Morgunblaðið - 15.03.1940, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
FQstudagur 15. mars 1940.
Stafar sýkingahætta
af fýlunganum?
VILMUNDUR JÓNSSON flytur frumvarp um
ráðstafanir til varnar gegn fýlasótt. Frum-
varpið er ein grein og segir þar:
„Ráðherra er heimilt að fyrirskipa hverskonar nauðsynlegar
ráðstafanir til varnar gegn því, að menn sýkist af fýlasótt (psittacösis,
páfagáukaveiki), og þar á meðal að banna að meira eða minna leyti
i’ýlatekju, hvort sem er á einstökum stöðum eða á landinu í heild“.
1 greinargerð segir:
í Mýrdalshjeraði veiktist eng-
inn grunsamlega“.
„Nokkur undanfarin ár hefir
orðið vart sjerkennilegs og illkynj-
aðs lungnabólgu faraldurs í Fær-
eyjum, sem einkum hefir tekið
kvenfólk (af 165, sem veiktust á
árunum 1933—1937, voru aðeins
24 karlmenn, eða 14.5%, en af
sjúklingunum dóu 30,.eðá 18.2%).
Faraldurinn kom upp á sama tíma
á hverju ári (í september). Við FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
nánari athugun kom í ljós, að svo þjóna í bæjum og borgum. 0|
máttí heita, að eingöngu veiktist, súmstaðar, t. d. í Svíþjóð, er í borg
Kirkjumál
Reykjavíkur
fólk, er stundaði fýlungatekju, og
þó einkxim konur, er reyttu fýl-
ungann. .
Snjall læknir í Færeyjum, R. K.
Rasmussen, vakti athygli á þessu
og því um leið, að sjúkdómurinn
líktist mjög veiki þeirri, sem
um gert ráð fyrir 3000 manns
handa hverjum einstökum presti
að þjóna.
Nefndin lítur svo á, að nauð-
syilfegt- sje, að prestum verði
fjölgað í Reykjavík, og að það
mál þoli enga bið. Teljum við,' að
það sje mjög mikilvægt fyrir
nefnd, er psittacosis (páfagauka-.
veiki), er menn faka af páfagauk-!Þjóðina’ að Pre«turinn geti venð
kunnugur heimilunum og fylgst
um i
um, en > áður var ókunuugt ______.
aðrar sýkingarleiðir. Leiddi Ras-]með einstaklin^num’ og þó sjer
mussen þau rök að því í ritgerð staklega *sknlýðnum; að hann
haustið 1938, að hjer væri um sjúk hafi aðstöðu tU þe8s að starfa
dóm að ræða, er stafaði frá sýk- j fyrir hann og með honum að
hugðarmálum æskunnar. I Reykja
ingu af fýlungum, að naumast
varð fefast um, að rjett væri til
getið, og jafnframt þær líkur að
því, að veikin væri psittacosjs, að
nærri stappaði vissu, enda sannað-
ist það til fullnustu litlu síðar með
bakteríu- og blóðvatnsrannsókn-
um, að einnig um þetta átti Ras-
mussen kollgátuna.
Er þessar fregnir bárust frá
Færeyjum, þótti sýnt, að hjer á
landi væri hin sama sýkingarhætta
fyrir hendi eða yfirvofandi. Setti
landlæknir sig þegar í samband
við Rasmussen til að afla sjer frek
ari vitneskju um málið og skrif-
aði síðan. (30. nóv. 1938) hjeraðs-
læknunum í þeim tveimur læknis-
hjeruðum, þar 1 ^em fýlaveiði er
stunduð að nokkru ráði (í Vest-
mannaeyjum og Vík í Mýrdal), og
beiddist þess, að þeir athuguðu
nm, hvort verið gæti, að veiki
þ'essi hefði þegar stungið sjer þar
niður, svo og, að þeir hefðu vak-
andi auga á, hvað gerast kynni á
i æsta fýlungaveiðitíma.
• Bfðum hjeraðslæknunum kom
s.iman um, að ekkert benti til, að
veikinnar hefði orðið vart á und
anförnum árum. En á síðastliðnu
hausti tóku 6 sjúklingar (þar af
5 konur) í Vestinannaeyjuin, mjög
á sama tíma, sjerkennilega lungna
bólgu og höfðu allir reytt fýlunga
8—12 dögum áður. Þótti þetta
grunsamlegt, en það helst mæla
gegn því, að um psittacosis væri
að ræða, að veikin var vægari en
sú veiki er vanalega og hún hef-
íjr reynst í Færeyjum. Tókst svo
v *1 til, að enginn sjúklinganna
'dó. Við blóðvatnsrannsókn sjer-
fróðs manns um þessi efni erlend-
hefði verið að ræða.
vík getur ekki verið um slíkt að
ræða, ef þar eru færri en 6—8
prestar, eins og nú standa sakir.
.Þótt prestar yrðu hjer svo marg-
ir, yrðu hjer eigi að síður mann-
flestar sóknir í þessu landi, að
•einu prestakalli undanteknu, þ. e.
a. s. Akureyri.
Við teljum, að sanngjarnará
væriy að prestum yrði eitthvað
fækkað úti um bygðir landsins,
og munum við taka fult tillit til
þess við það verk, sem við eigum
fyrir höndum í prestakallaskip-
únarmálunum, ef ríkisstjórn og
Aiþingi færu að tillögum okkar
um skipun þessara mála í Reykja-
vík. — í>að gefur að skilja, að
; prestarnit verða að færast til eft-
i ir því, sem fólkinu fjölgar og
; fækkar á hinum ýmsu stöðum. Við
i gerpm ekki ráð fyrir því, éf farið
verður að tillögum okkar um
| sókna- og prestakallaskipun, að af
því leiði ný útgjöld fyrir ríkið.
Þvert á móti getum við fullyrt,
1 að niðurstaðan yrði sú, að af því
‘leiddi, að útgjöldin úr ríkissjóði
lækkuðu til kirltjumála, þó að
kjör núverandi presta yrðu bætt
aJImikið, jafnframt sem þeim yrði
fengið stærra verkefni í hendur.
I frumvarpi því til laga um fjölg
un prestakalla í Reykjavík leggj-
um við til, að hver af prestum
höfuðstaðarins fái 1200 kr. á ári í
húsaleigustyrk, þar til hægt verð-
ur, að byggja bjer prestsseturshús
lögum samkvæmt".
Minningaforð um Guðmund
Jónsson, vjelfræðing
H
inn 7. janúar s.l. andaðist
hjer í Reykjavík Guðmund-
ur Jónsson vjelfræðingur. Við frá-
fall hans er stórt skarð höggvið í
hóp þeirra ungu og framgjörnu
atorkumanna, sem sækja þekkingu
til fullkomnustu menningarstöðva
erlendis og notfæra sjer til að
ryðja nýjar brautir í verklegum
efnum landi sínu og þjóð til ævar-
andi hagsbóta og menningar.
Guðmundur var sonur hjónanna
Jóús Sturlaugssonar, hafnsögu-
manns á Stokkseyri, og Vilborgar
Hannesdóttur. Hann var fæddur á
Stokkseyri 25. júlí 1905 og ólst
þar upp í foreldrahúsum. Hann
lauk járnsmíðanámi í Vjelsmiðj-
unni Hjeðni árið 1927 með hæstu
einkunn og útskrifaðist úr vjel-
stjóraskóla íslands í apríl 1929
með 94 stigum, sem er ágætisein-
kunn. í febrúar 1930 fór hann til
Þýskalands og vann í 9 'mánuði
hjá Deutsche Werke í Kiel (Her-
skipasmíðastöðvunum). Fyrst vann
hann í þeirri deild, sem smíðar
hreyfla, eins og þá, sem notaðir
eru hjer í fiskibáta. Síðar vann
hann í annari deild, sem smíðar
Dieselvjelar alt að 8000 hestaflá.
Einnig kynti hann sjer gufuvjela-
smíði, túrbínusmíði, flugvjela-
hreyflasmíði og skipasmíði.
Eftir það geklt hann inn í In-
genieurskólann Technikum Stern-
berg í Mcklemburg. Er venjulega
krafist stúdentsprófs af innsækj-
endum, en Guðmundi tókst að ná
inntöku í skólann, þar eð hann
gat fært sönnur á, að stærðfræði-
þekking hans fullnægði þeim kröf-
um, sem gerðar voru til innsækj-
enda.
Vegna fjárskorts gat Guðmund-
ur ekki haldið áfram náminu ó-
slitið. Hann varð að fara heim
og vinna sjer inn fje árið 1931.
En haustið 1933 lauk hann burt-
fararprófi úr skólanum með hæstu
einkunn sem gefin ér.
Eftir að Guðmundur kom al-
kominn heim varð hann brátt önn-
um kafinn við ýms störf, sem
lutu að vjelaiðnaði. Hann tók fyr-
I ir að endurbæta vjelar þær, sem
vinna úr fiskafurðum, svo sem lif-
ur og sviljum o. fl. Hann fjekk
einkaleyfi á sumum af endurbót-;
um sínum í Danmörku og Stóra-1
Br,etlandi, svo og á fslandi. En
fjárskortur og misskilningur
manna mun hafa valdið honum
miklum erfiðleikum. Fiskimjöls-
verksmiðju kom hann á fót 1938.
Framleiðir hún manneldismjöl úr
fiski. Er þetta fyrirtæki í bernsku
ennþá, en gefur góðar vonir um,
að hjer sje fundin ný útflutn-
ingsvara.
Guðmundur var einbeittur mjög
og ákveðinn í öllu, sem hann tók
sjer fyrir hendur, enda hefði hann
ekki komist svona langt á þroska-
braut sinni, ef liann hefði ekki
verið gæddur frábærri viljafest/u
og þrautseigju. En sú þrautin var
Íþróttír
Guðmundur Jónsson.
lá aðeins einn dag rúmfastur bana-
leguna, þótt heilsu hans hefði um
langt skeið verið svo farið, að
hann yrði að gæta sín að ofbjóða
ekki kröftum sínum. Og oft mun
hann hafa tekið út þjáningar ekki
litlar við vinnu sína, en hann var
gæddur þeirri einkennilegu gáfu,
að þótt hann hefði miklar þrautir,
þá gat höfuðið jafnan starfað.
Guðmundur var hvers Inanns
hugljúfi, þeirra er honum kynt-
ust. Er hans sárt saknað af móður
og systkinum og fjölda vina.
Haiui var jarðsunginn á Stokks-
eyri 14. jan. s.l. að viðstöddu fjöl-
menni. S. H.
RAFORKUV EITU -
SJÖÐUR.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU
enn inn á þá braut að leggja á
nýja tolla og ‘skátta með sjerstök-
um lögum og í sjerstökum til-
gangi, án þess þeir renní í ríkis-
sjóð. Sú stefna hefir gefist illa
hjer sem annarstaðar, m. a. vegna
þess, að með því er almenningi
vilt sýn um skattaálögur, en við
það missir löggjafinn nauðsynleg-
an heinil á ágengni í þeim efnum.
Þetta sjónarmið viðurkendi Al-
þingi í . fyrra, er það með hinni
nýju tollskrá færði eldri dreifða
löggjöf í eina heild, til gleggra
yfirlits. fyrir almenning.
Lán úr sjóðnum mega nema ált
að 4/5 stofnkostnaðar til alt að
30 ára með 3% vöxtum.
Flutningsmenn gera sjer vonir
um, að þess verði eigi langt
að bíða, að sjóðurinn verði það
öflugur, að hann geti að verulegu
leyti stuðlað að aukinni notkun
rafmagns með þjóðinni, og að haf-
ist verði fljótlega handa þar, sem
skilyrði eru best.
ffa
VEGNA ÍSA í Danmörku
þó þyngst og reyndi mest á vilja- hleður skipið ekki fyr en að
þrelt hans, að síðustu átta árin
öllu
Sjúklingar á Vífilsstöðum hafa
beðið blaðið að færa þeim Hall-
björgu Bjarnadóttur, C. Billich og
Jóni Alexanderssyni kærar þakk-
ir fyrir komuna og skemtuuina á
forfallalausu
apríl.
is sannaðist þó, að um psittacosis sunnudaginn var.
i barðist hann við hvítadauðann
1 . 3
I (tæringu), sem að lokum lagði
| hann að velli á besta aldursskeiði.
Má af því sjá, hverju viljaþrek’
j hann var gæddur, að hann vann
1 störf sín fram á síðustu stund og . TrygfgvagÖtu
í byrjun
Stf'paafor. Jbs Zimsfir
- Sími 3025.
FRAMH. AF FIMTU SlÐU.
metra bringusundi á afmælis-
móti K. R.
Skíðavikan á
ísafirði.
tl ins og getið hefir verið um
^ hjer í blaðinu, halda ísfirð-
ingar skíðaviku um næstu páska
ejns og nokkur undanfarin ár.
Hentug ferð fyrir Reykvíkinga
verður með „Esju“.
ísfirðingar hafa jafnan tekið
mætavel á móti gestum á skíða-
vikuna, og öllum ber saman um
sem farið hafa vestur, að það
sje hin besta skemtun.
Skíðaland er með afbrigðum
gott, rjett hjá kaupstaðnum og
þaulreyndir leiðsögumenn eru
aðkomufólki til aðstoðar. Besta
skíðalandið vestra er í Selja-
landsdal. Um þann dal segir
Tufveson skíðakennari, sem var
á ísafirði 1936, að hann sja
„Paradís skíðamanna". Dalur-
inn liggur í 250—350 metra
'hæð yfir sjávarmál. Eru þar
skíðabrekkur af öllum stigum;
hægar byekkur fyrir byrjendur
og snarbrattar hlíðar fyrir þá,
sem lengst eru komnir í íþrótt-
inni. Undanfarið hefir snjóað
mikið vestur þar, og þarf ekki
að óttast snjóleysið.
Lúðvík Guðmundsson skólastj.
verður fararstjóri þeirra, er fara
vestur hjeðan. Sá hann einnig
um vesturferðina með „Eddu“ í
fyrra vetur, sem tókst ágætlega.
ísfirðingar hafa sjeð um að gest-
ir fái ódýran beina og gistingu.
Skíðafjelag ísfirðinga Ijet í
haust byggja nýjan, vandaðan
skíðaskála í Seljalandsdal í
haust, skamt frá gamla skálan-
um, „Skíðheimum“.
Reykvíkingar, sem geta kom-
ið því við, ættu að fjölmenna á
Skíðavikuna á ísafirði, betrj
páskaferð er varla hægtað fá
Sameiginlegt
skemtikvöld.
Þrjú íþróctafjelög hjer í bæ,
I. R., Ármann og K. R.
efna til sameiginlegs skemti-
kvölds að Hótel Borg í kvöld.
Dagskrá kvöldsins er á þessa
íeið: Síra Bjarni Jónsson flytur
ræðu; Jakob Hafstein og Ágúst
Bjarnason ' syngja tvísöng; Sif
Þórs sýnir listdans, og loks verð-
ur dansað.
Það má búast við, og er raunar
sjálfsagt, að íþróttamenn og
konur fjölmenni á þetta skemti-
kvöld, enda hefir það sýnt sig,
að þegar til dæmis knattspyrnu-
fjelögin hafa haldið sameiginleg
skemtikvöld, hefir verið troðfult
og Borgin reynst of lítil.
Skíðanámskeið
Ármanns.
Næstkomandi mánudag hefst
2. skíðanámskeið Ármanns
í Jósefsdal og stendur yfir í þrjá
daga. Kennari er Guðmundur
Hallgrímsson. — Áskriftarlisti
liggur frammi til föstudags-
kvöld hjá Þórarani Björnssyni,
sími. 1333 og á skrifstofu fje-
lagsins.
Námskeiðstími þessi er mjög
heppilegur fyrir skólafólk og
kennara, sem frí eiga þessa
daga.