Morgunblaðið - 19.07.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19. júlí 1944
MORGÖNBLAÐIÐ
7
SKÆRULIÐARNIR í HAUTE-SAVOIE
SNJÓ tekur aldrei af hinum
himinháu tindum frönsku Alp-
anna. Allt sumarið hvílir snjór
inninn á fjallatindunum —
kaldur, glitrandi og fagur.
Hann er nú tákn hins ódauð-
lega Frakklands, því að
frönsku Aiparnir eru aðal-
bækistöðvar frönsku skæru-
liðanna.
Frá fjallavirkjum sínum í
hjeraðinu Haute-Savoie (Efri-
Savoy) hefir leynihreyfingin
teygt arma mótspyrnunnar og
skemmdarverkanna allt norður
til Parísar og suður til Mar-
seille. Þeir hafa sprengt í loft
upp verksmiðjur, sem fram-
leitt hafa hergögn fyrir Þjóð-
verja, myrt embættismenn nas-
ista, sem sendir hafa verið til
þess að stjórna þeim og drep-
ið franska Þjóðverjasinna.
H*að eftir annað hafa þeir
valdið skemmdum á aðaljárn-
brautinni, sem liggur gegnum
Alpana og Þjóðverjunum á
Italíuvígstöðvunnm eru flutt-
ar birgðir eftir.
Snemma á þessu ári gerðu
Þjóðverjar og Vichy-Frakkar
lit herleiðangur til þess að
nppræta her föðurlandsvin-
anna, sem vopnaður hefir ver-
ið af frönsku leynihreyfing-
unni og úr breskum flugvjel-
fmn. Aðalbækistöðvar frönsku
ieynihréyfingarinnar í Algiers
hafa birt frásagnir um þessa
viðureign.
Herferðin gegn
skæruliðunum.
ÁÐIJR en nasistarnir sjálfir
hjeldu inn í Haute-Savoie,
höfðu franskir föðurlandsvin-
ir, undir stjórn Morel, liðs-
foringja, tvisvar hrakið
franska landvamarliðið af
höndum sjer. Þjóðverjarnir
komu þá til skjalanna og
sendu fram íirrim herdeildir
fjallahermanna, tvær herdeild
ir SS-manna, tvær stórskota-
liðssveitir, eina fjalla-skotliða
sveit og allmargar steypiflug-
vjelar.
Þessi mikli herstyrkur klifr
aði nú hægt upp á de Glicress
hásljettuna, um það bil tutt-
ugu mílur vegar frá borginni
Annecy. Uppi á hásljettunni
stóðu fimm hundruð franskir
föðurlandsvinir, undir stjórn
liðsforingja, er áður höfðu
gengt störfum í hinum frægu
Alpahersveitum. Þeir höfðu
valið þenna stað til þess að
tefja fyrir fjandmönnunum,
svo að aðalhernum ynnist
meiri tími til að tryggja varn-
ir sínar.
Gliéres-sljettan er snævi
þakin og er ein af tröppu-
unum í. stiga þeim, sem Kgg_
ur upp að tindi Mont P>lanc.
Iljer höfðu þrír fyrverandi
liðsforingjar í Alpahersveitun
um — Morel, Jermoe og Bar-
illet — ákveðið að snúast til
varnar áður en þeir hörfnðii
til Gliéres skarðsins. Einhver-
staðar þar fyrir ofan voru að-
albækistöðvar skæruhcrsveit-
anna.
Til varnar gegn Þjóðverjun
um og stórskotaliði þeirra og
steypiflugvjelum höfðu skæru
liðarnir aðeins vjelbyssur og
EFTIR PHILIP HARKINS
Leynihreyfingin í Frakklandi er mjög öflug og hefir
gert Þjóðverjum marga skráveifu. Eftir innrás banda-
manna í Frakkland færðist hún stórlega í aukana.
Eftirfárandi grein fjallar um skæruliðana í Haute-
Savoie-hjeraðinu í Suður-Frakklandi. Er þar í raun
og veru um skipulegan her að ræða, sem hefir náð
á sitt vald heilum landsvæðum. Mun hann þó senhi-
lega eiga eftir að velgja Þjóðverjum enn betur áður
en lýkur.
handsprengjur, sem þeir höfðu
náð úr vopnabúrum Vichy-
manna og Þjóðvei’ja og auk
þess vjelbyssur sjerstakrar
tegundar, sem fundin hafði
verið upp í Englandi og varþ-
að - hafði verið niður í fall-
hlíf úr breskri flugvjel.
I tíu daga hjeldu Þjóðverj-
ar uppi skothríð og sprengju-
regni á sljettúna. Skærulið-
arnir, ljetu hægt undan síga,
kroppuðu í fylkingar nasist-
anna, er þær sóttu hægt fram. J
og bráðnandi snjórinn varð j
blóði drifinn. En á 11. degi
hafði rnestur hluti skæruliðs-
ins hörfað til skarðsins. Smá-
flokkur undir stjórn Jerome,
.liðsforingja, hafði þó veriö
einangraðiu’. Ilinir gerðu ör-
væntingarfulla tilraun til að
.frelsa þá, en tókst það ekki,
og voru Jerome og menn hans
allir feldir, en hinir hörfuðu
til varnarstöðva hærra uppi.
1 hinni harðvítugu tveggja
vikna viðureign fjellu tvö
hundruð menn af skærulið-
unum eða voru teknir hönd-
um. Þjóðverjar höfðu hreins-
að Gliéres-hásljettuna, en það
hafði kostað þá fjögur hundr-
uð fallna og þrjú hundruð
særða menn. skæruliðarnir
höfðu einnig skotið niður
tvær steypiflugvjelar.
Upphaf skæruhersins.
ÞETTA er aðeins einn þátt-
ur í hinni glæsilegu sögu
franskra skæruf^rsins.
Fáir minnast þess nú, að á
hinum miklu umrótadögum ár-
iðl940, hörfuðu nokkrar Alpa-
hersveitir af vígvöllunum í
norðri og hjeldu áfram bar-
áttunni eftir að vopnahlje var
undirritað. Eftir því sem mót-
spyrnan í. Frakkalndi smám'
saman jókst, safnaðist stöðugt
utan um kjarna sveita þessara
í Ilaute-Savoie-hjeraðinu, þar
sem Alpahermennirnir höfðu
verið að þjálfa og koma Upp
her, sem nú er talinn vera
nokkur þiisund menn í Alpa-
hjeraðinu og miklu fjölmenn-
ari, ef með eru taldar sveitir
hans allt' frá Ermarsundi til
Miðjarðarhafs. Iler þessi er
skipuíagður rjett fyrir fram-
an nefið á Þjóðverjum.
Frönsku skæruliðarnir í
ITaute Savoie eru ekki vopn-
aðir Sherman-wkriðdrekum og
Mustang orustuflugvjelum, en
þeir þekkja hvern blett í um-
hverfi sínu og' eru hugdjarfir
mjög. Njósnakerfi þeirra er
svo fullkomið, að þeir vita
livaða hersveitir flytja her-
eða eiga á hættu að verða
skotnir.
Skæruherinn í Haute-Sovoie
fær nokkuð af mat og vopnum
frá borgum sem Anneey, þar
sem þjóðhollir borgarar safna
birgðum handa honum. Frá
bændabýlum fá hermennirnir
einnig kjöt, egg og ,ost og
stundum fara þeir sjálfir í
ránsfer.ðir. *
Dag nokkurn fóru skæru-
liðarnir til dæmis niður til
bæjarins Lusla-Croix-IIaute,
yfirbuguðU lögregluliðið*- og
hjeldu á brott klyfjaðir'alls-
kyns matvælum.
í Thonon á ströndum Genf-
arvatns, sem skilur Haute-
Savoie fuá Sviss, vaknaði
gæslumaður vöruhúss nótt
eina við þaö, að tólf grímu-
búnir menn ruddust inn til
gögn, hvaða vöruskemmur
geyma matvæli eða vopn og
hvaða Frakkar eru samstarfs-
menn Þjóðverja.
Foringjar skæruhersins hafa
ekki sóst eftir að heyja skipu-
legar orustur við Þjóðverja á
sljettunum. Þeir hafa rekið
harðvítugan truflunarhernað,
safnað hernaðarlega mikilvæg-| •*ians °8' neyddu hann til
um upplýsingum, safnað sam-
an frönskum æskumönnum,
sem Þjóðverjar hafa, ætlað að
senda til Þýskalands gegn
vilja þeirra, óg leitast á allan
hátt. við að gera Þjóðverjmn
lífið sem önuirlegast í Frakk-
landi.
Skæruhernaðarhj eraðið, þar
sem frönsku Alparnir er'u-mið
stöðin. er þríhyrningur
un •— hallar niður að
í norðri en niður að Marseille
í suðri. Nýlega unnu tveir
í þessu hjeraði
að láta af hendi lyklana að
vöruhúsinu. Skæ ruli ð ar nir
fluttu þaðan á brott með sjer
þrjátíu og átta smálesir af
vamingi.
Árás þesisi hafði verið vand-
lega undirbúin. Skæruliðarnir
skáru í sundur allar síma-
leiðslur til lögreglustöðvar-
innar. Þeir höfðu verði á öllum
] lög-1 vegum, sem lágu að birgða-
París1 geymslunni og stríðsvagnar
biðu á öllum gatnamótum.
skæruflokkar
þau stórkostlegustu skemdar-
verk, sem enn hafa borist frá-
sagnir um. Annar olli svo mikl
um skemmdum á magnesium-
verksmiðju í nánd við Mar-
seille, að framleiðsla hennar
stöðvaðist í bili, en hinn gerði
árangursríka árás á Creusot-
smiðjurnar — þriðju stærstu
vopnaverksmiðjur í Evrópu.
Yar árás þess fífldjörf mjög
og eftir góðum upplýsingum
að dæma, hefir öll skotfæra-
framleiðsla verksmiðjunnar
stöðvast í sex mánuði.
Þjóðverjar þora ekki
að myrkva borgir.
IIÖFUNDUR greinar jiess-
arar dvaldi fyrir stríð nokk-
urn hluta árs í Savoíe, og hitti
þar og fór í skíðaferðir- með
mörgum Alpahermönnum. Án
efa berjast nú margir þessara
hermanna við Þjóðverja og
Vichy-Frakka í sömu brekk-
unum og‘við þutum þá niður
á skíðum okkar.
Annecy er fagur bær við
samnefnt vatn, og komu þang-
að margir litíendingar fvrir
stríð. En nú er þar öðru vísi
um að litast en þá. Anneccy
hefir verið miðstöð mótspyrn-
unnar og Gestapo-menn vaka
þar yfir SS-mönnum
unum. Borgin er ekki
uð, því að nasistarnir týndu
ailmjög tölunni í myrkrinu.
Göturnar eru því uppljómað-
ar, og einungis .þeir bæjar-
búar, sem hafa sjerstök vega-
brjef, fá að ganga um giit-
urnar. Þegar varðsveit SS-
manna eða Vichy-landvarnar-
liðsmanna mætir þeim, verða
þelr að sýna vegabrjef sín
Svarti listinn.
SKÆRULIÐ ARNIR hafa
langan svartan lista í fórum
sínum. Á þessum lista var m.
a. maður að nafni Paoli, hótel-
eigandi í Collonges og áður
foringi í liði Laval. Fyrir
skömmu flæktist Paoli í ólög-
leg guh’viðskiíti. Lögreglan
heimsótti hann því oft. Dag
nokkprn koúi hópur ungra lög
reglumanna beirn til hans í . , v , .. , , . .
i‘p ’\ t> i■ , • , , ... I okkar, að ironsku hertonngi
bitreið. Paoli steig upp í bif- j
reiðina og hefir álitið sig eiga 1
að fara til dómshússins, en
þetta reyndist í rauninni vera
hans síðasta för í þessu lífi, |
því að lögreglumennirnir voru '
dulbúnir skæruliðar.
800 á járnbrautum og þjóð-
vegum, auk þess sem þeir hafa
drepið 750 trygga (Vichy-
franska) lögreglumeiui“.
Þessi skæruliðahreyfing er
nú orðin svo öflug, að hún
hefir hrifsað leiðandi Frakka
frá byssum nasista. Einn
þeirra manna, er þeir hafá
þannig bjargað, er Raymond
Aubrae, verkfræðingur, sem
smyglað var úr landi til þess
að taka sæti í þjóðfrelsis-
nefndinni í Algiers.
Aubrac gaf eftirfarandi lýs-
ingu á frönsku skæruliðun-
um:
„JEG gekk í mótspyrnu-
hreyfinguna veturinn 1940-41.
I fyrstu dreifðum við aðeins
ritlingum. Smám saman urðum
við skipulagður her — margir
okkar friðsamir borgarar á
daginn og skemmdarverka-
menn á næturnar, en aðrir
vopnaðir skæruliðar. Flestir
hinna síðarnefndu eru ungir
og eru kallaðir Maquis-menn-
irnir — leit af Korsikuorðinu
sem notað er yfir skógar-
kjarr — stað til að leynast á.
Þeir verða að lifa í-Ieyni, því
að flestir þeirra hafa af Þjóð-
verjum verið kvaddir til naiíð
ungarvinnu í Þýskalandi. Nas-
istar kveðja franska æsku-
menn til vinnuþjónustu, ]>eg-
ar þeir eru tvítugir að aldri.
Árgangnrinn 1944 — 200,000
franskir piltar •— hefir nýlega
verið kvaddur til vinnuþjón-
ustu. En hvað haldið það, að
■Þjóðverjar hafi náð í marga
þeirrat Fimmtán hundruð. • —
ITinir eru í „Maquis" — í
jfelum'— eða eru þegar komn-
| ir í skæruherinn' ‘.
Franskir herforingjar
hafa ekM brugðist
skyldu sinni.,
I ÁRIÐ 1940 hjeldu margir
Aðeins tvær járnbrautir
liggja frá • Suður-Frakklandi
til Ítalíu. Báðar eru Þjóðverj-
um mjög mikilvægar flutn-
ingaleiðir til herja þeirra á
Italíu. Onnur liggur gegnum
ITaute-Savoie, og hefir hún
hvað eftir annað verið rofin.
Fyrir skömmu sendu Þjóð-
verja-r fimmtíu járnbrautar-
sjerfræðinga til þess að gera
við og endurbæta þessa aðal-
samgonguæð. Skæruliðar rjeð-
ust á lestiná, sem flutti sjer-
fræðingana, á stöðinni í Pyri-
mont og drápu eða sæðru
tuttugu og fimm þeirra. Þrír
á göt- úr liði þeirra f.jellu fyrir hinni
myrkv-1 áköfu skothríð þýska varnar-
liðsins.
Útvarpið í
istar stjórna
hið
París, sem pas-
hefir viðurkent
alvarlega
ástand. „A síð-
astliðnum þremur mánuðum",
sagðt Parísarútvarpið nýléga,
„hafa frönsku Gvðingarnir og
kommúnistarnir (þannig kalla
þeir frönsku skæruliðana)
framið 9,000 skemmdarverk —■
arnir væru hættir að hugsa
á sama hátt og þjóðin. En
mennirnir, sem stjórna „Maqu_
is-hernum“ í dag, eru flestir
fyrverandi foringjar í franska
hernum, og mennirnir, sem
þeir stjórna — bændur og
verksmiðjuverkamenn —
trevsta þeim og þykir vænt
um þá.
I Maquishernum rakst jeg
á marga' Englendinga — flest
flugmenn, sem höfðu verið
skotnir niður yfir Evrópu.
Þeir tóku ekki þátt í störfum
okkar, en fjelagsskapurinn
veitti þeim vernd“.
Sagt er, að mörgum amer-
ískum flugmönnum hafi verið
smyglað úr landi af frönskum
föðurlandsvinum — annað
hvort til Englands eða Noi’ð-
ur-Afríku.
Með vinnukvaðningum sín-
um. hafa nasistar sjálfir stuðl-
að að aukningu Maquishers-
ins, því flestir æskumanna
kjósa fremur slcærusveitirnar
en Þýskaland, þrátt fyrir að-
vörun Lelongs, ofursta, um
það, að ]>eir yrðu dregnir fyr-
ir herrjett og skotnir innan
sólarhrings.
Sjerhver franskur æskumað
Framhald á 8. síðu.