Morgunblaðið - 09.09.1943, Blaðsíða 6

6
M O R G U N B L A Ð I Ð
Fimtudagur 9. sept. 1943
tfttgasstMftfrife
Útg.: H.f. Árvakur, Heykjavílc
Framkv.stj. Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Auglýsingar: Ámi Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði ___
innanlands, kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Þorgeirsboli og Skotta
ÞAÐ ÞÓTTI LÍTT ÞÖRF samspyrða í íslensku þjóð-
lífi, þegar Þorgeirsboli og Skotta fóru um hjeruð í fyrnd-
inni, — boli húðflettur og Skotta sitjandi á feldinum.
Stafaði af þessum draugum ekkert gott, en ilt eitt.
Þó að vaknandi raunsæi og heilbrigðara þjóðlíf hafi
kveðið þessi skötuhjú í kútinn, eru samt ekki allir sem
hafa enn látið sjer skiljast, að eins og þjóðin varð ekki
lengur blekt með lygum og falsi draugatrúar, verður hún
heldur ekki blekt með lygum og falsi á öðrum sviðum.
Tvö stjórnmálablöðin sanna áþreifanlega þetta skiln-
ingsleysi sitt á rökrjettri dómgreind fólksins. Tíminn og
Alþýðublaðið hafa að undanförnu stöðugt lapið hvort
eftir öðru sóðalegasta óhróður um Sjálfstæðisflokkinn og
forustumenn hans, og er engu*líkara, en að sorpskrif-
finnarnir við Tímann hafi trygt sjer bæjarútgáfu ósóm-
ans í Alþýðublaðinu, svo ótrauður taglhnýtingur Tíma-
mennskunnar sem það blað hefir reynst.
★
Það er sennilega engin tilviljun, að þessi nýju skötuhjú
sýna sama daginn sömu tilburði sína varðandi það mál,
sem þjóðinni ríður nú mest á að standa saman um, þ. e.
sjálfstæðismálið. Bæði þessi blöð eru að dylgja um það
síðastliðinn þriðjudag, að Sjálfstæðisflokkurinn hyggist
ekki annað fyrir í sjálfstæðismálinu en að nota það sem
agn til þess að steypa núverandi ríkisstjórn og taka síðan
við völdum með tilstyrk kommúnista. „Þá þekkjum vjer
Björn Ólafsson illa“, segir Alþýðublaðið, „ef hann kemur
ekki með krók á móti bragði áður en Ólafi Thors hefir
tekist að sparka bæði honum og þeirri stjórn, sem hann
á nú sæti í“. Jú, sei-sei! Og svo er það Tíminn sama dag.
Þar segir: „Ástæðan til þess, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir sett á oddinn, að lýðveldisstjórnarskráin sje sam-
þykt á þessu þingi, en ekki á þinginu 1944, þótt það sje
eðlilegra, þar sem hún á ekki að taka gildi fyrr en 11,
júní það ár, er eingöngu sú að flokksforustan heldur að
núverandi ríkisstjórn muni eigi una þeim vinnubrögðum
og biðjast lausnar.-------Ef það tækist, að koma nú-
verandi stjórn frá með þessu móti, er það „áætlun“
Kveldúlfsklíkunnar, að Sjálfstæðisflokkurinn mvndi
minnihlutastjórn, er njóti hlutleysis kommúnista.---
í sumar voru iðulega fundir milli forsprakka kommúnista
og Sjálfstæðismanna um þessi mál“.(!!)
★
Skötuhjúin ættu að gera sjer ljóst, að draugslegir til-
burðir einskærra ósanninda, fals og blekkingar taka sig
ekki vel út í fullri birtu, þ. e. þar sem málin liggja skýrt
fyrir. Það er nú einhlýtast að minna á orð formanns
Sjálfstæðisflokksins, Ólafs Thors, við setningu Lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins í sumar. Þar segir hann
m. a.: „Margir munu óska eftir að það (sjálfstæðismálið)
verði afgreitt á þinginu í haust.-Jeg fyrir mitt leyti
gæti vel sætt mig við, úr því sem komið er, að borið væri
fram slíkt frumvarp á haustþinginu, en að frestað yrði
að afgreiða málið, þar til eftir nýárið“. Ólafur tilskilur
að vísu það, að notaður sje tíminn í haust til undirbún-
ings afgreiðslu málsins og að þingflokkar komi sjer sam-
an um endanlega lausn þess, „en hafi eingöngu frestað
því til þess að jafnvel einnig síðasta formlega afgreiðsla
Alþingis á því fari ekki fram fyrr en eftir árslok 1943“.
★
Þó að málin liggi þannig fyrir, halda Tíminn og Al-
þýðublaðið, að þeim lánist að takast á hendur einskonar
Þorgeirsbola- og Skottu-yfirreið og skapa ímyndaða
hugarburði í líkingu við hjátrú og hindurvitni fyrri tíma.
Okkur íslendingum ríður áreiðanlega á öðru fremur nú,
þegar sjálfstæðismálið nálgast lausn sína, en slíkum til-
burðum. Draugseðlið verður að víkja fyrir heilbrigðu og
fölskvalausu samstarfi og samhug þjóðarinnar við end-
urreisn lýðveldisins á næsta ári.
*
I Morgunblaðinu
fyrir 25 árum
10. sept.
„Frjettaritari vor á Isafirði
símaði oss í gær á þá leið, að
reknetaveiði hefði gengið ágæt-
lega undanfarna daga. Vjelbát-
urinn íjórður kakali var þá bú-
inn að fá 900 tunnur af síld og
aðrir bátar nokkuð minna.
Samkvæmt allnákvæmri taln-
ingu munu vera komnar á land
hjer á ísafirði nærri því 20 þús.
tunnur óáfylltar“.
★
Endurnar fengu ekki að
vera í friði á Tjörninni, held-
'ur voru skotvopn notuð til
þess að koma þeim fyrir katt-
arnef. Um það segir:
10. sept.
„Síðan dimma fór á kvöldin
hafa íbúar húsanna við Tjörnina
orðið þess varir, að töluverð
brögð eru að skothríð við suður-
enda hennar. Mun ekki leika
neinn vafi á því, að hjer er að
ræða um skotvarga, sem ætla
sjer að drepa þær villiendir, sem
haldið hafa til á Tjörninni í sum-
ar, mörgum til mikillar ánægju,
og þvi miður eru líkindi til þess
að þessum náungum hafi tekist
að drepa nokkrar endir.
í fyrsta lagi mun það vera svo,
að eigi er leyfilegt að skjóta í
bæjarlandinu, allra síst Umiðj-
um bænum, og ber því lögregl-
unni skylda til þess að gæta
þess að þeirri reglu sje haldið.
Því það er ekki hættulaust fyrir
fólk. En í öðru landi er það, að
það er mikil prýði og skemtun
að því, að hafa andarhopa synd-
andi á Tjörninni og ættu menn
frekar að hæna fugla að henni
en flæma þú burt .......
★
Þjóðverjar voru ánægðir
með árangurinn af kafbáta-
hernaðinum.
10. sept.
„Opinber þýsk tilkynning frá
23. júlí segir svo: í júnímánuði
var sökkt fyrir óvinum vorum,
kaupförum, sem báru samtals
521000 smálestir. Skipastóll heims
ins, sem óvinir vorir hafa haft
vald á, hefir þannig verið rýrður
um 18 milj. 251 þús. smálestir
síðan stríðið hófst. Af þessu koma
um 11 millj. 175 þús. smálestir
í hluta Breta.
★
Vilhjálmur Stefánsson var
um þessar mundir að kanna
norðurhöfin.
10. sept.
„Flotastjórninni í Kanada hef-
ir nýlega borist skeyti frá Vil-
hjálmi Stefánssyni um það, að
förunautar hans Mr. Storkerson
hafi ásamt nokkrum mönnum
lagt af stað norður á ísinn í
marsmánuði og komist 75 mílum
lengra norður heldur en nokkur
annar maðúr hefir fyrr kömist á
þessum slóðum“.
★
Kol voru þá unnin hjer.
11. sept.
„Petersen verkfræðingur, sem
verið hefir við námugröftinn í
Stálfjalli, er kominn til bæjar-
ins. Segir hann að námugröítur-
inn hafi gengið vel vestra, en
kostnaðurinn sje afskaplega mik
ill. Alls kvað hann um 300 smá-
lestir hafa verið teknar út í sum-
ar. Kolin kvað hann ágætt elds-
neyti“.
,«**«’**t****»*****«**t*f»*^'*4«***H«H********
Leyndardómsfulla
húsið á Laugar-
landstúni.
VEGFARENDUR um Suður-
landsbraut hafa veitt því eftir-
tekt í sumar að verið er að
bygja nýtt hús í túninu við
Laugaland. Þessi nýbygging
myndi þó ekki vekja neina sjer-
staka athygli nema vegna þess,
að húsið er byggt í stíl, sem ekki
hefir áður sjest hjer á landi. —
Ekki veit jeg hvað þessi bygg—
ingarstíll er nefndur, en húsið er
eins í laganu og hús Araba og
annara þjóðflokka, sem búa við
austanvert Miðjarðarhaf. Það,
sem vekur mesta athygli við
þetta nýja hús er hvelfingin upp
úr miðju húsinu.
Vegfarendur hafa getið sjer til
hvaða hús þetta væri og hver
væri að byggja það. Nokkrum
sinnum er jeg hefi verið á leið
þarna fram hjá í almenningsbíl-
um hefi jeg heyrt menn fullyrða,
að þetta væri ný veðurathugunar
stöð, aðrir hafa haldið því fram,
að stjörnufræðingar væru að
byggja þetta furðuverk og loks
heyrði jeg mann segja, að þetta
væri Gyðingabænahús og það
væru Gyðingar í setuliðnu, sem
væru að koma sjer upp þessu
furðuverki!
En þessar getgátur eru allar
rangar. Það er íslenskur lista-
maður sem er að byggja sjer
hús þarna inn á Laugalandstún-
inu og það er ekkert leyndar-
dómsfullt við það. Listamaður-
inn e_r Ásmundur Sveinsson
myndhöggvari. Því miður hefi
jeg ekki hitt listamanninn að
máli. Hann vinnur sjálfur við
byggingu hússins og jeg hefi
ekki haft tækifæri til að fara
inn eftir til hans. En mjer er
sagt, að Ásmundur haldi því
fram, að þessi „arabiski" hús-
byggingarstíll hæfi okkur best
hjer á íslandi.
Sólvallakirkju-
garður.
SNEMMA í vor stakk jeg upp
á því, að „Gamli kirkjugarður-
inn“, fengi nafnið Sólvallakirkju
garður. Nú sje jeg að Ingólfur
Davíðsson hefir í grein, sem hann
skrifar um g'róðurinn í bænum
tekið upp nafnið. Jeg veit, að
mörgum líkaði þessi uppástunga
um nafnið á kirkjugarðinum vel
og hvergi komu fram neinar mót-
bárur. Það væri vel ef bæjar-
stjórn legði sitt samþykki á þetta
nýja nafn á kirkjugarðinn.
»
Góður árangur af
sandgræðslu.
GUÐMUNDUR ÁGÚSTSSON,
stöðvarstjóri kom inn á skrif-
stofu Morgunblaðsins í gær til
að biðja um að leiðrjett yrði
villa, sem slæddist inn frásögn af
heyskaða á Rangárvöllum. Var
sagt, að Ijá hafi fokið að Gunnars
hólma, en átti að vera Gunnars-
holti. En í sambandi við Gunnars
holt hafði Guðmundur eftirfar-
andi sögu að segja um sand-
græðsluna þar.
Gunnarsholt er ein sú jörð, sem
best hefir tekist að bjarga frá
bráðri eyðingu af sandfoki, á
fáum árum. Þar var girt (und-
ir stjórn Gunnlaugs Kristmunds-
sonar) og víða sáð í sandinn. —
Enn starfar þar sandgræðslumað
ur sumarlangt. Áður mun ríkis-
sjóður hafa keypt jörðina, sem
eðlilegast virðist er líkt stendur
á. Hún er nyrst í Rangárvöllum,
við Hekluhraun (hjá Reyðar-
vatni). Nú mun fást allt að 3
þús. hestburðir af heyi árlega á
jörðinni og er slíkt undraverður
árangur eftir aðeins fárra ára
friðun. Ætti það að ýta undir
frekari framkvæmdir í sand-
græðslu og óvíst að nokkrum
hluta af þeim milljónum króna,
sem nú er keppst við að sópa í
ríkissjóðinn, verði betur varið á
annan hátt — nema ef vera
skyldi með stóraukinni skóg-
rækt.
Væri ekki nær að nota meira af
stríðsgróðanum margumtalaða
til þess að græða sár fósturjarðar
innar og til að bæta fyrir synd-
ir feðranna, heldur en að eyða
dýrmætum tíma hins háa Al-
þingis í, að metast um hvernig
skifta skuli fjenu milli hinna
nijög — að því er virðist mis-
verðugu — sona landsins.
•
Gróðurinn við
Þverá.
EITT af því, sem vakti at-
hygli Guðmundar Ágústssonar á
ferð hans austur um sveitir var
gróðurinn við Þverá í Fljótshlíð.
Um hann segir Guðmundur svo:
„Það má gera sjer í hugar-
lund hvers vænta má af sand-
græðslu víðar, ef litið er yfir hinn
mikla farveg Þverár hjá Fljóts-
hlíðinni, sem nú er að mestu þurr
orðinn, þó ekki hafi tekist að
ljúka við stýflu þá hina miklu,
sem fyrirhuguð er.
Farvegurinn er þegar farinn að
byrja að gróa upp, án nokkurr-
ar hjálpar frá mannshöndinrii,
svo þar mætti sennilega gera
frjósamar engjar á fáum árum,
en áður þyrfti að kosta til að
veita hinum dreifðu smákvíslum
í einn (beinan) farveg og jafna
síðan að mestu farveginn gamla.
Myndi slíkt ekkert stórvirki,
með tækjum þeim, sem nú er
farið að nota á landi hjer“.
•
Sá var heppinn.
BÍLAEIGENDUR kvarta mjög
(yfir bílbarðaþjófnaði. Fáir hafa
áhyggjur út af bensínskömtun
því fá, eða engin dæmi eru til
þess, að bílar stöðvist vegna ben-
sínskorts, en margir bílar eru
ónothæfir vegna hjólbarðavand-
ræðannna.
Það eru ekki allir eins heppn-
ir eins að maðurinn í Ameríku.
Bílnum hans var stolið á dögun-
um og þegar lögreglan loks farin
bílinn, var hann með spánnýjum
varahjólbörðum. Bíleigandinn
var himinlifandi yfir því að bíln
um hans hafði verið stolið.
m
Ort um „Dag“.
BÓNDI einn í Strandarsýslu
endursendi vikublaðið „Dag“ á
Akureyri og ljet þessa stöku
fylgja:
„Dags mjer óar dagleg Önn,
drabb í rógsins flögum.
Mjer finnst nóg að Tímans tönn
töngli á gróusögum".