Morgunblaðið - 06.01.1944, Blaðsíða 6
6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 6. janúar 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
t lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Tilboði hafnað
ÞEIR SÁRFÁU MENN, sem nú hafa valið sjer það
hlutskifti að vinna gegn yfirlýstum áformum þings og
stjórnar, að stofna lýðveldið á næsta ári, hafa hvað eftir
annað misnotað Ríkisútvarpið í skjóli útvarpsstjórans
í sambandi við frjettaflutning um sjálfstæðismálið.
Gekk svo langt í þeim efnum, að útvarpsstjóri hlaut
almenna áfellisdóma og ákúrur yfirmanna sinna, svo að
hann mun ekki hafa Ireyst sjer til frekari stórræða.
En þeir voru ekki af baki dottnir, hinir fáu andstæð-
ingar lýðveldisins. Á leynifundinum fræga í Kaupþings-
salnum voru þau ráð brugguð, að hefja nýja áróðursher-
ferð gegn lýðveldinu á vegum Ríkisútvarpsins, með því að
komast að á kvölddagskrá þess með undanhaldsfyrirlestra.
Alþýðublaðið opinberar í gær þessa fyrirhuguðu áróð-
ursherferð hinna „14 & Co“ og getur ekki á heilu sjer
tekið yfir þeirri ósvífni útvarpsráðs, að verða ekki í auð-
mýkt við kröfum leynifundarmanna um að útvarpa 5
áróðurserindum forríðara þeirra, landslýðnum til sálu-
hjálpar.
Alþýðublaðið kemst að þeirri niðurstöðu, að „þessi tíð-
indi munu vekja fyrirlitningu hvers einasta þjóðlegs og
frjálst hugsandi íslendings“, að útvarpsráðið afþakkaði
hið góða boð hinna háu herra! Er þetta veslings blað
virkilega svo ráðvilt, að það haldi að íslenska þjóðin telji
Alþingi „misbjóða drengskapar- og sómatilfinningu þjóð-
arinnar og rjettarvitund þeirri, sem henni hefir verið
innrætt af ágætustu leiðtogum hennar í 100 ára sjálf-
stæðisbaráttu“, — svo að gripin sjeu nokkur málblóm úr
boðskap hinna 14, — með því að endurreisa lýðveldið í
landinu á næsta ári? Heldur Alþýðublaðið, að þjóðina,
sem barðist 100 ára sjálfstæðisbaráttu, langi nú til þess
að leggja niður skottið, — flýja frá eigin hugsjónum?
Nei, — þjóðin hefði, eins og útvarpsráð rjettilega gerði,
afþakkað og afneitað áróðrinum gegn sínum eigin málstað.
Togstreitan áfram
ÞAÐ FÓR SVO, sem reyndar mátti altaf búast við, að
ekkert samkomulag náðist í sex manna nefndinni seinni,
um niðurfærslu verðbólgunnar. Nefndin hefir klofnað.
Fulltrúar Alþýðusambands íslands leggja til, að afnumdir
verði tollar á allri nauðsynjavöru. En fulltrúar Búnaðar-
fjelags íslands leggja til, að verðlag á landbúnaðarvörum
á innlendum markaði og kaupgjald verði fært niður
hlutfallslega, og að því er kaupgjaldið snertir, verði þetta
framkvæmt þannig, að ekki verði greidd full dýrtíðar-
uppbót (80—90%).
Ekki þarf lengi að kynna sjer þessar tillögur, til þess
að sjá það, að rökstuðningur fulltrúa Alþýðusambandsins
er bygður á sandi. Þeir telja, að með afnámi tollanna
megi lækka vísitölupa um alt að 20 stig, og það kosti
ríkissjóð ekki meir en 4.5 milj. kr. í tekjumissi. Hafa þeir
orð Torfa Ásgeirssonar fyrir þessu. En hann segir í álits-
gerð sinni, að tölur þær, sem hann styðst við, sjeu
svo óvissar, að útreikningar bygðir á þeim, sjeu nánast
sagt, ágiskanir einar. Sjá allir, að ekkert vit er í að bvggja
hagfræðilegar niðurstöður á slíkum útreikningi. Hefir og
fjármálaráðherra marg oft lýst yfir- því á Alþingi, að
þessir útreikningar sjeu villandi og rangir.
Svo er og annað, sem hjer kemilr til athugunar. Aðal-
tollarnir á nauðsynjavöru eru á allskonar vefnaðarvöru,
svo og fatnaði, skófatnaði o. s. frv., en afnám allra þessara
tolla myndi leggja mikinn hluta innlends iðnaðar í rúst.
Varla yrði það talinn búhnykkur á þessum tímum.
Sennilega fer það svo, að engar varanlegar aðgerðir
fást framkvæmdar í dýrtíðarmálunum' fyr en blákaldur
veruleikinn kemur til sögunnar. En þegar verðhrunið er
skollið yfir, munu menn komast að raun um, að lítið
gagn er í háu kaupgjaldi og háu afurðaverði á innlendum
markaði, ef enga vinnu er að hafa og enginn getur keypt
hina dýru neysluvöru.
lil Jóh. Knudsen
Frk. Jóhanna Knudsen
skrifar langa grein í Morgun-
blaðið þ. •!(). f| ni., er hún
nefnir „Eigum-við að eftirláta.
hernum stúlkubörnin“. Er
greinin að lang mestu leyti
'persónuleg ádeila á niig, sem
öll er bygð á ósannindum,
rangfærslum og blekkinkum.
Jeg nenni ekki að taka þátt
í slíkum umræðum, og verður
því frk. Knudsen að vera ein
um þær framvegis, mín vegna.
En þeim, sem lesa þær grein-
ar mínár, sem hún vísar til,
og bera þær samán við fyr-
nefnda grein hennar, mun
verða Ijóst, að afar hæpinn
hlýtur málstaður þeirrar mann
eskju að Vera, sem þarf að
fela hann bak við róg og níð
um mann sem hún þekkir
ekki neitt.
Um nærfelt 20 ár hefi jeg
haft margvísleg Opinber trún-
aðarstörf með höndum og
aldrei verið borið á brýn
vanræksla eða ótrúmennska
í þeim, fyrr en nú, að frk.
Knudsen gerir það. Vil jeg því
upplýsa, að jeg hefi þrisvar
átt stutt-samtal við þessa konu
á skrifstofu hennar, og álíka
oft talað við hana í síma. Það
eru öll okkar kynni. Jeg læt
lesendur þessara lína um að
sikveða, hvort einhlítir muni
dómar hennar um hæfni mína
eða vanhæfni til opinberra
starfa, og um trúmennsku
mína eða ótrúmennsku í þeim
störfum, sem jeg hefi með
höndum. Um störf frk. Ivnud-
sen, önnur en þau, sem jeg
hefi að vikið í greinum mín-
um, hefi jeg enga löngun til
að i-æða; það geta aðrir bet-
ur, t. d. sjúklingarnir, sem
voru á hressingarhælinu í
Ilveragerði, ]>egar hún var
forstöðukona þar.
Jeg vísa til fyrnefndra
greina minna um tilganginn
með þeim, og treysti yfirleitt
dómgreind almennings svo vel,
að jeg mun hlýta dómi þeirra,
sem kynna sjer málavexti.
Verði greinarnar, beint eða
óbeint, til þess að stöðva hin-
ar miðaldalegu yfirlieyrslur
og „rannsóknir", sem frk.
Knudsen hefir stundað í nær-
felt tvö ár, án heimildar eða
umboðs frá nokki'um ábyrg-
um aðila, þá hafa þær náð til-
gangi sínum og gera meira
gagn, en flesta getur órað
fyrir.
Reyk.javík, J. jan. 1944.
Amfinnur Jónsson.
Ný ríkisslofnun
AFURÐASALA ríkisins og
’ Grænmetisverslun ríkisins
verða framvegis reknar sem
ríkisstofnun, en S. í. S. hefir
hingað til annast rekstur þess-
ara einkasölu fyrirtækja. Hef-
ir Jón Ivarsson, fyrv. kaupfje-
lagsstjóri, verið ráðinn for-
stjóri þessarar nýju ríkisstofn-
unar. Árni G. Eylands, sem
hefir annast framkvæmdir
þessa verslunarreksturs, starf-
ar áfram hjá S. í. S. og mun
veita forstöðu verkfæradeildar
\Jdwetii óhrifci r:
1 V d ? ??■ I
l/lr dac^lec^a hfinu, f
y
•♦M»*****«**«M»*4»*4«4fJMiMl***íM»*4*M*f4«*
Bambi.
BAMBI heitir teiknikvik-
mynd í eðlilegum litum, sem
litamaðurinn Walt Disney hef-
ir gert. Kvikmyndin segir frá
hirtinum Bambi og uppvexti
hans meðal skógardýranna.
Koma þar mörg dýr og fuglar
við sögu og öllu er lýst á hinn
dásamlegasta hátt,. sem Walt
Disney er svo tamur. Þessi
kvikmynd, sem er ein af nýj-
ustu teiknimyndum Disneys,
er nú komin hingað til lands
og verður sýnd mjög bráðlega
í Gamla Bíó.
Bambi mun ábyggilega verða
vinsæll meðal kvikmyndahús-
gesta, yngri og eldri, en þó
Bambi sje aðalpersónan í
myndinni, þá koma þar fleiri
við sögu og gæti jeg trúað, að
kanínan, vinur Bambi, vinni
sjer hylli margra.
Mörgum sinnum hefir hjer í
þessum dálkum verið rætt um
nauðsyn þess, að hafðar væru
sjerstakar barnasýningar í
kvikmyndahúsunum. Því mið-
ur hafa verið erfiðleikar á því,
vegna þess að ekki hefir tekist
að útvega myndir við hæfi
barna. En þessi kvikmynd er
tilvalin til sýninga fyrir böm,
og vónandi sjer Gamla Bíó sjer
fært að sýna Bambi .á sjerstök-
um barnasýningum, auk þess,
sem .myndin verður vafalaust
sýnd fyrir fullorðna.
Nýr útvarpsþáttur í
ameríska útvarpinu.
SÍÐASTLIÐINN þriðjudag
var byrjað að flytja nýjan út-
varpsþátt í útvarpi Ameríku-
manna frá stöðinni hjer, sem
mig langar til-að benda hljóm-
elskum mönnum á. Nefnist
þáttur þessi „Symfóníuhljóm-
sveitir í Ameríku“ og í fyrsta
þættinum ljek New York Phil-
harmonic Symfóníuhljómsveit-
in undir stjórn John Barbir-
olli.
New York Philharmonic
hljómsveitin er einhver helsta
hljómsveit Bandaríkjanna. Ár-
ið 1942 voru hundruð ár liðin,
síðan hljómsveitin vár stofnuð.
Síðastl. tónleikatímabil efndi
hljómsveit þessi til hundrað og
fimtán tónleika, þar af voru
hundrað haldnir í Carnegie
Hall, New York. Meðal stjórn-
enda hljómsveitarinnar voru
þeir Arturo Toscanini, Bruno
Walter, Arthur Rodzinski og
John Barbirolli.
Hr. Barbirolli, sem mun
stjórna New York Philharmonic
hljómsveitinni í kvöld, er fædd
ur í London 1899. Áður en hann
fiuttist til Bandaríkjanna
stjórnaði hann hljómsveitum,
ekki aðeins í Englandi, heldur
einnig í Skotlandi, Finnlandi og
Rússlandi.
Mun þessi þáttúr án efa
verða vinsæll meðal íslenskra
hlustenda.
Dýr símaleiga.
MAÐUR NOKKUR kom í
veitingastofu hjer í bænum og
bað um að fá lánaðan síma, því
honum bráðlá á því. Var það
auðsótt mál, en símaleigan var
20 aurar fyrir eitt einasta sam-
tal.
Manninum fanst þetta dýr
símaleiga, sem- von var. En
ið á sjer. Nú vill hann vita,
hvort nokkrum sje heimilt að
hann sá þó ekki eftir aurunum,
heldur því, að okrað hefði ver-
selja símaafnot og þá fyrir
hvaða verð.
í gjaldskrá, sem prentuð er
í símaskránni 1942, stendur
þessi setning:
„Notendur mega ekki selja
afnot af símum þeim, er þeir
hafa, án sjerstaks leyfis frá
bæj arsímast j óranum“.
í sömu gjaldskrá er gert ráð
fyrir, að hvert samtals fram
yfir 850 greiðist í heimilissíma
með 3 aurum og sama gjaldi er
gert ráð fyrir í verslunar- og
atvinnusímum. Nú hafa sím-
gjöld öll hækkað um 100% síð-
an þessi gjaldskrá var birt, og
kostar því hvert símtal nú 6
aura. Það þótti sanngjarnt fyr-
ir hækkunina, að taka 5 aura
fyrir hvert samtal, sem leigt
var, og ætti því ekki að vera
meira en 10 aurar nú.
Annars er það svo, að það
vantar fleiri almenningssíma í
bæinn —, eins og er á Lælcjar-
torgi. En sennilegt er, að efn-
isskortur hamli framkvæmdum
1 því eins og svo morg i öðru,
sem við kemur símanum um
þessar mundir.
Ljósmyndir frá íslahdi
sýndar í New York.
í OKTÓBERMÁNUÐI s. 1. var
haldin sýning á ljósmyndum frá
íslandi í New Vork borg. Voru
þetta ljósmyndir, sem ljósmýnda
deild hersins. U. S. Army Signal
Corps, hjer hafði tekið og voru
bæði landslagsmyndir og mynd-
ir af hermönnum við störf þeirra
og í frístundum.
í upphafi var aðeins ætlast til
að sýning þessi stæði í nokkra
daga, en eftir að blað nokk-
urt í New York hafði minst á
sýninguna varð aðsókn að henni
svo mikil, að ákveðið var að hafa
sýninguna opna lengur. Það var
Victor H. Tampone liðþjálfi, er
valdi ljósmyndirnar. Hann er
fæddur í New York og er af
ítölskum ættum, en dvaldi hjer
með setuliðinu.
. Margir fóru að skoða sýningu
þessa vegna þess, að þeir vonuð-
ust eftir að sjá syni, eða vini á
myndunum, en aðrir fóru eftir að
hafa heyrt sagt frá hve mynd-
irnar væru fallegar.
Frásögn af þessari sýningu og
athygli þeirri, sem hún hefir vak
ið í New York bendir til þess á»
huga, sem ríkir fyrir Isiandi i
Ameríku,- Það er kunnugt, að
ljósmyndadeild ameríska hersins
hefir tekið mikinn fjölda ljós-
mynda af íslandi og tel jeg víst,
að ekki sje annarstaðar á einurrí
stað svo fjölbreytt myndasafn frá
íslandi, sem í safni ameríska
hersins. Herinn hefir haft fyrir-
myndarljósmyndurum á að skipa
og kannast Islendingar við það,
eftir að hafa sjeð margar ágætar
Ijósmyndir frá hernum, sem birt-
ar hafa verið í íslenskum blöð-
um og tímaritum.
Það væri gaman, ef ljósmynda-
deild hersins sæi sjer fært að
halda sýningu hjer í bænum á
ljósmyndasafni sínu. Sú sýning
yrði vafalaust vel sótt.
Hið opinbera ætti að leita hóf-
anna um það hjá amerísku her-
stjórninni, hvort ekki myndi unt
að fá ljósmyndir í sáfn, sem
geymt yrði hjer heima og gætu
íslenskir ljósmyndarar lagt til í
það. safn með tímanum.