Morgunblaðið - 02.12.1945, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Summdagur 2. des. 1945
LotgmtMftfri
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstraeti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Búnaðarmálasjóður
STUTTU eftir að núverandi Alþingi tók setu, var að
tilhlutun búnaðarþings borið fram frumvarp þess efnis,
að numið yrði brott það ákvæði úr lögunum um stofnun
búnaðarmálasjóðs, sem tilskilur samþykki landbúnaðar-
ráðherra á ráðstöfun fjár úr sjóðnum. Landbúnaðarnefnd
Nd. fekk þetta frv. til athugunar. Tveir nefndarmenn,
þeir Jón Pálmasin og Sigurður Guðnason leggja til, að fje
búnaðarmálasjóðs gangi til búnaðarsambanda hrepp-
anna, í rjettu hlutfalli við framlög hjeraðanna, og fjenu
verið varið til ræktunar og annara framkvæmda í sveit-
um landsins. í nefndaráliti þeirra segir svo m. a.:
„Þetta skilyrði (þ. e. að tilskilið er samþykki ráðherra)
var gert að hörðu árásarefni af flutningsmönnum og
öðrum stjórnarandstæðingum á ríkisstjórniria og einkum
þann þingmann (þ. e. Jón Pálmason), er kom málinu í
gegn. Samþyktir voru pantaðar víðsvegar um land, og
búnaðarþing samþykti hörð mótmæli gegn skilyrði þessu.
Þó gerði það tveggja ára ætlun um úthlutun þessafjáreftir
margra daga deilur, og stóð þó að henni aðeins lítill meiri
bluti búnaðarþings. Landbúnaðarráðherra vildi engin
áhrif hafa til breytinga þessari áætlun og samþykti hana
að formi til, svo að hlutaðeigendur hefðu undan engu
að kvarta. En þeir höfðu þó samþykt að verja þessa fje
í gistihúsbyggingu í Reykjavík og til þeirra starfa búnað-
arþings, sem vörðuðu „sjerhagsmunamál bænda“. Stjórn-
arandstæðingar ljetu sjer heldur ekki þetta nægja, held-
ur hjeldu áfram rógburði sínum um ríkisstjórnina varð-
andi þetta mál, bæði á fundum og í blöðum, og í byrjun
þessa þings fluttu þeir það frumvarp, er hjer liggur fyrir,
og auðvitað sem kosningamál gegn ríkisstjórninni, þar
sem flutningsmenn hlutu að gera sjer það ljós, að skilyrði,
sem stjórnarflokkamenn settu á síðasta þingi, mundu þeir
ekki afnema á þessu að óbreyttum lögunum að öðru leyti.
Það gæti því verið gott að nota fall frumvarpsins sem
áróðursefni gegn stjórninni meðal bænda”.
„Eftir alt þetta viljum við láta losa þessa menn að fullu
við það skilyrði, sem þeir telja bændum svo hættulegt, að
A’arða ætti flokkabreytingu í landinu. Við viljum losa
iandbúnaðarráðherrann við allan vanda, áróður og róg-
burð í þessu sambandi, og við viljum losa Búnaðarfjelag
íslands og búnaðarþing við umráð þessara peninga.
Þá komu tvær leiðir til greina í þessu sambandi. Fyrst
sú að afnema lögin og losa bændur við þenna skatt að
íullu. Hin sú, að láta hana haldast og verja fjenu til
þess, sem bændunum sjálfum ríður mest á, sem er að
koma búnaðinum í fullkomnara horf. Bændur vantar
íramræslu á engjum og túnræktarlöndum. Sú fram-
kvæmd er í fyrstu röð. Þá vantar sljettun á þýfðu hey-
skaparlandi. Þá vantar rafmagn. Marga þeirra vantar
vatnsleiðslu í bæi og útihús og viðunandi húsakost. Á
öllu þessu ríður bændum meira en gistihúsi í Reykjavík
lyrir pólitíska búnaðarþingsmenn á fundahöldum þeirra
hjer og þar um landið. Þess vegna leggjum við til, að skatt-
inum sje haldið og fjenu sje varið til þess, sem bændum
líður mest á. Búnaðarsamböndin þarf að efla sem raun-
hæfan framkvæmdafjelagsskap. Vjelavinnan til fram-
ræslu, sljettunar ræktunarlanda og margs fleira kostar
íjelagsleg og dýr átök. Þess vegna þurfa búnaðarsambönd-
in fjármagn. Til þessa hafa þau verið máttlitlir styrkþegar
Búnaðarfjelags íslands. Búnaðarmálasjóður á að efla þau
til raunhæfra framkvæmda. Þó fje hans verði ekki mikið,
þá er því betur varið til þess að rjetta hag þeirra manna,
sem versta hafa aðstöðu til framkvæmda í sveitum lands-
ins, heldur en að byggja fyrir það hótel í Revkjavík og
e ta það út á snakkfundum og eyða því í ferðakostnað póli-
tískra spekúlanta, sem telja sig öllum færari til að gera
bændum gagn, en hafa reynst mjög mistækir í því efni.
Við teljum rjett, að Alþingi skeri úr um það, hvort
bændastjettinní muni hollara. Tilefnið hafa flutnings-
menn gefið, og ef þeir telja sjer þessa afgreiðslu ógeðfelda,
þá geta þeir kent sjálfum sjer um”.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Fáninn.
ÍSLENDINGUM sárnar aldrei
meir, en þegar fánanum og fána-
reglunum er ekki sýnd full virð
ing þann 1. desember. Sá dagur
er í augum þjóðarinnar mesti og
helgasti fánadagur ársins. Það er
aldrei ástæða til að flagga, ef eigi
þann dag.
Það má segja Reykvíkingum til
hróss, flestum, að þeir kunna.orð
ið að fara virðulega með fánann,
en þó eru enn nokkrir, sem ekki
hafa lært neitt í þeim efnum. —
Fáninn setti sinn glæsilega svip
á bæinn í gærdag og þrátt fyrir
skammdegismyrkrið og rigning-
una var hátíðasvipur yfir bæn-
um. En einmitt vegna þess var
mótsögnin áberandi þegar á stöku
stað sást auð flaggstöng fram eft
ir degi. Ennþá hafa menn ekki
lært, að flaggið á að koma upp
á morgnana strax í birtingu og
það á að taka það niður aftur um
sólarlag. Ekkert flagg má sjást
við hún eftir sólarlag. Það er ó-
Virðing við fánann, að hafa hann
á stöng eftir að dimt er orðið.
Þeir, sem eru svo hamingju-
samir, að eiga flaggstöng á eða
við hús sín og íslenskan fána til
að flagga með, verða að gæta
þess, að flaggstengur þeirra sjeu
í lagi. Hafi flagglína slitnað, þá
verður að fá nýja þegar í stað,
eða taka niður stöngina ella. —
Auð flaggstöng á degi eins og 1.
desember verður ósjálfrátt gkoð
uð, sem mótmæli — eða með öðr
um, að eigandinn vilji ekki
flagga.
0
Minning Guðmundar
Kamban.
ÞAÐ ER vel hugsuð hugmynd
nokkurra vina Guðmundar heit.
Kambans, að fá Einar Jónsson
myndhöggvara til að gera brjóst
líkan af skáldinu til minningar
um hann. Verður þessari hug-
mynd eflaust vel tekið og sjálf-
sagt er að brjóstlíkan þetta fái
stað í Þjóðleikhúsinu á sínum
tíma.
Guðmundur Kamban mun
verða á allra vörum næstu vik-
urnar er menn lesa og ræða um
hina nýju bók hans, „Vítt sje jeg
land og fagurt“. Kamban vann
mikið verk með hinum sögulegu
skáldsögum sínum og það var
mikið tjón fyrir bókmenntir ís-
lendinga, að honum skyldi ekki
auðnast lengri æfi til að ljúka
við fleiri söguleg verk.
0
Fleiri minnismerki í
þjóðleikhúsið.
EN ÞEGAR minst er á, að minn
ing Kambans verði heiðruð með
því, að setja upp brjóstlíkan hans
í þjóðleikhúsinu, þá kemur mönn
um í hug fleiri merkismenn, sem
lagt hafa sinn mikla skerf til ís-
lenskrar leiklistar og sem heiðra
ætti með því, að setja upp mynd
ir þeirra í fordyri hins nýja leik
húss, eða annarsstaðar í leikhús-
ið, þar sem slíkar myndir sóma
sjer vel.
Sjálfsagt er að þar verði brjóst-
líkan Indriða Einarssonar rithöf-
undar. Enginn einstaklingur gerði
meira fyrir þjóðleikhúshugmynd
ina en hann. Stefanía Guðmunds
dóttir leikkona á einnig að fá heið
urssess í því leikhúsi og fleiri
mætti nefna.
En það þarf að fara að hugsa
um þetta nú þegar. Eftir því, sem
árin líða fækkar þeim, sem muna
þessar merkispersónur. — Það
þarf að fá bestu listamenn þjóð-
arinnar til að gera líkön af þeim,
sem heiðra á með því, að setja
upp myndir þeirra í þjóðleikhús-
inu.
Talað er um, að leikhúsið
verði tilbúið 1947. Það er því
ekki seinna vænna að fara að
hugsa um þetta.
0
Um nærfatapest.
HEILSUFAR bæjarbúa er á-
gætt um þessar mundir. — Ekki
hafa gengið neinar farandsóttir,
eða hvað það nú er kallað á
þessu hausti. En samt er alskon
ar óáran í mannfólkinu. Nærfata
pest var umræðuefni manna hjer
á dögunum. Kunningi minn, sem
hefir auðugt ímyndunarafl, sagði
við mig nýlega, er nærfata-
pestin barst í tal: „Blessaður
vertu. Þetta er skemmdarverk.
Nærfötin hafa verið ætluð her-
mönnum upphaflega og það hefir
einhver komið bakteríum í nær-
fötin til þess, að hermennirnir
sýktust".
Annar sagði að þetta „væri
bara ofnæmi“. En ofnæmi er há-
móðins núna, eins og margir vita.
En það var ekki nærfatapestin,
sem var aðalefnið heldur veggja
lús, sem jeg ætlaði að segja ykk-
ur frá, en það er önnur pestin frá
eins og eftirfarandi frásögn ber
með sjer:
0
Paddan í svefnherberg
inu.
KUNNINGI minn, sem af skilj
anlegum ástæðum vill ekki láta
nafns síns getið, skrifar mjer á
þessa leið:
„Fyrir nokkru síðan varð fólk
á heiniili mínu vart útbrota og
kláða hingað og þangað um líkam
ann. Svo mikil brögð urðu að
þessu, að leitað var læknis. Hann
tjáði sig ekki geta fullyrt hvað
þessu ylli. Ljet þó við því smyrsl,
sem hann taldi líklegt að dyggðu.
Lítil eða engin breyting varð
við smyrslin, en nú skeði annað,
sem engan óraði fyrir.
Það verður vart við pöddu í
svefnherbergi og við nánari eftir
grenslan reyndist þetta svoköll-
uð veggjalús.
Þetta var þá skýringin á útbrot
unum. Veggjalús hafði borist inn
á heimilið á alveg óskiljanlegan
hátt. Eftirgrenslan hefir ekki
leitt í ljós hvernig þessi ófögnuð-
ur hefir borist inn á heimilið og
fæst líklega aldrei skýring á því.
0
Sækja í rúm manna.
„ÞESSI viðbjóðslegu dýr, halda
sig í myrkrinu svo rækilega að
það er hreinasta tilviljun að sjá
þau á ferli í björtu. Þau halda
sig í alsskonar sprungum, undir
gólflistum og undir yfirklæði á
rúmdýnum o. fl. Yfirleitt halda
þau sig í námunda við rúm og
önnur svefnáhöld. Ástæðan fyrir
því er sú, að þegar dimmt er orð
ið, fara þau í leiðangra í rúm
til kvenna og karla, stinga við-
komanda og næra sig á blóði
hans. Skríða síðan södd og ánægð
í fylgsni sitt og njóta þar lífsins.
Jeg ætla ekki að útskýra þetta
nánar, vildi aðeins segja frá
þessu, ef það gæti orðið einhverj
um að liði.
Ráða við þessum ófögnuði tel
jeg best að leita hjá herra Aðal-
steini Jóhannessyni, meindýra-
eyði“.
[■ u■ ■ ■■■■■■■■■*> in'BiMnnnfiitnkmnRaMiaiMaiiMmvikimnfiBaaBvaiaaMaMMMMMaanananiiimBitfjQikji
BRJEF SEND MORGUNBLAÐINU I
0
' ■ ■■■■■■■■•■■■■•■■■ölMiiMwjúiMiTíMíQfiflB m
Mannehiissýning Kvenfjelagasambandsins
ÞAÐ ER máske eftir dúk og
disk að fara nú að minnast á
manneldissýningu Kvenfjelaga-
sambands íslands, mörgum dög
um eftir að hún er um garð
gengin. En það er aldrei of
seint að þakka það, sem vel er
gert. Og það er sannarlega ekki
vanþörf á að ýta undir hverja
þá viðleitni, sem stefnir að auk
inni heilsurækt. Og mataræði
almennings er sá þáttur henn-
ar, sem mest hefir verið van-
ræktur og stendur á lægstu
stigi, enda þótt það sje tvímæla
laust þýðingarmesti þáttur heil-
brigðislífsins.
í seinni tíð hefir, sem betur
fer, vaknað nokkur áhugi meðal
almennings á þessum málum og
skilningur á því, að ekki er
sama, hvað i magann er látið.
En langt er enn að marki, og
því er gleðilegt til þess að vita,
að konurnar skuli hafa tekið
mál þetta á arma sjer. Jeg ef-
ast ekki um, að hjer gæti mjög
áhrifa hins vel mentaða og at-
örkusama ráðunauts sambands-
ins frú Rannveigar Kristjáns-
dóttur, sem hefir haft veg og
vanda af undirbúningi og stjórn
sýningarinnar. Og jeg er þess
fullviss^ að í höndum hennar er
fræðslu- og leiðbeiningastarf-
semi á þessu sviði vel borgið.
Sýningin var vel og skipu-
lega upp sett, ekki of flókin nje
viðamikil. Og mikill kostur var
að geta haft heim með sjer litla
bæklinginn og rifjað upp og lært
þar allan þann fróðleik, sem á
sýninguna var að sækja,
Nauðsynlegt væri að hafa
svona sýningar á hverju ári og
víðar en hjer í Reykjavík. Þær
þurfa að vera sem allra einfald-
astar. Stórar og fjölbreyttar
sýningar þreyta fólk og skilja
minna eftir hjá því, heldur en
ef tekin eru fá atriði í senn, og
hjer þarf fyrst af öllu að benda
á það hagnýta, sem í askana
verður látið. Fræðilegar leið-
beiningar koma að bestu gagni
í bókarformi, og sjálfsagt að
láta hvorttveggja fylgjast að.
En á sýningunum þarf fyrst og
fremst að sýna fólki hlutina
sjálfa, lofa því að þreifa á þeim
og bragða á þeim. Flestir eða
allir hafa heyrt þess getið, að
heilhveiti er hollara en hvítt
hveiti, að nýtt grænmeti er
þrungið fjörefnum og steinefn-
um fram yfir ým'sar aðrar fæðu
tegundir, að matvælin glata ýms
um verðmætum efnum við suðu
og geymslu. En þött fólk heyri
þetta og viti það, þá eru margir
tregir til að byr.ia á að haga sjer
Framh. á bls. 8.