Morgunblaðið - 05.09.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagtir 5. sept. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
S
IÐJUVERKFALLIÐ
Fimtudaginn 31. ágúst s. 1.,
birti F. í. I. greinargerð um
Iðjuverkíallið hjer í blaðinu.
Vjer viljum því biðja Morgun
blaðinu fyrir nokkrar athuga-
semdir, sem svar við greinar-
gerðinni. Greinargerð F. I. I.,
um kröfurnar, skiptist í 7. liði
og viljum vjer því til sem nán
astar skýringar taka liði þessa [
og svara þeim í sömu röð.
1. í hinu nýja samningsupp
kasti okkar, er raunverulega
ekki gert ráð fyrir neinum
breytingum á vinnutíma. Við
síðustu samninga komu þau ný
mæli inri, að fólkið fjekk 2
stundarfjórðunga til kaffi-
drykkju á dag og skyldu þeir
vera inniíaldir í vinnutíman-
um. I samningnum var þetta
tekið fram í þeirri grein, sem
heyrir undir dagvinnuna, en
ekki önnur vinnutímabil sólar
hringsins. Nú vildi Iðja túlka
það svo, að kaffitímarnir
fylgdu öllum vinnutímabilun-
um, enda er það alsstaðar
venja og engin skynsamleg á-
stæða til annars. En þessu feng
um við ekki framgengt og sett
um þetta því inn í nýja samn-
ingsuppkastið. Þetta er því
hálftíminn, sem F, í. I. telur
sem vinnustyttingu.
2. Að vinnuveitanda sje
skylt að greiða verkafólki
kaup, ef vinna fellur niður
meira en 1 dag. Um þetta hef-
ir verið grein í samningnum,
en ákaflega loðin og valin til
árekstra. Við felldum því grein
ina niður, meðal apnars til að
ræða um skýrari ákvæði. Okk
ur datt síst í hug að ekki feng-
ist tækifæri á 3 mán., að ræða
samningsuppkastið, en það
tækifæri er ókomið enn.
3. Að ákvæðisvinnufólk
skuli aldrei bera minna úr být
um en mánaðarkaupsfólk, mið-
að við sama vinnutíma.
Þetta hefir raunar altaf ver
ið og er því ekki nýmæli. Mán
aðartaxtinn er lámarkskaup,
sem grein í samningum ákveð-
ur að ekki megi greiða undir.
Enda lítum við hiklaust svo á,
að e*f fólkið nær ekki lámarks
taxta í ákvæðisvinnu, þá sje
taxtinn ekki miðaður við með-
alafköst og sje því ekki rjettur,
eða að öðrum kosti, að maður-
inn sje ekki verkhæfur á þessu
sviði og þá mundi heldur eng-
Um vinnuveitanda detta í hug
að hafa hann á mánaðarkaupi.
4. Um veikindadaga viljum
vjer vísa til laga um Alþýðu-
tryggingar, 41. gr. „Fastir
starfsmenn skulu aldrei missa
neins af launum sínum, í
hverju, sem þau eru greidd,
fyrstu 14 .dagana eftir að þeir
'forfallast frá vinnu sökum
sjúkdóms“.
5. Niðurfelling skuldbinding
ar Iðju um, að meðlimir henn-
ar vinni einungis hjá F. I. I.
Akvæði þetta hefir verið í samn
ingnum, én altaf um það deilt.
í sannleika éru iðnrekendur
því sammála að fella þetta nið
ur, þótt þeir hinsvegar hafi
ekki viljað fella þau niður, af
ástæðum, sem engum eru skilj
anlegar, því engir tapa meira
Takmark Iðju er auðvitað það,
að fjelagsbinda alt fólk í iðn-
aðinum. En þetta ákvæði hefir
Athugasemd frá Iðju og svar
is íslenskra iðnrekenda
Fjelag
hindrað okkur í að Ijúka því.
Það skilur hver maður, að á
meðan við megum engan fje-
laga eiga inni nema hjá F. I. Iv>
þá getum við ekki náð samn-
ingi við önnur fyrirtæki. Þau
koma sjaldan sjálf og bjóðast
til að semja. Ættum við hins-
vegar meðlimi þar inni, opn-
ast leið til að semja, sem get-
ur svo endað með því að fyr-
irtækið gangi í F. I. I. Þarna
er beggja hagur.
Það er því skuld F. í. I., að
nú vinna sum iðnfyrirtæki og
fleyta rjómann frá því.
í þessu sambandi viljum vjer
minnast á, að seinast í greinar
gerðinni átelur F. I. I. Iðju fyr-
ir að látta þessi iðnfyrirtæki
vinna og þykir það kynlegasta
hliðin á verkfallinu að við
skulum ekki stoppa þau. Þetta
er, í vægasta máta sagt, svo
barnaleg ákúra, að leitt er að
Um daginn tapaði Iðja,. sem
sagt tveim málum fyrir Fjelags
dómi. Orsökin var sú að hún
ætlaði að stoppa fjelagsbundið
fólk innan Alþýðusambandsins,
sem vann á hennar vegum.
18. gr. Vinnulöggjafarinnar
segir svo: „Þegar vinnustöðv-
un er löglega hafin, er þeim,
sem hún að einhverju leyti bein
ist gegn, óheimilt að stuðla að
því að afstýra henni með að-
stoð einstakra meðlima þeirra
fjelaga eða sambanda, sem að
vinnustöðvuninni standa“.
Þegar dæmdur hefir verið af
okkur rjetturinn til að stoppa
í verksmiðjum, sem heyrðu
undir samninginn, hvernig ætli
að næsti dómur yrði um það,
ef við í lögleysu stoppuðum
fyrirtæki, sem við hefðum
enga samninga við. Fleiri orð
þurfa^ vart hjer um.
6. Biðtími Verkafólks stytt-
ist úr 2 árum, ofan í 1.
Biðtíminn í verksmiðjunum,
hefir altaf verið óhæfilega
langur, miðað við kaup og
leikni til vinnunnar. I fyrstu
var hann 4 ár, en var kominn
niður í 2. Við höfum reynt að
sannprófa þetta atriði og kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að eft-
ir árið bættu fáir við sig verk-
leikni í þessum störfum. Með-
an það verður ekki hrakið, höld
um við okkur við það. Það
sýnist líka lítil sanngirni mæla
með því, að vera fleiri ár að
vinna sig upp í almennan
verkavinnutaxta. Þetta er ó-
skylt því að iðnnemar vinna
fyrir litlu kaupi en eiga svo
rjettindi fram undan og hærra
kaup. Aftur á móti er ekki um
nein rjettindi að ræða á hina
hliðina og þegar fólk hættir í
verksmiðjum, þá fer það að
vinna á verkamannatöxtum.
7. Þá koma kaupkröfurnar:
F. í. I. segir að vjer miðum
kauphækkunina við Dagsbrún
og Verkakvennafjelagið Fram
sókn. Þetta er að sumu leyti
rjett, en að hinu leytinu ekki
nema hálfur sannleikur. Sam-
anburður sýnir þetta gleggst. ' er málsvörn fyrir öðrum kröf-,
Dagsbrúnartaxtinn umreikn um, sem hún hefir borið fram
aður í mánaðarkaup er lægst- á hendur iðnrekendum. I
ur kr. 490,00 á mánuði. Þar nefndri greinargerð vorri skýrð
um við að vísu frá þessum kröf
Um, en ræddum þær als ekki
að öðru leyti, að undanskilinni
kauphækkunarkröfunni. Hins-
vegar er oss mjög ljúft að taka
afstöðu til krafna Iðju, úr því
að forsprökkum hefir nú loks
eftir fjóra mánuði tekist að
hnoða saman því, sem e. t. v.
mætti nefna rökstuðning fyrir
þeim. Verða kröfurnar og rök
semdirnar fyrir þeim gagnrýnd
ar í sömu röð og þær eru settar
fram í greinargerð Iðju.
1. í samningum þeim, sem
úr gildi fjellu 31. júlí s. 1., var
svo ákveðið, að vinnutímabil
sem hæfist kl. 17 eða síðar,
skyldi aðeins vera 7 virkar st.
Iðja höfðaði mál gegn F. í. I.
fyrir Fjelagsdómi og krafðist
þess, að viðurkent yrði, að í
néfndum 7 klst. fælust 2 stund
arfjórðungar til kaffidrykkju,
þ. e. a. s. að vinnutíminn yrði
64i> virk st. Iðja tapaði þessu
næst 550,00, 570,00 og 720.00. 1
Allar tölur hjer eru miðaðar
við grunnkaup. I
Aftur á móti eru karlmenn
í samningsuppkastinu með kr.
300.00 í byrjunarlaun og eftir
árið kr. 500.00.
Konur eftir samningsuppkast
inu eru með kr. 215.00 í byrj-
unarla.un, en eftir árið kr.
325.00. Verkakvennafjel. Fram
sókn hefir aftur á móti, reikn
að í mánaðarkaup kr. 328.00 á
mánuði. I
Sannleikurinn er þá sá, að
eftir 1 ár á okkar fólk að hafa
sem næst töxtum þessara fje-
laga, sem engan biðtíma hafa.
F. í. í. vitnar í að þetta hjá
Iðju sje fast kaup. Vjer höfum
verið svo bjartsýn að semja
kauptaxtá“án tillits til atvinnu
leysis, hvort sem okkur verð-
ur láð það eður eigi.
Fjelögin,- sem við óbeint
miðum við gera þessa samn-
inga á okkar besta atvinnuári
og við hlítum sömu lögum.
Jafnvel þótt eitthvað falli úr
hjá daglaunafólki, þá hefir
það ótal tækifæri á áð ná því
upp í hærri taxta vinnu, en
slík tækifæri hafa ekki verk-
smiðjufólk.
Kröfur Iðju getur því varla
heitið kauphækkun, heldur að-
eins samræming við annað
launafólk í líkri vinnu. Þetta
sýnist ekki vera annað en sjálf
sögð sanngirniskrafa.
Þar sem F. í. I. minnist á á-
kvæðisvinnu, þá er það að
miklu leyti utan þessa ramma.
Ákvæðisvinna er aðeins heimil
undir vissum skilyrðum. Hún
á að miðast við meðal afköst
og hafi fólk hærra kaup með
því að þræla sjer út, þá er það
lán. sem það tekur hjá sjálfu
sjer. Enginn getur kallað það
sinn péning, þó hann fái fyrir-
framgreiðslu, sem hann þarf
að greiða með rentum.
Fullyrðing F. í. I. um að
kaupgjald sje lægra út í heimi,
verður ekki hrakin hjer í töl-
um, en slíkt er vægast sagt mis
skilningur. Sje iðnaðurinn að
sligast undir þessu káupi, þá
hljóta fleiri ástæður að Iiggja
til grundvallar. (^g væri ekki
nær að athuga slíkt fyrst, áð-
ur eri hlaupið er í kaup fólks-
ins.
Þeirri firru, að verkfall þetta
sje hafið í þeim tilgangi að
skaða F. I. I., lfeiðum vjer alveg
fram hjá oss að svara.
Andsvar Fjelags íslenskra
iðnrekenda:
Framanrituð greinargerð
Iðju sriertir í fæstum atriðum
röksemdir þær, er vjer færum
fram hjer í blaðinu 31. f. m. fyr
ir því, að ógerningur væri fyr-
ir iðnrekéndur að fallast á kröf
ur Iðju um kauphækkun. Mest
máli, eins og fram kemur í
greinargerð hennar hjer á und
an. Þegar Iðja nú krefst þess,
að 2 stundarfjórðungar til
kaffidrykkju felist í nefndum
7 klst., þýðir það því, að vinnu
tímabil verður 6 14 virk klst.,
vinnutíminn styttist um 14 klst.
á dag og yrði því 39 klst. á
viku, eða 3 klst. styttri á viku
en áður. Þetta hlýtur öllum að
vera ljóst. Samt leyfir Iðja sjer
að segja í greinargerð sinni
hjer að framan, að í samnings-
uppkasti hennar sje „raunveru
lega ekki gert ráð fyrir nein-
um breytingum á vinnutíma“.
Gætir hjer hins sama Iðju-
misskilnings á venjulegri merk
‘ingu orða og þá,er mál það var
höfðað gegn F. í. I., sem nefnt
er hjer að framan.
En hver eru rökin fyrir því,
að vinnutíminn sje aðeins 614
virk klst. á sólarhring? Iðju lá-
ist að bera þau fram. Það er
engin röksemd fyrir því að
stytta 7 klst. vinnutímabil nið
ur í 614 klst., þótt 8 klst. vinnu
tímabil hafi verið stytt niður í
714 klst. í fyrra virðist þetta
einnig hafa verið skoðun Iðju,
því að þá krafðist hún þess
ekki, að í nefndum 7 klst. fæl-
ust 2 stundarfjórðungar til
kaffidrykkju. Af hvaða ástæð-
um öðrum var krafan um þetta
þá ekki borin fram?
2. í samningum þeim. sem úr
gildi fjellu 31. júlí s. L, var svo
hljóðandi ákvæði um þetta
efni:
„Ekki er vinnuveitanda skylt
að greiða verkafólki kaup, ef
vinna fellur niður um lengri
eða skemmri tíma vegna vjela
• •
bilunar eða skorts á hráefni eða
af öðrum slíkum ástæðum,
enda sje það ekki vanrækslu
vinnuveitanda að kenna.
Fyrir eins dags stöðvun og
ur hlutinn af greinargerð Iðju ’ minna greiðist þó fullt kaup“.
Þessa grein vill Iðja nú fella
niður, ekki vegna þess að grein
in sje í sjálfu sjer ósanngjörn,
— menn taki eftir því, — held
ur vegna þess að hún sje „ákaf
lega loðin og valin til árekstra'*
Vjer fáum ekki sjeð, að þessi
grein sje óskýrar orðuð en ger
ist og gengur með samningsá-
kvæði, enda hefir raunin orð-
ið sú, að aldrei hefir komið til
árekstra milli iðnrekenda og
verksmiðjufólks þeirra út af
þessari grein. En hversvegna
orðaði Halldór Pjetursson eða
einhver álíka stjarna hjá Iðju
ekki grein um þetta efni, sem
ekki var „loðin og valin til á-
rekstra", úr því að Iðja óskaði
í sjálfu sjer ekki eftir, að hún
væri felld niður? Vjer teljum
ólíklegt, að þeim hefði orðið
skotaskuld úr því. Peðringur
þeirra í Þjóðviljanum, sem ekki
hefir verið „ákaflega loðinn",
bendir ótvirætt í þá átt. Þetta
bar Iðju að sjálfsögðu að gera,
úr því að hún vildi aðeins orða
lagsbrevtingu á sgreininni, og
hefðum vjer þá að sjálfsögðu
tekið afstöðu til þess, hve skýrt
greinin hefði þá verið orðuð.
3. Þegar unnið er eftir á-
kvæðisvinnutaxta, fær ákvæð-
isvinnufólk greitt samkvæmt
honum, eftir því sem afköst
þess segja til, hvorki meira nj&
minna. Þetta er algild regla um
ákvæðisvinnu, og er þ*að því
hreint nýmæli, er Iðja krefst
þess nú, að ákvæðisvinnufólk
beri aldrei minna úr býtum en
mánaðarkaupsfólk, þ. e. a. s.»
ef afköstin eru það ljeleg, a5
þau gefa ekki samkvæmt á-
kvæðisvinnutaxtanum, mánað-
arkaup, skuli vinnuveitandinn
greiða það, sem á vantar.
Til grundvallar ákvæðis-
vinnutaxta er annarsvegar lagt
umsamið mánaðarkaup og hins
vegar meðalafköst. Þegar af
þessari ástæðu leiðir það, a5
líkindi eru til, að þeir, sem ekki
ná meðalafköstum^nái heldur
ekki mánaðarkaupi út úr á-
kvæðisvinnu sinni. F. I. I. lítur
svo á, að ekki beri að verð-
launa hin ljelegu afköst me5
því að greiða í peningum það,
sem1 vantar á, að hinn ljelegi af
kastamaður vinni fyrir mánað-
arkaupi. I greinargerð Iðju er
iðnrekendum gefið það ráð, að
reka slíkt fólk úr sinni þjón-
ustu. Það er að vísu mjög líkt
innræti Iðjuforsprakkanna f
garð litilmagnans að gefa svona
ráð. En vjer viljum jafnframt
spyrja Iðju, hvað slíkt fólk eigi
að gera. hvernig það eigi aft
vinna sjer fyrir lífsviðurværi.
Ekki gæti það alt fengið ritara
störf Halldórs Pjeturssonar hjá
Iðju.
4. Rökstuðningur Iðju fyrir
að fjölga veikindadögum úr 10
í 12 er einungis sá, að vitna at-
hugasemdalaust í 41. gr. laga
nr.^74, 1937 um alþýðutrygg-
ingar. Vjer látum oss á þessu
stigi málsins nægja að geta þess
að samkv. lögum nr. 104, 30.
des. 1943, um breyting á I.—-
III. kafla laga urn alþýðutrygg
irigar er nefnd 41. gr. úr gildi
feld og ekkert ókvæði samsvav
andi henni sett í staðinn. Er því
þessi lagatilvitnun Iðju alveg
Framhald á 8. síðil.