Morgunblaðið - 30.08.1944, Qupperneq 6

6
M0R6UNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. ágúst 1944.
|Hot0mtUðUk
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
í’ramkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjáld: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leibók.
Spádómarnir rætast
0
UMMÆLIN, sem forseti íslands viðhafði í garð Banda
ríkjanna, er hann ræddi við ameríska blaðamenn, voru
áreiðanlega töluð í umboði allra íslendinga. Bandaríkin
urðu ekki aðeins fyrst til „að viðurkenna hið endurreista
lýðveldi íslands með því að senda sjerstakan ambassa-
dor til að vera við stofnun lýðveldisins" eins og forset-
inn rjettilega sagði, heldur voru Bandaríkin eina ríkið.í
veröldinni, sem viðurkendi fyrirfram rjettmæti lýðveld-
isstofnunarinnar. Yfirlýsingin , sem stjórn Bandaríkj-
anna sendi íslensku ríkisstjórninni varðandi þetta atriði
haustið 1942, hafði ómetanlega þýðingu fyrir lokaúrslit
sjálfstæðisbaráttunnar. Munu íslendingar aldrei gleyma
þessari vinsemd stjórnar Bandaríkjanna.
★
Utanríkisráðherrann hefir í viðtali sínu við ameríska
blaðamenn vitnað til herverndarsamningsins frá 1941,
enda lá það beinast við. Sá samningur er ótvíræður og
rjettur vor íslendinga trygður þar eins vel og frekast er
unt. —
En tvent er þó athyglisvert í sambandi við viðraeður
utanríkisráðherrans við ameríska blaðamenn. Annað er,
að sjálfur tekur utanríkisráðherrann fram, að oss íslend
ingum „þykir leitt þegar það er gefið í skyn í blöðum, að
Bandaríkin eigi að eignast hernaðarbækistöðvar á íslandi
að stríðinu loknu“. Hitt er, að þrátt fyrir skýra yfirlýs-
ingu ráðherrans um, að íslendingar vilji eiga landið sitt
einir, spyrja amerísku blaðamennirnir ráðherrann, hvort
utanríkisráðherra Bandaríkjanna hafi ekki átt viðræður
við hann um bækistöðvar á íslandi að stríðinu loknu. M.
ö. o. utanríkisráðherra íslands tekur undir þau orð Morg
unblaðsins, að íslendingar kunni illa margendurteknum
són í Bandaríkjunum um, að þeir vilji eignast bækistöðv
ar á íslandi að stríðinu loknu. Og jafnframt, að amerísku
blaðamennirnir telja alveg sjálfsagt, að úr því utanríkis
ráðherra Islands sje með í förinni vestur, þá hljóti að vera
rætt um gagnkvæm hagsmunamál þjóðanna. En það var
einmitt þetta tvent, sem Mbl. benti á strax í öndverðu.
★
Morgunblaðið lætur sig engu skipta, þótt það sæti á-
mælum og árásum frá ýmsum blöðum hjer fyrir það, að
hafa hvatt til varfærni og festu á erlendum vettvangi. —
Stóryrðum þessara blaða hefir nú verið svarað, ýmist af
utanríkisráðherra V. Þór, eða hinum amerísku blaða
mönnum. Eftir er þá aðeins að benda þessum blöðum á,
að það er vonlaust verk að ætla að telja þjóðinni trú um,
að verið sje að fjandskapast við Bandaríkin þótt bent
sje á að utanríkisráðherra íslands bjóði sjálfum
sjer til Bandaríkjanna og að þetta sjálfsboð ráðherrans
hlyti að leiða til þess, að alment yrði litið svo á, sem ver-
ið væri að stofna til pólitískra viðræðna.
Jafn vonlaust er, að reyna að afsaka þetta með því að
staðhæfa. að það sje „hefðbundin alþjóðavenja, að þjóð-
höfðingi fari ekki úr landi nema með fylgd einhvers ráð-
herra“, eins og Tíminn gerir. Hit-t mun sanni nær, að
„hefðbundin venja“ sje, að ráðherra sje með í förinni, ef
hún er pólitísk. annars ekki.
★
Ut af staðlausum ummælum stjórnarblaðanna um ill-
girni Mbl. í garð ríkisstjórnarinnar, nægir að benda á, að
Mbl. hefir eftir fremsta megni hlífst við að gera ávirð-
ingar stjórnarinnar að umræðuefni. Geta unnendur
stjórnarinnar óskað nokkurs frekar?
En hitt er jafn athyglisvert, að þegar Mbl. telur að
varhugavert geti verið að V. Þór stofni til pólitískra við-
ræðna á erl. vettvangi á sitt eindæmi, þá skuli stjó'rnar-
blöðin ekki með qimpnrði hreyfa því. að ekkert sje að ótt
ast, því ráðlierrann kunni fótum sínum forráð. Nei. Vörn
in er sú, óg sú ein, að það sje svívirða að ætla vínum vor-
um í Banaaríkjunum, að vera að leggja ,.gildrur“ fyrir
ráðherrann!
Ný bók:
Jón íslendingur
og fleiri sögur.
Eftir Árna Ólafsson.,
Prentsm. Edda 1944.
ÁRNI ÓLAFSSSON, sem'
áður hefir meðal annars sent
frá sjer smásögusafnið Ást
við fyrstu sýn og fleiri sög-
ur, hefir nú aftur gefið út
smásögusafn, er ber nafn það,
sem að ofan greinir. Er meg-
inhluti hókarinnar frásögn um
Jón Islending, þar sem höf-
undur leytast við að gera ís-
lensku þjóðina að. s.jerstakri
persónu og segir svo frá því,
sem á daga hennar drífur
gegnum aldirnar. T Iugmynd-
-in er góð, en hjer er og all-
mikið færst í fang, enda ár-
angurinn nokkuð misjafn,
sjerstaklega vegna þess að
höfundur temur sjer nokkuð
klúsaðan stíl, en sumir kafl-
arnir eru mjög sæmilegir og
þá ekki síst kaflinn um eld-
gosinn, sem er ágætur, það
besta í bókinni.
Smásögurnar, sem eru í
bókinni auk þáttarins um Jón
íslending eru upp og ofan,
eins og gengur, en hugmynd
fyrstu sögunnar, Afbrýðissemi
við dauðans dyr æði djörf og
frumleg. Útfærslan hefði þó
mátt vera einfaldari, og kem-
ur stíllinn þar aftur til sög-
unnar. /
Höfundur getur vissulega
verið fyndinn, en fyndnari
myndu gamansögur hans þó1
vera, ef ekki væri lagt sig
svo mjög í framkróka með
skringilega og flókna orða-
röð. — Þessu gleymir höf í
„Ástir og pönnukökur“, sem:
er bráðfyndin saga. — Hinu
skeikar ekki hjá Árna, aðí
sögurnar sjeu þannig bygðar,,
að „göt“ sjeu ekki á bygg-
ingunni, en til þess hættir
lýmsum af okkar yngri höf-
undum altof mikið.
Laglegar teikningar eru í
bókinni, eftir Kjarval, Ás-
grím, Jón Þorleifsson og höf-
undinn sjálfan og lífga þær
hana mikið upp. Frágangur
bókarinnar er góður og efn-
ið ber vitni um það, að höf-
undur er farinn að færast
meira í fang, en hann áður
gerði, og ráða betur við yrk-
isefnin. Stærsti gallinn á bók-
inni er formálinn, sem er alt-.
of auglýsingarkendur. Hon-
um hefðt mátt sleppa. J.
Svifsprengjan fjell
innan vítateigs.
London í gærkveldi:'— Ný-
lega fjell svifsprengja innan
vítateigs á knattspyrnuvelli
fjelagsins West Ham United í
London. Kom feykistór gryfja
í völlihn, en af loftþrýstingn-
um hrundu áhorfendastúkur
og fjelagsheimiíi knattspyrnu-
fjelagsins skemdist allveru-
lega. — Reuter.
'Uíbuerji ibri^ar:
iRuerji
I
I
*
❖
.♦. .♦. AA A AA J. J*. A
VTTVf ¥ WVWT
% jr daaíeaa iíÍi
mu

i
Ærslafull og eyðslu- urnar í Þingholtunum, og raun-
söm æska.
„ÞAÐ VAR öðruvísi í mínu
ungdæmi, þá voru unglingarn-
ir ekki“ o. s. frv.. Þetta er gömul
setning, sem lætur illa í eyrum
æskunnar, en sem hún hefir þó
fengið að heyra miskunarlaust,
kynslóð eftir kynslóð. En jeg fer
að halda, að nú megi segja þetta
með sanni. Mjer datt í hug hjer
um kvöldið er jeg var í yfirfull-
um strætisvagni hjer í bænum.
Þar voru tveir ungir piltar. Lag-
legustu strákar, á að giska 15 til
17 ára. En þeir höguðu sjer bók-
staflega eins og villidýr. Látum
það nú vera þó þeir sýndu eldri
ferðafjelögum enga virðingu. En
þeir skræktu og „brúkuðu
munn“ við hvern, sem var.
Síðar sama kvöld fór jeg í
bíó. Fyrir utan stóð hópur af
unglingum á aldrinum 10—15
ára, telpur og piltar. „Áttu auka-
miða“, hvað alstaðar við í þröng
inni og þegar einhver bauð auka
miða hópaðist að honum ung-
viðið og bauð í. 10—15 krónur
virtist vera ,,sanngjarnt“ verð
fyrir aukamiðann.
•
Sælgætiskaup og
stúkusæti.
INNI í BÍÓINU voru betri sæt
in og svalir fullar af unglingum
og í stúkusætunum sátu krakk-
ar, sem höfðu aldur tíl að vera
fermd. Þetta var þó 9 sýning, en
ekki barnasýning klukkan 5. Og
þá var það, sem mjer datt í hug
þesi gamla setning, sem jeg
heyrði svo oft er jeg var að al-
ast upp: „Ja, það var öðruvísi
í mínu ungdæmi“. Á þesum aldri
dreymdi mann ekki- um önnur
sæti en „almenn“.
Við sælgætissöluborðið komst
fullorðna fólkið ekki að fyrir
unglingunum og sömu sögu var
að segja í hljeinu við öl og gos-
drykkjasöluna.
Það yrði sennilega kölluð
hlægileg spurning að spyrja
hvar unglingarnir fái peninga
til þessa og annars býlífis. En
sumum mönnum finst fullmikið
um ærsl og eyðslusemi unglinga
hjer í bænum.
Gatnagerð í bænum.
UM GATNAGERÐ í úthverf-
um bæjarins og Þingholtunum
skrifar borgari einn undir merk
inu „G“:
„Jeg var á gangi fyrir innan
bæ fyrir nokkrum dögum, og
var kominn inn að Kirkjubóli,
sem er við Laugarnesveg, og sje
jeg þá allmarga menn, sem eru
að vinna við að leggja gangstjett
meðfram Laugarnesveginum. —
Mjer datt í hug, að enn væri
bæjarverkfræðingi vorum mis-
lagðar hendur. Vegur þessi er
langt utanvið sjálfan bæinn, lík-
lega er þessi gangstjettarkafli
röskum 2 kílómetrum fyrir inn-
an Barónsstíg, og meðfram veg-
inum eru nokkur hús á stangli.
Jeg hefi oft farið urrf' þennan
veg og veit, að fáar götur munu
vera öllu fáfarnari af gangandi
fólki“.
★
í sjálfum t bænnm.
NÚ VÆRI EKKERT við því
að segja“, heldur brjefritari á-
fram, „þótt gangstjett væri gerð
við vegarspotta þennan, ef búið
væri að ganga sæmilega frá göt-
unum inni í sjálfum bænum. En
það er langt frá að svo sje.
Margar fjölförnustu og elstu
göturnar eru enn í fullri óhirðu.
Eru það sjerstaklega sumar göt-
ar víðar í bænum.
Þingholtsstræti er enn ilt yf-
irferðar, ef skúr gerir úr lofti.
Ingólfstræti er ófært á kafla.
Báðar þessar götur hafa sjeð
framaní alla bæjarverkfræðinga
Reykjavíkur, og eru þó’ enn
gangstjettalausar. .
Niður frá Þingholtsstræti
liggja nokkrar þvergötur niður
að Lækjargötu. Töluverður halli
er á þessum götum og tollir því
ofaníburður illa á þeim. Lítið
hefir verið um þær hirt og
standa þó við þær merkar
byggingar, sem margir eiga leið
að.
Sjeð hefi jeg unglinga, sem
voru að fara í Mentaskólann, en
voru full seint á ferðinni, eins
og komið getur fyrir, hlaupa
eftir Skólastræti, og aðra niður
Amtmannsstíg, og gengu gusurn-
ar frá þeim í allar áttir. Varla
hafa þeir verið hreinir er í skól-
ann kom.
Ofaníburður.
f SUMAR var borinn rauða-
gjall ofaní Amtmannsstíg. Held-
ur var þar fljótvirknislega að-
farið. Ofaníburðurinn var ómul-
inn, og hnullungarnir svo stórir,
að illfært var gangandi fólki.
Þó voru menn og bílar búnir að
mylja þetta nokkuð er á sumar-
ið leið. En þá gerði stórfeldan
regnskúr, og eftir hann voru
djúpir lækjarfarvegir í götunni.
Er nú ekki kominn tími til
að ganga sómasamlega frá þess-
um götuspottum? Ekki er það
slíkt þrekvirki, að það sje ófram
kvæmanlegt. Eða eiga þær að
bíða, þangað til búið er að mal-
bika eða steypa allar útkjálka-
götur bæjarins. Líka mætti slá
fyrir báða enda þessara gatna
og geyma þær sem forngripi“.
•
Þingholtin.
FLJÓTT Á LITIÐ getur brjef-
ritari haft nokkuð til síns máls,
að þær götur ætti að sitja fyrir,
þar sem umferðin er mest. Það
er vissulega leiðinlegt að hafa í
miðjum bænum gatnahverfi eins
og Þingholtin. En það eru ekki
aðeins göturnar, sem eru „forn-
gripir“ í þessu hverfi, heldur
líka húsin, að miklu leyti. Og
einmitt þessyegna hafa götur
þessar verið látnar sitja á hak-
anum.
Fyrirsjáanlegt er að Þingholt-
in verða að nokkru leyti um
bygð á næstu árum. Og þegar
þar að kemur þyrfti, eins og
menn vita, að umturna götun-
um, þó lagðar hefðu verið og
til þeirra vandað. Auk þess hef
ir verið um það talað, að gera
þarna allmiklar skipulags-
breytingar.
Alt þetta mun hafa orðið til
þess, að bæjaryfirvöldin hafa
ekki talið rjett að leggja ekki
mikið í kostnað enn sem komið
er, í gatnagerð í þessu bæjar-
hverfi.
9
Ekki átt við Hóla í
Hjaltadal.
FYRIR SKÖMMU var að því
vikið hjer í dálkunum, að lítil
gestrisni hefði verið sýnd ferða
fólki, sem kom að frægum sögu-
stað að næturlagi og leitaði hóf-
anna um gistingu. — Nú hefir
skólastjóri < bændaskólans að
HóIUm í Hjaltadal spurst fyrir
um það hjá blaðinu hvort átt
hefði verið við Hóla í þessu
sambandi, því ef svo væri hugð-
ist hann athuga málið. — En það
var ekki att við Hóla.