Morgunblaðið - 10.05.1946, Blaðsíða 9

Föstudagur 10. maí 1946
MORGUNBLAÐIÐ
8
ÖRYGGI VIÐ AKSTUR
„HEYRÐU, pabbi, jeg held
þú viljir ekki kenna mjer að
aka bíl“, sagði sonur minn, sem
er gagnfræðanemi, í umkvört-
unartón. Og hann hafði rjett
fyrir sjer. Jeg vil það ekki. —
Það er of umfangsmikið verk-
efni, of ábyrgðarmikið. En jeg
og móðir hans viljum, að hann
læri að keyra. Vandamál okkar
er, að. útvega honum rjetta
kenslu — og jeg geri ráð fyr-
ir að flestar aðrar fjölskyldur
hafi sömu sögu að segja.
Móðir hans og jeg gerum
okkur Ijóst, að hann verður að
læra þetta og mun gera það á
einn eða annan hátt. Og auð-
vitað ætti jeg fremur að kenna
honum en að láta einhvern fje-
laga hans gera það. En jeg hefi
undanfarna mánuði fylgst með
því, hvernig stúlkum og pilt-
um er kent að aka bíl. Kenn-
ararnir eru velæfðir, og kensl-
an er hluti af gagnfræðanámi
nemendanna. Þetta hefir haft
það í för með sjer, að jeg hefi
gert mjer það ljóst, hversu
ábótavant mjer mundi verða
■— hversu óhæfir ílestir foreldr
ar eru til' að kenna ungling-
um að stjórna bíl.
Sannleikurinn er sá, að vel
flestir foreldrar kunna alls
ekki að keyra..
O, jú, við ökum nógu vel —
oftast nær. Við gerum flesta
.hluti rjett, þegar við sitjum við
stýrið. Með því að keyra árum
saman og reka okkur á, höfum
við skapað okkur allskonar
vana, sem hafa það í för með
sjer, að bílstjómin gengur sam-
kvæmt áætlun. En við vitum
ekki hvers vegna við gerum
þessa hluti, nje hvort betri að-
ferðir sieu eklti finnanlegar. —
Við hugsum ekki um það. Kunn
átta okkar er aðeins kunnátta
•— ekki þekking.
Smáatriðin mikilsverð.
JEG hefi heyrt ökukennara
minnast á smáhluti, sem jeg
geri ráð fyrir að okkur mundi
ekki koma til hugar, værum
við kennararnir. Þetta eru að
vísu ekki mikilsverðir hlutir,
hver fyrir sig, en það er þekk-
ing á þessum smáhliltum, sem
hefir góðan akstur í för með
sjer. Þegar þú hefir ek.ið bif-
reið í tuttugu og fimm ár eða
svo, má telja líklegt að þú
kunnir flest þessi smáatriði. Sú
staðreynd, að bílstjórar é aldr-
inum 45—60 ára verða fyrir til-
tölulega fáum dauðaslysum,
bendir til þessa. En að flestir
ungir ökumenn kunni ekki
þessi smávægilegu atriði -—þar
sem kensluaðferðir þeirra hafa
ekki verið rjettar og þeir hafa
ekki haft tíma til að læra af
reynslunni — má sjá á því, að
bílstjórar undir tuttugu ára
lenda í fimm sinnum fleiri
dauðaslysum en aldursflokkur-
inn, sem minst er á hjer að
ofan.
Þetta er ástæðan fyrir því að
jeg vil að sonur minn njóti
tilsagnar þjálfaðs kennara. •—
Líf har.s er að veði. Jeg vil að
hann geti ekið bifreið og lifað
það af.
Kvöld nokkurt fyrir um
tveim árum síðan ók bifreið,
sem fu!l var af xmglingum, aft-
an á vörubíl. sem stöðvaður
hafði verið á du Pont þjóðveg-
Kensla í stjörn og meðferð bifreiða
er nú að ryðja sjer til rúms í skól-
um Bandaríkjanna
Arthur Bartlett
Eítir
inum í Delaware. Bíllinn nærri
gereyðilagðist, ein stúlka ljet
lífið, tvær aðrar og unglings-
piltur meiddust hættulega. —
Þetta var ósköp venjuleg teg-
und af umferðarslysi -— slys,
sem hlaust af því, að bitreiðar-
stjóranum tókst ekki að stöðva
bílinn nógu tímanlega, — En
slysum sem þessum mun fram-
vegis fara fækkandi í Dela-
átta og hálft fet“, sagði kenn-
arinn. „Þetta var ágætt hjá
þjer. Og samt fór bíllinn þessa I Þessa námsgrein voru flestir
vegalengd, frá því að heili þinn
sagði þjer að stíga á hemlana
og fætur þínir raunverulega
gerðu það“.
Kennarinn mældi vegalengd-
ina frá síðara kalkmerkinu að
framenda bílsins. „Nítján fet“,
sagði hann. „Það er fyrir ofan
ware, sökum þess að mikill meðallag. Þú steigst fast á heml
hluti yngri ökumanna fylkis- ana. Og þó fór bíllinn þetta
ins, og meðal þeirra að minsta langt, eftir að þú hemlaðir. —
kosti einn þeirra, sem komust ^ Samanlagt verður þetta fjöru-
lífs af úr áðurnefndu bifreiðar- |tíu og sjö og hálft fet, frá því
slysi, mun eftir að hafa notið þú tókst þá ákvörðun að stoppa,
kenslu ökukennara gagnfræða- i þar tii þú gast framkvæmt
skólanna vita, hversu .tangan
tíma það tekur að stöðva bif-
reið.
Nýstárleg kensluaðferð. -
SLYS það í Þýskalandi, sem
varð George S. Patton, hers^.
höfðingja að bana, líktist því,
sem greint var frá hjer að ofan.
Sama dag og hann lenti í þessu
bifreiðarslysi, var jeg staddur
í Newark, Delav/are, og vaf
að fylgjast með því, er öku-
kennarar gagnfræðaskólans þar
sýndu nemendum sínum hvern
ig komast mætti hjá slíkum
slysum.
Bifreið ökukennarans ók
eftir véginum fyrir framan
gagnfræðaskólann. Unglings-
piltur sat við stýrið. Kennarinn,
fyrverandi orustuflugmaður,
sat við hlið hans. Allt 1 einu
kvað við skot. Pilturinn steig
á bremsurnár. A sama augna-
bliki heyrðist annað skct. Svo
snarstoppaði bifreiðin.
Ríkislögregluþjónn, sem stóð
við hliðina á mjer á gangstjett-
inni, brosti, um leið og við
gengum að bifreiðinni. „Þetta
líkist einhverjum ærslalátum,
ekki satt?“, sagaði hann. „En
sannast að segja er þetta ein-
hver best aðferðin, se;n jeg
þekki, til að sýna þessum ung-
lingum, hvað það þýðir, að
stjórna bifreið“.
Hann benti á áhald íraman
á bifreiðinni, en f-rá því lá band
inn í bílinn. „Þaðan komu skot
in“, sagði hann. „Þegar kenn-
arinn togaði í bandið, sprakk
púðurskot og skaut kalkstykki
í götuna. Skotið var merki til
ökumannsins um að stöðva bif-
reiðina. Þegar hann steig á
bremsuna, sprakk ahnað skot
og enn eitt kalkstykki þeyttist
í götuna“. Hann benti á gult
merki nokkrum fetum aftáii
við bíiinn og annað skammt
frá. „Þetta sýnir, hversu. lengi
er verið að stöðva hann“, sagði
hann.
Nákvæmni við kensluna.
KENNARINN og unglingur-
in höfðu stigið út úr bifreiðinni
og voru að mæla vegalengdina
milli merkjanna. „Tuttugu og
þaði Og hraði okkar var einar
25 mílur á klúkkustund. — Ef
við hefðum verið á meiri ferð,
höfðum við auðvitað farið
lengra. Og ef eitthvað he’fði
verið fyrir okkur á veginum
ast á fyrirætlanir sínar, auk
ýmissa opinberra stofnana.
Ekki þurfti að tala um fyrir
nemendunum. Enda þótt þess
yæri ekki krafist, að þeir tækju
Pilturinn kinkaði kolli „Við
hefðum ekið á það“, sagði hann.
„Já“, sagði lögregluþjónn-
inn, „og jeg hefi orðið að hand-
taka marga, sem vissu þetta
ekki — eða höfðu gleymt því“.
Yms fjelög og stofnanir hafa
árum saman unnið að því, að
kennsla í bifreiðaakstri væri
tekin upp í skólum. Þrátt fyr-
ir þessa staðreynd, er er.n svo,
að minna en 20% allra gagn-
fræðasxóla Bandaríkjanna gefa
nemendum sínum kost á að
læra að aka bíl. í Delaware er
hinsvegar svo komið núna, að
yfir 80% gagnfræðaskóla fylk-
isins veita þessa kennslu.
Lynch, lögregluþjónn.
CLARENCE Lynch lögréglu-
þjónn er einn af aðalbrautryðj
endunum á þessu sviði. Þjóð-
vegir fylkisins voru verksvið
hans. Arum saman hafði hann
gegnt skyldustör.fum sínum á
vegum Delaware, hafði sjeð
syni og dætur vina sinna kom-
ast til ára, og, eins og skeði allt
of oft, lenda 1 erfiðíeikum.
Loks var svo komið, að hann
sá sjer ekki annað fært en hafa
tal af yfirmanni sínum, manni
að nafni John R Fader. „Það
getur nldrei borið árangur“,
sagði Lynch, „að ’ eyna að koma
í veg fyrir bifreiðarslys, með
því að handtaka fólk, eftir að
það hefir lent í þeim“.
Hann fór fram á það, að fá
að byrja á uophafinu, ef svo
mætti að orði komast. — Fader
fjellst á ráðagerð hans. Hann
las allar kenslubækur un akst-
ur, sem hann kv>mst höndum
yfir, ferðaðist til annara fylkja
til að kynna sjer umferðarmál
þar, útbjó sjer kenslubifreið
og byrjaði að venja koir.ur sín-
ar í gagníræðaskólana.
Um haustið 1939 hafði hann
fengið nær alla gagnfræðaskóla
syðri hluta fylkisins til að fall-
ákafir að fá tækifæri til þess.
1800 nemendur.
' Á TVEIMUR og hálfu ári
kendi þessi lögregluþjónn átján
hundruð nemendum að aka bíl
og finimtán hundruð þeirra
hafa nú fengið ökuskírteini. —
Aðeins þrír nemenda hans hafa
verið teknir fastir á þessu tíma
bili. Þar af hafði aðeins einn
þeirra lent í umferðarslysi:
hann ók aftan á ljóslausan
vagn um kvöld og var sýknað-
ur. Annar fekk áminningu fyr-
ir að í ka nokkrum mílum of
hratt gegnum þorp nokkurt; sá
þriðji var sektaður fyrir að aka
Díl, án þess að hafa ökuskír-
teini.
Sú, sem ók skírteinislaust,
var dóttir eins af bestu vinum
Lynch lögregluþjóns og hann
handtók hana sjálfur. Stúlkan
hafði nýlokið ökunámi og
Lynch hafði sagt henni hvar
og hvernig hún ætti að sækja
um ökuskírteini. Þegar hann sá
hana aka eftir þjóðveginum
nokkrum klukkustundum síðar,
vissi hann að hún hafði verið
of óþolinmóð og tók hana strax
fasta. „Hún álítur énn þann dag
í dag, að jeg hafi komið illa
fram við sig“, segir Lynch, „en
jeg vábð að gera þetta“.
Það cftirtektarverðasta í
sambandi við þetta er auðvit-
að það, hversu fáir nemenda
hans hafa brugðist honum. —
Styrjöldin tafði um tíma fyrir
fyrirætlunum Lynch, en síðan
1943, þegar fylkið tók upp víð-
tæka kennslu í þessum efnum,
hefir Delaware stöðugt aukið
starfsemi þessa
Mikill áhugi nemenda.
LYNCH lögregluþjónn hefir
nú eftirlit með aksturskensl-
unni, og fimm kennarar skifta'
tíma sínum á milli 32 gagn-
fræðaskóla og kenna næstúm
1000 ungum gagnfræoanem-
endum að stjórna bíl. Um það
bil helmingi fleiri vildu kom-
ast að síðastliðið ár, en skortur
á kennslubifreiðum og kenn-
urum hafði það í för með sjer,
að ókleift var að taka nema
eldri nemendurna, eða þá, sem
voru um það bil að útskrifast.
Hvernig stendur á því. að svo
fáir skólar reyna að búa nem-
endur sína undir líf þeirra á
þessari vjelaöld? Hvers vegna
verður sonur minn, og fjöldinn
allur af öðrum piltum og stúlk-
um að læra akstur af foreldr-
um sínum, sem eru þess alls
ekki umkomnir að kenna þeim?
Jeg skal játa það, að það er
ein meginástæða fyrir þessu.. •—
Hún er sú, að við, sem erum
þessir foreldrar, höfum ekki
látið það nógu greinilega í ljós,
að við teljum kennslu í með-
ferð bifreiða æskilega í skól-
um.
Kostnaðurinn við slíka kenslu
er engu meiri en við algebru
og latínu, og heldur minni en
við efnafræðikenslu. Og hvorki
latína, algebra, nje eðlisfræði
geta orðið þeim unglingi að
gagni, sern endar daga sína í
bifreiðaslysi, er hann gerir til-
raun til að læra bifreiðaakst-
ur, við þau erfiðu skilyrði, sem
nú er viðast hvar að finna.
Esja
Vörumóttaka til hafna frá
Djúpavogi til Seyðisfjarðar í
dag.
Ef Loftur getur það ekki
— þá hver?
Til leigu
nú þegar í nýbygðu húsi 3—4 herbergi, eld-
hús og bað. Hitaveita. Lysthafendur leggi
nöfn sín inn á afgr. Mbl., merkt: „14. maí“.
AÖGLÝSING ER GULLS ÍGILDI
StarSsíólk
vantar mig til afgreiðslu 1 verslunum mínum
á Laugaveg 2 og Bræðraborgarstíg 16. Um-
sóknir sendist fyrir 15. þ. m. Upplýsingar á of-
angreindum stöðum. Engar upplýsingar gefn-
í síma.
TÓMAS JÓNSSON.