Morgunblaðið - 23.01.1944, Blaðsíða 6

6
M 0 R G U N B L A Ð I Ð
Sunnudagur 23. janúar 1044
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Hverjir óska þess
í hjarta sínu?
YFIR EGYPTALAND gengu á sinni tíð plágur ægileg-
ar. Vatn alt varð að blóði, engisprettur huldu yfirborð
landsins, frumburðir allir voru deyddir, frá frumgetnum
syni Faraós til frumgetnings ambáttarinnar, og aðrar
álíka hörmungar dundu yfir lýðinn, og það var harma-
kvein í hverju húsi.
Yfir Reykjavík hafa á vorum dögum gengið plágur
þrjár!
Fyrsta plágan heimsótti fólkið þegar krystaltæra góð-
vatnið, úr svölum lyndum Gvendarbrunnar, byrjaði að
streyma um æðakerfi Vatnsveitunnar í hvert hús borg-
arinnar.
Önnur plágan hófst þegar Elliðaárnar voru virkjaðar,
en það harðnaði þó fyrst fyrir alvöru á plágunni, er raf-
straumurinn frá Soginu barst til borgarinnar.
Þriðja plágan, sú illkynjaðasta og skæðasta, kom svo
yfir hina hrjáðu borg, er Hitaveitan byrjaði að hella úr
iðrum jarðar vellheitu vatni inn á heimilin.
Vjer höfum heilaga ritningu til vitnis um plágur þær,
sem yfir Egyptaland gengu.
Um „plágur Reykvíkinga“ vitnum vjer til Alþýðu-
blaðsins 21. janúar 1944, 16. tbl.
★
Reykjavíkurbær hefir á síðustu árum hrundið í fram-
kvæmd tveim einna glæsilegustu framfaramálum lands-
manna, þar sem er Sogsvirkjunin og Hitaveitan.
Því er ekki að neita, að í seinni tíð hefir rafmagns- og
vatnsskortur verið tilfinnanlegur. Vitað er þó, að aukn-
ing rafmagnsins er á næstu grösum.
Sjálf er Hitaveitan á fyrsta reynsluskeiði, en reynt
hefir verið að veita heita vatninu sem fyrst í húsin, þótt
varanlega eigi eftir að ganga frá ýmsu og búa svo sem
verða á um leiðslur og margt annað.
Bæjarbúar flestir hafa tekið með þolinmæði því, sem
miður hefir farið, en litið meir á grundvallarágæti og
framtíðarmöguleika þessara nefndu fyrirtækja.
En svo eru þeir, sem hafa annan hug. Lifa og hrærast
í lúsablesahættinum. Iiafa altaf frá öndverðu legið sem
þvertrje í vegi framkvæmdanna, Sogsvirkjunarinnar og
Hitaveitunnar — af þrengstu flokkspólitísku ástæðum
einum. Þeim hvötum, að hindra framfaramál pólitískra
andstæðinga, skeytingarlausir um hag og velferð fjöldans.
Þeir Alþýðublaðsmenn hafa að vísu ekki viðurkent í
orði fjandskap sinn, fyrr en nú, að þeir fá ekki orða bund-
ist. I áðurnefndu tölublaði Alþýðublaðsins segir r um
Vatnsveituna, Sogsvirkjunina og Hitaveituna: „Þetta eru
plágur Reykvíkinga“!
Blaðið hefir alt á hornum sjer varðandi þessi fyrirtæki,
en þó tekur út yfir, þegar lesturinn kemur að Hitaveit-
unni. Þar segir:
„Loks er það hin langþráða hitaveita. Heita vatnið er
ekki fyrr farið að streyma um bæinn, en það skapar stór-
kostleg vandræði fyrir bæjarbúa. Hitinn verður af ákaf-
lega skornum skamti. Loks hverfur heita vatnið með öllu.
Það hefir altaf streymt gegn um greipar verkfræðinga,
án þess að sinna ætlunarverki sínu. Og það er' ekkert
rafmagn til að dæla vatni í geymana að nýju. Fólk situr
skjálfandi í íbúðum sínum í 12—17 stiga frosti og óskar
þess í hjarta sínu, AÐ ALDREI HEFÐI VERIÐ RÁÐIST
I ANNAÐ EINS GLÆFRAFYRIRTÆKI OG HITA-
VEITU FYRIR REYKJAVÍK“.
Þessi orð eru greipt á skjöld Alþýðuflokksins! Hverjir
óska þess af hjarta að aldrei hefði verið byrjað á Hita-
veitunni? Alþýðublaðið þekkir sína. Það skín út úr þess-
um ömurlegu orðum Alþýðublaðsins innra hugarfarið,
að ekki myndi nú skaða, að einhver óhöpp kæmu fyrir
áður en Iýkur. Þetta dylst ekki. En menn sjá jafnframt
að Alþýðublaðið hefir hjer með sagt sitt síðasta orð um
þetta framfaramál bæjarins.
Samningar um kaup
og kjör yfirmanna
á skipum alt að
75 smálestir
SAMNINGÚR hefir verið
undirritaður, um kaup og kjör,
milli skipstjóra og stýrimanna
fjelagsins Grótta annarsvegar
og Vjelbátafjelags Revkjavík-
ur, Línu- og- flutningaskipa-
eigendafjelags Islands, Útgerð
arfjelags Keflavíkur, Útvegs-
bændafjelags Gerðahrepps hins
vegar á skipum alt að 75 rúm-
lestum. •— Samningurinn er á
þessa leið:
Síldveiðar með hcrpinót: —
Skipstjóri hafi 7% af brúttó
söluverði aflans (enda hvíli á
honum þær kvaðir, að vera
veiðistjóri). Stýrimaður hafi
3,7% af brúttó söluverði afl-
ans. Skipstjóri og stýrimaður
greiði sjálfir fæði sitt.
Síldveiðar með hringnót og
með reknetum: Skipstjóri hafi
2 hásetahluti. Stýrimaður hafi
1 Vz hásethlut. Skipstjóri og
stýrimaður greiði sjálfir fæði
sitt.
Botnvörpuveiðar: Skipstjóri
hafi 2 hásetahluti. Stýrhnaður
1 % hásetahlut. ‘ Skipstjóri og
stýrimaður greiði sjálfir fæði
sitt.
Línuveiðar: Skipstjóri hafi 2
hásetahluti. Stýrimaður hafi
IV2 hásetahlut ef um útilegu-
bát er að ræða, en á þeim land-
róðrabátum, sem lögum sam-
kvæmt eru skyldir að hafa
stýrimann, hafi stýrimaður 1Vt
hlut. Skipstjóri og stýrimaður
greiði sjálfir fæði sitt.
Dragnótaveiðar: Skipstjóri
hafi 2 hásetahluti. Stýrimaður
hafi 1 V2 hásetahlut. Skipstjóri
og stýrimaður greiði sjálfir
fæði sitt.
Flutningar: Skipstjóri hafi
kr. 800.00 pr. mán. að viðbætt-
um dýrtíðarauka. Stýrimaður
hafi kr. 600.00 pr. mán. að við-
bættum dýrtíðarauka. Skip-
stjóri og stýrimaður hafi frítt
fæði eða fæðispeninga í sam-
ráði útgerðarmanns bátsins.
Um áhættuþóknun til skip-
stjóra og stýrimanns skal farið
eftir gildandi reglum um
greiðslu hjá skipaútgerð rikis-
ins á hverjum tíma. Ekki skal
þó skylt að greiða slíka áhættu
þóknun, nema á þeim bátum,
sem eru í siglingum milli lands
fjórðunga.
Útgerðarmenn láti fjelags-
menn úr Farmanna- og fiski-
manna sambandi Islands ganga
fyrir öðrum í skipstjórnar og
stvrimannsstöður ‘ á skipum
sínum.
Samningur þessi gildir frá
1. jan. 1944 og til 1. jan. 1945.
Samningurinn framlengist
frá ári til árs, hafi honum ekki
verið sagt upp af öðrum hvor-
um aðilanum fyrir 1. nóvem-
ber ár hvert.
Árás á Kurileyjar
Washington í gærkveldi. —
Sprengjuflugvjelar Bandaríkja
manna hafa gert allharðar á-
rásir á bækistöðvar Japana á
Kurileyjum, en þær eru sern
kunnugt er, skamt fyrir norð-
an Japan. Var aðallega gérð
atlaga að eynni Paramushio.

Björgunarmálin við
strendur landsins.
LAXFOSS-STRANDIÐ hefir
vakið menn til umhugsunar og
umræðna um lífsspursmál, þar
sem er um að ræða skipulagn-
ingu björgunarmálanna við
strendur landsins. Hjer í dálk-
unum hefir allmiklu rúmi verið
eytt til að ræða þetta nauðsynja-
mál og er því rúmi vel varið, ef
hægt er áð koma því til leiðar,
að bætt verði úr því, sem ábóta-
vant kann að vera. Skrif mín og
annara hjer í dálkunum eru ein-
göngu í þeim tilgangi gerð að
benda á misfellur og gera tillög-
ur til úrbóta. Það ætti enginn að
firtast við það. Vil jeg í því
sambándi enn einu sinni taka
fram, að ekki er ætlanin að
veitast að neinum einstakling.
Nú hefir mjer borist eitt brjef-
ið enn um þessi mál. Brjefrit-
arinn nefnir sig „víðförlan“ og
fer brjef hans hjer á eftir:
Björgunarsveit
í Reykjavik.
„FRÁSÖGN Morgunblaðsins
eftir Laxfoss-strandið, um að
engin björgunarsveit væri til í
Reykjavík, hefir mjög vakið at-
hvgli manna. sem von er, því
allir höfðu gert ráð fyrir, að
Slysavarnafjelagið hefði fyrir
löngu sjeð svo um, að hjer væri
til æfð björgunarsveit, til þess
að fara með björgunartæki þau,
sem fjelagið á í Reykjavík. En
það ér nú komið áþreifanlega í
ljós, að svo er ekki, Hitt mun
rjett vera, að erindreki fjelags-
ins hefir á undanförnum árum
æft nemendur Stýrimannaskól-
ans í meðferð þessara tækja.
Kensla þessi er auðvitað sjálf-
sögð, því hún getur komið nem-
endum vel í sjómannsstarfi
þeirra. En nemendur skólans
koma og fara og þeir eru ekki
til taks til björgunarstarfa hjer
í bænum nema fáa mánuði árs-
ins. Það liggur því í augum
uppi, að hjer á að vera til æfð
björgunarsveit, skipuð dugnað-
armönnum úr landi og þeir eru
til“. •
Hvað með æfingar
úti á landi?
„ALMENNINGUR hefir litið
svo á, að eitt aðalstarf Slysa-
varnafjelagsins sje að koma upp
björgunarstöðvum sem víðast
með ströndum landsins og er nú
svo komið fyrir framtak fjelags-
ins, að slíkar stöðvar eru til á
42 stöðum, víðsvegar á landinu,
samkvæmt síðustu árbók, sem
komið hefir út frá fjelaginu, en
það er fyrir árið 1941. En í ár-
bókum fjelagsins undanfarin ár
er hvergi að finna skýrslur um
björgunarsveitir eða æfingar
þeirra. Árbók fjelagsins virðist
þó vera hinn rjetti vettvangur
fyrir skýrslur um æfingar björg
unarsveitanna, ekki síður en
annað, sem birt er viðvíkjandi
björgunarstöðvunum. Og eftir
reynsluna hjer í Reykjavik verð
ur manni á að spyrja: Hvernig
er ástandið úti á landi i þessum
efnum?
Ef til vill á skýrslan í nefndri
árbók um ferðir erindrekans út
um land að koma í stað skýrslu
um æfingar björgunarsveitanna.
En þar er getið um þrjár ferðir
érindrekans til kenslu í meðferð
björgunartækja úti á landi.
Vel má vera, að björgunar-
*.* *:*•:* *:* *:***—:* *:* *:*•:—:* *:**:* *:**:—^
sveitir úti á landi haldi reglu-
legar æfingar, þó þess sje ekki
getið sjerstaklega í árbókum
fjelagsins. Væri æskilegt, að al-
menningur fengi upplýsingar.
um þetta atriði, sem er hreint
ekki svo ómerkilegt“.
Þetta var brjef „Víðföruls“ og
er vissulega margt athyglisvert
sagt í því.
Skattaframtöl.
ÞESSA DAGANA sitja menn
með sveittan skallann, eins og
sagt er, við að telja fram til
skatts. Þykir mörgum það leið-
inlegt verk. Sumir undrast
vafalaust, er þeir gera upp sina
reikninga eftir árið. En þetta er
verk, sem hver maður þarf að
Ijúka og nú fer óðum að stytt-
ast fresturinn, því fyrir mánaða-
mótin heimtar skattstjórinn
skýrslurnar og engar refjar. Er
mönnum hótað öllu illu, ef þeir
skila ekki skattaframtali sínu á
rjettum tíma.
Það er best að segja það eins
og það er, að það er ekki til
neins fyrir menn að reyna að
þrjóskast við að telja fram til
skatts. Á þá verður lagt, hvort
sem þeim líkar vel eða miður.
Ráð mitt til allra, sem dregið
hafa að skila framtölum, er því
þetta:.IUu er best af lokið; Telj-
ið fram strax í dag og sendifS
Skattstofunni plaggið og vonið
hið besta.
Nýstárleg leiksýning.
NÝSTÁRLEG LEIKSÝNING
var það, sem blaðamönnum var
boðið að horfa á hjá setuliðinu
ameríska í vikunni sem leið.
Leikritið, eða leiksýningin nefn-
ist „Drykkjumaðurinn“ (The
Drunkard). Þessi sýning stóð
þó ekkert í sambandi við ný-
afstaðið afmæli góðtemplara,
síður en svo. Áhorfendasvæðið
var útbúið eins og veitingastofa.
Áhorfendur sátu við borð sín
og drukku bjór. Og hegar jeg
segi bjór, á jeg ekki við neinn
gerfibjór.
Þjónar gengu um beina með
mikil rostungsskegg, en hljóm-
sveitin ljek dægurlög, sem for-
eldrar okkar og afar og ömmur
höfðu jafnmiklar mætur á og
unglingarnir hafa nú á siðustu
Irvin Berlín-slögurum eða Jitt-
erbug-hljómlist.
Leikurinn var nýstárlegur
vegna þess, sem þegar hefir ver-
ið lýst og einnig fyrir þá sök,
að áhorfendur virtust taka ekki
minni þátt í leiknum en leikar-
arnir sjálfir. Það var óspart
fussað á þorparann, en hetjurn-
ar hvattar með gleðihrópum,
eða einhver áhorfandinn gaf
þeim vel meint ráð, er þorpar-
inn var að leiða þær á glapstigu.
Leikarar allir voru hermenn
fyrir utan fjórar amerískar
blómarósir, sem hjer hafa dval-,
ið um hríð til þess að leika fyr-
ir hermennina. Settu þær sinn
svip á „stykkið" með dansi og
söng. íslendingarnir, sem við-
staddir voru, virtust skemta sjer
vel, en hræddur er jeg um, að
erfitt myndi reynast að fá ís-
lenska leikhúsgesti til „að taka
undir“ söngvana, eins og áhorf-
endur gerðu á þessari sýningu.
Hitt tel jeg vafalaust, að leikur
þessi verði vinsæl og eftirsótt
skemtun fyrir hermennina, og
varla munu bjórveitingarnar
draga úr aðsókninni.