Morgunblaðið - 30.03.1944, Blaðsíða 8

8
MORGUNIiLA Ð I Ð
Fímtudagnr 30. mars 1944.
i — Eftirlætiskona soidánsins
— Grein Sigurðar Magnússonar
Framháld af bls. 7
■Leit var hafiri, og gröf litla
jprinsins var óprauð, en í
i henni var þá ekki Íík prins-;
Jins heldur lítils Gyðinga-
drengs, sem var jafnaldri
iPrinsins. Ljest hann í plág-
unni miklu og hafði verið
seldur Elenku með levnd.
Það virtist sem Elenka —
j er var kristin — hefði leit-
i að aðstoðar kristinna
manna í Saloniki, sem
Tvrkjasoldán gat ekki náð
til.
Nú hafði hún rofið öll
bönd við hið hræðilega
kvennabúr og fjarlægðist
1 nú sífelt meir og meir með
Iitla • ástfólgna soninn sinn,
sem nú þurfti ekki lengur
;að kvíða dauðadómi.
En ef hún hefði vitað hvað
var að gerast í kvennabúr-
. inu, hefði hún ekki þurft að
bera ótta í brjósti.
Samsæri gert gegn soldán-
inum.
ÞEGAR Múhamed eign-
aðist fyrsta barn sitt, var
hann naumast orðinn full-
; vaxinn, og líkur voru því til
þess, að erfingi hans vrði að
bíða í mörg ár eftir sol-
dánstigniiini. En Kírgisa-
stúlkan var áfjáð í að koma
syni sínum sem allra fyrst
í hásætið, og þegar hann var
ellefu eða tólf ára gamall,
efndi hún til samsæris í því
skyni að steypa Múhamed
af stóli. Samsæri þessu var
Jhaldið svo vel leyndu, að
;hinir slungnu njósnarar
{Baffa höfðu ekki hugmynd
um það.
Að lokum var það einn
svertingja þeirra, sem við
samsærið var riðinn, sem
skýrði soldáni frá öllu á síð
ustu stundu.
Margir hátt settir menn
voru reiðubúnir til þess að
veita aðstoð sína við að
steypa soldáni af stóli, og
ungi prinsinn, sem hafði
verið við nám í Magnesíu,
var kominn til Konstantinó-
pel og faldist í einu lysti-
húsanna, reiðubúinn til að
ganga fram fyrir lýðinn að
samsærinu loknu.
Lítill tími var til stefnu,
og varð því að hafa hraðan
á. Soldáninn ráðgaðist við
móður sína, og skömmú fyr
ir dögun morgun þann. sem
samsærismenn ætluðu að
láta til skarar skríða, sendi
soldán böðla sína til staðar
þess, þar sem prinsinn lá í
leyni með helstu fylgis-
mönnum sínum. Voru þeir
allir af lífi teknir. Lögin
lögðu aftur á móti sjerstaka
refsingu við afbroti stúlk-
unnar. — Var hún lifandi
saumuð innan í leðurpoka
og varpað í hafið. Fjártán
aðrir samsærismenn voru
af lifi teknir til þess að full-
komna sláturstörfin.
Þessi hræðilegi viðburð-
ur hafði djúp og langvinn
áhrif á Múhamed. Forlögin
höfðu nú rutt brautina fyrir
hinn litla son Elenku, sem
nú hefði orðið erfingi
Tyrkjaveldis. En í stað þess
varð það Cyprusstúlkan og
sonur hennar, sem tignina
hlutu.
Elenka sneri aldrei aftur.
Hún hjelt sjer og syni sín-
um fjarri hinni vafasömu
dýrð fyrri tignarstöðu henn
ar og lifði hamingjusömu
og frjálsu lífi — en enginn
vissi ákveðið hvar.
— Bergur Pálsson
Framh. af bls. 2.
kendi mönnum að forðast sull-
ina. Það var þarfasta bók, sem
jeg hefi kynst.
Jeg var í Fáskrúðsfirði frá
því jeg var átta ára, þangað
til jeg fór á línufiskarana.
Nú þurfti Bergur að fara
,,á vakt“ út í Belgaum, svo við
slitum talinu. Nema hvað gamli
maðurinn sagði að lokum nokk
ur vel valin orð um það ráðlag,
að allur ágóði togaranna væri
tekinn í skatta og skyldur, svo
ekkert væri til að byggja upp
flotann að stríðinu loknu. —
Og það er jafn vitlaust og
hörmulegt fyrir það, þó jeg
sje orðinn svo gamall, að jeg
lifi sennilega minst af þeim
hörmungum, er af því ráðlagi
leiðir, sagði hann að lokum.
V. St.
Framh. af bls. 4.;
þetta sje ljóst: Uppeldisheim-
ili fyrir afbrotadrengi eru ■—
hvar í heiminum sem er —
neyðarúrræði. Góð heimili í
nýju umhverfi eru ákjósan-
legustu dvalarstaðir þeirra.
Vegna fámennis og fátæktar
höfum við íslendingar sjer-
stöðu í viðleitni okkar til að
leysa þessi mál skynsamlega.
Er hugmyndin um Öxney
á rökum reist?
Nú myndi einhver segja:
Gott og vel. Hvað er bæjar-
ráðið þá að braska með Öxn-
ey? Nú er það ekki rnitt verk
að lesa hug þess uppliátt, en
hugmyndin um Öxney þarf
ekki að vera nein fjarstæða, ef
skynsamlega er á haldið og til
þess liggja eftirtalin rök: Það
hafa verið og verða sennilega
altaf til börn og unglingar, sem
eru í orðsins bókstaflegasta
skilningi óviðráðanleg. Þetta
eru hlutfallslega sárfá börn, en
þau eru til.
Það hafa verið til drengir,
sem strokið hafa af ágætum
í heimilum hvað eftir annað.
Foreldrarnir hafa komið til lög-
reglunnar og barnaverndar-
nefndar og beiðst þess að eitt-
hvað yrði gert til að dvöl þess-
ara drengja á heimilunum yrði
ekki gerð óbærileg aðstand-
endum. Þessir sömu drengir
háfa farið ránshendi um bæinn
og engu skéytt fortölum eða
áminningum. Ef enginn sama-
staður er til, þá stendur þjóð-
fjelagið í rauninni varnarlaust
gegn þessum börnum og engin
skynsamleg rök er hægt að
færa fyrir að framtíð þeirra
verða annað en ógæfubraut.
Það eru þessi sárfáu börn, sem
þurfa einhvern samastað — eitt
hvert hæli — kanski væri rjett-
ará að kalla það spitala, því
þessi börn efu sjúklingar og
þurfa aohlynning sjerfróðra
manna í 'meðferð þeirrar teg-
undar andlegrar veiklunar,
sem þau eru haldin af. En þessi
börn eru sárfá og sjerfróðra
manna einna að þekkja þau frá
binum, sem í rauninni eru heil-
brigð börn á villigötum, og nú,
þegar jeg hugsa til þeirra
drengja, sem jeg kyntist fyrst,
þá þykir mjer ólíklegt að jeg
hefði verið þess um kominn að
þekkja þá frá hinum, sem nú
eru eins og gerist og gengur,
en hefðu þó verið á sínum tíma
líklegir til að þurfa að fara í
uppeldishæli. Þegar tekið er
tillit til hinna sjerstöku að-
stæðna hjer á landi, þá er ekki
beinlinis líklegt að stofnun
þessarar tegundar verði fær um
að gera allra aumustu drengi
að dugandi mönnum.
Val forstöðumanns
þýðingarmeira en jarðnæðis.
Forstöðumaðurinn má vera
meira en meðalmaður, ef hon-
um tekst að hafa hlutfallslega
meiri áhrif á drengjahópinn til
góðs, en ófyrirleitnasta strákn-
um til ills. Hitt er annað mál,
að dvöl í stofnuninni verður til
að koma í nokkur ár í veg fvr-
ir að þeir fremji afbrot og forð-
ar öðrum börnum frá að fylgja
illu fordæmi þeirra, og hún
getur, ef forstöðumaðurinn er
sjerstakri kunnáttu og hæfi-
leikurn gæddur, orðið til að
leiða þá á rjetta braut. Sá, sem
frá barnsaldri er ónytjungur
og afbrotamaður, verður þjóð-
fjelaginu svo dýr, um það er
lýkur, að sjálfsagt er að spara
ekkert til í viðleitninni að gera
hann að nýtum manni, áður en
það er um seinan. Uppeldishæli
þeirrar tegundar, sem hjer hef-
ir verið á minst, er í rauninni
og á að vera síðasta tilraun
þjóðfj^lagsins til að svo megi
verða. Til hennar verður því
ao vanda. Einn hlekkur í þeirri
keðju er leitin að jarðnæði, og
má vel vera, að Öxney
sje rjetti staðurinn, þó um það
megi deila. Hitt er enn þýð-
ingarmeira, að finna þann
mann, sem hefir þá kunnáttu
og eiginleika, sem líklegir eru
til að honum verði írúandi fyr-
ir að rækja þetta vandasama
síarf svo við megi una, og vafa-
laust yrði sá, sem nú yrði fyrir
valinu, að kynna sjer af eigin
sjón og reynd það. sem til fyr-
irmyndar kann að vera erlend-
is. Að því fengnu má ekkert 1il
spara fjárhagslega, svo starfs-
skilyrði geti orðið viðunandi.
Tvær stefnur —
ívennskonar stofnanir.
Verði þessi leið farin, er lík-
legt að einhvers góðs megi
vænta, en sje nú flaustrað upp
einhverri stofnun, þar sem alt
fje er skorið við neglur og
þangað dembt af handahófi
nokkrum strákum, sem í dag
eru óhæfir í Reykjavík, þá er
verr farið en heima setið. Þá
er sjálft fyrirtækið dauðadæmt
og góð hugmynd gerð tortryggi
leg um ófyrirsjáanlega fram-
tíð.
Til þess, sem lengi á að
standa, er vel vandað, og hjer
er ekki um að ræða neitt stund
arfvrirbrigði. Þess vegna verð-
ur þegar í öndverðu að búa svo
um hnútana, að þeir rakni
ekki, þegar fyrst á reynir, og
þótt alt hafi verið gert til trygg
ingar góðri aðbúð barna í stofh
uninni, má ekki vanrækja að
reyna að móta barnið fyrst í
eðlilega mynd hins heilbrigða
Iífs, áður en aðrar leiðir eru
farnar.
Þegar búið er að þrautreyna
að drengur er óhæfur á góðu
heimili, eða í vinnu við venju,-
leg skilyrði til sjós eða lands —
þá og hvorki fyr nje síðar — á
að senda hann í uppeldisstofn-
un, sem er þannig úr ! garði
gerð, að von geti verið um að
góðs árangurs megi vænta.
Bæjarstjórn Reykjavíkur á
þakkir skildar fyrir að hefja nú
undirbúning til lausnar þessu
vandamáli og það er von allra,
sem með því fylgjast, að vel
megi farnast, en hjer þarf fleira
að gcra.
Hjer í bænum eða nágrenni
verður að vera til staður þar
sem mögulegt verði að vista
þau börn um skemri eða lengri
tíma, sem óhjákvæmilega verð
ur af ýmsum ástæðum að taka
fyrirvaralaust af heimilum sín-
um. en það er mál, sem ekki
er rúm að rekja í þessari grein.
26. mars.
Sig. Magnússon.
tggeri Cloessen
Einar Ásmundsson
hæsiarjettarmálafiutningsmenit,
— Allskonar lögfrœðistörf —
OddfellowhúaiS - Sími 1171,
% - 9
Eftir Robert Storm
iOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO'
'Auz^rne e>REAT,"HAS ESCAPED X-9'S
QSa&nET. AUT A TtRE OF TPE SCHOOL
GTA-nON wA&ON HAS BLOVJM OUT....
S OOhJ'7 VJANT THAT
CHAUPFEUR TO 60 TO
A SAKAtSE, MASCARA!
^BUT THE CAR. JACK
!S 3ROKEN...HE '6
&OT TO HAVE
IT FIXED —
TELL Hl/H WE
CAN ALL HELP
UFT THE CAR, te
»VHILE HE
REPAIR6 THE
tire!

; meanwhileT all we knovv, i
J X-9, 1$ THAT THIS
/HASCARA 0AA1E íS
SUPPOStO ro Ha'.E 6ÖNE
TO A BOAROINS-
SCHOOL MTH HER
6RANDMA--- wHO
COULD 3E ALEX /
1-17'

wm
Í<mEL
' ------iicxLL' siuppxo i gegnum netið, Ríkislögreglan er of „hjálpsöm“! Og jeg þekkist í Á meðan: Bill: — Allt, sem við vitum, X9, er, að
sem X—9 lagði fyrir hann, en nú er sprungið á einu þessum landshluta.---------Mascara: — Já, en „tjekk það er gert ráð fyrir, að þessi Mascara hafi farið
hjóli skólabílsins. urinn“ er brotinn . . . Hann verður að láta gera við til heimavistarskóla með ömmu sinni — sem verið
] Alexander: — Jeg vil ekki að bílstjórinn fari til hann. — — Alexander: — Segðu honum, að við gæti Alexander!
viðgerðarverkstæðisins, Mascara.------Mascara: — getum allar hjálpast að til þess, að lyfta bílnum, 4
- Hversvegna ekki, Alexander?--------Alexander: — meðan hann gerir við hjólið.