Morgunblaðið - 24.12.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudag'ur 24. des. 1944«
Sáðmaður á bókmenntaakri
Islendinga í þrjátíu ár

B>AÐ ER margs að minnast,
þes.ar einn maSur er búúm að
skrifa bækur og gefa þær út í
3if ár, alls 10 bæfcur. IjóS, sem
f.n: Ifleyg eru orðin fyrir löngu
og smásögur, sem hlotið hafa
alþjóðar lof. — Þetta hefij/
Jafcob Thorarensen gert nú í
. vet'ur. Þá, fyrir 30 árum, gaf
Jóhann Jóhannesson út fyrstu
ljóðabókina hans, Snæljós, og
vildi ekki borga neitt fyrir
handritið í fyrstu. En svo fór
þó, aö hann vildi heldur borga
fyrir það, en að missa útgáfu-
rjettinn, en þá var mest greitt
30 kr. fyrir örkina. Jakob fjekk
það.
Jeg labbaði heim til Jakobs
hjer um daginn, til þess að
rabba svolítið um það við
hann, hvernig væri að skrífa
bækur í 30 ár. Við.Jakob höf-
um þekst talsvert lengi. Við
kyatumst gegnum annan rithöf
uncl,. Kristmann Guðmundsson,
og höfum stundum hittst og
ræðst lítilsháttar við síðan í
góðu tómi, meðal annars skemt
okkur saman í hinum sumar-
I;j«fá stað, Kaupmannahöfn.
Vinnustofa skáldsins er lít-
ið, vistlegt herbergi og snýr
giiugga í vestur. Við alla veggi
hi-rbergi.sins standa bókaskáp-
ar, þjettsettir fallegum bókum.
Hvergi kann jeg eins vel við
rnig, eins og í slíkum herbergj-
um.
Við Jakob tökum tal saraan.
Margt ber á góma. Þannig skýr
ir hann mjer frá merkilegri hug
arfársbreytingu sinni: Er hann
var drengur, sat hann í fimm
sumur hjá ám, og fanst það
allra versta verk, sem hann
gerði, en nú tjáði hann mjer, að
harm vildi ekkert verk heldur
vinna en sitja hjá. — Þegar
hann var drengur, þótti honum
starfíð ilt, vegna þess, að þá
var liann einmana í hjásetunni,
eri vitl nú gjarnast vera öllum
möimum fjarri.
Jeg get þess til, að það sje
vegna þess, að hann vilji hafa
næði til að yrkja, en þá kemur
upp úr kafinu, að Jakob hefir
líka ort í hjásetunni, • þegar
hann var drengur. Orti hann
þá sveitarbragi og bændarím-
ur. Skammavísur man hann
ekki til, að hann hafi gert, þótt
naargtr tækju kannske sumar
bögurnar í bændarímunum
sem slíkar. Allur er nú þessi
skáltískapur gleymdur og
týndur.
Jakob Thorarensen gaf
fyrstu bók sína út
fyrir jólin 1914
En smalinn vex upp og er
kominn hingað til Reykjavíkur
fulífíðá maður árið 1905. Og
■elíaf heldur hann áfram að
yrfcja. Og árið 1914 kemur svo
úf; íjöðabókin Snæljós. Þar með
er 30 ára skálda- og' rithöf-
undáíferill Jakobs Thoraren-
sen hafinn. Síðan hefir að með-
all'aii komið út eftir hann bók
þriðja hvert ár, en alfs eru þær
komnar út 10, sjö kvæðabækur
og þrjú smásagnasöfn.
Snæljós, fyrsta bókin, fjekk
ágætar viðtökur. Það rituðu
ura hana fjórii- doktarar, en
þetr voru sýnu færri hjer þá
en uú er. Meðal þessara manna
voru þeir Valtjr. Guðmundsson
og Jón Þorkelsson. Jakob kveð
ur sjer hafa líkað vel við rit-
dóma beggja, og segist altaf
vera aðdáandi Valtýs Guð-
mundssonar, eftir að hann
kyntist honum í Kaupmanna-
höfn árið 1922.
Sprettir, næsta bók Jakobs,
kom fimm árum síðar, síðan
Kyljur, 1922, þá Stillur, 1927.
Fyrsta smásögusafnið, Fleygar'
stundir, kom út 1929, Ijóða-
safnið Heiðvindar árið 1933,
smásögusafnið Sæld og synáir
árið 1937, Svalt og bjart, einn-
ig smásögur,. árið 1939, og loks
vísna- og kveðlingasafn Jak-
obs, Hraðkveðlingar og hug-
dettur, árið 1943.
Jég spyr Jakob, hverja af
þessum 10 bókum hann haldi
mest upp á. Hann hugsar sig
nokkuð um og ségir síðan, að
Heiðvindar standi eiginlega
hjarta hans næst af hans and-
legu afkvæmum. Þá bók kveðst
hann vera ánægðastur með.
Þegar jeg var drengur heima
fyrir norðan, fyrir rúmum tutt
ugu árum, þá heyrði jeg margt4Iega ást,
af kvæðum Jakobs. Hann birti ! ekki heldur, og þó mun hann
þá oft kvæði í blöðum, og svo
voru Snæljós komin út þá, —
og Stillur einnig. Jeg raan, að
mörg kvæði hans gengu mann
frá manni um sveitina; þau
þóttu ágæt. Jeg tala nú ekki jsvo sem að framan er getið, er
um eitt, sem birtist í Lqgrjettu,
og Jakob nefndi 'Strand. Það
hefir ekki birst í bókum hans
enn. Hlustið bara á. Það var
þrótturinn og kjarnyrðin, sem
hreif útskagafólkið.
Af höfninni rann á hafið út
hinn háreisti, sterki knör.
En rökkrið á hlíðar hnýtti
klút,
og hraðaði vindur för.
Það skip fór greitt,
þótt skygði áð jeli,
skýman brygðist og hyrfi
land.
Það viknaði ei hót á vjelar
þeli,
þótt vetrarnótt spinni
hríðarband.
Glögg er myndin. Eins og
maður sjái skipið skríða úr
höfn á vetrardegi i mugguhríð
undir kvöld. — Þetta kvæði
1 rffv'V' rfiin4
U.CA1J a-g uo u,
en mje-r
finst nú margar aðrar alt eins
góðar, þótt þessi ætti að verð-
ou eu.vt.uu uo i/ u uuu

liv. KJ UU
öulast frægðina. — Yfirleitt
hefir Jakob unnið frægan sig-
ur með öllum sínum smásögum
og margar á hann erm óbirtar.
Og eitthvað heyrði jeg um
væntanlega heildarútgáfu af
verkum hans.
'ár
Blaðamenn hafa venjulega
ákaflega lítinn tíma,. ekki síst
rjett fyrir jólin, þegar alt er á
öðrum endanum, og jeg fer að
hugsa til hreyfings, þótt mjer
þyki altaf erfitt að yfirgefa
skemtileg skáld og hcrbergi.
-sneysafult af bókum.
Því kveð jeg hið síunga
skájd, með sitt mikla skegg,
Framh. á bls. 6.
Blómakörfur
Nokkrar fallegar blómakörfur ódýrar,
verða seldar í bakhúsinu Hverfisgötu 82 í
dag frá kl. 12—3.
varð mjög fleygt, vegna þess
aðallega, að það var ort rjett
áður en Goðafoss strandaði við
Straumnes, —- eða rjett á eft-
ir. Hvort sem var, þá settu
menn kvæðið í samband við
strandið, — en þó var það alls
ekki ort um þenna atburð.
Við Jakob spjöllum um heima
og geyma. En Jakoto les ekki
kvæði. Það rökkvar óðum inni,
og mjer finst eins og kvæði og
sögur úr hinum 10 bókum, sem
hjer hafa margar hverjar ver-
ið skapaðar, liggi í loftinu.
Þannig heyri jeg:
í sögunni fann jeg fyrnsku
hyf
í fossinum skrýmsli bjó.
í niðamyrkri og norðanbyl
um nætur það skellihló.
Þétta kvæði ber einnig blæ
norðlensks vetrar og íslenskr-
ar þjóðtrúar í algleymingi, á-
samt geyg og dul þjóðarvitund
arinnar. Oft fór hrollur um
mig ungan við að heýra það. —
En Ijóð Jakobs eiga líka sín
vor. Hlustið á:
Við fyrstu sýn mitt hjarta
brann sem bál,
jeg bað til Guðs, er hverja
löngun sjer,
að glæða af ylnum inst í
þinni sál
eitt orð, eitt bros, er lielgað
gæti jeg mjer.
Yfir þessu kvæði er Ijómi
æskunnar og ástarinnar, en
Jakob veit einnig, að þetta á
sitt haust. Kvðæði heitir Ilverf
leiki, og það heíir mjer lengi
fundist eitt af bestu ástarkvæð
um á íslensku. — Það er svo
satt, eitt sannasta af þesskon-
ar-kvæðum, sem jeg hefi lesið.
Nútíminn trúir ekki á ódauð-
Jakob T-horarensen
C,,»,M«**M,*»*4X**X,*X**XMM*,X**X**IM*M**,t*****XMWM»**X*'******XH*M'»HJM******«”****M****M*^
+3nniíecj uótu jóíct -
otj ntjáróóókir
færum vjer öllum nær og fjær.
tœ Lja uerótun n i i
un nkamój
manna næstur því að hafa
höndlað það hnoss með sinni
glæsilegu konu.
Af smásögum Jakobs, sem
nú hafa birst í þrem bindum,

í Ríkisútvarpið
Takmark og ætlunarverk Ríkisútvarpsins er að ná til allra
þegna landsins með hvers konar fræðslu og skemtun, sem
því er unt að veita.
AÐALSKRIFSTOFA ÚTVARPSINS annast um afgreiðslu,
fjárhald, útborganir, samningagerðir o. s. frv. Útvarps-
stjóri er venjulega til viðtals kl. 2—5 síðd. Sími skrif'
stofunnar er 4993. Sími útvarpsstjóra 4990.
INNHEIMTU AFNOTAGJALDA annast sjerstök skrifstofa.
Sími 4998._
ÚTVARPSRÁÐIÐ (Dagskrárstjórnin) hefir yfirstjórn hinn-
ar menningarlegu starfsemi og velur útvarpsefni. ■
Skrifstofan er opin til viðtals og afgreiðslu frá kl. 2—4
síðd. Sími 4991.
FRJETTASTGFAN annast um frjettasöfnun innanlands og
frá útlöndum. Frjettaritarar eru í hverju hjeraði og
kaupstað landsins. Frásagnir um nýjustu heimsviðburði
hprast með út varninu um alt land tveim t.il brem klukkU-
stundum eftir að þeim er útvarpað frá erlendum út,-
varpsstöðvum. Frjettastofan starfar í tveim deildum.
sími innlendra frjetta 4994; sími erlendra frjetta 4845.
AUGLÝSINGAR. Útvarpið flytur auglýsingar og tilkynn-
ingar til landsmanna með skjótum og áhrifamiklum
hætti. Þeir, sem reynt hafa, telja útvarpsauglýsingar
áhrifamestar allra auglýsinga. Auglýsingasími 1095.
VERKFRÆDÍNGUR ÚTVARPSINS hefir daglega umsjón
með útvarpsstöðinni, magnai’asal og viðgerðarstofu. ■
Sími verkfræðings 4992.
VIÐGERÐARSTOFAN annast um hvers konar viðgerðir og
breytingar viðtækja, veitir leiðbeiningar og fræðslu um
not og viðgerðir útvarpstækja. Sími viðgei’ðarstofunn-
ar 4995.
TAKMARKIÐ ER: Útvarpið inn á hvert heimili! Allir
landsmenn þurfa að eiga kost á því, að hlusta á æðaslóg
þjóðlífsins; hjartaslög heimsins.
Ríkisútvarpið