Morgunblaðið - 16.07.1939, Blaðsíða 9

Sunnudagur 16. júlí 1939.

„MINNlNGARORГ
um minkinn
Hafnarfjarðarminkurinn dauður
Við hlið hans er hálfflaska og
með því að bera saman stærð
flöskunnar og minkans geta
menn gert sjer í hugarlund hve
„óargadýrið“ muni vera ægilegt.
Minkasögurnar frá Hafnar-
firði eru löngu orðnar land
fleygar. 1 heilt ár, eða meir hafa
menn vitað um að viltur minkur
eða minkar hafi gengið lausir í
hrauninu. Svo var það í vor að
einhver vargur rjeðist á hænsni
Hafnfirðinga og drap þau um-
vörpum og nú var almenningsá-
litið ekki lengi að slá því föstu
að minkur væri hjer að verki. —
Um sama leyti fóru menn að sjá
mink alstaðar í hrauninu, sum-
arbústaðaeigendur þorðu varla
að haldast við í bústöðum sínum
og ljetu setja vírnet fyrir alla
glugga.
í fáum orðum sagt: hreinasta
„minkadella“ greip um sig í
Firðinum, eins og það var orðað.
Næst skeði það, að uppáhalds-
köttur á einu heimili í Hafnar-
firði fanst morgun einn í sárum
í kjallara hússins. Það þótti ekki
leika nokkur vafi á því að mink-
urinn hefði heimsótt köttinn og
slegið hefði í brýnu milli þeirra,
engum datt í hug sá möguleiki
að annar köttur hefði átt þarna
hlut að máli.
Komst nú sú saga á loft að lík
lega hefði minkurinn særst til
ólífis í viðureign sinni við kött-
inn, því ekkert frjettist til hans
all-lengi.
Er hjer var komið var það,
að H. J. Hólmjárn forstjóri, sem
er formaður Loðdýraræktarfje-
lags íslands hjet 100 króna verð
launum þeim er færði honum
minkinn dauðan eða lifandi, þar
með var búið að setja minktetrið
á bekk með verstu glæpamönn-
um.
Hafnfirðingar, sem hugðust
að vinna verðlaunin fóru nú að
leggja höfuðin í bleyti og hugsa
út ráð til að sálga minknum og
nokkrir settu út gildrur, en aðr-
ir lágu í leyni um nætur með
.laðnar byssur. En í gildrurnar
kom ekkert nema kettir og skot
.nennirnir fengu enga veiði.
Loks þann 8. þ. m. tókst Sig-
urði Eyjólfssyni að vinna dýrið.
Ekki sáust á því nein sár eftir
viðureignina við köttinn nje ann
að er bæri merki mikillra her-
ferða. Þetta var ósköp lítið og
sakleysislegt dýr á stærð við
stóra rottu. Líklega hefði mann-
inum, sem fullyrti að minkar
gætu drepið hesta brugðið í brún
og jetið ofaní *sig ummælin, ef
hann hefði sjeð minkinn.
Þegar Hólmjárn brá sjer suð-
ur í Hafnaf jörð til þess að greiða J
banamanni minkans verðlaunin
fór með honum blaðamaður frá
Morgunblaðinu. — Yið heimsótt
um í leiðinni minkabú, sem er
skamt frá Hafnarfirði og við að
skoða minkana, sem þar eru sann
færðist sá er þetta ritar um að
lítil ástæða sje til að óttast þess-
ar litlu, fallegu, en augsýnilega
i huglitlu skepnur.
til Quebec eða Labrador á aust-
urströndinni..
Minkastofnar.
Það er greint á milli tveggja
aðalminkategunda: annarsvegar
stærri tegundar svonefndur Al-
þeir reynst að vera lausir við
alla kvilla. Þeir verða fullþroska
á sex til sjö mánuðum. Unga-
fjöldinn hjá hverri móður er frá
einum og upp í fjórtán. Meðaltal
5—7 ungar.
Eftir Vívax og H. ]. Hólmjárn
Á heimleiðinni í bílnum fræddi
H. J. Hólmjám míg svo mikið
um minkana, að er jeg komst að
raun um hve mikið hann vissi og
iliafði kynt sjer um mink og
iminkarækt bað jeg hann ' að
skrifa grein fyrir blaðið um
minkinn. Greinin gæti verið eins
|konar minningarorð um hinn
fræga mink, sem setti Hafnar-
fjarðarbæ á annan endann. Grein
Hólmjáms fer hjer á eftir:
Minkurinn er talinn af marð-
arættinni (Mustela) en í
lifnaðarháttum sínum myndar
hann einskonar millilið milli
skógarmarðar og oturs.
Lifnaðarhættir.
I heimkynnum sínum lifir
minkurinn meira í vatni en á
landi.
Hann býr aðallega við vötn og
ár, og grefur sjer göng og holur
í bakkana. Hann hefir sundfitir
milli tánna enda syndir hann
mjög vel, og getur haldið sjer
alllengi í kafi. Aðalfæða hans er
fiskur, froskar, krabbar og skel-
fiskur. Auk þess er talið að hann
lifi að nokkru leyti á, hagamús
vatnsrottum, sundfuglum og
eggjum.
aska eða Yukonminkur og hins-
vegar minni tegund, svokallaður
Qpebec eða Austurminkur. Innan
beggja þessara afbrigða eru til
dýr, þannig að ekki verður sagt
að t. d. Alaskaminkurinn sje
betri en Quebec minkurinn, eða
öfugt. Það eru til Alaskaminkar,
sem ná hæsta skinnaverði og
sama má segja um Quebecmink-
inn.
Gæði skinnanna.
Það sem er afgerandi fyrir
skinnaverð er aðallega þrent.
1. Ullarhárin eiga að vera sem
þjettust, silkimjúk og hrein
blágrá að lit.
2. Þelhárin eiga að vera frekar
stutt, þjett og silkimjúk og
silkigljáandi.
3. Liturinn, sem dekkstur.
Það er talið enn þá þýðingar-
meira að feldurinn sje silkimjúk
ur og gljáandi en að hann sje
sem dekkstur.
Viltir minkar.
Áður fyr var mikið til af vilt-
um minkum. En sökum hins háa
verðs á skinnunum hefir hann
verið mjög eftirsóttur af veiði-
mönnum og því fækkað mikið
hin síðari ár.
Heimkynni.
Aðalheimkynni
minksins er
norðanverð Norður-Ameríka, alt
Ræktaðir minkar.
Ameríkumenn
hafa fyrstir
byrjað að rækta minkinn, fyrir
frá Alaska á vesturströndinni og ú’úmum tuttugu árum. Hefir sú
ræktun tekist mjög vel.
Frá Kanada hafa minkar. flust
til Englands, Svíþjóðar, Noregs,
Islands og fleiri landa og rækt-
un þeirra oftast tekist vel.
Minkabúr.
Tamdir minkar eru geymdir í
búrum, gerðum úr timbri og vír
neti: Botnstærð búranna fyrir
hvert dýr er um 1 fermetri, og
hæð 40—60 cm. Búrin standa frá
jörð á ca. 1 m. háum fótum.
Hjer á landi er nú lögboðið að
hafa trygga ytri girðingu utan
um minkabú, sem er þannig
gerð að útilokað er að dýrin kom
ist í gegnum, yfir eða undir girð
inguna.
Fæða minkanna.
Aðalfæða minkanna er fiskur.
Hjerlend reynsla sýnir að þeir
þrífast best með því að um 80%
af fæðunni sje nýr fiskur, og um
20%, mjólk, kex, grautur,
| (gróf malað hveiti, haframjöl)
og grænmeti.
Sigurður Eyjólfsson Langeyrar-
vegi 3 í Hafnarfirði, sem banaði
minknum. — Á myndinni sjest i
hann með byssu sína, minkan og Hraust og frjósöm dýr.
100 króna seðil, verðlaunin fyrir
að dreya dýrið.
Minkarnir eru mjög hraust og
frjósöm dýr. Hjer á landi hafa
Þeir eru mjög fjörug dýr og
skemtileg í umgengni, og langt
frá því að vera grimmir, bíta
yfirleitt ekki þann, sem um-
gengst þá nema ef þeir verða
hræddir.
Minkarækt hjer á landi.
Hingað til lands fluttust mink
ar fyrst árið 1931. Síðan hefir
þeim fjölgað allmikið og munu
nú vera há/t á annað þúsund
fullorðnir minkar og 4—5 þús-
und yrðlingar.
Hin síðari ár hefir verið flutt
til landsins allmikið af mjög verð
mætum minkum, sem borgað
hefir verið afar hátt verð fyrir.
Hafa þeir kostað hingað komnir
frá 5—7 hundruð krónum stykk-
ið. Þessir dýru minkar eru bæði
af Alaska og Quebec stofni og
eru nefndir ýmsum nöfnum svo
sem Pallenminkur, Kleve mink-
ur, Söderström minkur o. s. frv.
Þetta eru alt minkar af stofn-
um er gefið hafa mjög verðmæt
skinn, sem selst hafa á opinber-
um uppboðum fyrir 80—150
krónur og stundum meira.
Verð á lífminkum í innanlands
sölu er nú um helmingi lægra en
þegar þeir voru keyptir hingað.
Síðastliðin tvö ár hefir mikill
hluti af þeim minkum, sem ár-
lega hafa bæst við , verið settir
á. Þó hefir það ljelegasta af
þeim verið drepið og skinn tek-
in af þeim. Meðalverð á þessum
skinnum er seld voru hjá Hud-
sons Bay Co London á síðastliðn
um vetri, reyndist að vera kr.
42,00 fyrir hvert skinn, og verð-
ur það að teljast mjög gott þeg-
ar tillit er tekið til þess að hjer
er um að ræða úrkastið úr þeim
dýra stofni, sem hjer er til.
Fóður minkanna.
Minkurin jetur frá 200—250
gr. á dag. Hann er að jafnaði
mjög listugur á matinn ef hann
er óskemdur. Af fiski þykir þeim
bestur þorskur og koli, en yfir-
leitt jeta þeir flestan fisk, að-
eins verður hann að vera ó-
skemdur, ekki úldinn, og alls
ekki saltaður. — Salt þola þessi
dýr ekki — þurfa tiltölulega lít-
ið af því til að drepast.
Kjöt og annar matur, sem þeir
fá, þarf. að vera ferskur og ó-
skemdur. Þar sem erfitt er að
ná í fisk hefir gengið sæmilega
vel að fóðra minkana á kjöti í
stað fiskjarins, en þó virðist
reynslan benda á að þeim sje
nokkru hættara við kvillum
Maður með mink á minkabúi.
af mikilli kjötfóðrun en mikilli
fiskfóðrun.
Kostnaður við minkarækt.
Hjer í nágrenni Reykjavíkur
hefir fóðurkostnaður á minkum
reynst að vera frá 8—10 kr. á
dýr, yfir árið. Er þá reiknað með
meðaltali á fullorðin dýr og yrð-
linga. Þetta verð er miðað við
það að fiskurinn sje keyptur
óslægður hjá fisksölum fyrir
10—15 aura kílóið.
Möguleikar fyrir
minkarækt hjer á landi.
Samkvæmt þeirri reynslu, sem.
fengist hefir síðastliðin átta ár,
þrífast minkar hjer sjerstaklega
vel og hafa reynst afar hraustir,
frjósamir og þægir í allri með-
erð. Fóðurkostnaður minkanna
'verður miklum mun minni hjer
á landi en annarstaðar, jafnvel
ekki nema y3—y% af því sem
hann er í Noregi og Svíþjóð.
Hjer á landi má rækta
mikinn fjölda af minkum.
Vegna þess að aðalfóður mink
ann er fiskur, virðist lítil tak-
mörk fyrir því hve mikið sje
hægt að rækta af minkum hjer
á landi. En sem dæmi má nefna,
að ef hjer á landi væru 200
minkabú af sömu stærð og
stærsta minkabúið, sem hjer er
til og reiknað með sama skinna-
verði og fjekkst fyrir þau skinn,
sem seld voru hjeðan síðastliðinn
vetur, þá yrði útflutningsverð-
mæti skinnanna frá þessum tvö-
hundruð búum, sem næst átta
mrlljónir króna.
Um slíkan útflutning munaði
þjóðina eigi alllítið. Og þegar til-
lit er tekið til þess, að hjer er
um að ræða atvinnuveg, sem við
án allra styrkja erum full sam-
kepnisfærir við aðrar þjóðir, virð
ist full ástæða til þess að leggja
alt kapp á að auka og fullkomna
þessa nýju a,tvinnugrein, sem
gæti orðið hreinasta hjálpar-
hella.-----