Morgunblaðið - 19.07.1944, Blaðsíða 2

o
MOttGUNELAÐIÐ
Miðvikudagur 19. júlí 1944
Gastúrbínustöð hagkvæm-
asta viðbótin næst
Skýrsla rafmagnsstjóra um
næstu rafmagnsvirkjanir
fyrir Reykjavík og Suðurland
FRAMTIÐARAÆTLUN er
geið um rafmagnsmál Reykja-
víkur og nágrenni, eins og
Steingrímur Jónsson rafmagns
stjóri mintist á í ræðu sinni
við Ljósafoss á fimtudaginn
var.
Næsti þátturinn verður: Að
reisa gufutúrbínustöð við Ell-
iðaárnar.
Rafmagnsstjóri hefir nýlega
lokið við ítarlega greinargerð
um þetta mál. Er hún fjölrituð
og hefir hún verið lögð fram
á fundi bæjárráðs. Skýrsla þessi
er mjög ítarleg. Hefir tíðinda-
maður frá blaðinu fengið út-
drátt úr henni, hjá rafmagns-
stjór-a. í stuttu samtali. Var frá
sögn Steingríms á þessa leið:
Vatnsorka Sogsins.
Sogsvirkjunin verður altaf
meginþáltur í rafmagnsfram-
leiðslunni. Því lá fyrst fyrir að
vita sem nákvæmast um, hve
vatnsmagn Sogsins er mikið,
meðalrennslið og minsta rennsl
ið. Viíaskuld höfðu verið gerð-
ar vatnsrennslismælingar í Sog
inu um alllangt skeið áður en
Ljósafossstöðin var reist. En
eftir að hún kom upp, var hægð
arleikur að framkvæma daglega
nákvæmar mælingar á rennsl-
inu.
Við vatnsmælingarnar hefir
það komið í ljós, að Sogið fiytur
meira vatn en áður var talið,
en. vatnsmagn þess er talsvert
breytilegra, en menn bjuggust
víð eftir fyrri mælingum.
I úrkomuminstu *árum má
reikna með meðalrenrlsli 80 ten.
metra á sekúndu. En sökum
þess að rennslið er breytilegra,
eru meiri möguleikar til þess
að nota hjálparstöð við orkuver
Sogsins, á þeim tímum sem
rennslið er minst. Er gerð grein
fyrir þessu í hinni umræddu
skýrslu.
Rafmagnsþörfin nú
og næstu ár.
Næsti þáttur fjallar um raf-
magnsþörfina. eða eftirspurn-
ina, og hvaða breytingum hún
hefir tekið síðan Ljósafossstöðin
var reist. Er gerð áætlun um
hver rafmagnsþörfin verði á
næstu 20 árum í Reykjavík og
H$fnarfirði, og á Reykjanes-
skaga og á Suðurlandsundir-
lendi. Gert er ráð fyrir að fólks-
fjölgun verði hin sama á þessu
sviði, eins og hún hefir verið
undanfarna tvo áratugi, en að
40 þús. Reykvíkinga fái húsa-.
hitun frá Hitaveitunni.
A undanförnum árum hefir
rafmagnsþörfin aukist sem svar
ar 10 milj. kílówattstundum á
ári. Samsvarar það 2—3000
kílóv/atta virkjun eða 6—9000
kílówatta viðbótarvirkjun
þriðja hvert ár.
Haldi rafmagnsþörfin áfram
að 'aukast svona, þá þarf virkj-
unin að fara fram í stærri stig-
um en verið hefir. En eftir-
spurnin héfir aukist svo mikið,
að engu líkara er, en Sogsvirkj
unin hafi opnað flóðgátt eftir-
spurnar.
Að vísu má taka það með í
reikninginn, að styrjaldará-
standið hafi örfað eftirspurn-
ina. En ef hún eyksl hægar en
verið hefir, þá er hægur vand-
inn að lengja tímabilið milli
viðbótarvirkja.nanna.
Hvafta teið á að fara?
Þegar hugleiddar hafa verið
þarfirnar fyrir aukið rafmagn,
er næst fyrir hendi að athuga
hvaða leiðir sjeu hagkvæmast-
ar til þess.
Þessar leiðir koma til greina:
Að auka virkjun við Ljósafoss,
að setja upp orkuver annars-
staðar við Sogið, að virkja
Botnsá í Hvalfirði, að setja upp
hitarafalaflstöðvar, diesel stöð
eða gufutúrbínustöð.
Kostnaðaráællanir hafa ver-
ið gerðar yfir alt þetla, hvað
fyrir sig, og alhugað hvernig'
þessar virkjanir gætu unnið
saman til þess að fullnægja
sern best rafmagnsþörfinni.
Ennfremur hefir verið at-
hugað hvenjig myndi vera að
virkja hveragufu til samstarfs
við vatnsaflstöðvar, er hefði
2000 kw. orku.
Niðurstöðurnar.
Athuganir þessar hafa sýnt:
Það er vel hægt að setja upp
nýja vjelasamstæðu við Ljósa-
foss, er framleiddi 7000 kw.
En ef svo yrði gert, þá þyrfti
að koma á vatnsmiðlun í Þing-
vallavatni, setja upp nýja há-
spennulínu alla leið austur og
auka við aðalspennislöðina
hjerna við Elliðaárnar. Þeita
alt saman gr áætlað að k^sti 15
—16 milj. króna.
Ef til vatnsmiðlunar kemur
í Þingvallavatni, þá verður hún
aldrei gerð þannig, eins og
margir óltast að vatnsborð þess
verði hækkað. frá því sem það
er nú þegar það er hæst. En
mismunurinn á hæsta og lægsta
vatnsborði þess er nú um 60
sentimetrar, eða náléga alin.
Vatnsmiðlun færi þannig fram,
að hæsta vatnsborði yrði hald-
ið, eins oft og lengi og þörf
væri fyrir, en gerð mannvirki
við ós Sogsins úr valninu, er
gerðu mögulegt að lækka vatns
borð þess um 60 sentimetra frá
því sem það er nú lægst.
En ef farin yrði þessi leið, að
auka við Ljósafossstöðina. koma
á vatnsmiðlu’n og setja upp
ný]a háspennulínu, þá fengist
ekki nægilega ör vöxtur í raf-
magnsframleiðsluna. með þeim
aðgerðum einum. Til þess að
fullnægja eftirspurninni. þyrfti
jafnframt að setja upp gufu-
túrbínustöð við bæinn, sem
framleitt gæti 1<2000 kílówött á
þeim tíma sólarhringsins, sem
eyðslan ér mest. Og yrði þá
koslnaðurinn samtals við alt
þetta 25 miljónir.
Gufutúrbínustöðin
fyrst.
dýrust að koma upp saman-
borið við þá orku, sem hún
framleiðir, þá er lagt til, að við
bótarvirkjuninni við Ljósafoss
sje slept að þessu siitni, og bygð
gufutúrbínustöð, sem framleitt
geti 26000 kílówött, er ætti að
vera hægt að koma upp fyrir
15 miljónir króna.
Miðað við afl hennar. er
stofnkostnaður hennar lang-
minstur. En reksturinn verður
vitanlega dýrari fyrir það að
nota þarf olíu til kyndingar.
Þess vegna hefir enn ein leið
verið borin saman við hinar.
Að virkja Botnsá í Hvalfirði. er
gæfi hingað til Reykjavíkur
26,000 kílówött. Hún myndi
kosta 33 miljónir króna. Hún
gæti sem sje gefið svona mikla
orku, þegar á þyrfti að halda.
En ekki að staðaldri, Til þess er
vatnsmagn árinnar of lítið. Það
er hægt að safna þar vatni, til
þess að lát^a aflstöð ganga þarna
tiltölulega stutlan tíma.
Gufutúrbínustöð, sem þyrfli
að framleiða 16—20 miljónir
kílówattstunda á ári, eyðir
nokkur þúsund tonnum af olíu.
En rafmagnfð þaðan yrði
álíka dýrt og frá Botnsár-
virkjun. Botnsárstöð yrði að
mörgu leyti vel til þess fallin
að framleiða rafmagn þá tíma,
sem þörfin er mest. En það tæki
langan tíma að fullgera orkuver
við Botnsá, og sú stöð myndi
aldrei hafa mikla framtíðar-
möguleika.
Það er mjög algengt að menn
reisi olíurafstöðvar eða hita-
rafstöðvar með vatnsaflsstöðv-
um. Því einmitt á þann hátt
notast vatnsaflið best.
Næsta stórvirkjun,
Aukning Ljósafossstöðvar,
og gufutúrbínustöð eða virkjun
Botnsár gefa ekki mikla orku-
aukningu til frambúðar. Ein-
asta lausnin á því máli er nýtt
orkuver við Sog. Um tvær leið-
ir er að ræða. Orkuver við Efra
Sog eða við írufoss og Kistu-
foss, sem eru neðan við Lljósa-
foss. Slofnkostnaður þessara
orkuvera yrði jBvipaður. En
orkan, sem fengist við neðri
fossana, yrði alt að því helm-
ingi meiri. Þar fengjust 37000
kílówött. Gert er ráð fyrir, að
sú virkjun færi fram í ,tveim
stigum, 18000 kílówött í fyrstu
virkjun, eða álíka mikil orka
og öll sú orka, sem Reykjavík
hefir nú yfir að ráða.
Áætlaður kostnaður við þessa
virkjun neðri fossanna, með nú
verandi verðlagi, yrði 45 mifj.
kr.
Að byrja með því að virkja
neðri fossana, yrði dýrasta leið-
in, og myndi sú virkjun taka of
langan tíma.
Gufutúrbínustöð ætti að vera
Frh. á 4. síðu.
*
Fimleikaflokkur Armanns kemur
frá Vestfjörðum
Vestfjarðafara r Ármanns.
— FIMLEIKAFLOKKAR
Olímufjelagsins Ármanns, er
ferðast haía um Vestfirði að
undanförnu, eru nú komnir til
bæjarins. Sýndi flokkurinn als
15 sinnum í förinni á 13 stöð,
irm og hafa þá íþróttaílokkar
frá fjelaginu haft sýningar
á alls 61 stáð hjerlendis.
Fararstjóri Ármenninganna,-
Jens Guðbjörnsson, skýrði
blaðamönnum frá för þessari
í gær. En í förinni tóku þátt
15 stúlkur og 10 piltar. Stjórn
andi flokkanna var Jón Þor-
stemsson, íþrottakennari.
Lagt var af stað hjeðan úr
Reykjavík 1. júlí með Súð-
inni og farið með henni til
Patreksfjarðar, en á leiðinni
var sýnt í Stykkishólmi. Á
Vestfjörðum var svo sýnt á
Patreksfirði, 2 sýningar,
Bíldudal, Þiiigeyti. Flateyri,
Súéandafirði, Núpi, í sam-
bandi við hjeraðsmót ung-
mennafjel. á Vestfjörðum, Isa
firði, tvær sýningar, Bolunga-
vík, Hnífsdal, Súðavík og
Reykjanesi. Flokkarnir sýndu
allsstaðar úti, enda var veður
dásamlegt allan tímann,
nema á Þingeyri og aðra sýn-
inguna á Isafirði.
Á hverjum stað önnuðust
íþrótta- eða ungmennafjelög
móttökur flokkanna. Á Isa-
firði var það íþróttabandalag
Isfirðinga og á Reykjanesi,
sem er að verða menningar-
og íþróttamiðstöð Norður-Is-
firðinga, dvöldu flokkarnir í
tvo daga sem gestir skóla-
stjórans, Aðalstéins Eiríksson
ar og konu hans.
Eloþkarnir fengu fádæma
góðar viðtökur alsstaðar, þar
sem þeir komu, og sýningarn
ar vöktu óskifta hrifningu
áhorfenda, sem í ferðinni voru
alls um 5600 mahns. „Als-
staðar vildu allir gera eitt-
hvað fyrir mann“ og allir
virtust sama sinnis og gamli
maðurinn, sem kvað það
borga sig bctur að greiða
20 krónur fyrir svona sýning-
ar, heldur en 2 krónur fyrir
bí/>. Á sumum stöðum voru
ort til flokkanna l.jóð að sýn-
ingum loknurn. Flokkunum
var á hverjum stað haldið
samsæti. Á ísafirði hjeldu
„Valkyrjur", „Hörður“ og
.Skíðafjelag Isafj. flokkun-
um samsæti í skíðaskálanum í
.Seljalandsdal. Var einum Ár-
menningi við það tækifæi’i
boðið ókeypis uppihald og
kennsla í skíðakennaraskól-
anum þar á vetri komanda.
Ármanni var og boðið að
sénda glímumenn til Vest-
fjarða næsta sumar..
Eins og fýrr segir fórui
Ármenningarnir með Súðinni
til Patreksfjarðar, þaðan áj
bílum til Tálknafjarðar, en
síðan var ferðast með „Sæ-
björgu“ milli staða til Þing-
eyrar og þaðan landveg til
Isafjarðar. — Frá Reykja-
nesi var farið til Arngerðar-
eyrar o" þaðan á flutninga-
bílum /inn í Langadalsbotn,
en þar biðu 37 hestar eftir
flokknum ásamt þremur
fylgdarmönnum. Var svo ferð]
ast á þessum gömlu þjóðlegu
farartækjum yfir Þorskafjarð
arheiði í Kollabúðardal og
síðan að Kinnastöðum. Það
var Magnús á Bæ í Króksfirði
sem útvegaði þessa farar-
skjóta og átti hann flesta
skjótaog átti hann flesta
þeirra sjálfur. Frá Kinnastöð
um var ekið í bílum til
Reykjavíkur og komið hiilgað
s.l. sunnudagskvöld.
„Svo vil jeg biðja blöðin“,
sagði fararstjórinn að lokum,
„að færa bestu kveðjur og
þakkir öllum þeim, _sem lögðu
iþtt til, að för þessi varð svo
vlæsileg og ógleymanleg, eins
og hún mun verða öllum, er
fóru hana. Að nefna nöfn
yrði altof langt mál. Enn-
fremur vil jeg þakka skip-
stjórum og öðrum skipsmönn-
um á Súðinni og Sæbjörgu'
ógleymanlegar samverustund-
Nýr sendiherra Svía
í Moskva.
STOKKHÓLMUR: — Sænska
stjórnin hefir nýlega skipað
nýjan sendiherra í Moskva, S.
J. Söderblom, áður yfirmann
pólitísku deildar sænska utan-
ríkisráðuneytisins.
Söderblom sendiherra er son
ur Nathan Söderblom biskups.
)