Morgunblaðið - 05.05.1946, Blaðsíða 7

Sunnudagur 5. maí 1946
MORGUNBLAÐIÐ
JÓANNES PATURSSON
ÁTTRÆÐUR
Á MORGUN, þ. 6. maí, hylla
færeyskir Sjálfstæðismenn for-
ingja sinn, Jóannes kóngsbónda
'Patursson, áttræðan. Um sex
áratugi hefir þessi einstæði for-
ustumaður í þjóðmálum og þjóð
ernismálum eyjanna verið í
fylkingarbrjósti þeirra landa
sinna, ,sem frelsisþrá er í merg
runnin.
Árið 1888 skipaði Jóannes
Patursson sjer í flokk þeirra
manna, sem beita skyldu sjer
fyrir þjóðfrelsi Færeyinga. —
Landar hans telja að með því
hefjist nýtt tímabil í sögu eyj-
anna. Síðan hefir saga Kirkju-
bæjarbóndans verið einn meg-
inþátturinn í sögu Færeyinga.
Svo einbeitlega hefir hann bar-
ist í hartnær 60 ár, svo mikil-
virkur hefir hann verið. Ekki
einasta á stjórnmálasviðinu.
Því hann hefir alla tíð verið
hinn mesti frömuður í öllum
menningarmálum Færeyinga.
Svo segja landar hans, að áð
ur en hann 'kom til sögunnar,
hafi naumast nokkurn landa
hann órað fyrir djörfum frels-
ishugsjónum hans. En Jóannes
Patursson var frá upphafi hinn
alhliða endurreisnarmaður, er
fær hugsjónir sínar í vöggugjöf
•— og fylgir þeim markvisst
fram alla æfi.
Nú þegar Jóannes Patursson
stendur á áttræðu, þá er hann
að undirbúa úrslitabardagann
í æfilangri baráttu fyrir því,
að Færeyingar gangi fram sem
sjálfstæð þjóð í samfjelagi
Norðurlandaþjóða.
Jóannes Patursson er óvenju
fjölhæfur maður, og hefir að
þreki verið margra manna
maki. Snemma fór hann til"
Noregs til þess að nema bú-
fræði, svo hann væri sem best
undir það búinn að taka við
höfuðbólinu Kirkjubæ, en þar
hafa forfeður hans í beinan
karllegg búið 12 feðgar á und-
an honum og er hinn nafnfrægi
Nolseyjar Páll langafi hans.
Ungur gekk hann að eiga Guð
nýju Eiríksdóttur frá Karls-
skála í Reyðarfirði. Elsta systir
Guðnýjar hafði nokkrum árum
áður gifst færeyskum skip-
stjóra og fluttst til Þórshafnar.
Þangað kom Guðný í heimsókn.
Þar kyntust þau Jóannes. Síð-
an kom hinn ungi Kirkjubæj-
arbóndi til Karlsskála og sneri
sjer að gömlum sið til föðursins
Eiríks og bað hann um dótt-
urina sjer til handa. Var mál
það auðsótt, eins og oft er kom-
ist að orði í sögum. Síðan varð
hin íslenska húsfreyja að
Kirkjubæ sú stoð manni sínum,
er Færeyingar gleyma ekki og
glögt kemur fram í frásögn
þeirra, er Jóhannes ungur stóð
á hinum gamla þingstað Fær-
eyinga í Þórshöfn og flutti mál
sitt, en fekk andstreymi og óp
frá áheyrendum, er jafnvel
vörpuðu til hans spítnabraki, og
gerðu sig líklega til að hrekja
hann. Þá gall við rödd úr áheyr
endahópi utánverðum og hljóm
aði hátt: „Þú gefst ekki upp,
Jóannes“. Það var rödd Guð-
nýjar húsfreyju, sem síðan hef-
ir endurómað meðal landa
hans.
Jóannes Patursson.
Sem búhöldur hefir hann í
orði og verki verið fyrirmynd-
armaður í hvívetna. Fram eftir
aldri vann hann á bújörð sinni
nótt íneð degi, en -hafði þó allt
af nægan tíma og krafta til þess
að vinna að hugðarefnum sín-
um og stefnumálum fyrir þjóð
sína.
Jóannes Patursson er skáld
gott. Hann hefir orkt lýrisk
kvæði, hvatningarljóð, tæki-
færiskvæði, sálma. Hann hef-
ir orkt vikivakakvæði um
Gunnlaug ormstungu og Helgu
hina fögru. í kvæðum sínum
sem í ræðum er hann kjarn-
orður, einbeittur hugsjóna og
áhugamaður.
Mikið af æfistarfi hans hef-
ir miðað að því að vekja og
styrkja þjóðerniskend Færey-
inga, til varðveislu á þjóðmenn
ing þeirra. Þaðan skjddi feng-
in meginstoð í frelsismálum
eyjanna. Kvæðaauðlegð Færey
inga hefir fram á síðustu ár að
.miklu leyti lifað óskráð á tungu
þjóðarinnar. Hefir Jóannes Pat
ursson lagt mikla stund á að
skrásetja kvæði þessi, en Lög-
þingið kostað útgáfuna. Eru
komijj út fimm bindi þeirra.
Jóannes Patursson er ris-
mikill höfðingi í framgöngu, ein
arður og djarfur. Á unga aldri
var hann íþróttamaður góður,
annálaður bjargmaður — full-
hugi þar, sem í hinu opipbera
lífi.
Fyrir 45 árum var hann í
fyrsta sinn kosinn á þing Dana.
Þá höfðu vinstrimenn tekið þar
við stjórn. Hann eignaðist brátt
marga aðdáendur og vini þar í
landi, sem kunnu að meta hinn
hressandi stórhug eyjabónd-
ans, þó sennilega hafi mörgir
þeirra tekið undir óskir hans
í sjálfstæðismálum Færeyinga.
Hver sem verða úrslt þeirr-
af baráttu, sem hinn áttræði
foringi á nú fyrir höndum, þá
er eitt víst, að bjart verður um
minningu Jóannesar Patursson-
ar í sögu Færeyinga, hins ötula
stefnufasta, ósveigjanlega for-
ustumanns á mesta framfara-
tímabiþ landsins. En vonandi
eiga Færeyingar því láni að
fagna, að mega njóta enn um
skeið starfskrafta hans. Áhrifa
hans mun gæta alla daga með-
an færeysk þjóð er til. Því
hann er í einni persónu fær-
eysk þjóðarsál.
V. St.
Hudson 1946
LÝSING á Hudson-bifreiðinni (1946 gerð), hefir nýlega borist
hingað til lands og birtist mynd af Hudson-bifreið hjer að ofan.
Ýmsar nýjungar frá því fyrir stríð eru í Hudson, sem til dæmis
hefir svokallaðan „Drive-Master“ útbúnað, sem hægt er að setja
í samband með því að þrýsta á hnapp í mæliborði og er þá gír-
skifting ónauðsynleg. Vökvahemlar eru á ölluni hjólum og auk
þess sjerstakir öryggishemlar. Þá er sjálfvirk loftræsting í hif-
reiðinni, viðtæki og hitatæki og ýmsar aðrar nýjungar.
Höggmyndasýning Tove
Sigurjóns Olafssonar
hjeðan
Khöfn í gær. Einkaskeyti
til Morgbl.
BERLINGSKE Aftenavis rit-
ar um það, að íslenskt útgáfu-
HÖGGMYNDASÝNINGAR
c'u sjaldgæfur viðburður hjer
í bæ, enda hefir þess ekki
verið kostur fyrr sakir hús-
næðisleysis. Það er því nú á-
nægjulegt að koma inn í rúm
gott hús og njóta skoðunar
v andleistra og þaulhugsaðra
verka.
Sigurjón Ólafsson hefir dval
fyrirtæki hafi gefið út bók Aage ^ ið nokkuð af sínum náms- og
Krarup Nielsen, Aloha. Enn- , þroskaárum í Danmörku sem
fremur segir blaðið, að útgáfu- jeinnig er ættland konu hans
Tove, sem eins og maður hehn
ar, eru kunn þar í landi fyrir
fyrirtækið hafi ekki svarað
fyrirspurnum frá forlagi Niel-
sens í Danmörku, viðvíkjandi
ritlaununum, heldur búi sig
undir að gefa út aðra bók, án
þess að spyrja höfundinn um
leyfi eða að bjóða ritlaun.
Hefir fjelag íslenskra útgef
enda
ekki
list sína.
Sigurjón Ólafsson hefir
mikla fjölhæfni í formmeð-
ferð og' mætti segja mjer að
ekki væru þau mörg verk-
samþykt að viðurkenna f'fnin sem honum væru falin’
ritlaunakröfur danskra að hann ekki leÝsti Þau soma'
samlega af hendi.
Þau hjónin komu heim síð
astliðið haust, nokkurn tíma
höfunda, þar £em Islands sje
ekki aðili að Bernarsamþykt-
inni. Danskir útgefendur gætu
með sama rjetti neitað að borga hefur það tekið fyrir þeim að
íslenskum höfundum ritlaun, 'icoma sjer fyrir í bragganunl
en það geri þeir ekki, heldur á Laugarnestanganum. Sam.t
gefi verk þeirra út á dönsku hafa þau haft áræði til þess
án þess að gera minstu tilraunÝð leggja í ærið mikið stór-
til þess að reyna að komast hjá ræði. Þarna eru mvndir meit!
gifs t. d. sjera Friðrik Frið-
riksson og fh
,Frú Tove Ólafsson er einn-
ig mikil atgerfiskona . sviði
listarinnar, tilkomumikil er
mynd hennar, Venus frá Laug
arnesi; meitluð í grágrýti það
nn frá staðnum. Fyrirsæta nr.
7 myndi sóma sjer betur í
stærra formi.
Fjöldi ljósmynda eru á sýn
ingunni af verkum þeirra
hjóna, svo sem af myndum
þeim er Sígurjón Ólafsson
gerði fyrir Vejleborg. Eva
ettir Tove Ólafsson lýsir mik-
illi formfegurð og yfirleit'o
munu menn komast að raun
um að verk þau sem hjer eru
sýnd, eru gerð af listrænu
form'næmi og þaulhugsuðn
og margæfðu starfi.
Stílhneigð ýmsra verka erti
æfa forn. En er ekki lífið
einmitt þannig, að til þess að
höndla sannleikann þarf mað
ur að afneita lyginni, því í
upphafi var orðið og orðið
var sannleikur.
Orri.
því að greiða ritlaun.
Nielsen hefir falið stjórn rit-
aðar í innlent efni. Granit
austan úr Skaftafellssýslu og
verði dæmt til að borga.
Páll.
ByggingarsDstefnafl 1046
Nú er aðeins mánuður þangað til byggingar-
sýningin hefst, því ráðstefnan verður sett 2.
júní næstk.
Þótt mikil eftirspurn hafi verið eftir sýning-
arplássi, er nokkru enn óráðstafað.
Það er því nauðsynlegt, að þeir, sem hafa í
hyggju að sýna vörur sínar, tilkynni það sem
allra fyrst, og í seinasta lagi 10. þ. m., annars
eiga þeir á hættu að komast ekki að.
Allar upplýsingar gefur:
GUNNAR VAGNSSON, Kirkjuhvoli, sími 5363.
höfundafjelagsins mál sitt. — gi’ástein úr flæðarmálinu á
Vera má að honum verði dæmd Laugarnesi. Eitt hið merk-
ritlaun, ef málsókn verður haf- asta verk er mynd Sigurðar
in, þar sem sambandslögm voru Nordal meitluð í grástein Nr.
í gildi. er bókin var gefin út, jf, a skránni, það undirstrikar
og má vera að þau verði túlkuð spakhyggnissvip fyrirmyndar
þannig að útgáfufyrirtækið irnar { ríkum mæli og er form
rterkt og' mun ávalt verða tal
ið ágætt v'erk. No. 12, Snót,
meitluð í granit, afar hug
r.æm mynd, þótt eigi sje hún
smáfríð. Granitið er frá Hval-
nesi í Lóni. Virðist svo sem
ísaland sje eigi fátækt land,
þar sem slíkt efni er fyrir
hendi og kunnátta manns-
handarinnar er til að dreyfa.
Þá Ivefir hann og höggvið
mynd í marmara er hann
prefnir Ekkjuna.. Sjerstæð
mynd höggin; hið harða blá-
grýtisbérg, er Finngálkn. —
Mundu margar þessar mynda
farp vel í húsagörðum og vif5
byggingar. Mynd af Jóni
Krabbe í eyrsteypu er frá-
bærilega fögur. Göfgi þessa
manns verður vart betur lýst,
líjct má og segja um mynd af
móður höfundarins. Mörg
Fangauppreisn við
San Francisco
Washington í gærkvöldi.
FANGAVERÐIR og hermenn
eru sem stendur að reyna að
rjúfa gat á þak einnar álmu í
Alcatraz-fangelsinu við San-
Francisco, til þess að komast
að því, að kasta handsprengj-
um á fanga, sem gert hafa vopn
aða unpreisn. Hafa menn úr
strandgöngusveitum Bandaríkj
anna tekið þátt í þessu, og bar-
dagar orðið allsnarpir við fang
ana, sem eru taldir allvel vopn
aðir. —Reuter.
(ripps ræðir vlð
Gandhi
London í gærkvöldi.
í BÆNUM Simla í Indlandi
eru þegar hafnar undirbúnings
viðræður milli Indverja og
bresku sendinefndarinnar. —
Ræddi Sir Stafford Cripps við
Gandhi í dag i 3 klukkustundir.
Breta eru vongóðir um það,
að þeir muni koma á ráðstefn-
önnur verk eru og í leir oguna og taka þátt í henni.