Morgunblaðið - 05.04.1944, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. apríl 1944
Hitaveitan hefir sparað 10 þús.
tonna kolainnflutning
Taxtinn verður miðaður við kolaverð
jf
Frásögn Bjarna Bene-
diktssonar borgarstjóra
BJARNI BENEDIKTSSON, BORGARSTJÓRI, hafði í
gær tal af blaðamönnum til þess að skýra þeim frá ýms-
um atriðum viðvíkjandi þeirri reynslu, sem nú er fengin
af Hitaveitunni. Sú reynsla er vitanlega ekki löng, þareð
ekki eru liðnir nema 3—4 mánuðir síðan byrjað var að
setja hitakerfi húsa í sambandi við veituna.
En bæjarbúum leikur að
sjálfsögðu hugur á, að fá sem
nákvsemastar fregnir af rekstri
þessa einstæða fyrirtækis, og
taldi borgarstjóri því rjett að
gefa dagblöðum bæjarins og
frjettastofu útvarpsins, tæki-
færi til þess að fá -upplýsingar
um þá reynslu, sem fengin er
þessa fyrstu mánuðí, sem veit-
an hefir verið rekin.
Að vísu er hún ekki að öllu
leyti tekin til starfa, því hún
ér ekki komin í samband við
nema 1880 hús. En álls eru um
2600 hús á hitaveitusvæðinu.
En vegna þess, að þau hús,
sem enn eru sambandslaus, eru
tiltölulega minni en hin, sem
fengið hafa veituna, er áætlað,
að hitaþörf þeirra, sem komin
eru í samband, sje um 85% af
allri hitaþöi'finni.
Taxtinn miðaður við kolaverð.
Eins og margoft hefir verið
tekið fram, eru taxtar Hitaveit
unnar miðaðir við kolaverð, og
á reynslan að skera úr því,
hvort húshitunin kostar svipað
með veitunni eins og kolakynd
ing.
Um það atriði komst borgar-
stjóri að orði á þessa leið:
Þegar bæjarstjórn ákvað
Hitaveitutaxtana, vakti það
fyrir bæjarfulltrúunum, að bæj
arbúar greiddu samsvarandi
verð fyrir heita vatr.ið, eins og
þeir greiða fyrir kolin,
Því talið er eðlilegt, að með-
an kolin eru í háu verði, þá
verði greitt eins mikið og hægt
er af stofnkostnaði veitunnar.
Hve mikið verður hægt að
greiða niður af stofnkostnaðin-
um fyrstu árin, fer eftir því,
hve kolaverðið helst lengi hátt.
En ætlunin er. að haga rekstr-
ioum þannig’. að fyrirtæki
þetta verði aldrei baggi fyrir
bæjarbúa.
Þegar taxtinn var ákveðinn,
gat ekki hjá því farið, að hann
væri að nokkru leyti settur eft
ir ágiskun um þó þær ágiskanir
hefðu að vísu við vísindalega
útreikninga verkfræðinganna
að styðjast og reynsluna frá
gömlu hitaveitunní frá Þvotta-
laugunum.
Notkunargjald og fastagjald.
Að vissu leyti væri einfald-
ast. að hafa allt. afnotagjald
veitunnar sem notkunargjald,
selja vatnið eftir mæli ein-
göngu.
En af því að hjer var um
nýtt og stórt fyrirtæki að ræða
þótti áhættan af þeirri tilhög-
un að óreyndu máli, vera
nokkuð mikil. Enda öruggara
fyrir borgarana í framtíðinni,
að tryggja afkomu fyrirtækis-
ins sem best.
Á það er og að líta, að vin-
sælasti taxti rafmagnsveitunn-
ar byggist á fastagjaldi, her-
bergjagj aldinu.
En um það má vitanlega deila
hve mikið af vatnsgjaldinu á að
vera fastagjald, og hve mikið
af því á að vera greiðsla eftir
vatnsnotkun.
Taxti sá, sem settur var,
byggist á því, að menn greiði
helming hitakostnaðar sem
fastagjald, en hinn helminginn
sem notkunargjald, eftir mæli.
Hefði verið horfið að því ráði,
að hafa ekkert fastagjald, þá
hefði hver teningsmetri vatns,
sem eyðist, verið seldur helm-
ingi dýrari, en nú er.
Ekki er hægt að íastákveða
það upp á framtíðina, hversu
fastagjaldið á að vera mikill
þáttur af hitunarkostnaðinum,
fyr en lengri reynslutími er
fenginn, fyrri en t. d. að veitan
hefir starfað bæði vetur og
sumar. En samkv. núgildandi
taxta, er fastagjaldið helmingi
lægra frá miðjum maí til sept-
emberloka, en það er yfir vet-
urinn.
Útreikningur á hitaþörf húsa.
Fastagjald, sem reiknað er
af hverju húsi, er miðað við
hitaþörf þess.
Reglur þær, sem farið er eft-
ir við útreikning þenna, eru
æði flóknar, þær byggjast á
erlendum margprófuðum vís-
indalegum athugunum og til-
raunum og athugun á 50 hús-
um, er hjer hafa verið gerðar.
Þegar hitaþörfin er reiknuð
út, er ekki eingöngu farið eftir
rúmmáli húsanna, heldur eftir
ýmissri gerð þeirra, glugga-
stærð, útskotum, hvort húsin
eru sambygð eða einstæð o. fl.
og síðan tekin meðaltöl, sem
miðað er við í útreikníngum
þessum.
Útflötur húsanna hefir þar
einna mest áhrif og þess vegna
verður að taka sjerstakt tillit
til þess, hvort húsin eru sjer-
stæð eða sambygð.
Þó fylgt sje nákvæmustu
réglum um þetta, er ekki úti-
lokað, að fastagjaldið geti í ein
stökum tilfellum komið mis-
jafnlega niður. T. d. vegna þess
að timburhús eru misjafnlega
vönduð, vönduðustu timburhús
nokkru hlýrri, en meðal stein-
hús, en gisin timburhús köld-
ust. Og eins er hitaþörf gis-
inna timburhúsa mismunandi,
eftir því hvort húsinu standa í
skjóli eða á bersvæði.
En ef reynslan sýnir að hita-
þörf húsanna er ofmetin eða
vanmetin, er sjálfsagt að taka
tillit til þess í framtíðinni.
Okkur þykir t. d. sennilegt,
að of mikið sje gert að þvi í
útreikningum hitaþarfar húsa,
að hækka gjald vegna súðar-
herbergja, eða þegar lofther-
bergi ná ekki yfir alla lofthæð
húsanna. Verður þetta tekið til
endurskoðunar og eins hitaþörf
í kjöllurum.
Ef reglurnar um fastagjaldið
verða reyndar árum saman,
getur komið til mála að gera
sjerstakar athuganir á hverju
| húsi. En það tekur tíma.
Hlutfall fastagjalds og notkun-
argjalds.
Borgarstjóri sagði m. a. um
hlutfall fastagjalds og mæla-
gjalds, að samkvæmt reikning-
,um Hitaveitunnar í des.—febr.
hafi það komið í ljós, að hlut-
fallið milli þeirra í heild sinni
hafi reynst þetta. Fyrir hverjar
100 kr., sem greiddar hafa ver-
ið í fastagjald hafi verið greidd
ar 117, í notkunargjald. Ef not-
endur komast að raun um, að
mikið frávik sje frá þessari
reglu á reikningum þeirra, t. d.
notkunargjald mikið hærra í
hlutfalli við fastagjald, þá sje
líklegt, að vatni hafi verið eytt
að óþörfu, þessa fyrstu mán-
uði. En sje aftur á móti íasta-
gjaldið hlutfallslega * mikið
hærfa, gæti komið til mála að
það hafi reiknast helst til hátt.
Annað mál er svo það, að
þegar fer að hlýna 1 veðri, þá
verður fastagjaldið hlutíalls-
lega hærra, á móts við notkun-
argjaldið, er hitaþörfin mink-
ar vegna hlýrri veðráttu.
Kolasparnaður bæjarbúa.
Reikningar Hitaveitunnar
hafa innheimst mjög vel, sagði
borgarstjóri ennfremur.
Samkvæmt upplýsingum frá
viðskiftamálaráðuneytinu, sem
mjer bárust í dag, um kola-
evsðlu og kolabirgðir á þessum
vetri, er óhætt að fullyrða, að
mánuðina desember-mars, hafi
Hitaveitan sparað bæjarbúum
10 þúsund tonn af kolum. — í
brjefi viðskiftamálaráðuneytis-
ins er því bætt við, að mjög
hefði það reynst erfitt að fá
þessi 10 þús. tonn af kolum,
umfram þau kol, er til lands-
ins hafa fengist. Miðað við
reikninga Hitaveitunnar til
febrúarloka, hafi kolasparnað-
urinn til þess tíma numið 7
þúsund tonnum.
Samkvæmt útreikningum, er
rafmagnsstjóri hefir gert, tel-
ur hann að vatnseyðslan til
febrúarloka samsvari því, að
eyðst hefðu 6800 tonn af kol-
um. Með því að reikna kola-
tonnið á 200 kr., hefði þetta
kolamagn kostað kr. 1,360.000.
En ef kolatonnið væri reiknað
á kr. 180 kr., þá væri verð
þessa kolamagns kr. 1,220.000.
Og það var áíorm verk-
fræðinganna, að hitakostnaður
bæjarbúa með Hitaveitunni
samsvaraði kr. 180.00 á kola-
tonn. En reikningar Hitaveit-
unnar þenna tíma námu kr.
901.000. Eftir þessum saman-
burði gæti í fljótu bragði litið
svo út, sem taxti Hitaveitunnar
hafi verið reiknaður helst til
lágur. En við þetta er það að
athuga, að með núverandi fyr-
irkomulagi, þegar fastagjaldið
nálgast helming hitakostnaðar,
verður kostnaðurinn tijtölulega
minni Jpá vetrarmánuði, sem
hitaþörfin er meiri.
Kyndingarkostnaður.
Þegar lagður yar sá grund-
völlur að núverandi taxta
Hitaveitunnar, að hann ætti að
miðast við 180 kr. kolaverð,
var alls ekki tekinn með í reikn
inginn kostnaður eða fyrirhöfn
við kolakyndingu. Og það er
ekki áformað að svo verði gert
í íramtíðinni.
En heimæðagjaldið, sem á að
borgast á fimm árum, er líka
aukagjald, umíram kolakostn-
aðinn og talið að það sje ekki
of há greiðsla fyrir það, að
menn losna við fyrirhöfn af
kyndingu í framtíðinni.
Það hefir komið fyrir, að
menn hafa kvartað yfir því, að
þeir fengju ekki nægilegan hita
í hús sín með hitaveitunni. —
Við athugun á því máli, ív
hverju einstöku tilfelli, hefir
það t. d. komið í ljós, að mið-
stöðvarofnar húsanna eru of
litlir. Þeim mun stærri sem
ofnarnir eru, þeim mun betur
notast heita vatnið, og þeim
mun minni verður vatnseyðsl-
an. Þetta geta menn athugað í
framtíðinni.
Þá vil jeg geta þess, sagði
borgarstjóri, að jeg tel óráð ef
menn, sem byggja ný hús á
Hitaveitusvæðinu setja engin
hitunartæki í húsin.
Menn verða að gera ráð fyr-
ir því, að grípa þurfi til kola-
kyndingar að einhverju leyti í
mestu aftakaírostum, Því ef sú
varúðarráðstöfun væri útilok-
uð, þyrfti vatnsmagn veitunn-
ar að vera svo gríðarmikið
meira, en not eru fyrir í venju-
legri vetrarveðráttu, að það
gerði veituna óþarflega kostn-
aðarsama.
Innheimta húseiganda,
Að endingu mintist borgar-
stjóri á umkvörtun Fasteigna-
eigendafjelagsins út af því, að
húseigendunj sje gert að ann-
ast innhéimtu hjá leigjendum
sínum, þar sem hitalögnum er
þannig fyrir komið, að hver
einstök fjölskylda eða íbúð hef
ir ekki sinn sjerstaka vatns-
mæli.
En þetta er hið sama og á
sjer stað með rafmagn. Því inn
heimta rafmagnsgjalds miðast
við það, að innheimt er gjald
af hverjum mæli fyrir sig. Þar
sem kolakynding hefir átt sjer
stað, með sameiginlegri mið-
stöð fyrir fleiri en eina íbúð,
þar hefir þurft að skifta kola-
og kyndingarkostnaði, og eins
ætti að mega skifta Hitaveitu-
gjaldinu milli fjölskyldanna.
Það er reynsla Rafveitunnar
að ógerlegt er fyrir hana, að
skifta gjaldinu sem byggist á
aflestri mælis milli fleiri
•
manna.
Skólasýningunum
týfcur í dag
UNDANFARNA tvo daga
hafa sýningar á fimleikum
skólanemenda farið fram í
iþróttahýsi Jóns Þorsteinsson-
ar. —
í gær sýndu 8 ára stúlkur
úr Miðbæjarskólanum, undir
stjórn Sonju B. Carlson, stúlk-
ur frá Kennaraskóla og Sam-
vinriúskóla ,undir stjórn Fríðu
Stefánsdóttur og námsmeyjar
frá Kvennaskólanum, undir
stjórn Þórhöllu Þorsteinsdótt-
ur. 4 stúlkur frá Kennaraskól-
anum stjórnuðu æfingakenslu
stúlkna frá æfingadeild Kenn-
araskólans og frá Skildinganes-
skóla.
Um kvöldið sýndu svo 3 pilta
flokkar Samvinnuskóla, Kenn-
araskóla og Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga. Stjórnendur voru
Benedikt Jakobsson, Baldur
Kristjánsson og Vignir And-
rjesson.
Sýningarnar voru hver á sinn
hátt. Sumar þróttmiklar ungl-
ingasýningar, en aðrar glaðvær
ar og fjölþættar barnúsýningar.
I úaS halda sýningarnar á-
fram og hefjast kl. 3, og þá sýna
tveir flokkar frá barnaskólum
undir stjprn Sonju B- Carlson
og Selmu Kristiansen. Um
kvöldið kl. 8.30—10.30 sýna 3
flokkar frá hjeraðsskólanum á
Laugarvatni undir stjórn
Björns Jakobssonar og Þói’is
Þorgeirssonar. Að endingu sýna
nemendur íþróttakennaraskól-
ans undir stjórn Björns Jak-
obssonar.
Noregsfrjettir:
1
Frá norska blaða-
fulltrúanum.
ARNE ENGER, yfirverk-
fræðingur við saltpjetursverk-
smiðjuna hjá Norsk Hydro £
Rjukan, hefir verið handtek-
inn og er haldið sem gisl. Skeði
þetta eftir að ferjan „Hydro1'
sprakk og fórst á Tinnvatní
fyrir nokkru síðan. Þarna fór-
ust 20 manns. Enger var einn-
ig handtekinn sem gisl árið
1942, er sprenging varð í verk-
smiðju í Vemork.
QUISLING hefir gefið fyrir-
skipun um nauðungarvinnu
|kennara, lyfjafræðinga og
manna til að aðstoða við rjett-
ai’höld. Skólastjórar um allan
Noreg eiga að segja til, hvað
þeir þurfi af kennaraliði, og
|verður sá kennarafjöldi þving-
í aður til starfa. ,