Morgunblaðið - 15.03.1940, Blaðsíða 3

Föstudaguir 15. mars 1940.
M 0 E G U :N' BtL?A Ð I Ð
S
Ný skipan
kirkjumálanna
í Reykjavík
Frumvarp frsm komið á Alþingi
MENTAMÁLANEFND neðri deildar flytur, f.
h. kirkjumálaráðherra, frumvarp um af-
hending Dómkirkjunnar til safnaðarins í
Reykjavík og skiftingu Reykjavíkur í prestaköll.
Frumvarpið er samið af prestakallaskipunarnefnd, en í henni eru
biskuparnir, herra Sipurgeir Sigurðsson og síra Friðrik Rafnar.
Samkvæmt frumvarpinu skal Dómkirkjan afhent söfnuðinum,
gegn 300 þús. kr. framlagi ríkissjóðs til nýrrar kirkjubyggingar, er
greið.ist með 10 þús. á ári í 30 ár, í fyrsta sinn 1945.
Dómkirkjusöfnuðinum skal því- ]
næst skift í 4 sóknir, er verði 4 j
þrestaköll. Þa u verði sjerstakt
prófastsdæmi með dómprófasti.
Biskuparnir hugsa sjer skifting-
una þannig:
Dómkirkjusókn, er næði yfir
Víkina, Þingholt, Arnarhól, Lauf-
ás, Ásgarð og Sólvelli. Safnaðar-
menn um llþ^ þús. og væri þetta
hæfileg 2 prestáköll, er ættu sókn
að Dómkirkjunni.
Hailgrímssókn, með kirkju á
Skólavörðuhæð, er næði yfir
Skuggahverfi, Austurhlíð, Tungu,
Suðurhlíð, með um 9 þús. safnað-
armenn og hæfileg fyrir 2 þrésta-
köll.
Nesprestakall, er næði yfir
Vesturbæinn: Ægissíðu, Bræðra-
borg, Selland, Biði, Kaplaskjól,
Seltjarnarnes, Grhnsstaðaholt.
Skildinganes, Bráðræðisholt og
Meia. Sóknarmenn um 6000. —-
Kirkja í Vesturbænum.
Laugamesprestakall, er næði yf-
ir Öskjuhlíð, Fossvog, Sog,
Kringlumýri, Ártún, Breiðholt,
Laugarnar, Sundin og Rauðarár-
holt.
í brjefi biskupanna til kirkju-
málaráðherra segir m. a.:
„Eins og kunnugt er hefir mik-
ið og margt verið rætt um fjölg-
un presta í Reykjavík á undan-
förnum árum, og það ekki að
ástæðulausu. Dómkirkjusöfnuður-
inn telur nú orðið rúm 30.000
hxamis, og eru hjer starfandi 3
prestar. Að ívísu. er heimild fyrir
4. prestinum (aukapresti), og er
að sjálfsögðu ætlunin, að það em-
bætti verði skipað í náinni fram-
tíð. Síra Sigurjón Árnason frá
Vestmannaeyjum, sem gegnt hefir
þessu embætti, hefir nú sagt því
lausu fyrir skömmu, og hefir sókn
arnefnd dómkirkjusafnaðarins þeg
ar gert tillögur um að kalla mann
í hans stað.
Dómkirkjan var á sínum tíma
bygð með það fýrir augum, að
hún gæti rúmað 900 manns. Nú
munu vera, eins og áður er sagt,
rúm 30.000 manns, sem eiga sókn
til þessarar kirkju, og’ þarf því
ekki að orðlengja um kirkjuþörf-
ina. Þess munu dæmi erlendis, að
í álíka stórum bæjum og Reykja-
vík sjeu 10—12 kirkjur, og sum-
ar þeirra allstórar. Víða þykir
horfa til yandræða, ef einn prest-
ur hefir um 5000 manns eða meira
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Belgaum Ið við
Landeyjasand
i gæikvöldi
Fekk senda þangað
daelu hjeðan
T3 elgaum lá í gærkvöldi við
Landeyjasand og beið þar
eftir dælu, er Ægir fór með þang-
,að hjeðan úr Reykjavík.
Arinbjörn hersir, sem fylgdist
með Belgaum, beið einnig við
Landeyjasand. Var Ægir væntan-
legur þangað austur kl. ll1/^ '
gærkvöldi. Þegar Belgaum hefir
fengið dæluna og mann um borð
til að stjórna henni, heldur hann
áfram hingað til Reykjavíkur og
verður Arinbjörn í fylgd með
honum. Þeir eru væntanlegir
hingað síðdegis í dag.
Lekinn liafði ekkert ágerst í
Belgaum og hefði hann þess-
vegna getað haldið víðstöðulaus’t
áfram hingað. En það þótti ör-
-uggafa að bíða þarna eystra og
fá dæluna, einkurn ef skipið
hrepti vont veður á leiðinni
hingað.
Ekkeit ákveðið um
Oíympiuleikana
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Qj ú fregn barst út í gær, að
Finnar væru þegar farnir að
hugsa til þess að halda undirbún-
ingi Olympíuleikanna áfram, með
það fyrir augum, að þeir yrðu
haldnir í Helsingfors að sumri.
Vegift þessa orðróms hefir
finska Olympíunefndin sent út
tilkynningu. Þar segir, að eng-
ar ákvarðanir hafi verið teknar
ennþá til þess að athuga mögu-
leikana á því að halda leikina og
ekki sje fyrirsjáanlegt, að nein-
ar slíkar ráðstafanir verði gerðar
í nánustu framtíð.
Ffárlögin:
Stjörnin fær vlð-
(æka tieimild til
gjaldalækkunar
D undur hófst í sameinuðu
þingi kl, 21/2 í gær og vorp
fjárlögin (2. umr.) á dagskrá.
IJniræðunni var lokið um ld.
7, en atkvæðagreiðslu frestað; fer
hún fram í dag.
Jakob Möller fjármálaráðherra
talaði við þessa nmræðu.
Ráðherrann gat þess, að það
hefði orðið samkomulag, milli rík-
isstjórnarinnar og fjárveitinga-
nefndar, að afgreiða fjárlögin í
því formi, sem nefndin- legði til
í tillögum sínum. Einstaka út-
gjaldaliðir á 13. og 16. gr. væru
verulega hækkaðir frá því, er lagt
Var til í frumvarpinu. En á móti
kæmi það, að heimild stjórnar-
innar til að lækka ólögbundin
gjöld væri víkkuð í 35% í stað
20%, í frumvarpinu. Ennfremur
•hefði verið áskilið, að þingið
v.eitti stjórninni heimild til þess
að lækka ýms lögbundin útgjöld,
ef svo færi að tekjur ríkissjóðs
brigðust..,
Með því að hafa þessar víð-
tæku heimildir til lækkunar, bæði
á ólögbundnum og lögbundnum
g'jöldum, kvaðst ráðherrann þeirr
ar skoðunar, að afgreiðsla fjár-
laganna væri forsvaranleg.
Rafmagnsmál sveítanna:
Sjálfstæðismenn
flytja frumvarp um
raf orkuveitusj óð
SÁA Sjálfstæðismenn í neðri deild, þeir Thor
Thors, Gísli Sveinsson, Eiríkur Einarsson,
Garðar Þorsteinsson, Jón Pálmason og Sig.
E. Hlíðar flytja frumvarp um raforkuveitusjóð.
Tilgaúgur sjóðsins er að veíta hagkvæm lán til að gera orkuver
og ráfórkuv.eitur í hjeruðum landsins. Ríkissjóður l'eggur sjóðnum 50 •
þús. ltr. árléga næstu 10 árin.
I greiuargerð frumvarpsins segir:
Flugmodel-
sýningin til
Akureyrar
1 T lugmodel sýningunni í Þjóð-
leikhúsinu er nú lokið. —
Sóttu sýninguna samtals um
2500 manns. Ákveðið hef.'r ver-
?ð að sýningin verði send til Ak-
ureyrar.
Þann 20. þ. m. fara fjórir pilt-
ar úr Flugmodelf jelaginu til Ak_
ureyrar til að halda þar nám-
skeið í flugmodelsmíði. Þeir eru
formaður Flugmodelfjelagsins,
Helgi Filipusson, Ásbjörn Magn-
ússon og þeim til.aðstoðar Guð-
mundur Bjarnason og Arnór
Hjálmarsson. Ætla þeir fjelagar
að dvelja á Akureyri í tvb mán-
uði og meðal annars athuga
möguleika á að stofnaflugmodel
fjelag þar nyrðra.
Flugmodeldagurinn, sem á-
kveðið var að halda í Vatnsmýr-
inni verður ekki haldinn fyr en
þessir fjórir piltar koma aftur
til Reykjavíkur.
Flugmodelf jelaginu bárust
ýmsar gjafir meðan á sýning-
unni stóð. Garðar Gíslason stór-
kaupmaður gaf fjelaginu 50 kr.
og sömu upphæð gaf Magnús
Jónsson járnsmiður. Fleiri pen-
ingagjafir bárust.
Þá gaf Axel Helgason fjelag-
inu upphleypt líkan af Islandi
og er verðmæti þess 100 krónur.
Á undanförnum árum hafa orð-
ið mjög, stórstígar framkvæmdir,
og framfarir á sviði raforkumál-
anna. Stór orkuver hafa verið
reist víðsvegar á landinu, í nánd
við hina stærstu kaupstaði. Stærsta
virkjunin er Sogsvirkjunin, sem
stjórn Reykjavíkurbæjar hef-
ir barist fyrir og borið
fram , til sigurs. Fullnægir sú
virkjun nú.rafmagnsþörf Reykja
víkur og Ilafnarfjarðar og hefir
nægilega raforku aflögu til að
miðla nálægum sveitum. Mætti það
mál að sönnu í upphafi andstöðu
og þótti tii þess stofnað af nokkru
ábyrgðarleysi, en nú mun eng-inn
vefengja nauðsyn og rjettmæti
þessa milda mannvirkis.
A
Sjálfstæðisflokkurimi hefir ætíð
haft forgöngu um framkvæmdir á
sviði raforkumálanna. Má í því
sambandi minna á frv. það um
raforkuveitur til almenningsþarfa
utan kaupstaða, er Jón heitinn
Þorláksson flutti á Alþingi 1929.
Enda þótt, það frv. fengi kaldar
viðtökur og næði ekki fram að
gaiiga, varð það til þess, að mikl-
ar umræður hófust um raforku
málin í heild og áhugi fór mjög
vaxandi fyrir þeim. Síðan hafa
farið fram víðtækar og ýtarlegar
rannsóknir á raforkumálum lands-
ins og skilyrðin til virkjunar víða
verið athuguð og áætlanir •: gerðar
úm þær. Ennfremur hafa rann-
póknir leitt í ljós, að unt er að
hafa margfalt aukin not þeirra
orkustöðva, sem þegar eru reistar.
Sjálfstæðisflokkurinn telur nauð
synlegt, að öfluglega sje unnið að
því, að landamenn hagnýti sjer
raforkuna svo sem frekast eru
föng á, til þess að sem flestum
þeirra gefist kostur á að njóta
þeirra gæða og þæginda, sem raf-
magnið veitir. Er þess brýn þörf
að gera not rafmagnsins sem víð-
tækust úti um kauptún og sveitir
landsins, svo að bætt verði að-
staða ög lífskjör þeirra, sem þar
búa. I þessu skyni er frumvarp
þetta flutt.
♦
Aðalefni frv. er, að stofnaður
skuli sjóður, er veiti hagkvæm lán
til að gera orkuver og til raforku-
veitu. Telja flm. rjett, að ríkis-
sjóður leggi fram ákveðna fjár-
bæð á næstu árum, eins og gert
liefir verið til fjölmargra annara
nauðsynja- og framfaramála. Flm.
telja eðlilegast, að ríkissjóður einu
leggi af mörkum í þessum til-
gangi, því að svo miklir annmark
ar eru á öðrum þeim leiðum til
fjáröflunar,, sem bent hefir verið
á,] að eigi þykir fært að fara þær.
Vilja flm. í því sambandi. sjer-
staklega benda á, að yrði að því
horfið að skattleggja þær orku-
stoðvar, sem þegar eru reistar og
margar eða flestar eru af van-
efnum gerðar og eiga við byrjun-
arörðugleika að stríða, mundi því
fýlgja m. a. sú hætta, að örð-
xigra verði um fjáröflun til þeirra
orkuvera og rafveita, sem enn
eru ógerðar. Ennfremur verður að
spýrna fast gegn þyí, að leggja
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Eldurf skipi
úti ásjó
Menn fá
brunasár
í gærmorgun, þegar línuveið-
arinn „Sigrún“ á Akranesi
var kominn um 12 sjómílur út
af Akranesi, til veiða, vildi þaS
slys til, að olíubrúsi, er stóð ó-
skorðaður i káetunni, valt á hlið-
ina og skvettist olían á heitan
kolaofn, og varð þegar af mikið
bál.
Fjórir menn voru sofandi í ká-
etunni. Fyrstur vaknaði Bene-
'dikt Tómasson, og vakti fjelaga
sína. Hljóp svo upp á þilfar og
náði í slöngur, en annar vjelar-
maður setti dæluna í gang og
tókst nú fljótlega að slökkva
, eldinn.
Mennirnir þrír, sem Benedikt
; hafði vakið, leituðu uppgöngu,
en eldur logaði um stigann, og
brendust þeir allir nokkuð. Skip-
stjórinn, Gísli Jónsson, brendist
á vinstri hönd. Matsveinninn,
1 Gunnar Árnason, brendist á
! báðum handleggjum, og fyrsti
vjelarmaður, Sveinbjörn Davíðs-
1 son, brendist lítilsháttar á hand
leggjum. Benedikt brendist í
ándliti, er hann var að beina
slöngunni á logann. Bruninn á
matsveininum er allverulpgur og
einnig á skipstjóranum.
Skipið er ekki verulega brunn-
‘ið. —