Morgunblaðið - 01.10.1943, Blaðsíða 8

8
MÖRGUNBLAÐIÐ
Föstudá^ur^ 1.' okt 194Í.
ÞÓRARINN OLGEIRSSON
skipstjóri og útgerðarmaður
sextugur
„Þeir, sem fremst á frárri skeið
faldana drifnu skáru,
eiga mörkin alla leið
eftir 4 hverri báru“.
ALLIB núlifandi íslending-
ar, J^eir, seni sjó stunda og
koinnir eru til vits og ára,
hyort Jieir eru búsettir hjer eða
erl.eudis, og margh’ fleiri, munu
kannast við þennan mann
vegna afreka hans á sjó sem
skipstjóra og vegna fiskisæld-
ar hans síðastliðna Jirjá ára-
tugi.
Þórarinn Olgeirsson er fædd
ur á Valdastöðum í Árnessýslu
I. október 1883, og er af góðu
liergi brotinn í báðar ættir.
Aiisti föður sinn Jiegar hann
var á barnsaldri. Var æskuár
sín austanfjalls. Fór ungur til
sjós. Fyrst á skútu, svo á tog-
ara þegar þeir koiiiu til sögunn
ar. Byrjaði skipstjórn á togur-
uip 1911, og var það til ársloka
19)19, eða óslitið í 29 ár. Tog-
arar þeir, sem Þórarinn stjórn-
aði, taldir í röð : Marz frá Rvík,
Great Admiral frá Grimsby,
•Tarlinn frá ísafirði, Belgaum
frá Reykjavík, Júpíter frá
Hafnarfirði, Venus frá Ilafn-
arfirði Og King Sol frá Grims-
Uy.
Það munaði þó minnstu að
Þórarinn Olgeirsson yrði alls
ekki togaraskipstjóri, en tæki
annað fyrir hendur, en þá kom
fyrir atvik, sem setti þá stefnu,
sem síðar varð og hafði úrslita
þýðingu fyrir ævistarf hans.
Þórarinn var þá á skútu
austur með Söndum. Skipverj-
ar náðu engum fiski á færi sín,
urðu ekki varir, en útlendir
togarar lágu með full dekk af
fiski. Þá varð til hugmyndin
um að kaupa góðan togara frá
Englandi, sem mjög íljótlega
var framkværnd. Nokkrir skip-
verja urðu hluthafar í togar-
anum Marz. Varð Þórarinn há-
seti, stýrimaður og að lokum
skipstjóri, og þar með voru á-
ætlanir um önnur störf úr sög-
unni.
Þó var það ekki af því, að
um neitt makindastarf væri að
ræða, þar sem var togaravera
á þeim tímum, og verður lík-
lega aldrei, enda var það ekki
að skapi Þórarins. — Það
voru yfirburðir botnvörpunnar
fram yfir handfærin og gufu-
vjelarinnar fram yfir seglin,
það voru afköstin, sem heill-
uðu hann. Alt þetta átti sam-
leið með framsækni og alveg
fádæma ósjerhlífni og dugnaði
Þórarins. Um rólegheit og
hægð. var minna hugsað. Er
hjer lítið en satt dæmi Jiví til
sönnunar.
Það var árið 1908. Togarinn
Marz var Jiá að veiða útaf
Látrabjargi. Þórarinn var báts
maður. Þar var mikill rauð-
sprettuafli, en botninn hroða-
legur. 70—80 körfur fengust í
einu kasti, það var frábært.
Svo hengilrifrildi. En Jiað yar
ekki verið að gefa sig. Þegar á
leið voru 2 hásetar sendir
fram í veiðarfærakjallara, en
þeir sofnuðu þar úrvinda af
þreytu. Þá voru aðrir 2 send-
ir. Það fór á sömu leið. Þá var
hætt, en fyrr ekki. Þarna voru
úrvalsmenn í hverju rúmi, en
þetta var vani að Ijúka túrnum
í einni lotu, tekinn upp eftir
þeim, sem skit>in voru key))t af
og kenndu veiðarnar, þ. e. Eng-
lendingum. Og á Jiennan hátt,
og af þessum mönnum og
þeirra líkum, var togarafloti
Islendinga byggður upp.
★
EF MINNST er á Þórarinn
sem skipstjóra, er ekki hægt að
ganga fram-hjá því, hver for-
ystumaður hann var á sjó, þó
eitt beri þar svo langt af, að
ekki verður til jafnað, en það
voru fiskveiðar hans við
Hraunið á Selvogsbanka. Það
var mjög merkilegt fiskimið,
en að sama skapi vandasamt
og veiðarfærafrekt ef útaf bar.
Það var í apríl árið 1921 að
byrjað var að fiska við Hraun-
ið, og stóð óslitið hátt á annan
áratug, og var undirstaða ver-
tíðarafla íslensku togaranna
mörgum sinnum.
Þar sýndi Þórarinn, hve
fljótur hann var að átta sig
og miðaglöggur langt umfram
aðra menn, og svo nákvæmur,
að furðu gegndi, þar sem
næstu landmiðin voru í tuga
mílna fjarlægð. Margir togara
skipstjórar geta borið því
vitni, að gott var að koma að
baujum Þórarins, þegar treg-
fiski var orðið á Selvogs-
banka, en að koma baujunum
niður kostaði hann oft mikinn
tíma og mikla fyrirhöfn, Jió
engin væri launin nema þakk-
læti stjettarþræðra hans. En
Þórarinn er maður yfirlætis-
laus og fjekkst ekki um slíkt.
Sem útgerðarmaður hefir
Þórarinn verið flestum Islend-
ingum stórstígari. Hann ljet
byggja togarann Lelgaum ár-
ið 1914, en náði honum ekki til
íslands fyrr en að fyrri heims-
styrjöid lokinni. Var skipstjóri
á honum til 1925. Ljet þá
þysg'.j3 togarann Júpifer. Var
skipstjóri á honum í 4 ár. Lj.et
bygg.ja togarann Venus 1929,
Var skipstjóri á honum í 6 ár.
Á þessum skipum var Þórarinn
ekki einungis skipstjóri, heldur
einnig mestu ráðandi um út-
gerð skipanna. Opinberir skatt
ar af skipum Þórarins voru
lengst af miklu hærri en á
nokkrum öðrjim togara, og má
af því marka afkomuna.
Á sinni löngu skipstjóratíð
mun Þórarinn nokkrum sinn-
um hafa orðið til hjálpar í
sjávarháska. Stórfellda björg-
un framkvæmdi hann á Breiða-
firði í ársbyrjun 1925 í af-
spyrnu sunnanroki, er skips-
hafnir Jiriggja áraskipa, 20 til
30 rnenn, biðu náttmyrkurs og
dauða á sjó úti. Hefði það orð-
ið mikið afhroð' fámennu sjáv-
arþorpi, ef Þórarins hefði ekki
notið við í það sinn.
Árið 1937 hætti Þórarinn
skipstjórn á íslenskum skipum.
Þá var byggður handa honum
togarinn King Sol frá Grims-
by. Ef einhver hefði frarn að
þeim tíma efast um hver af-
reks aflamaður hann var, þá
var það nú ekki hægt lengur,
}>ví hann var lang aflahæstur
allra skipstjóra frá Englandi,
þá kominn á sextugsaldur og
munu fáir eftir leika, ef nokk-
Þórarinn
Olgeirsson.
ur gerir, eða er fær um. Þau
árin stundaði Þórarinn nær
eingöngu veiðar í Hvítahafi,
við Bjarnarey og Norður-Nor-
eg. Kom þar ókunnugur, en
var eins og fyrr, fljótur að
átta sig, því þaö skákaði hon-
um enginn.
T hjer að framan hafi
aðeins verið minnst á starf
Þórarins á sjó, og það sem því
viðkemur, þá er eirtnig umvert
að minnast á starf hans í landi,
semliefir verið mjög umfangs-
mikið á margan hátt, Sjerstak-
lega síðan hann tók að sjer að
vera umboðsmaður margra ís-
lenskra útgerðarmanna og sjá
um sölu á afla íslenskra togara,
svö tugum miljóna króna skipt-
ir á ári, og lætur að líkum að
miklu máli skiptii’ hvernig slíkt
starf er af hendi leyst. Heyrt
hefi jeg skipstjóra, sem notið
hafa hans afgreiðslu, segja, að
enginn sje á við Þórarinn. —
Kominn á fætur kl. 5 árdegis,
þá daga, sem hans skip eru þ.ar.
Sjer urn löndun og sölu aflans,
útskipun á kolum, veiðarfær-
um og öðrum nauðsynjum. —
Háttatími hany kvað vera ein-
hy.erntím.a eftir miðnætti, sem
fer eftir því hvenær skipið sigl-
ir. l’rræði hans í öllu því, sem
að Jiessu lítur, þ.ekkja þeiv,
sem reynt hafa, og hvað
s.kyldu þ.eir yer.a margir, ís-
lensku sjómennirnir, sem sótt
hafa ráð að Þórarni, fyrr og
síðar, og þegið af honum ýmis-
konar fyrirgreiðslu, . enda er
hann allra manna hjálpsamast-
ur og skjótur til úrræða.
Þórarinn Olgeirsson hefir
verið búsettur í Englandi
lengst af sinn búskap. Heimili
hans hefir verið og er orðlagt
fyrir myndarskap og gestrisni,
enda er Þórarinn höfðingi heim
að sækja, Jiví geta margir ís-
lendingar borið vitni. Enda
þótt Þórarinn hafi ekki haft
búsetu á Islandi, þá hefir starf
hans verið í þágu íslensks at-
vinnulífs, og hann verið þjóð
sinni hinn ósjerhlífni, afkasta-
mikli framfaramaður.
Vinir hans og aðrir sam-
ferðamenn óska honum allra
[heilla.
Tryggvi Ófeigsson.
fyrir steinolíu, nýkomnir.
■—1 Lækkað verð. —
Verzl. O. Ellingsen h.f.
X - 9
Óoooooooooooooooooooooooooöo
Eftir Robert Storm
SCOTLAND YAKV—HEADQUAI2T£IZ$
\ OF BZlTAIN'S FAMED DETECTIVE
■^bupeau— f
^INSPECTOZ- THEZE'E AN
AMEZ/CAN G-MAN OUTEIDE
> IA/ITH DAISY gOSE AND JAC*
KENNETH. HE CALLS / x-9'
HlMSELF X-9. rrrW / KNOYV
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO )
>
HE ALL THZEE Y } VJAITl IV
GOT POSSESSION I NAYE JUST,
OF THATLISTOF \ LBAZNÉD j
THE UNDEPGPOUND j THAT 7HE£E'S\
MOVEMENT /N 7HE J MUCH MOEB
PHJUPPlNES. / TO THE CASE.
. THAN JHAT. j
LET ME TELL'
YOU!
" ' "
Scotland Yard, hin fræga leynilögreglustöð Breta.
— Það er amerískur leynilögreglumaður kominn,
yfirlögregluþjónn. Hann er með Daisy Rose og Jack
Kenneth. Hann segist heita X-9- Yfirlögregluþjónn-
inn: Jeg þekki hann. Látið þau koma inn.
X-9: Saelir, yfirlögregluþjónn. Þekkið þjer þetta
fólk? Yfirlögregluþjónninn: Vitanlega. Þau eru okk-
ar bestu starfsmenn, sem vinna erlendis. Þið vinnið
þá öll að sama málinu!
Daisy: Við höfum í sameiningu náð í lista yfir þá,
sem vinna á móti Japönum á Filipseyjum. Yfirlög-
regluþjónninn: Augnablik. Jeg hefi komist að því, að
það er meira í því máli. Nú skal jeg’segja ykkur, hvað
um er að vera.