Morgunblaðið - 04.05.1944, Blaðsíða 7

Fimtudagur 4. maí 1944
MO RGU N B L A ÐIÐ
7
Áróður kommúnisla gegn IUihailovic
SKÖMMU eftir að Tito tók
við herstjórn, tóku að streyma
til Bandaríkjanna skeyti frá
London. Kairo og Bern, þar sem
sú óvænta ásökun var borin á
Mihailovich, að hann væri fas-
isti og ætti samstarf við nas-
ista. Þeir aðilar, sem ákafast
breiddu út þessar upplýsingar,
voru kommúnistablaðið Daily
Worker. meginlandsfrjettastof-
an, sem er undir rússnesku eft-
irliti, og útvarpsstöð frjálsra
Júgóslava í Rússlandi. Sam-
tímis lögðu Titosinnaðir áróð-
ursmenn í Bandaríkjunum
mikla alúð við að útbreiða þess
ar flugufregnir um Miliailovich "
og Chetnika hans. Fremstur í j rembingur fram hjá þessum
flokki áróðursmanna þessara manni sera eitt sinn var um-
EFTIR LEON
Síðari grein
BENNEN
Morgunbiaðið birtir hjeí- síðari grein ameríska blaða-
mannsins Dennen um Mihailovich. Skýrir hann í þessarí
grein frá því, hvernig bandamenn hafa iátið blekkjast
af áróðri kommúnista, hversu Tito hafa verið eignuð
ýms afreksverk Mihailovich, og hvernig blöð og útvarps-
stöðvar bandamanna hafa iátið frjetíaleiðrjettingar hans
sem vind um eyru þjóta.
var LouiS Adamic.
í bók sinni, „Ættjörð mín1',
bótasinnaður
illa stöddu
málsvari hinna
inþflytjenda í
segir Louis Adamic: „Það eru j Bandaríkjunum. ..Jeg fyigi hin
engar sannanir fyrir þeim orð- i um slóvenska þjóðfrelsisher
rómi, sem gengur meðal hinna I (Titos)“, hrópar hann, því að
frjálslyndu Júgóslava í London hann er ,,aðili er mun gera Sló-
og New York, sem best þekkja venurn kleift að endurheimta
til, að Draja Mihailovich hafi hjeruðin Goritza, Trieste og
nokkru sinni verið launaður er- j hluta þeirra af Carinthiu og
lendur erindreki“. Það má segja
með jafnmikilli sanngirni, að
það sjeu heldur ekki neinar
sannanir fyrir þeim orðrómi,
sem gengur meðal þeirra, sem
best þekkja til, bæði í Washing-
ton og New York, að Adamic
sje launaður erindreki Stalins.
Um skeið hefir Adamic komið
Styriu“. Adamic lætur einnig í
Ijós, að hann sje hlvntur ..júgó-
slajvnesku lýóveldi, þar sem
sjeu, auk Slóveníu, frjáls og
að nokkru leyti óháð Króatía
og frjáls og að nokkru leyti
óháð Serbía" Þar sem Slóvenia
hefir 1.500.000 ibúa, Króatía
3.500.000 og Serbía 8.000.000,
að af því, að upplýsingamála-
ráðuneytlð í Washington hafi
..utvarpað mörgum ummælum
hans til Júgóslavíu og til allr-
ar Evrópu". Hann hefir einnig
fengið þvi til leiðar komið, að
hinn kommúnistasinnaði fyr-
verandi ritstjóri ..Yugoslav
American", Alexander Vucen-
ich, undirfpringi, hefir verið út
nefndur sem milligöngumaður
milli herja Titos og valdhafa í
Bandaríkjunum. Enda þótt
stríðsskipulagningarráðið hafi
í fórum sínum langan lista yfir
kommúnistastarfsemi Vucen-
ich, þá situr hann nú í Kairo
og sendir til Washington skýrsl
ur um ástandið í Júgóslavíu.
í nærveru Armstrong, heíslíöfð
ingja, og Siez, hershöfðing'ja,
foringja -amerísku hernaðar- •
nef ndarinnar ‘ ‘.
I
Uríimæli breska sendí-
herranis senrs ekkí voru birt.
ÁS.4MT hundruðum annara
skeyta f rá aoalbækistöSvum
Chetnika, hafa þessar upplýs-
ingar aldrei verið birtar í am-
erískum blöðum. Tiío er þakk-
aður þessi sigur Chetnika. og
hann er enn eítt aíriðið, sem
þær fregnir voru endurfluttar nolgð fcr til þess að grafa uncj.
af breska útvarpinu — að her- an Mihailovich og afla ...bráða-
deildir Partisana héíðu eyði- birgðastjórn“ Partisana að
lagt brýrnar á járnbrautinni mínstá kösti de f&eto Viðurkeinn
. Uzice Visegrad Sarajevo, og ingaT þótt ekki verði hún við-
þannig um langt skeið komið í ur]jen£l óe jure, enda þótt slít-
veg fyrir ao auðið væri að nota viðurkenning væri í algerri and
þessa mikilvægu braut, sem stöðu við sáttmála Breta og
tengir Serbíu við Bozniu og hinnar löglegu júgóslavnesku
Adríahafsströndina. Erindreki ríkisKÍjórr,ar. sem einnig ér vtð
hinnar lýðræðissinnuðu júgó- 1'urkendur .meðiimur í fjelags-
slavnesku frjettastofu hitti að £]cap hir.na sarreinuðu þjóða
fái eitthvert framtakssamt blað
þessi skeyti og birti útdrætti
úr þeim. Hjer er t. d. skeyti,
sem er dagsett 6. desember sið-
astliðinn:
,.í skógum og fjöllum Júgó-
slavíu. —
Hin kommúnistiska útvarps-
stöð ,,frjáls Júgóslavía" birti
heiminum þær fregnir — og
fram sem útlendingur í atvinnu hljómar tillaga hans vægast
sagt furðulega í eyrum. í bók
hans eru einnig einkennilegar
klausur, þar sem hann talar um
fyrverandi utanríkisráðherra
Júgóslava, Ninchich, sem
„kristnaðan Hebrea", sem á að
vera til aðgreiningar frá ,,raun-
verulegum Serbum". Einnig
talar hann um sendiherra Jú-
góslaviu í Washington sem
,óskemtilegan Júðablending^.
Athugasemdir Mihailovich
eru ekki birtar.
ÞRÁTT FYRIR þetta, hefir
Adamic og öðrum áróðursmönn
um auðnast með æ betri ár-
angri að snúa almenningsálit-
inu í Bandaríkjunum Tito í
hag. Adamic hefir sjálfur gort-
skjmi — verið Ameríkupiaður
meðal útlendinga, en útlend-
ingur meðal Ameríkumanna.
Þessi iðja hans blómgaðist
mjög, þegar frú Roosevelt tók
hann undir verndarvæng sinn,
en hún hafði orðið hrifin af
þessum tungumjúka, unga
manni. Hann varð heimagang-
ur í sölum áhrifamanna í Was-
hington. Hann varð ráðunautur
stríðsupplýsingamálaráðuneytis
íns og stríðsskipulagningarráðs
ins, og hafði allmikil áhrif á
ríkisstjórnina í málum, sem
snertu þjóðemismínnihluta.
Hvað vill Adamlc?
ÞAÐ VIRÐIST lítill vafi leika
á því, að völd þau, sem Adamic
hafa hlotnast, hafi ruglað hann
dálítið í kollinum. í bók sinni
varar hann við því, að ef herir
Breta og Bandaríkjamanna
komi til Júgóslavíu „með röngu
viðhorfi til málanna ... þá
munu ýmsir sækjast eftir að
drepa þá æðstu bresku eða
bandarísku foringja, sem þeir
geta náð til ..í ræðu, sem
hanin flutti á Slóvenamáli í
Cleveland, þann 14. nóvember
síðastliðinn, er augljóst ofmat
á persónulegum verðleikum
hans. Hann ségir:
„Jeg stend hjer sem formað-
ur allsherjamefndar Suður-
Slava í Ameríku. Jeg hefi enn
hvorki þakkað ykkur nje nokkr
um öðrum fyrir að háfa valið
mig til þessa starfs .. . enda
var i rauninni enginn annar,
sem gat tekið að sjer þetta
verk, sem var svo mikil þörf á
að unnið væri. Síðustu þrjá
mánuði hefir nefndin unnið
dag og nótt, og nú stend jeg
hjer fyrir framan ykkur mjög
þreyttur .. . en einnig ánægður
og stoltur".
Þótt undarlegt kunni að virð
ast, kemqr slóvenskur þjóð-
máli Miroslav Trifunovich,
stjórnanda Serbíu í júgóslavn-
eska liernum undir yfirstjórn
Mihailovich, hershöfðingja, og
fjekk hjá honum eftirfarandi
yfirlýsingu varðandi áður
greinda áróðursfrjett kommún-
ista:
I Jeg get aðeins sagt yður það,
«ð hinar fjórar brýr á Uzice—
^ Visegrad járnbrautinni voru
eyðilagðau. af hersveitum vor-
um undir minni eigin stjórn og
Sjá má hinn prýðilega árang
ur áróðursherferðarinnar gegn að Armstrong, foringja bresku
Mihailovich á því, hvernig hin hernaðarsendinefndarinnar, við
fyrri hetja ér forsmáð og níði gtöddum. Þetta gerðist j byrjun
ausin að staðaldri í blöðum októbermánaðar 1943. Þann 7.
hjer, sem þó hafa enga aostöðu sama rnánaðar náðum \Tjer 150
til þess að vita hið sanna, en metra langri járnbrautarbrú
fylgja aðems ríkjandi tísku. yfir Drinafljót, eftir þrettán
Hvað eftir annað hafa aíreks-
verk Chetnika verið eignuð
herjum Titos eftir rússnvskri
túikun. Ótal skeyti frá Mihaílo-
vich til Bandaríkjanna, þar sem
beftið hefir verið um Ieiðrjett-
ingu á birtum fregnum, lvafa
verið látin sem vínd um eyru
þjóía.
Gremjulegar svnjanir hans a
að eiga nokkur mök við nasista
hafa einhvern veginn farið
fram hjá blöðum okkar. Von-
andi er þó, að einhvern tíma
klukkustunda harðvítugan bar
daga, þvi að brúin v,ar varin
af einni þýskri herdeild og
tveimur króatiskum quislinga-
herdeildum, sem höfðu sjer tíl
verndar tuttugu og fimm varn-
arskýli beggja vegna árinnar.
Brúin var tekin meo áhlaupi,
og voru einungis notaðar hand-
sprengjur. Tuttugu og eirrn
maður fjell úr liði voru og
þrjátíu særðust. Hernaðarað-
gerðir þess..r og alger eyðilegg-
a'5 hinar fjóri-r biör á 1‘zice—
Rústir í Helsingfors effir
Rússar hófu nýlega miklar loftárásir á Helsingfors í Finnlandi. Eftir eina loftárásina á
höfuðborg Finnlands var myndin hjer að ofan tekin. Ljósmynd þessi barst frá Stokkhólmi.
Atburðirnir gerast nú með
ofsahraða. Það er ekki lengi-a
síðan eft 22. október 1943 — það
er að segja fyrir Teheraii ráð-
stefnuna — að breski sendiherr
ann í Júgóslavíu, Raiph Steven
son, átti í Kairo fund með
stríðsfrjettariturum þeim, sem
útneíndir höfðu verið hjá yfii-
herstjórn bandamanna. Ræddi
hann þar i .m innanlandsástand-
ið í Júgóslaviu. Eftirrit af sam-
tali þessu hefir komist til Panda
rikjanna,. enda þótt það virSist
aldrei háfa verið tairt.
Stevenson svaraði þannig a-
söktmum' Partisana, sem komm
únistar hjer í Bandaríkjumam
hafa tekið undir, um þáð, að
Mihailovieh haíi mist stjórn-
artaumaria i Serbíu úr höndum
sjer: „Þa'ð er rjett að leggja
áhérslu á það, að Mihaiiovich
hefir áreiðanlega yfirráð -allrar
Serbíu, hluta af Bozníu og
Herzegovinu og Montenegro, og
nær yfir-ráðasvaeði íians alt að
Adríaliaíi i Dalmatíu og jafn-
vel til Slóveníu“. Og 'nann bæt.ti
við:
Allar ásakanir Partisana um
það, áð Mihailovich sje iasisti
og eigi samvinnu við hemáms-
liðið, hafa ekki Við -minstu rök
að síyðjast og eiga algerlega
rætur :sinar -að rekja til þeirrar
viðleitni Pariisana, að sverta
Mihailovich í augum Serba og
bægja honum frá, þegar tími er
kominn til að grípa völdki í
landinu Mihailovich, hershöíö-
ingi, hefir írá uppháfi átakanna
unnið af fullkominni hollustu
með bandamönnum, og enginn
getur efast um hollustu hans
sem bandamanns eoa sem full-
trúa- júgöslavnesku stjómarinn-
ar. í landinuL
Mihailovidf* er trár '
konunginum.
ÞAÐ ER enginn-', vafi. á'þvé,
að .Mihailovieh er konungGsixmi
og trúr hollustueiði þeim, er
hami sór' Pjetri, .konungi. Enda
þótt Bretár og Bandaríkjamenn
styddu Pjetur upp í hásætið, þa
er engin írambærileg ástæða ti l
þess, að þeir neyði júgóslavn-
esku þjóðina til að þúa Við
jstjóm hans eftir stríð, ef hún
Ivill annað. En þó er jafnvei
enn minni ástæða til þess að
neyðá þessa óhamingjusömu
Framhald á 8. síðu