Morgunblaðið - 13.02.1944, Blaðsíða 5

ÍSunnudag'ur 13. febrúar 1944
MORGUNBLAÐIÐ
Minning bræðranna
frá Ánanaustum
Björgvin Björnsson I
FÆDDUR að Ananaustum
24. ágúst 1915, sonur hjónanna
Önnu Pálsd. og Björns Jóns-
sonar skipstjóra, giftist 5. okt.
1940 Ástu Þorkelsdóttir og áttu
þau eina dóttur, hann fórst með
Max Pemberton 11. jan. síðast-
liðinn.
Þá er helfregn berst um góð-
an vin, setur mann hljóðan,,
maður hugsar um hinn horfna,
breytt viðhorf ástvina hans,
missi þeirra og sorg, en ekkert
þýðir að fást um það, þeir, sem
í stríði standa, hljóta að falla
um síðir, senn er komið að þjer.
Ef við, sem í landi erum, fengj-
um eins oft og sjómaðurinn á-
minningar um það, hvað lífsins
þráður er veikur, þá mundum
við skilja þá betur og haga fram
komu okkar gagnvart þeim af
meiri samúð og umhyggju.
Þegar sjómannskonan, er
ein heima með barnahóp, þá
verður hún stundum að svara
tfyrirspurnum barnarma um
pabba, sjerstaklega í vorak’m
veðrum, já, þá veit mamma alt
af um pabba, honum líður vel,
hún verður stundum að harka
af sjer, þétt hún sje sjálf milli
vonar og ótta um afdrif hans,
baráttan er einnig heima, hugs-
um ’jn þetta.
Björgvin sál. ólst upp í for-
eldrahúsum og naut þar, sem
Önnur börn þeirra hjóna, um-
hyggju þeirra og fórnfýsi, á-
samt fyrirmyndar góðu dag-
fari, sem hann hafði sjálfur öðl
ast í ríkum mæli.
Hann var um tíma að hugsa
til að leggja fyrir sig iðnnám,
en hvarf frá því, það virtist
eins og þeim bræðrum hafi
flestum verið í blóð borið
hneigð til sjómensku, enda
hafa þeir allir verið á sjó með
föðdr sínum einhverntíma árs-
ins og þeir yngstu þá helst á
sumrin við síldveiðar.
Jeg, sem þessar línur rita að
vini mínum Björgvin látnum,
þekti hann svo vel, að jeg hugsa
með gleði til þeirrar góðu við-
kynningu, hans yfirlætislausu
og prúðu framkomu samfara
festu ög áreiðanleik í hvívetna.
Sjómensku byrjaði Björgvin
sál. með föður sínum og var
með honum næstum óslitið, þar
til að hann hóf nám á stýri-
mannaslcólanum, lauk hann þar
prófi með4. einkunn vorið 1938
og sigldi síðan sem skipstjóri og
gtýrimaður á línuskipum. Eftir
að stríðið hófst var hann í milli
landasigiingum á sömu skipum
bæði sem stýrimaður og skip-
stjóri og farnaðist mjög vel, þar
til að hann fór á Max Pember-
ton fyrir tveim árum. Var hann
þar bæði sem háseti og stýri-
maður og naut þar mikils traust
sem alstaðar sem hann var, því
hann var framúrskarandi reglu
og dugnaðarmaður.
Þegar ungjr menn, eins og
Björgvin með fjölþættar fram-
tíðarfyrirætlanir og starfsþrek
ásamt fyrirmyndar verklægni,
falla frá svo skyndilega, er það
skarð vandfylt fyrir þjóðina í
heild og tregandi ástvinum ó-
bætanlegt.
Um leið og jeg kveð þig, kæri
vinur og þakka þjer fyrir hug-
ljúfar endurminningar liðins
tíma, óska jeg þjer Drottins
blessunar á nýjum leiðum.
H. H.
Guðjón Björnsson
FÆDDUR var hann 27. febr.
1926 og var einn af þeim vösku
drengjum, er fórust með Max
Pemberton 11. jan. 1944. Hann
var sonur sæmdarhjónanna
Önnu Pálsdóttir og Björns Jóns
sonar skipstjóra, er lengst af
hafa búið í Ánanaustum hjer
í bæ. Ólst hann upp hjá for-
eldrum sínum og var næst
yngsta barn þeirra hjóna af 13.
Öll komust þau upp og urðu
hvert öðru iromdarlegra, eins
og þau áttu kyn til. Hefir nú
stórt skarð verið höggvið í þann
mannvænlega hóp, því 3 upp-
komnir synir, hver öðrum efni-
legri, hafa nú fallið í hina votu
gröf á þessum vetri. Áður höfðu
þau hjónin mist eina dóttur.
Með Guðjóni er fallinn einn
af okkar efnilegustu ungu
mönnum, því þótt æfin yrði
ekki lengri, en raunvarð á, var
hann búinn að vinna sjer traust
og aðdáun allra þeirra, er með
honum unnu og honum kynt-
ust.
Þrátt fyrir fá ár að aldri, var
hann búinn að vera á sjónum
í 10 sumur, 7 ára fór hann með
föður sínum á síldveiðar og var
siðan með honum á hverju
sumri til 13 ára, að hann fór á
annað skip sem háseti og stóð
hann þar ekki að baki þeim er
eldri voru ,enda var það þann-
ig, að eftir að hann varð 15
ára, þá gat þann valið um skips
rúm á línu- og síldveiðarskip
um.
Síðastliðið haust fór hann um
borð í Max Pemberton og ljet
Pjetur sál. Maack skipstjóri,
þau orð fala um hann þar, að
ungling, óvanan togveiðum,
hefði hann aldrei fengið um
borð í sitt skip efnilegri, því
hann hefði strax orðið sem hver
annar vanur maður, nú er það
vitanlegt að margur efnilegur
unglingur hefir byrjað sína sjó
mensku hjá Pjetri sál., því
menn sóttust eftir skipsrúmi
hja þeim fyrirmyndar manni,
en Guðjón sál. var alveg sjer-
stakur, hvað allan dugnað,
hirðusemi og reglusemi snerti.
Guðjón var hvers manns
hugljúfi, þótt það vilji koma
fyrir, að duglegir og framtaks-
samir menn, sjeu öfundaðir af
fjelögum sínum, þá kom slíkt
aldrei fyrir með Guðjón, allir
vildu með honum vera og allir
virtu hann fyrir dugnað og
framúrskarandi góða fram-
komu. Einn af hans mörgu
kosti var það, að ef hann vissi
um eitthvert verk, er fram-
kvæma þurfti, þá gekk hann að
því ótilkvaddur og fram-
kvæmdi það. Má það einstakt
heita af jafn ungum manni og
því miður eigum við ekki
marga slíka menn, enda er jeg
fullviss um það, að hann átti
fáa sína líka í því sem öðru er
gott var.
Jeg, er þetta rita, kyntist
. Guðjóni sál. vel og fylgdist með
aðdáun þroska hans. Altaf var
hugsun hans bundin við sjóinn,
enda var hann ákveðinn í því
að fara á Stýrimannaskólann
strax og aldur leyfði, ef ekki
hefði svo snögglega breytst og
hann siglt yfir hið mikla haf,
er við sem lifum verðum allir
yfir að sigla fyrr eða síðar.
Foreldrar hans og systkini
syrgja son og bróðir, allir
kunningjar hans og vinir sakna
hans og eiga bágt með að átta
sig á því að hann þetta ung-
ur og hugþekkur skuli vera
hættur að heilsa og kveðja með
sínu hýra brosi og miklu festu.
En guðs vegir eru órannsakan-
legir. í hinni miklu sorg, eru
minningarnar bjartar og fagr-
ar, þar fellur enginn skuggi á.
Æfin varð stutt, en eins fögur
og frekast varð á kosið.
Almáttugur Guð gefi foreldr-
um hans og vinum styrk og trú
í sinni miklu sorg.
Blessuð sje minning hans.
H. B.
Minningarorð um
Sæmund Halldórsson
Fórst með b.v. Max Pemberton.
MANNI finst nærri höggv- ' væri mikil, setti hann það
ið, svona lítilli þjóð eins og við ekki fyrir sig. í þessari ein-
erum, þegar stórir mannskað- stöku greiðvikni sinni taldi jeg
ar verða, sem þessi, er Max- að hann færi altof langt, því
inn fórst með 29 manna áhöfn. oft gerði hann sjer með henni
Venjulega er það s.vo, þegar mikinn óleik og fyrirhöfn.
þannig stór slys ber að hönd- : Sæmundur var fæddur að
um, að margar verða ekkjurn- Kothrauni í Helgafellssveit 4.
ar og mörg föðurlausu börnin. júH 1910 Foreldrar hans voru
Og eftir því, sem föðurlausu Halldór Pjetursson og Krist-
börnin eru fleiri, finst manni jana Guðmundsdóttir. Sæmund
mannsk£(ðinn átakanlegri, og
því miður var þetta slys eitt
þeirra. Það var ónotaleg til-
finning, er greip mig, og lík-
lega æði margan, er það fór að
kvisast, að óttast væri um
Maxinn. Mjer datt strax í hug
draumurinn, er Sæmund Hall-
dórsson dreymdi fyrir nokkr-
um árum. Því miður man jeg
ekki draum þennan það greini
lega, að jeg geti birt haftn. En
merkilegur og greinilegur var
hann, og ekki hægt að ráða
hann nema á einn veg, enda
gekk Sæmundur þess ekki
dulinn, hvernig fara mundi.
,,Jeg veit“, sagði Sæmundur
oft, ,,að Maxinn fer, en hvenær
það verður, veit jeg ekki“. En
ef maður fór að hafa orð á, að
hann skyldi fara af skipinu, þá
tfagði hann venjulega eitthvað
á þessa leið: „Maður getur al-
veg eins farið, þó maður sje í
landi, ef maður á að fara á
annað borð“. Og svo brosti
hann sínu góðlátlega brosi, er
einkendi hann mjög.
Eitt sinn sagði gamall mað-
ur við vist tækifæri: „ Það er
óþarft að vera að bæta fyrir
suma menn, þeir eru varla þess
verðir, en aðrir verða aftur á
móti aldrei bættir með fjár-
mutium". Jeg veit, að einn af
þeim mönnum, sem ekki er
hægt að bæta fyrir með fjár-
munum, er Sæmundur Hall-
dórsson. Hann var einn af þeim
fáu, sem jeg hefi þegt, er jeg
dáðist að á margan hátt, og
hafði djúptæk áhrif á mig. Alt-
af gerði hann meiri kröfur til
sín en annara. Hann gat ekki
þolað, að upp á sig stæði á
nokkurn hátt, og því, sem hann
lofaði, stóð eins og stafur á bók
Og þetta er meira en hægt er
að segja með sanni um allflesta
Hjálpsamur var hann, svo
að fádæmi munu til vera. Hann
taldi sjálfsagt að greiða fyrir
öllum, jafnvel þó þeir væru
honum ókunnugir, bara ef það
var hægt, og þó að fyrirhöfnin
Jón Guðmundur
Fæddur 9. nóvember 1912.
Fórst með b.v. Max Pemb-
erton 11. janúar 1944.
Kveðja frá systui*.
Þjer flytur þökk og kveðju, hún Rúna, systir þín,
hve fögur henni vinar- og bróðurminning skín,
Þú reyndist henni í öllu svo öruggur og hreinn,
að aldrei gleymist henni, hinn prúði, góði sveinn.
ur misti föður sinn ungur, mun
hafa verið tæpra 10 ára. Tvístr
aðist heimili hans þá, og flutt-
ist móðir hans þá að Bjarnar-
höfn í sömu sveit, með hann
og Kristján, er einnig fórst mectf
Maxinum. Það má telja Bjarn-
arhöfn bernskuheimili Sæ-
mundar, þar dvaldi hann þau
ár, sem menn mótast mest á
og taka sínar lífsstefnur.
Þegar Thor Jensen seldi.
Bjarnarhöfn og Eiríkur Eiríks-
son ráðsmaður flutti þaðan,
fluttist Sæmundur til Stykkis-
hólms, og mun hann þá hafa
verið um tvítugt. I Stykkis-
hólmi dvaldi hann í tvö ár og
vann þar við trjesmíðar. Frá
Stykkishólmi fluttist hann til
Reykjavíkur og hefst þá sjó-
mannslíf hans, er hann svo ,
stundaði upp frá því.
Þegar Sæmundur fer frá
Stykkishólmi, þá má segja að :
hann hafi staðið á vegamóturn.
Hugur hans hneigðist frekar að
sveitabúskap. Hann hafði, eins
og áður er sagt, mótast út í
hinni íslensku náttúru, í sinni
óteljandi fjölbreytni, enda bar •
hann það með sjer til hinsta
dags. Á þessum árum var erf-
itt fyrir efnalausa menn að :
byrja búskap í. sveit, og það
rjeði, sem oftar, að hann gat ;
ekki látið æskudrauma sína ;
rætast.
I rúman áratug var Sæ-.<
mundur búinn að sækja sjó-4
inn, og lengst af á Maxinum. '
Hann þótti þar sem annarsstað
ar hinn vaskasti maður, ósjer-
hlífinn, áræðinn og flestum,
mönnum afkastameiri.
Sæmundur var nýlega gift-
ur Elísabetu Jónsdóttur, ætt-
aðri frá Stórhólmi í Leiru. Þau
áttu eina dóttur á öðru ári.
Móðir Sæmundar er á lífi,
og hefir dvalið lengstaf hjá
dætrum sínum, sem búsettar.,
eru vestur í Helgafellssveit. —i
Það er þungbær sorg, sem á,
herðar hinnar aldurhnignu
móður hefir verið lagt, er hún',
misti á svo sviplegan hátt tvoU
syni sína í einu.
ísland hefir á öllum öldumpí
mist í blóma lífsiris marga ajjL
sínum bestu sonum, og oft ein-Sj
.nitt þá, er síst skyldi. Og þa-t
hefir enn enduytekið sig á hinrtý
sorglega hátt, sem að framan-!-
greinir.
Sæmundur var þannig mað-4
ur, að þjóðin öll mætti 1 akAr
bann til fyrirmyndar. Hann
eðá
T. S.
3*
tróð ekki á tilfinningum
rjetti annara. Hann var hið
skýrasta dæmi hetju og dreng-í
lyndis. Hann var sannur ls-
lendingur í sjón og raun. —-
Blessuð sje minning hans.
Stefán Valgeirsson.
wm