Morgunblaðið - 14.06.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 14. júní 1944.
V

*
TItg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Kveðjur frændþjóðanna
NORÐURLÖNDIN tvö, Noregur og Svíþjóð eru meðal
þeirra þjóða, sem hafa sýnt okkur íslendingum sjerstak-
an vott vinsemdar og virðingar í sambandi við stofnun
lýðveldisins. Þessar vinakveðjur frændþjóðanna eru okk-
ur íslendingum mikið fagnaðarefni. Því vissulega hefði
það orðið okkur vonbrigði, ef hinar frelsiselskandi frænd-
þjóðir á Norðurlöndum hefðu setið hjá og engan
samfögnuð sýnt, er íslenska þjóðin stofnaði lýðveldi sitt.
Slíkt hefði af íslendingum verið talið vottur þess, að
frændþjóðirnar væru andvígar því, að við fengjum fult
frelsi. Kveðjurnar og sá vottur virðingar og vinsemdar,
sem ríkisstjórnir Noregs og Svíþjóðar sýna okkur nú,
‘ taka af allan vafa. Við íslendingar fögnum hinum fram-
rjettu höndum frændþjóðanna.
íslendingar hefðu að sjálfsögðu kosið, að konungur og
ríkisstjórn Dana hefðu átt sinn fulltrúa á þjóðhátíðinni
nú, svo að hinn formlegi skilnaður hefði farið fram í
bróðerni og vinsemd. Atvikin hafa hinsvegar ráðið því,
að þessar gömlu sambandsþjóðir hafa engin samskifti
getað haft í fjögur ár, og það hefir haft þafer afleiðingar,
að hvorki konungur nje danska þjóðin hafa getað fylgst
með þróun málanna hjer heima. En eitt má fullyrða: ís-
lenska þjóðin ber ekki kala til konungs Dana eða dönsku
þjóðarinnar. Hún á enga ósk heitari en þá, að sá dagur
sje skamt undan að Danmörk verði alfrjáls.
Áreiðanlega er ekki til sá íslendingur, sem ekki af ein-
lægni tekur undir orðin, sem hinn víðsýni danski stjórn-
málaforingi, Christmas Möller sagði í útvarpi frá London
á þjóðhátíðardegi Dana, 5. júní s.l. Hann sagði:
„Jeg býst ekki við því, að neinn kali verði milli Dana
og íslendinga út af atburðum þeim, sem gerast á íslandi
á þessu sumri. Við Danir verðum allir, hver og einn að
stuðla að því, að svo verði ekki“.
Þökk sje hr. Christmas Möller fyrir þessi drengilegu
orð. Þau voru honum lík. Og það er einlæg von Islendinga,
að ósk hans megi rætast.
Verslunarfrelsi
RITSTJÓRI Tímans gerir sjer tíðrætt um verslunina
í seinni tíð. Harmar hann mjög, að verslunin skuli vera í
fjötrum og fagnar þeim. degi, er hún getur aftur orðið
frjáls.
Ef Tíminn mælti hjer af heilindum, myndu menn sjálf-
sagn fagna þessum umskiftum. Því að ekki minnast menn
þess, að það hafi legið ritstjóra Tímans þungt á hjarta
að undanförnu, að fjötrar voru á versluninni. Þvert á
móti. Svo mikið var ástríki Tímáns á fjötrunum, að það
líktist fremur trú en heilbrigðri skynsemi.
Enda kemur það berlega í ljós, þegar farið er að kryfja
til mergjar skrif Tímans nú, að það eru ekki fjötrarnir á
versluninni, sem eru honum þyrnar í augum, heldur hitt,
að hin gamla „höfðatöluregla“ skuli ekki látin ráða hjer
heima við skiftingu þess innflutnings, sem landsmenn eiga
kost á. Af þessu er ljóst, að engin hugarfarsbreyting hef-
ir átt sjer stað hjá ritstjóra Tímans. Hann myndi nú sem
fyrr fagna þeim fjötrum, sem erlend stórveldi hafa neyðst
til að leggja á verslun og viðskifti íslendinga, ef íslensk
stjórnarvöld færu að eins og gamla Framsóknarstjórnin
gerði, að nota þetta ástand til þess að ívilna vissum inn-
flytjendum á kostnað annara. Þannig var „höfðatölu-
reglan“ í framkvæmd.
Sjálfsagt vona allir íslendingar, að þeir tímar sjeu ekki
langt undan, að verslunin geti aftur orðið frjáls. Vilji
ritstjóri Tímans þá verða með í að heimta burtu feldar
allar þær hömlur, sem nú eru á utanríkisverslun lands-
manna og einnig sjerrjettindi einstakra verslunarfyrir-
l' tækja hjer heihia, skal hann vissulega vera velkominn í
þannhóp. ^ d.p ; ■
i Við bíðum og sjáum hvað framtíðin felur í skauti sínu
í þessu efni.
Sigurður Magnússðn
Minningarorð
\Jiluerji ibrifar:
í
y
iJlr daaíeaa, líj^L
X
inu %
Ungur Reykvíkingur er til
grafar borinn 1 dag, Sigurður
Magnússon, sem Ijest á Lands-
spítalanum þ. 6. þ. m., aðeins
24 ára að aldri. *
Hann ólst upp að Stafholti
við Sauðagerði hjer í bænum,
hjá þeim hjónum Sigríði J.
Hreiðarsdóttur og Magnúsi Guð
mundssyni múrarameistara, en
þeim úar Sigurður gefinn ný-
fæadur, af dauðvona móður, og
hjá þeim ólst hann upp sem
einkasonur, við ástríki og um-
hyggju góðra foreldra. Sigurð-
ur var drengur góður og reynd-
ist foreldrum sínum sem dáð-
ríkur sonur. Sorg þeirra er því
þung, er þau sjá hann borinn
í dag, frá kærum æskustöðvum,
til hinstu hvíldar.
Sigurður var tápmikill dreng
ur, sem tók að vinna fyrir sjer
strax eftir fermingu, því at-
hafnaþrá hans var mikil. Vann
hann einkum að verslunarstörf-
um og nú síðustu árin við verk-
smiðjuna ,,Nóa“. Reyndist hann
þar, eins og annarsstaðar, holl-
ur húsbændum sínum og vinnu
fús.
Hann gerðist skáti 12 ára
gamall og gat sjer þar brátt
gott orð fyrir hjálpfýsi og á-
huga fyrir starfinu. Hann var
einn af þeim skátum, sem gerð-
ist sjálfboðaliði í „Blóðgjafa-
sveit skáta“, og gaf oft blóð til
sjúklinga, á meðan hans eigin
heilsa leyfðk Hann mat skáta-
hreyfinguna mikils, og síðasta
þáttíaka hans í skátastarfinu
var fyrsta'sumardag síðastlið-
inn, er hann fagnaði sumri með
fjelögum sínum, við guðsþjón-
ustu 1 Dómkirkjunni.
Heilsu Sigurðar var svo hátt-
að hin síðustu ár, að hann mátti
búast við dauða sínum þá og
þegar, því fyrir 4 árum, þá tví-
tugur, fjekk hann aðkenningu
að heilablæðingu, sem tók sig
upp tvisvar sinnum síðan. Hann
komst þó á fætur á milli þess-
ara þungu áfalla, og var þá
ófús á að hvíla sig, heldur vinna
og vinna, og er hann fjekk síð-
asta áfallið, þ. 13. maí síðast-
liðinn, var hann við vinnu sína.
En nú komst hann ekki á fæt-
ur og andaðist, eins og fyr seg-
ir, á Landsspítalanum þ. 6. þ.
m. Aldrei heyrðist hann æðrast
yfir þessum veikindum sínum,
en var glaður og reifur, þar til
hann mátti ekki mæla.
Sigurður mun vissulega, eins
og góðum skáta sæmir, hafa
verið viðbúinn að fara á Drott-
ins fupd, og þar hittum vjer
hann heilan að framhaldsstarfi
sínu., ....... Ji
Skáti.
VeSurfar og vonir
manna.
— Ætlar þú á þjóðhátíðina?
— Já, ef veðrið verður gott!
Þessa spurningu og svarið við
henni hefir mátt heyra hvar-
vetna undanfarna daga. Það er
ekki nokkur vafi á, að mann-
margt verður á Þingvöllum há-
tíðisdagana, en verði forsjónin
góð við okkur og gefi okkur gott
veður þá fyrst verður „nú ös
maður“, eins og strákarnir í
Reykjavík segja.
Það er altaf mest undir veðr-
inu komið þegar haldnar eru úti-
skemtanir hjer á landi. Nú eru
veðurfregnir hernaðarleyndar-
mál og því vissara að fara ekki
langt út í bollaleggingar um veð
urfarið, en það er ósk okkar allra
og von, að þjóðhátíðardagana
verði veðrið gott. Það er fyrir
öllu.
•
Eins og bræður og
systur.
ÞAÐ ER nú mjög brýnt fyrir
okkur íslendingum að sýna
bræðrahug til hvers annars ein-
mitt núna. Leggja dægurþras og
illindi á hilluna. Lýðveldisstofn-
unin sje sá sólskinsblettur í heiði
þar sem við getum öll sest og
gert okkur glaðan dag.
Því var við brugðið hve Al-
þingishátíðin á Þingvöllum fór
vel fram yfirleitt. „Það sást ekki
vín á nokkrum manni“, sögðu
menn á eftir. Þannig þarf það að
vera á þeirri hátíð, sem nú fer
í hönd. Það þurfa allir að sýna
samhug og stilla skap sitt, þó eitt
hvað bregði útaf og allir fái ekki
það, sem þeir hafa hugsað sjer.
Um þetta eru allir sammála. Það
getur vel verið, að ýmsir erfið-
leikar verði á vegi einstakling-
anna og þeir hefðu kosið, að þetta
eða hitt hefði verið öðruvísi. En
nú ríður á, að einstaklingarnir
komi þannig fram, að sómi sje
fyrir heildina.
Hátíðleg þagnarstund.
HÁTÍÐLEGASTA STUND lýð-
veldisstofnunarinnar verður
hringing kirkjukjuknanna um
land alt og einnrar mínútu þögn
in, sem verður þá strax á eftir.
Hver og einn einasti maður á að
taka þátt í þeirri hátíðlegu stund.
Öll vinna og allan hávaða á að
stöðva. Það veltur á miklu, að
enginn skerist úr leik og það er
sama hvort það er í borg eða
bygð. Þögn á að ríkja um land
alt, algjörð kyrð og hátíðleiki.
Mikið yrði það ljótt!
Á. skrifar:
„ÞAÐ hefir kvisast um bæinn,
að nú eigi að fara að setja hrafn-
tinnuhúð utan á Landsbókasafn-
ið. Sje þetta satt, verða blöð og
bæjarmenn að hefja upp hróp til
mótmæla. Safnahúsið er eitthvert
allra fegursta hús hjer í bænum,
og það á að vera hvítt en ekki
svart, eins og tjargaður kumb-
aldi.
Þegar siglt er inn til Reykja-
víkur, er Safnahúsið eitt fegursta
húsið, sem blasir við og setur
fagran og hlýlegan svip á allan
bæinn. En þáð verður eitthvað
annað, ef nú á að fara að setja á
| það svarta húð“
! Það eru ábyggilega margir sarr.
múla um, að ekkert vit sje í að
fara að sverta Safnahúsið. Það er
eitt af þeim eldri húsum hjer í
bænum, sem á að vera eins 1 ög
það hefir altaf verið. Verði hús-
inu breytt, þó ekki sje nema að
litlu leyti, hefir það mist sinh
V V V V VV V V v V
svip. Þessvegna á ekki að hreyfa
við að breyta neinu þar.
®
Virðist vera augljóst
mál.
HÚSEIGANDI skrifar mjer eft
irfarandi brjef:
„Víkverji minn:
Jeg er einn af þeim mörgu,
sem les daglega brjefin þín, og er
þar oft um mikinn fróðleik að
ræða.
Það er altaf og alsstaðar verið
að minna húseigendur á þrifnað
og hreinlæti í kringum hús
þeirra, og aldrei er góð vísa of
oft kveðin.
í sambandi við þetta, langar
mig að fræðast um eitt atriði,
sem jeg hefi lítið sjeð ritað um,
en það eru skyldur leigenda við
hreinlæti umhverfis hús, og með-
ferð úrgangs?
Er til of mikils mælst að þeir
hreinsi brjef og annað rusl sem
þeir og börn þeirra valda?
Vildir þú nú ekki, Víkverji góð
ur, einu sinni skora á alla leig-
endur að hirða brjefarusl og ann
að eftir börn sín á slóðum og
kringum húsin sem þeir búa í,
og gæta hreinlætis með matarúr-
gang, svo og gáeta þess að börn
þeirra skemmi ekki trje eða
annan gróður, ef nokkur er, og
aðstoða þar með húseigendur að
haldá ölu hreinu.“
Það virðist vera alveg augljóst
mál, sem brjefritarinn segir.
•
Hótel fsland grunn-
urinn.
EKKI VAR hægt að ganga end-
anlega frá grunni Hótel íslands
í vor, þegar rústirnar voru hreins
aðar, eins og menn höfðu þó gert
sjer vonir um, þar sem greiðlega
gekk í fyrstu að hreinsa til.
En nú er svo kominn að grunn
urinn er til skammar í miðbæn-
um, einkum eftir að húseigendur
í kring hafa lagað til við hús sín
og málað þau. Grunnurinn má
ekki standa eins og hann er nú
yfir þjóðhátíðisdagana. Það verð
ur að sljetta grunninn og -taka
járnarusl og annað, sem þarna er
ennþá, í burt. Þetta er ekki mik-
ið verk, smámunir hjá því, sem
búið er að gera þarna og raunar
óskiljanlegt, að mennirnir skýldu
skilja eins við grunninn og þeir
hafa gert.
Ætti nú ekki að þurfa að hafa
fleiri orð um svo sjálfsagt mál,
en víst er, að illa mun grunnur-
inn, eins og hann er nú, stinga í
stúf við umhverfið, alt. skreytt
flöggum og hátíðlegt, ef ekki
verður hreinsað fyrir þjóðhátíð-
Gluggaskreytingar og
fánar á verslunum.
ÞAÐ ER KUNNUGT, að marg
ir kaupmenn ætla að skreyta
verslunarglugga sína yfir hátíð-
ina og er það vel til fallið, ef
smekklega er gert. En það eru
einnig margir sem hafa í hyggju
að setja litlar fánastengur með
áföstum fánum út um gluggana
á verslunum sínum yfir hátíðis-
dagana. Háttar sumstaðar svo til,
að negla verður stengurnar við
gluggakarma. Þessir menn hafa
áhyggjur af því, að taka þurfi
fánana niður að kvöldinu, þar
sem fánar megi ekki vera uppi
eftir kl. 22.00. Mjer finst sjálf-
sagt, að þar sem bjart er allan
sólarhringinn þessa dagana, þá
verði sú undantekning gerð, að
yfir þjóðhátíðina megi fánar, sem
séttir erú upp í skrfeytingarskyni
véra uppi alla hátíðisdagana,
nótt og dag. ;