Morgunblaðið - 04.05.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 4. maí 1944
GLÆSILEG ÞJÓÐHATÍÐ 17. OG 18. JIJNÍ
Framh, af bls. 1.
art flytur biskupirm yfir íslandi
stutta ræðu, eða bæn og sáim-
ur sunginn á eftir.
Klukknahringing um !and alt
— 1 snínútu þögn.
Á mínútunni klukkan 2 er
gert ráð fyrir að öllum kirkju-
kldkkum um land alt verði
brtngt í þrjár míiíútur til að
fagna hinu sögulega augnabliki
ísiensku þjóðarinnar, en gert er
ráð fyrir, að Alþmgi hafi þá
fyrir fram ákvéðið, að lýðveld-
ið gangi I gildi klukkan 2 e. h.
4)ann 17. júní. Nákværalega kl.
I! mínútur yfir 2, er kirkju-
tdukkurnar hætta, verður alger
;4>ógn um land alt í eina mín-
úr.u — Hvar, sem menn eru
staddir, heima eða heiman,
eíga þeir að nema staðar, karl-
rnenn taka ofan höfuðföt sín og
aílir standa hljóðir í mínútu. —
ÖII vinna stöðvast hvar sem er
og menn sameinast um eina
f) ugsun þessa mínútu.
bWsétökjör tiikynt..
A.ð þessu loknu flytur forseti
sámeinaðs A-lþingis ræðu. —
Kynnir forsetakjör, sem AI-
þingi hefír gengið frá áður en
hatíðín hefst.
Hinn nýi forsetí íslands vinn
ur eíð að stjórnarskránni og
flytur stutt ávarp.
Að þessu loknu tekúr þingið
fyrir fleiri mál, ef einhver
verða og fundi verðuf slitið.
Fánliyliíiig,
Þegar fundi Alþingis er lok-
ið, fer fram fánahylling. Stór
og mikill silkifáni, sem til er
frá 1930, verður dreginn að
him á hárri flaggstöng, sem
reist vcrður á Lögbérgi. — Á
meðan fáninn er . dreginn að
hún sýngur marmfjoldinh: Rís
þu, unga Islands merki, fána-
söng Einars Benediktssonar.
Gert er ráð fyrir að þessi
hátíðahöld, standi yfir í 1—1 %
klukkustund, eða skemur, ef
veður verður slæmt. En þessi
hátíðahöld fwa fram í aðal-
atriðum eins og lýst hefir verið,
hvernig svo sem veður ver'ður.
Öllum þessum hátíðahöldum
verður útvarpað og teknar
verða ljósmyndir og kvikmynd
ir af hátíðahöldunum.
Ræður verða væntanlega
teknar upp á hljómplötur
og heildar talmynd gerð síðar
af hátíðahöldunum,
Framhald Þingvallahátíðar- •
H»i)rjar.
Klukkan 4—5 hefst framhald
hátíðarinnar á Þingvöllum og
standa þau hátíðahöid væntan-
lega í 4 klukkustundir. — Þau
hótíðahöld fara fram á sljett-
unni, þar sem íþróttapallurinn
var’ 1930. Þar vetða iþróttasýn-
ihgar, hljómleikar, kórsöngur
og fléira, ef til vill stutt ræðu-
höld. Þar syngur þjóðkór ur.d-
ír stjörn Páls ísólfssonar og er
géft ráð fyrir að allir viðstádd-
ir :,taki undir!!. Ef til vill munu
slfáld flytja þarna kvæði.
íþróttasýningarnar verða í 3
atfiðum. Úrvalsflokkur 16 fim-
le|kakvenna sýnir listir sínar,
2{lj0 manna fimleika flökkur
kyl3 sýnir leikfimi bg' úírvals
flokkur 16 karlmanna sýnir
leikfimi.
Þá fer og þarna frám úrslit
Íslandsglímunnar. Keppa 6—8
glímumenn til úrslita, en áður
verður búið að keppa í glím-
unni að öðru leyti en því, að
úrslit verða eftir.
Til mála hefir komið, að dans
að verði á eftir á pallinum, en
þá sennilega ekki nema til
miðnættis eða skemur.
Hátíðahöldxn í Rcykjavík
18. júní.
Næsta dag verða hátíðahöld
í Reykjavík. Hefjast þau kl.
1,30 með allsherjar skrúð-
göngu. Bærinn verður flöggum
skreyttur og ætlast er til að
þúsundir manna taki þátt í hóp
göngunni. Börn og fullorðnir
taka þátt í göngunni. Börnin
bera íslenska fána og margir
fánar verða í skrúðgöngunni.
Þjóðhátíðarnefndin hefir átt tal
við mörg landsambönd og fje-
lagasambönd, svo sem skáta, í-
þróttamenn, stúdenta og aðra,
sem væntahlega fylkja sjer
undir fjelagsfána sína í göng-
unni.
Skrúðgangan hefst sennilega
hjá Háskólanum og verður
gengið um bæinn og fram hjá
Alþingishúsinu. Forseti íslands
mun standa á svölmn Alþing-
issins og taka á móti hyllingu
mannfjöldans í göngunni.
Þaðan’T'erður gengið á Lækj-
artorg og göturnar er liggja að
Stjórnarráðshúsinu. Þar verður
komið fyrir ræðupalli og mun
forseti íslands halda þar ræðu
til þjóðarinnar. — Verður það
sennilega 20 mínútna ræða.
Kvöldhátíðahöld 18. júní,
Hátíðarnefndin mun gera ráð
stafanir til að samkomuhús í
Rcykjavík verði opin almenn-
ingi að kvöldi þess 18. sem er
sunnudagur og verða þau senni
lega opin lengur en venja er til
og frjáls til afnota öllum al-
menningi til að skemta sjer.
Flutningar til og frá Þing-
völlum.
Eilt mesta vandamálið í sam
bandi við hátíðahöldin á Þing-
völlum, sem nefndin verður að
ráða fram úr, eru flutningar
fólks milli Reykjavíkur og Þing
valla. Mun sennilega verða
tekið það ráð, eins og á Al-
þingishátíðinni, að alljr leigu-
bílar verða teknir leigunámi
með bráðabirgðalögum. Er það
nauðsynlegt til að fá farartæk-
ín undir eina stjórn og tryggja,
að sem mest not fáist af farar-
tækjum, sem til eru.
Hefir nefndin áætlað, að hægt
verði að flytja 15,000 manns
með þeim leigubílum (vöru-
bílar meðtaldir) sem til eru í
bænum. En þá verður að fara
tvær ferðir um morguninn og
fyrri ferðina verður að fará
„hringinn“, um Ölfus og Hell-
isheiði
Þá er gert ráð fyrir, að þeir
sem eiga einkabíla, flytji éins
mikið af kunningjafólki sínu
til Þingvalla og þeir geta og
fari þeir einnig tvær ferðir. Er
nauðsynlegt að bílaeigendur
sýni góðan vilja í þessu efni.
Heppilegt væri, að xxngt fólk,
sem á tjöld, fari til Þingvalla
daginn áður og tjaldi þar yfir
nóttina til að ljetta á flutning-
unum 17. júní. Vei'ða vafalaust
margir, sem velja þá leið.
Vcitingar á Þingvöllum.
Ekki verður hægt að hafa
neijxn heitan mat til sölu á Þing
völlum 17. júní. Hinsvegar verð
ur sjeð fyiir að til sölu verði
kaffi, öl, gosdrykkir og sæl-
gæti í tjöldum, sem sett verða
upp. Fólki er því ráðlagt að
taka með sjer matr t. d. brauð-
pakka. Valhöll verður ein-
göngu fyrir þingið og gesti Al-
þingis.
Ex-fitt um gistingu í Reykjavík.
Nefndin vill eindregið ráða
fólki utan af lanSi frá að koma
til Reykjavikur til þess að
verða viðstatt hátíðahöldin þar,
nema að það hafi víst húsnæði
hjá kunningjafólki sínu. Það
vei'ður ekki hægt að sjá fólki
fyrir gisting' að neinu ráði, þó
eitthvað verði hægt að setja
upp af gististöðum í skólum
bæjarins.
Hátíðahöldunum verður öll-
um útvarpað og geta menn úti
á landi iyígt með öllu, sem ger-
ist. Ennfremur er gert ráð fyr-
ir, að hátíðahöld fari fram í
öllum bæjum og sveitum lands-
ins hátíðLsdagana. —• Hefir
nefndin skrífað bæjar- og
sveitastjórnum um þetta mál
og hafa nokkrir bæir þegai
skipað nefndir til að sjá um há-
tíðahöld. Hvetur þjóðhátíðar-
nefndin til þess, a£> hátíðahöld
verði sem víðast haldin, þar
sem því verður við kdmið og
mætti þá fljetta útvarp hátíða-
haldanna inn í þau.
Hátíðarmcrki.
Hátíðarnefndin baUð til sam-
kepni um merki fyrir hátíð-
ina. Bárust nokkrar tillögur, en
ekki leist nefndinni á neina
þeirra. Þó var Stefáni Jónss.yni
veitt verðlaunin, þar sem hann
hafði sent bestu tillögurnar og
verður ein af tillögum hans
notuð á minnisskjöld, sem gerð
ur verður. Merki hátíðarinnar
hefir verið ákveðið. Ex' það
fánaskjöldurinn úr skjaldar-
merkinu gamla, landvættirnir
ekki hafðir með, en yfir fána-
skildinum er upprennandi sól
og gi'eypt í orðin „17, júní
1944“.
Reynt hefir verið að fá merki
þetta gert í ,,emalie“ vestur í
Ameríku, en engin vissa er
fengin fyrir því að mex’kin kom
ist hingað fyrir hátíðina og
verður þá að notást við prentuð
brjefmerki.
Minnisskjöldur.
Þá hefir verið ákveðið að
gera minnisskjöld í tilefni af
hátíðinni. Skjöldur þessi verð-
ur kringla,-um 10 sentimetrar
í þvermál. Öðru megin vei’ður
merki hátíðarinnar, en hinum
megin mynd af Fjalikonunni.
Þessir minningai'skildir verða
gefnir gestum og þingmönn-
um. Önnur gei'ð merkisins
verður til sölu. Ekki er heldur
víst að þessir skildir verði
komnir frá Ameríku fyrir há-
tíðina.
Enn fremur lxefir verið reynt
að fá gerðan veggskjöld úr
postulíni til minningar um há-
tíðina.
Guðmundur Einai'sson frá
Miðdal ætlar að gera vegg-
skildi með upphleyptri mynd
af Jóni Sigui'ðssyni. Verða
þeir. skildir gerðir úr brend-
um leir. Ekki verður sala Guð-
mundar á vegum nefndai'innar,
en nefndin hefir faxáð frarn á
við hann að hann gerði þenna
skjöld.
Málverkasýning og söguleg
sýning.
Ráðgert er, að um það leyti,
sem hátíðin stendur verði hald
in söguleg sýning í Mentaskól-
anunx. Á þessi sýning að gefa
yfirlit yfir sögu íslendinga og
sjálfstæðisbaráttuna í myndum
og' á annan hátt.
Kosin hefir vei'ið nefnd til
þess að sjá um þessa sögulegu
sýningu og eiga sæti í henni eft
irtaldir menn: Ólafur Lárusson
prófessor, dr. Einar Ól. Sveins-
son og frá hátíðarnefndinni
þeir Einar Olgeirsson og Guð-
laugur Rósinkranz,
Ennfremur mun verða haldin
samsýning á málverkum ís-
lenskra listmálara í Lista-
mannaskálanum þessa dagana.
Verður hún sennilega opnuð
10. júní. Sýning þessi verður
á vegum listmálaranna sjálfra,
en nefndin hefir hvatt til þess
að hún væri haldin.
Bygging þjóðminjasafns.
Þá hefir verið stungið upp á
því, að ráðist yrði í einhverja
merka minningarbyggingu í til
efni af lýðveldisstofnuninni. —
Hefir Blaðamannafjelag íslands
m. a. komið með þá uppá-
stungu, að bygt yrði þjóðminja
safn. Hátíðanefndin hefir skrif
að formönnum allra stjórnmála
flokkanna og stungið upp á því,
að ríkið ákveði að láta í’eisa
veglegt þjóðminjasafn til minn
ingar um lýðveldisstofnunina.
Hefir þessi tillaga fengið góð-
ar undirtektir.
Samkepni um lög við verð-
laimakvæðin.
Eins og kunnugt er, voru
valin kvæði eftir Huldu skáld-
konu og Jóhannes úr Kötlum
í samkepni um ættjai’ðarljóðin,
en alls bárust nefndinnni 104
kvæði. Nú býður nefndin til
samkepni um lög fyrir þessi
kvæði og eiga lögin að vera kom
•in.til nefndarinnar fyi’ir 1. júní.
Berist einhver góð lög verða
kvæðin og lögin vafalaust sung
in á hátíðinni.
•Aðeins einn erlendur gestur.
Eins og gefur að skilja hefir
ekki reynst kleift að bjóða
hingað fulllrúum frá erlendum
ríkjum til að vera viðstaddir á
þjóðhátioinni. Vei’ður aðeins
einum manni boðið frá Vestur-
íslendingum og hafa þeir val-
ið sem fulltrúa sinn dr. Rich-
ard Beck prófessor, eins og
kunnugt er af fi’jettunx. Hins-
vegar vei'ða viðstaddir fulltrú-
ar frá erlendum ríkjum. sem
hjer eru staddir.
Fánar og fánastengui*.
Að sjálfsögðu verður mikið
um íslenska fána á hátíðinni og
menn hafa verið hvattir til að
fá sjer fána og fánastengur.
Hefir nefndin gert ráðstaf-
anir til að pantað hafa ver-
þúsundir flagga af ýmsum gerð
um frá Englandi og Ameríku
og flag'gstengur frá Ameríku.
Verða flögg til sölu hjá þeim
íyrirtækjum, sem selt hafa
flögg, t. d. Haraldi Árnasyni,
Sambandinu og veiðarfæra-
vei'slununum.
Flaggstengur munu fást hjá
Flosa Sigurðssyni. Vinnufata-
gerðin hefir ákveðið að gera all
mikið af litlum flöggum fyrir
börn.
Hátíðahöld Reykvikinga.
Ekki hefir nefndin gerð ráð
fyi’ir neinum hátíðahöldum
hjer í Reykjavík þann 17. júní,
að öðru leyti en því, sem lýst
hefir verið hjer að framan. En
það er athöfnin við styttu Jóns
Sigurðssonar við Austurvöll
um morguninn. Hinsvegar er
búist við að bærinn verði
skreyttur flöggum og einkum
verði skreytt í miðbænum. — .
Búast má við, að ekki komist
allir Reykvíkingar á Þingvöll
þann 17. júní og ef Reykjavík-
urbær vildi efna til sjerstakra
hátíðahalda þenna dag fyrir
bæjarbúa, er það vitanlega
frjálst, eins og öðrum bæjum
á landinu.
Mun verða komið upp sterk-
um hátölurum við Austurvöll,
þar sem þeir, sem í bænum
verða, geta fylgst með því, sem
fram fer á Þingvöllum.
Nefndin hefir beðið bæjar-
stjói’n Reykjavíkur að útnefna
mann til að vera með henni í
ráðum hvað snertir hátíðahöld
í Reykjavík og verður sá mað-
ur sennilega kjörinn á fundi
bæjarstjórnar í dag.
Olvaðii- menn verða teknir
úr umferð.
Agnar Kofoed Hansen lög-
reglustjóx'i hefir verið settur
lögreglustjóri á hátíðinni á
Þingvöllum og verður höfð
ströng ló'ggæsla þar eystra. Er
gert ráð fyrir að bæjarlögregl-
an verði fyrir austan að mestu
leyti, en varamenn í Reykja-
vík.
Ekki verður ölvuðum mönn-
um leyft að vera á hátíðinni og
ef vín sjest á manni verður
hann tafarlaust „tekinn úr, um-
fei'ð“, hver sem í hlut á. Verð-
ur komið fyrir skýli, eða fang-
elsi fyi'ir slíka menn á Þing-
völlum.
Læknavöi'ður og hjúkrunar-
fólk verður að sjálfsögðu á
Þingvöllum til taks, ef slys
skyldi bera að höndum.
• •
Þetta er það helsta, sem
þjóðhátíðarnefndin skýrði
blaðamönnum frá um hin fyr-
ii’huguðu hátíðahöld í sam-
bandi við stofnun lýðveldisins á
íslandi. Munu allir íslendingar
vilja gera sitt til að hátíð þessi
verði sem glæsilegust og minn-
isstæðust þjóðinni og hinu unga
lýðveldi til sóma í alla staði.
BEST AÐ AUGLÝSA I
MORGUNBLAÐINU ,