Morgunblaðið - 09.09.1943, Blaðsíða 5

Fimiudagur 9. septí 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
Kaflar úr fjárlagaræðu Björns Ólafssonar
F J ÁRL AG AUMRÆÐUR
fóru fram á Alþingi í gær.
Ræða sú, sem Björn Ól-
afsson fjármálaráðherra
flutti við þetta tækifæri
var í þrem aðalköflum. —
Fyrsti kaflinn fjallaði um
hið nýja fjárlagafrumvarp,
sem ráðherrann hefir lagt
fyrir þingið, og hefir blaðið
áður skýrt frá aðalefni þess.
í öðrum kafla gerði ráð-
herra grein fyrir afkomu
ríkissjóðs fyrri helming
þessa árs. Eri í síðasta kafla
skýrði ráðherra frá aðgerð-
um í dýrtíðarmálunum til
15. þ. m.
1. Tekju- og eignarskattur........ 22
2. Stríðsgróðaskattur (hluti ríkissj.). . 7
ráðherra á Alþingi í gær
Hjer á eftir birtast tveir
síðari kaflarnir úr ræðu
f j ármálar áðherr a:
JEG SKAL þá gera stutta
grein fyrir afkomu fyrra
hluta þessa árs, samkvæmt
því bráðabirgðayfirliti, sem
fyrir liggur.
Tekjurnar.
Samkvæmt bráðabirgða-
athugun er líklegt að skatt-
ar verði á þessu ári sem hjer
segir:
milj. kr.
milj. kr.
3. Verðlækkunarskattur ........... 6,7 milj. kr.
Áætlun tekju-, eigna- og
stríðsgróðaskatts á fjárlög-
um þessa árs, er eins og
áður er sagt 23 milj. kr. Má
því gera ráð fyrir að skatt-
arnir fari um 6 milj. kr.
fram úr áætlun. Verðlækk-
unarskattinum var ráðstaf-
að með sjerstökum lögum
eins og kunnugt er, en bú-
ast má við að á skorti alt
að lþó mil j. að hann hrökkvi
1. Vörumagnstollur
2. Verðtollur . .....
fyrir þeim greiðslum, sem
dýrtíðarlögin gera ráð fyrir.
En í þeim er ákveðið að
verja skattinum til verð-
lækkunar á afurðum og til
Alþýðutryggingar
(3 milj.).
Tollar hafa til þessa farið
allmikið fram úr áætlun. —
Til 1. júlí hafa aðflutnings-
tolltekjur verið þannig:
........ 5.154.000,00
........ 16.257,612.00
Áætlunin fyrir alt árið er
27^/ú milj. kr. Vörumagns-
tollurinn fyrstu sex mánuði
ársins er því nær nákvæm-
lega eins og hann var fyrstu
sex mánuði í fyrra. Hins
vegar er verðtollurinn um
3 milj. kr. hærri en hann
var á sama tíma í fyrra. Um
það er erfitt að segja, hvort
tolltekjurnar verði eins
Samtals kr. 21.411.612.00
miklar það sem eftir er árs-
ins. Ýmislegt getur valdið
því að úr þeim dragi. En
eftir því sem sjeð verður nú
er ekki ástæða til að ætla
annað en að tolltekjurnar
fari allverulega fram úr á-
ætlun á þessu ári.
Gjöldin.
Gjöldin greinast þannig í
heild til 1. júlí:
1. Samkvæmt fjárlögum ........... 25,944,583,00
2. Samkvæmt sjerstökum lögum 975,138,00
3. Samvk. heimildum í 22. gr. . . 414,337,00
4. Samkvæmt þingsályktunum . . 366,498,00
5. Væntanleg fjáraukalög ........... 356,204,00
, Samtals 28,056,760,00
Á sama tíma eru tekjurnar samt. 27,707,541,00
Það er ákveðin stefna
stjórnarinnar að halda öll-
um greiðslum ríkisins inn-
an þeirra marka sem fjár-
lög eða önnur lög setja, eft-
ir því sem framast er kost-
ur. En þess er ekki að dylj-
ast að á tímum sem þeim,
ér nú standa yfir, geta
greiðslur orðið nauðsynleg-
ar til hluta sem fjárlög gera
ekki ráð fyrir.
Þótt það bráðabirgðaupp-
gjör sem fyrir liggur sýni
að ýmsu leyfi' hagst^eða út-
liomu, er gnn of snepit áÖ
fullyrða nókkuð um heildar
afkomu ársins. Stór hluti af
tekjum ríkissjóðs innheimt-
ist ekki fyr en síðari hluta
ársins og enn hvíla á rík-
inu miklar fjárhagslegar
skuldbindingar, sem eftir er
að greiða af hendi.
Þjóðartekjurnar.
í sambandi við þetta þyk
ir mjer rjett að skýra frá,
að samkvæmt þingsályktun
var Hagstofunni falið að
reikna út þjóðai’tekjurnar
árin 1936 til 1941. Skýrsla
um þetta hefir mjer nú bor-
ist í hendur og sýnir hún
að heildartekjur þjóðarinn-
ar hafa verið sem hjer seg-
ir:
1936
1937
1938
1939
1940
1941
108,050 þús.
117,706 þús.
119,566 þús.
128,519 þús.
Ö'fOAöS1 þús.
345,076 þús.
Greiðslur vegna
dýrtíðarinnar.
Ríkisstjórnin ákvað í des
ember síðastliðnum, að
lækka verð á kjöti á inn-
lendum markaði samkvæmt
heimild í lögum nr. 98 9.
júlí 1941 um kr. 1,00 hvert
kíló. — Útgjöld ríkssjóðs
vegna þessarar ráðstöfunar
hafa verið sem hjer segir:
Janúar ...... 283 þús. kr.
Febrúar .... 290 þús. kr.
Mars ........ 237 þús. kr.
Apríl.........315 þús. kr.
Samtals 1.61 þús. kr.
— Á sama tíma var lækkað
verð á mjöri, með framlagi
úr ríkissjóði og eru útgjöld-
in fyrir það þannig: Janúar
—aprl (4 mán.)
Rjómabússmjör ...
Heimaunnið smjör
. 51,713 kg á 7,65 kr. 395.604,00
; 33,981 kg á 5,30 kr. 180,099.00
Samtals kr. 575,703,00
Frá þessu dregst hagnaður af erlendu
smjöri, sem þegar hefir verið flutt til
landsins áætlað kr. 293,000.00
Alls hefir verið flutt inn
95 tonn af erlendu smjöri.
Helmingur þess, eða það, er
fyrst kom, varð dýrara ílnn-
kaupi en gert hafði verið
ráð fyrir. Síðasta sendingin
sem kom frá Suður-Amer-
íku, kostar hjer á staðnum
með öllum kostnaði, en að
frádregnum tolli, um 7,50
hvert kíló: Hagnaðurinn af
því eins og stendur nú, er
um 4,20 á kíló, sem varið
er til að lækka útsöluverð
innlenda smjörsins.
Gert er ráð fyrir að flytja
inn meira smjör og tel jeg
að ríkissjóður þurfi ekki
mikil útgjöld að hafa vegna
verðlækkunar á smjöri, sjer
staklega þegar þess er gætt,
að framleiðslan innanlands.
er nú talin mjög lítil. Sam- j
kvæmt dýrtíðarlögunum,
frá síðasta þingi var heimil-
að að lækka verð á kjöti
og mjólk á innlendum mark
aði gegn framlagi úr ríkis-
sjóði. Þessi heimild var not-
uð á þann hátt, að greitt
var af kindakjöti 1,60 á kg.
og er kjötmagnið samtals
1643 tonn frá 1. maí til 15.
sept. og fjárhæðin
2,628 þús.
Við þetta bætist
ærkjöt og nauta-
kjöt, áætl ..... 193 þús.
eftir kr. 282,703,00 •
arskatturinn að standa, eins
og áður er getið.
Sú vísitölulækkun, sem
orðið hefir vegna framan-
greindrar verðlækkunar,
hefir að líkindum sparað
ríkissjóði útgjöld er nema
um iy2 miljón króna til 15.
sept.
Bein útgjöld ríkissjóðs
vegna dýrtíðarlaganna frá
13. apríl verða því:
Verðlækkun á innlendum
afurðum 5 milj kr.
Til alþýðutrvgginga 3
milj. kr.
Á móti þessum 8 miljón-
um fær ríkissjóður 6,7 í
verðlækkunarskatt.
settar, mundi stöðva alla
útflutningsframleiðslu
landsins. Til þessa má ekki
koma, ef nokkur kostur er
að fyrirbyggja það.
Nú er gerlegt að setja
skorður við frekari vexti
verðbólgunnar og þar með
tryggja þann atvinnurekst-
ur í landinu, sem staríað
getur með núverandi verð-
lagi.
Jeg efast um að til sje
nokkur maður í þessu landi
sem vildi taka á sig þá á-
byrgð, eins og sakir standa,
að opna nú flóðgáttir dýr-
tíðarinnar meðan nokkur
von er um að halda öldurmi
í skefjum.
Áætlun sú á tekjum og
gjöldum rikissjóðs fvrir ár-
ið 1944, sem hjer liggur fyr-
ir, er að miklu levti háð
þeim ákvörðunum, sem
teknar verða í dýrtíðarmál-
unum fyrir 15. septemfoer.
Skýrsla þessi er sundur-
liðuð og mun verða lögð
fram í þinginu bráðlega.
Eftir er þá að minnast á
einn útgjaldalið ríkissjóðs,
sem ekki er á fjárlögum, og
það er rájðstafanir vegna
dýrtíðar.
Samtals 2,821 þús. kr.
Af mjólk var fyrst greitt
35 aurar af hverjum lítra,
er lækkaði svo í júlí niður
í 25 aura vegna þess að
framleiðendur áttu að taka
á síriar heriðar það1 sem 'svar1
aði 'vísitölúlækkuninrii, en
það reyndist 10 aurar' á
lítra. Á tímabilinu 1. maí til
15. sept. er talið að útgjöld
ríkissjóðs vegna lækkunar á
mjólkurverðinu nemi um
2.200 þús. kr.
Eru þá útgjöld ríkissjóðs
vegna framangreindra ráð-
stafana um 5 miljónir króna
til 15. sept. Undir þessum
ráðstöfunum á verðlækkun-
Byggt á sandi.
Jeg hefi þá í stórum drátt
um gert grein fyrir frum-
varpi því sem fvrir liggur,
fyrir afkomu ríkissjóðs fyrra
helming þessa árs og fyrir
þeim gjöldum sem dýrtíð-
arráðstafanirnar hafa haft í
för með sjer.
Þótt afkoma ríkissjóðs
virðist vera mjög sæmileg
eins og sakir standa, eru all
ar áætlanir fram í tímann
bygðar á sandi, meðan þjóð
in hefir ekkert fast undir
fótum í dýrtíðarmálunum.
Sú óvissa, sem nú liggur
eins og móða yfir öllum at-
vinnurekstri þjóðarinnar,
torveldar allar framkvæmd
ir, dregur úr viljanum til
starfa,. örvar eyðslusemi og
gerir menn tómláta um
framtíðina. Þjóðin þarfnast
fjárhagslegs öryggis til að
jgeta ,S|tarfað og hún verðujr.
lað fá það. , ; j ;
Það er og annað og meira
í húfi en sparifje lands-
manna, sem þeir hafa dreg-
ið saman á áratugum og nú
er hið lifanai blóð atvinnu-
rekstursins í landinu. I Pfriifi
er einnig það sem mikill
hluti þjóðarinnar þarf að
bíta og brénna, af þeirri ein
földu ástæðu, að verðbólga,
sem engar skorður eru
N.-f saf jarðarsýsla.
Framh. af 5. síðn.
miðstjórn Sjálfstæðisflokks
ins um mestan hluta
Strandasýslu og hitti að
máli allmarga trúnaðar-
menn flokksins. Mjer leist
prýðilega á margt hjá
Strandamönnum alt frá því
að jeg kom til þeirra Eiriks
á Dröngum og Pjeturs í Ó-
feigsfirði, nyrst í sýslunni
og skildi við þá Jón hrepp-
stjóra á Skriðnisenni og Þor
kel kaupfjelagsstjóra á ó-
spakseyri í Bitru, en lengra
komst jeg ekki suður. Bú-
skapur Strandamanna virt-
ist mjer víða með mikram
myndarbrag og bændur
hafa ýms járn í eldi. — Á
mörgum jörðunum er í
senn dúntekja, fuglaveiðí,
selveiði og reki. Hafa ýmsir
bændur töluverðar tekjur
af þessum hlunnindum. —
Leist pijer svo sem norour
þar byggju menn mikið að
sínu og með engum kotungs
brag. Gestrisni er frábær á
Ströndum, ber öllum saman
um það, er þessar bygðir
gista.
Mjer þótti mín för um
sýsluna góð. Mikill áhugi
ríkti meðal Sjálfstæðis-
manna er jeg átti tal við
um að efla samheldni flokks
manna í sýslunni og heíða
baráttuna. Leist mjer einn-
ig svo, sem þét-ta’ ájálfsfe ðá
og mýnchÁlega fólk, er jeg
sá víðá, muni riaumast til
lengdar verða ginkeypt við
rnillif lokksvæli eða tæki-
færissinnuðum kommúnista
gælum Framsóknar.
Jeg vil svo biðja blaðið að
flytja þeim, sem jeg héim-
sótti, sem voru færri en jeg
hefði viljað, kærar kveðjur,
með þökkum fyrir frábar-
ar móttökur.