Morgunblaðið - 31.10.1939, Side 6

Þriðjudagur 31. okt. 1939,
MORGUNBLAÐIÐ
Vaxandi hernaðar-
aðgerðir á vestur-
vígstöðvunum
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
IDAG hafa menn þóst sjá þess ýms merki að sókn
Þjóðverja á vesturvígstöðvunum sje um það bil
að hefjast. Stríðsfrjettaritarar á vígstöðvunum
Prakklandsmegin segja að hermennirnir þar sjeu nú farn-
ir að búast við vaxandi hernaðaraðgerðum.
Merki um að loftárás væri í aðsigi var gefið í fyrsta
skiftið í dag á þeim hluta víglínunnar Frakklandsmegin,
sem er í höndum breskra hermanna.
Merki um að hættan væri liðin hjá, var gefið að þrem
slnndarfjórðungum liðnum.
I hernaðartilkynningu Frakka í kvöld segir, að víða hafi
komið til átaka franskra og þýskra framvarðasveita og að stór-
skotaliðið hafi haft sig meira í frammi af beggja hálfu, en síð-
«stu dagana.
Fluglið beggja hafi átt mjög annríkt síðari hluta dagsins
1 dag.
Undanfarið hefir flugliðið lít-
ið getað gert vegna veðurs, þar
sem ýmist hefir rignt, snjóað,
eða þoka hulið alt útsýni.
En í dag hefir veður farið
batnandi. Hefir vatnsborðið á
Rín samtímis lækkað talsvert.
í London var gefið merki
um yfirvofandi loftárás í
í morgun í fyrsta skiftið í
langan tíma.
Hafði sjest til flugvjela, sem
fóru svo hátt, að ekki var hægt
að greina hverrar þjóðar þær
voru.
I Spurst hefir til þýskra flug-
▼jela yfir austurströnd Bret-
l^nds, alla leið norður til Forth-
íjarðarins í dag.
tír borg einni norðarlega á
strondinni sást (skv. F.Ú.) til
þýsjkrar flugvjelar og breskrar,
sem elti þá þýsku.
j Iffir aðra borg flugu tvær
þýS|)íar flugvjelar ,svo lágt, að
minstu munaði að þær rækist á
símastaára og kletta á strönd-
inni.
Sjóhernaðurinn
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU
voru rúmlega 65 þús. smá-
lestir, eða frá því stríðið
hófst um 220 þús. smá-
lestir (í sept. 156 þús.
smálestir).
í hinni bresku tilkynningu
segir, að hjer sje ekki um meira
tjón að ræða en Bretar biðu á
einni viku í aprílmánuði 1917
er kafbátahernaðurinn í heims-
styrjöldinni náði hámarki.
Frakkar segjast hafa mist frá
því í stríðsbyrjun sex skip, sam
tals 41 þús. smálestir.
En þeir segjast hafa tekið
fjögur þýsk skip. tJr einu þeirra
tók þýska áhöfnin botnventl-
ana og sökk það. En hin, sam-
tals 19 þús. smál., eru nú notuð
í franska verslunarflotanum.
Kaunverulegt tjón Frakka nem-
ur því 22 þús. smálestum eða
1 % af öllum verslunarflota
þeirra.
Hæstarjettardómur
um trvggingarfjeð
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU. j.'áð þau varSa ekki skipti erfingja. og
móður og börnum, en ekki lát.ið lánardfottna. Loks geta ákvæði 2. málsl.
renna í búið.
Kröfu þessari var mótmælt
Breskúr hermálasjerfræðing-
ur gerir í dag að umtalsefni — OG KAFBÁTARNIR.
flughernaðarlegar aðferðir Frá Berlín er símað, sam-
Þjóðverja. I kvæmt einkaheimildum, að á
Hann getur þess m. a. til.fyrstu mánuðum styrjaldarinn-
fjarðar, að krafan yrði ekki
tekin til groú’.a, en fjeð skyldi
renna inn í búið.
Þessum úrskurði var skotið til
Hæstarjettar, sem feldi úrskurð
skiftarj ettar úr gildi. í forsend-
um dóms Hæstarjettar segir:
„MeðaJ þeitra spurninga, er svara
skyldi, er Elías Kristján Sigurgeirs-
son baðst líftryggingar þeirrar, er að
framan getur, var sú spurning, hvort
hann ætlaði að kaupa trygginguna til
framfærslu fjölskyldu sinni, til trygg-
ingar lánardrottnum sínum eða í öðru
skyni. Var spumingunni svarað þannig,
ao tiyggingin væri keypt til „Omsorg
for Familie“. Umboðsmaður fjelagsins
hcfir látið svo um mælt, að Elías bafi
skvrt tekið fram, að tryggingin ætti aS
vera „til framfærslu f jölskyldu hans, ef
hrnn félli frá“. Samkvæmt þessn þykir
mega telja, að Elías hafi nægilega
skýrt kveðið á um það, að tryggingin
sjy' Idi keypt til framfærslu sinna nán-
ustu, ef hann fjelli frá, en ekki keypt
tií hagsmuna lánardrottnum hans. En
af þessu leiðir, að telja verður, að
konum hafi hlotið að vera þ,'ð ljóst,
að þessum tilgangi hans yrði því að-
tins náð, eins og á stóð, að trygging-
arf jeð yrði, ef til kæmi, undan aðför og
öðrum aðgerðum til hagsmuna lánar-
drottnum hans dregið. Slíka ráðstöfun,
s«m nú var greind, verður almennt að
te?ja lögmæta, sbr. 32. gr. laga nr. 19 4.
nóv. 1887 og 26. gr. gjaldþrotaskipta-
laga nr. 25/1929. Með bú Elíasar virð-
i;: að vísu vera farið eftir III. kap.
skiptalaganna, en meðferðar á því eftir
31. gr. áðumefndra laga nr. 25/1929
hefir ekki verið krafist, svo að rift-
iGgu á téðri ráðstöfun hans er ekki að
tefla. Og ekki verður ráðstöfuninni
hnekt í þessu máli vegna ákvæða 25.
gr. erfðatilskipunar 25. sept. 1850, þvj
85. gr. skiptalaganna ekki komið
stefnda að hakli í máli þessu, með því
og úrskurðaði skiftarjettur Isa- a Þau akvæði taka einungis til ó-
m-fndra gjafaloforða, en í máli þessú
er svo háttað, að það var innt af
bendi, er nuðsynlegt var til þess, að
tvyggingarfjeð yrði greitt að Elíasi
látnum.
Sú athugasemd stefnda, að ráðstöf-
u'i Elíasar oftnefnd s.je ólögmæt af
þeirri ástæðu, að ekki sje ákveðið
nægilega skýrt, hverjir skuli njóta
góðs af henni, þykir ekki heldur hafa
við nein rök að styðjast. Elías átti
mcður á lífi og bam í vonum, er hann
b ðst tryggingarinnar. Þar sem hann á-
kveður, að tryggingin skuli vera til
fiamfærslu fjölskyldu sinnar, þá virð-
ist mega líta svo á, að hann sje ein !
mitt að hugsa fyrir þessum nánustu
skyklmennum sínum, sem honum var
k'gskylt að framfæra. Með því að
miðir Elíasár og bamsmóðir f. h. bama
sinna og hans hafa sótt mál þetta sam-
a:i og hvorag hefir vjefengt hinnar að-
ild, þá verður, án nokkurrar úrlausnar
annars um skipti þeirra sín á milli
þessu sambandi, að telja þær rjetta
aðilja í méli þessu gagnvart búi Elías
nr Kristjáns Sigurgeirssonar.
Samkvæmt framanskráðu þykir verða
að taka ofangreindar kröfur áfrýjenda
ui-i líftryggingarskírteinið til greina.
Ivrafa áfrýjenda um málskostnað
fyrir skiptarjetti verður ekki tekin til
greina þegar af því, að 3. málsgr. 187
gr. laga nr. 85 1930 tekur ekki til með-
ftrðar þessa máls fyrir skiptarjetti,
sbi. 222. gr. tjeðra laga.
Eftir úrslitum málsins fyrir hæsta-
rjetti þykir rjett að dæma stefnda til
aö greiða áfrýjendum málskostúað fyr
ir þessum dómi, og þykir málskostnað-
ur sá hæfilega ákveðinn 300 krónur“.
Guðm. I. Guðmundsson hrm.
flutti málið fyrir móður og börn
hins, látna, en Sveinbjörn Jóns-
son hrm. fyrir dánarbúið.
aðíiigangurinn með því, að
senda eina til tvær flugvjelar í
einu eins og Þjóðverjar hafa
gert síðustu dagana, sje að
trufla framleiðslu Breta, með
því að fólkið sje kallað frá
störfum í loftvarnabyrgi, ,þeg
ar tii óvinaflugvjeiá sjest. Hinn
bregki hermálasjerfræðingur tel
uri að þessi hernaðaraðferð
svari ekki kostnaði.
A sjónum tókst í dag or-
usta milli tveggja þýskra
flugvjela og breskrar tund-
urspilladeildar. Orusta
þessi var háð á hinum
kunnu Doggerbank-fiski-
miðum.
Breska flotamálaráðuneytið
segir að ekkert tjón hafi orðið
á skipunum. Þjóðverjar hafa
ekki sagt frá þessum atburði.
Knattspyrnufjel. Valur heldur
aðalfnnd simi í kvökl kl. 8 í húsi
K. F. U. M. Valsmenn fjölmennið
á fundinn.
ar, hafi þýskir kafbátar sökt
skipum, sem voru samtals 500
þús. smálestir. Eru hjer talin
skip bandamanna og hlutlausra
þjóða (skv. NRP).
Þjóðverjar segjast hafa
pjist aðeins 3 kafbáta frá
því að stríðið hófst. í hern
aðartilkynningu Frakka i
kvöld segir, að vitað sje að
Frakkar hafi einir sökt a
m. k. þrem kafbátum.
Bretar segjast háfa«ökt 12—
18 þýskum kafbátum.
SÍLD í KEFLAVÍK
Til Keflavíkur komu í dag
10 bátar með samtals
1270 tunnur af síld. Afli var
afar misjafn, eða frá 2—220
tunnur á bát. Sumir bátar fengu
engan afla.
Síldin veiddist á Hafnaleir
og var nokkuð af aflanum salt-
að en hitt fryst til beitu.
Friðorínn ð Balkan
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
En óttast er að Búlgarar sker-
ist úr leik nema að þeir íái Dó-
brudja-hjeraðið, sem Rúmenar
tóku af þeim árið 1913.
Ýrnsir áhrifamenn eru þeirrar
skoðunar að Rúmenar ættu að
verða við ósk Búlgará. En Rúmen-
ar neita afdráttarlaust.
,,Þeir óftast að ef þeir gerast eft-
irþitir , við Búlgara, þá muni þeir
jafnframf gera, Rússa o.g Ungverja
stíseJtari í kröfum sínum,,Rússa um
Bessarabíu og Ungverja um Tran-
sy.Ivaníu.
Hjer á ofan bætist að komm-
únistum í Búlgaríu hefir vax-
ið ásmegin, þar sem þeir gera
sjer vonir um aðstoð frá Rúss-
um.
Þingið í Búlgaríu var rofið fyr-
ir nokkrum dögum og eiga að fara
fram nýjar kosningar. Er gert ráð
fyrrir að kommúnistar komi stælt-
ari út, ú'r þeim kosningum en áður.
„Daily Telegraph“ lætnr í Ijós
þann ótta að friðiunm á Balkan-
skaga sje hætta búin.
Blaðið fer hinum lofsamlegustu
orðum um stjórnarhæfileika Musso
linis og lætur í l.jós þá von, að
Mussolini og Tyrkir vinni saman
1 að því að.stofna Balkanbandalag.
ÍSLENSKA SÝNINGIN
í NEW-YORK
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU.
ingarnefndin fjekk miklu fleiri
tilboð heldur en hún gat þegið
frá almenningi um lán á slíkum
munUm. Vjer gleðjumst yfir því,
að dómnefndin skyldi hafa tek-
ið til sýningar tvo útsauma, sem
þó einfaldir sjeu sýna hugkvæmnj,
sem oss her að hafa í heiðri, jafn-
vel þó þeir værn mikið einfaldari
en þeir eru. Hjer er átt við verk
húsfreyju á bóndabæ, sem tók ull-
ina af sínu eigin sauðfje, vann
hana og spann og litaði með jurta-
lit úr jurtum, sem hún sjálf tíndi
í nágrenni' heimilis síns og teikn-
aði síðan sjálf myndirnar, sem hún
saumaði í dúkinn. A öðrum dúkn-
um er sýnd mynd af íslensku
sveitalieimili, þar sem fornsögurn-
ar eru lesnar upphátt á kvöldvök-
unni. Ilinn veggdúkurinn, setn er
eðlilegri, sýnir heyannir. Þessi
vefnaður á skilið heiðurspláss á
sýningu heimilisiðnaðarins.
ísland er vafalaust minsta sjálf-
stæða þjóðin, sem hefir sjerstak-
an sýningarskála k heimssýning-
unni. Sýningarnefnd in, sem hafði
lítið fje til umráða, hefir unnið
sitt verk eins prýðilega og hægt
var. Sýningarskáli íslands er í
sannleika sagt hluti af íslandi.
Leifur Eiríksson
og Norðmenn
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
fundið Vínland. I bæklingi, sem
Norðmenn gáfu út í sambandi rið
sýniuguna og útbýtt var til sýn-
ingargesta, er sögð saga þessara
landfunda Normanna. í ritgerð
eftir prófessor við háskólann í
Osló, iim Vínlandsferðirnar, er
Leiftir altaf talinn Norðmaður.
Þessi prófessor er ekki, að því er
virðist betur að sjer í sögnnni e*
svo, að hann segir að Leifur sje
fæddur í Norégi eða á íslandií
Prófessórinn heldur áfram fræði-
ritgerð sinni og telur Þorfinn
Karlsefni einnig Norðmann.
— Revndi ekki ríkiserfingi Nor-
egs einnig að breiða út þessa kenn-
ingn ?
— Jú, ríkiserfingi Normanna
ferðaðist um Bandaríkin á s.L
sumri og flutti þar fagnaðarerind-
ið um hin gömlu tengsl Norðmanna
við Bandaríkin, sem ættu rót sína
að rekja til þess, að Norðmaðurinn
Leifur Eiríksson liefði fundið Ame-
ríku.
Þess ber að geta, að hinn norski
ríkiserfingi sýndi íslensku sýning-
unni þann sóma að heimsækja
hana. Að vísu var það án þessí
fyrirvara að unt væri að taka sjer-
staklega á móti hónum, en slíkur
fyrirvari hafði verið gefinn Dön-
um og Svíum. Bar því ekki annað
til tíðinda við heimsóknina í okkar
skála en það, að norskir blaða-
menn tóku mynd af Ilans ko»-
unglegu tign nndir hinu íslenska
víltingaskipi Leifs Eiríkssonar. —►
Aður eú ríkiserfinginn helt heim-
leiðis afhjúþaði liann í einni af út-
borgnm New-York-borgar minnis-
merki af Norðmánninum Leifi Ei-
ríkssyni.
- Hvað fanst Bandaríkjamönn-
um um þetta kapphlaup?
Vegna sýningarinnar eru Banda-
ríkjamenn nú óðum að öðlast
sanna vitneskju um liinar sögu-
legu staðreyndir. Og það fer ekki
hjá því, að þeir geri gis að þessarl '
fádæma frekju okkar elskulegxt
frændþjóðar. En okkur íslending-
um, sem höfum mætur á Norð-
mönnum, hlýtur að vera það hryg®
arefni, að þeir skuli verða sjer til
athlægis um alla hina vestrænu
álfu.
Norðmenn eru vissulega það rík 1
þjóð af afrekum, að þeir ættu a51
geta unt lslendingum að eiga‘ sína ‘
sögu í friði.
Mjer hefir skilist, segir Thor
hors að lokum, að öðru hvoru sje
haldið mót sagnfræðinga frá Norð-
urlöndum, til þess m. a., að sam-
ræma kenslubækur í sögu, um öll
Norðurlönd. Mjer fyndist það ætti
að vera verkefni næsta fundar
sagnfræðinganna, að rjett sje skýrt
frá Vínlandsfundinum allstaðar á
Norðurlondum.
★
Að síðustu aflienti Thor Thors
mjer nokkrar úrklippur úr blöð-
um, um sýningu okkar, sem ekki
hafa birst hjer áður. Þessi ummæli
eru birt á öðrum stað hjer í blað-
inu. J. K.
KOLASAftAN S.f.
Ingólfshvoli, 2. hæð.
Símar 4514 og 1845.