Morgunblaðið - 07.09.1943, Page 4

MORGUNBLAÐIÐ
4
Þriðjudagur' 7. sept. 1943.
! i I ;■ i
AF SJÓNARHÚLI SVEITAMANNS
Frá Laugarnesskólannm
Vegir og samgöngutæki.
í SÍÐASTA þætti var
nokkuð rætt um samgöngu-
mál, og varð niðurstaðan sú
að þeim málum væri nú
komið allvænlega á veg,
enda hefir verið lagt til
þeirra mjög mikið fje úr
sjóði landsmanna. En veg-
irnir eru ekki nema annar
þáttur samgöngumálanna.
Hinn þátturinn er sam-
göngutækin sjálf. Af ný-
tísku landsamgöngutækj-
um eru bifreiðarnar þau
einu, sem hjer eru notuð.
Eins og að líkum lætur, eru
okkar vegir, sem hvorki eru
malbikaðir nje steyptir, af-
ar bílfrekir. Hljóta þær bif-
reiðar, sem hjer eru notað-
ar að endast skemur heldur
en í þeim löndum þar sem
allir vegir eru eins og fjala-
gólf. Samt er jeg viss um, að
okkar ágætu bifreiðarstjór-
ar munu spara okkur marg
ar krónur með gætilegum
akstri á vondum vegum og
samviskusamlegri meðferð
sinna ökutækja. — Nú eru
flestar vörubifreiðar í eigu
verslunarfyrirtækja útgerð-
armanna og einstakra
manna, sem gera sjer akst-
ur að atvinnu. Ekki man jeg
eftir nema örfáum bændum
á landinu, sem eiga vörubif-
reiðar er þeir nota við bú-
rekstur sinn. Það sýnir hve
skamt vjelatækninni er
komið í okkar landbúnaði.
Margir munu segja, að ó-
víða geti bændur komið bíl
um við í búskap sínum, en
það er jeg viss um, að fátt
væri meiri og betri' ljettir
fvrir bændur heldur en ef
sem flestir þeirra væru þess
umkomnir að eiga eiginn bíl
bæði til flutninga og til að
ferðast í sjálfir með fólk
sitt.
Hafa kaupstaðarbúar
meiri þörf fyrir bíla
heldur en bændur?
FÁTT sýnir betur heldur
en það, að næstum engar
bifreiðar skuli vera í sveit-
um landsins, hversu ver
bændur eru settir heldur en
aðrar stjettir þjóðfjelagsins.
í flestum kaupstöðum og þó
einkum í Reykjavík, úir og
grúir af bifreiðum á hverri
götu. Margar þeirra eru í
eigu einstakra manna, sem
hafa lítitið eða ekkert ann-
að við þær að gera heldur;
en að aka sjálfum sjer í:
þéim frá heimili sínu til
skrifstofu sinnar, sem er þó
ekki nema fárra mínútna
gangur eftir sljettri götu. —
Og þó virðist mörgum þetta
vera næsta nauðsynlegt. —
Eitt fyrirtæki í Reykjavík,
sem nýtur styrkja og hlunn
inda hjá því opinbera, gaf
forstjóranum rándýra bif-
reið í afmælisgjöf. Þó er
Eftir Gáin,
ekki kunnugt að hann þurfi
neitt að ferðast í þágu fyr-
irtækisins. Eitt landsmála-
blaðið Ijeði skrifstofuþjóni í
Reykjavík hvað eftir annað
margra dálka rúm síðast-
liðinn vetur, til að sýna
fram á, hvaða rangindum
hann hafði verið beittur í
viðskiftum sínum við bif-
reiðaeinkasöluna. — Hann
hafði nefnilega ekki fengið
innfluttann ,,luxusbíl“, til
eigin afnota. Þó er ekki vit-
anlegt, að maðurinn hefði
aðra þörf fyrir bílinn en aka
sjálfum sjer og kunningj-
um sínum í honum um göt-
ur höfuðstaðarins og í
skemtiferðir um helgar.
Það liggur því í augum
uppi, að úr því að bifreiðin
virðist vera alt að því nauð-
synlegur hlutur fyrir íbúa
kaupstaðanna þá ætti hún
að vera fullkomin nauðsyn
a. m. k. brýn þörf fyrir
sveitafólk, alls staðar þar,
sem hægt er að koma henni
við. Okkar vegir eru hvorki
gerðir til að hlaupa nje
hleypa á þeim, heldur til að
aka eftir þeim í bifreiðum
og þeir koma sveitafólkinu
ekki að fullum og æskileg-
um notum fyr en flestir
bændur eiga sína eigin bif-
reið, sem getur verið þeim
örugt og notadrjúgt farar-
tæki meiri partinn af ár-
inu.
Geta bændur eignast
bíla?
EN NÚ heyrði jeg, að
margur bóndinn segir: —
„Þetta eru bara skýjaborg-
ir og loftkastalar. Bíllinn
verður aldrei bóndans' eign.
Hann er handa ráðherran-
um, forstjóranum, skrif-
stofustjóranum og öðrum
stórmennum, en ekki handa
mjer, nema þá í hæsta lagi
á kosningadaginn". — En
þannig mega bændur aldrei
hugsa. Þeir eiga að vita, að
starf þeirra í þjóðfjelaginu
er jafn gagnlegt og nauð-
synlegt og hvers annars, er
jifir. á ærlegri vinnu, og
þess vegna eiga þeir rjett
á að lifa við jöfn kjör og
lífsþægindi og aðrir borg-
arar. Og sjálfir eiga þeir að
skapa sjer þá aðstöðu, inn-
an samfjelagsins, sem gerir
það að verkum að um þann
rjett geti enginn efast, eða
hann verði nokkru sinni
fyrir borð borinn, Til þess,
þurfa samtök þeirra, bæði
fagleg og pólitísk, að eflast
mjög frá því, sem nú er, og
hver einstaklingur að taka
örum framförum í verk-
menningu, eftir því sem nú-
tíminn heimtar, eins og okk
ar ágæti búnaðarráðunaut-
ur, Árni G. Eylands, hefir
oft bent á, t. d. í greininni
,,Ræktunarþankar“ (Freyr,
okt. 1942).
Til ,,privat“-nota henta
bændum hvorki „luxusbíl-
ar“ nje stórar vörubifreiðar,
en eina tegund bíla höfum
við nú daglega fyrir augum
í landinu, sem jeg er viss um
að yrðu mjög notadrjúgir á
sveitabýlum og íbúum sveit
anna til mikilla þæginda. —
Það eru þeir bílar ameríska
hersins, sem hlotið hafa á
íslensku nafnið krílar. Skal
jeg ekki fara neitt út í að
lýsa þeim hjer, en gott er
það, að fyrir hugkvæmni og
framtakssemi landlæknis,
verða nú a.m.k. tveir þeirra
reyndir í íslenskum sveit-
um, sinni á hvoru lands-
horninu og verður býsna
fróðlegt að fá að vita hvað
sú reynsla segir. Ef þeir
reynast vel, þurfa fjelags-
samtök og verslunarfvrir-
tæki bænda að kaupa þá í
stórum stíl og selja bænd-
um, þá með eins hagkvæm-
um kjörum og unt er, og
bændur að hafa getu og
framsýni til að nota sjer
það.
Er einkasala æskileg?
I sambandi við bílaversl-
un kemur mjer í hug grein-
arkorn í nýkomnum Tíma,
eftir einhvern E. J. Er þar
rætt um vjelaverslun smá-
bátaaútvegsins og ýms ráð
til að koma henni í betra
horf en nú er hún. Meðal
annars er bent á þá leið til
að fækka tegundum í notk-
un, að koma á einkasölu á
vjelum og vjelahlutum. —
Áður en greinarhöfundur
þessi heldur lengra áfram
á þessari braut, vil jeg ráð-
leggja honum að leita sjer
upplýsinga um reynsluna af
bifreiðaeinkasölunni, ein-
mitt í þessu tilliti. Gæti
hann eflaust fengið þá
fræðslu hjá samherja sín-
um, Eysteini Jónssyni, fyr-
verandi ráðherra, höfundi
og húsbónda einkasölunnar.
En af því að fræðsla Ey-
steins kann að verða eitt-
hvað hlutdræg eða ófull-
komin, þar sem honum er
málið skylt, skal jeg hjer
gefa hinum einkasöluunn-
andi greinarhöfundi þessar
upplýsingar:
Einn af aðalkostum þess-
arar bílaeinokunar átti að
vera sá, að með henni skyldi
,;skipuleggja“ verslunina,;
syo að hjer yrðu í notkunj
aðeins fáar, sterkar og hent'
ugar bílategundir.En margt
fer öðru vísi en ætlað er, og
reynslan varð alt önnur en
þessar ráðagerðir einkasölu
postulanna, því á einokun-
arárunum fjölgaði en ekki
fækkaði bílategundunum
hjer um ca. 30. Svo- fór um
sjóferð þá, og er nokkur á-
Framhald á bls. 8
Föstudaginn 10- september kl. 1 e. h. mæti
í skólanum öll þau börn, sem stunduðu nám í vor-
skólanum s-1. vor
Laugardaginn 11. september kl. 1 e- h. mæti
öll önnur börn fædl 1936, 1935, 1934 og 1933, sem
eiga heima í umdæmi skólans, en voru ekki í skólan-
um í maí til júni s-1.
Geti börnin ekki mætt á tilskildum tíma, verða
aðstandendur að mæta í þess stað og gera grein
fyrir fjarveru barnsins-
JÓN SIGURÐSSON
skólastjóri
Frá Hiðbæjarskálanum
Förftudagur 10. sept. Læknisskoðun.
Kl. 8 f. h. 10 ára drengir (f. 1933) kl. 9 f- h-
10 ára stúlkur (f. 1933)kl. 10 f. h. 8 ára stúlkur
(f. 1935). kl. 11 f- h. 8 ára drengir (f. 1935) kk 1(4
e- h. 7 ára drengir (f. 1936) kl. 2(4 e. h. 7 ára stúlk-
ur (f. 1936) kk 3(4 e. h- 9 ára stúlkur (f- 1934) kl.
4(4 e- h- 9 ára drengir (f. 1934). Munið eftir skoð-
unargjaldi.
Laugardagur 11. sept. Allar deildir 7—10 ára
(þ. e- börn fædd á árunum 1933—36) komi í skól-
ann eftir sömu töflu og þau höfðu í vorskólanum
s. 1. vor.
Börn k sama aldri (þ- e. 7—10 ára), sem ekki
sóttu skólann s.l. vetur eða vor, en eiga að sækja
hann næsta vetur, komi til prófs sama dag kl 3 e. h.
.SKÓLASTJÓRINN*
Starfsstúlknafjelagið Sókn
heldur aðalfund miðvikudaginn 8- þ. m. kl- 9 síðdeg-
is í Fjelagsheimili verslunarmanna Vonarstræti 4.
Fundarefni
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Samningar við Elliheimilið-
3. Önnur mál, s'em fram kunna að koma.
Mjög áríðandi að fjölmenna-
Sameiginleg kaffidrykkja.
STJÓRNIN-
Austurbæjarskólmn
Yngri börn, 7—10 ára> koma til viðtals í skól-
anum föstudaginn 10- september, þannig:
KI- 9 10 ára böm (fædd 1933).
Kl. 10 9 ára börn (fædd 1934).
KI. 11 8 ára börn (fædd 1935)-
KI. 14 7 ára börn (fædd 1936).
Börn, sem ekki hafa verið hjer í skólanum' áð-
ur, hafa með sjer prófskírteini, ef til eru.
Skólinn fyrir eldri börnin byrjar um 1. október-
Reykjavík, 7. sept- 1943.
SKÓLASTJÓRINN.
AUGLÝSING ER GULLS ÍGILDI