þig blessi.
Haf þú þökk fyrir alf og alt.
H.
Sflgurborg
Sigurffardóttir
húsfreyja í Hólum.
1 gær fylgdu sveitungar og sýsl
ungar í Austur-Skaftafellssýslu
einni af merkustu konum hjeraðs-
ins til grafar, frú Sigurborgu Sig-
urðardóttur, eiginkonu Þorleifs
hreppstjóra, og fyrv. alþingis-
manns í Hólum. Hún Ijest þ. 31.
f. m„ og var þá komin á Lands-
spítalann, undir hendur bestu
lækna landsins, en í það óvænta
efni hafði sjúkdómur sá komist,
er hún hafði kent á liðnu vori og
leitaði sjer lækninga við í Reykja
vík. Var í sumar heyranlegur ugg-
ur í manni hennar yfir þessum
krankleika, en í lengstu lög von-
aði hann afturbatans og þráði
heimkomu hennar. Hann varð þó
að sjá henni á bak og náði eigi
fundi hennar, áður en hún and-
aðist, — um hina löngu leið, þótt
færi dagfari og náttfari; en hann
flutti hana síðan látna til átthag-
anna.
Sigurborg heitin var fædd 30.
maí 1866 og komst því nærri sjö-
tugu, sem hún þó engan veginn
bar með sjer. Hún var af góðu
Sigurborg Sigurðardóttir.
og merku fólki komin og er frænd-
lið hennar í Nesjum alþekt, svo
sem þeir Stórnlágar-feðgar, sem
orðlagðir hafa verið fyrir atorku,
ráðdeild og staðfestu. — Hún
giftist Þorleifi Jónssyni árið
1889 og hafa þau alla tíð búið á
óðali hans, Hólum í Nesjum (eða
Hólum í Hornafirði, sem það einn-
ig er kallað).
Hólaheimilið varð á þessum
fjórum tugum ára landskunnugt,
og húsbændurnir með; bar margt
til þess. og má geta hjer þrenns,
er alt varpar nokkru Ijósi yfir
æfiferil hinnar látnu.
í fyrsta lagi var heimilið og
híbýlahættirnir. Það var frá upp-
hafi rómað ,hversu mikill hö’fð-
ingsbragur og snyrtimenska ríkti
hjá Þorleifi og Sigurborgu í Hól-
um. Þau voru bæði mentuð bet-
ur en alment gerðist: Honum,
húsbóndanum, fóru verk vel úr
hendi í hvívetna, og hann var svo
vel að sjer og svo greindur mað-
ur, að honum var eins sýnt um
andleg störf eins og lærður. mað-
ur væri- Hinn priiðmannlegasti í
framgöngu og hinn ljúfmannleg-
asti í viðmóti, eins og fjölmörg-
um landsmönnum er nú kunnugt
orðið. Og hún, húsfreyjan, var þá
enginn eftirbátur, kona hin fríð-
asta sýnum og hin fyrirmannleg-
asta ,þótt eigi teldist hún há
vexti, og var eins og yfir henni
svifi ljómi glæsimensku og góð-
leiks, sVo að enginn gleymdi, er
einu sinni hafði liana augum lit-
ið. Helt hún uppi sóma og við-
gangi heimilisins, svo að fágætt
var þar um slóðir.
f öðru lagi var það, að þau
hjónin komust að vonum brátt
til álits og virðingar framar öðr-
um í hjeraðinu, bæði heima fyrir
og út á við, þar sem trúnaðar- og
opinber störf hlóðust á þau, og
óx við það kynning fjö’da fólks
víða um á því, að Hólahjónin
voru éngir meðalntenn. OUum,
sem til þektu, var það alveg
ljóst, að frú Sigurborg var þar
manni sínum í þllu hin styrk-
asta stoð, hellubjargið. sem hann
fann, að altaf mátti treysta á,
vinurinn, sem greddi hann ávalt
nýju fjöri til goora starfa, hin
fagra og hlýja húsfieyja, rírræða-
góð og alúðleg, hvað sem að hönd-
um bar. Eins og kunnugt ér, hef-
ir Þorleifur í Hólum haft á hendi
lireppsstjórn um liálfan fimta tug
1