Morgunblaðið - 08.02.1947, Blaðsíða 8

8

MO R G U N B r AÐIÐ
Laugardagur 8. febr. 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Fiskiiðnaðurinn og
framtíð hans
FRAM á síðustu ár hefir það verið þannig, að megin-
hluti íslenskrar framleiðslu hefir verið seldur óunninn
úr landi. Landsmenn hefir brostið tæki til þess að hag-
nýta framleíðslu sína nema að takmörkuðu leyti. Hefir
þetta bakað landi og þjóð mikið tjón.
En á þessu er að verða nokkur breyting. Bygging hinna
fjölmörgu hraðfrystihúsa, sem risið hafa upp undanfarin
ár, hafa gert framleiðslu sjávarafurða stórum verðmætari
og auk þess skaþað geysi mikla atvinnu í landinu.
Samt sem áður erum við komnir örskammt áleiðis í
þessum efnum. Fiski-iðnaður okkar ,er ennþá alltof fá-
brotinn. Síldariðnaðurinn, sem þó er lengst á veg kominn,
er á frumstigi meðan ekki eru til lýsisherslustöðvar. —
Undirbúningur er að vísu hafinn að byggingu einnar slíkr-
ar verksmiðju. En þess virðist þó alllangt að bíða að hún
geti tekið til starfa. Til þess ber brýna nauðsyn að fram-
kvæmd þessa máls verði hraðað. Þjóðin tapar árlega mil-
jónatugum á því að selja síldarlýsið lítt unnið úr landi.
En það er ekki aðeins lýsisherslustöð, sem þarf að
byggja. Niðursuðuverksmiðjur og fiskiðjuver þarf að reisa
á mörgum stöðum út um land. Þessar framkvæmdir eru
beinlínis frumskilyrði þess, að hin mikla aukning skipa-
stólsins nái tilgangi sínum.
Fiski-iðnaðurinn á að verða öndvegisatvinnuvegur ís-
lendinga. Til þess eru öll skilyrði fyrir hendi. Hjer er víða
örstutt á hin ágætustu fiskimið, þar sem er nægur kostur
verðmætra fisktegunda. Staðsetningu fiskiðjuveranna
verður að miða við það, að þau liggi sem best við mið-
unum.
★
' í málefnasamningi ríkisstjórnarinnar er fiski-iðnaðin-
um heitið fullum stuðningi. Gefur það góðar vonir um að
myndarlega verði á þessum málum tekið. Ýmsir telja, að
hinn hái framleiðslúkostttaðúr íslendinga um þessar
mundir muni standa þróun þessa atvinnuvegar fyrir þrif-
um. Til slíkrar svartsýni virðist þó ekki vera mikil ástæða.
íslendingar hljóta í framtíðinni að stefna að því, að verða
samkeppnisfærir við keppinauta sína á heimsmarkaðinum.
Þegar þeú sjá framan í þá staðreynd nakta, að fram-
leiðslukostnaður aðalútflutningsvöru þeirra er orðinn of
hár, hljóta þeir að lækka hann. Önnur leið er ekki til.
Hinn hái framleiðslukostnaður nú, má þess vegna ekki
draga kjarkinn úr þjóðinni, til þess að stefna hiklaust
að því marki, að flytja afurðir sínar út í sem verðmætustu
astandi.
★
\
Bla ðam annafun dir
Á AÐALFUNDI Blaðamannafjelags íslands fyrir
skömmu var sam. áskorun til ríkisstjórnarinn,ar um að
taka upp hálfsmánaðarfundi með blaðamönnum, þar sem
þeir ættu þess kost að ræða við einhvern ráðherranna eða
fulltrúa frá ríkisstjórninni og fá þar ýmiskonar upplýs-
ingar er almenning varða.
Það myndi áreiðanlega verða vel þokkað, í senn af
blaðamönnum og almenningi, ef hin nýja ríkisstjórn yrði
vel við þessari ósk blaðamannafjelagsins. Slíkir fundir
mundu áreiðanlega skapa möguleika til nánara samstarfs
ríkisstjórnar og yfirvalda við þjóðina. í mörgum löndum
hefir þessi háttur verið upp tekinn og þótt gefast mjög
vel. Er ekki ástæða til þess að ætla annað en að svo mundi
einnig reynast hjer.
Þetta er nýjung, sem hiklaust á að taka upp.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Stjórnarbíó
ÞAÐ VÆRI synd að segja, að
stjórnmálahirðarnir vildu ekki
sjá sem best fyrir hjörð sinni.
Það ætti ekki að vera hnípin
þjóð í vanda, sem hefur for-
ystumenn, sem hugsa um
hana, alt frá alþingissamþykt-
um um skemtiferðir til Mið-
jarðarhafs, til þess að sjá al-
menningi fyrir kvikmyndum
og ákveða með lögum hvers-
konar efni það er, sem lands-
fólkinu er hollast að sjá í bíó.
Já, nú vilja þeir stofna
stjórnarbíó í nafni menningar
innar. Það dugar ekki lengur,
að menn geti valið, eða hafnað
á eigin spítur. Ríkið verður að
hafa hönd í bagga með mynda
sýningum. Það eitt getur ráðið
fyrir þessa fáráðlinga, sem
kallaðir eru almenningur í fjög
ur ár, en heita háttvirtir kjós-
endur í einri mánuð fyrir kosn
ingar.
Það ætti ekki að vera mikill
vandi að lifa í þjóðfjelagi, sem
hefur slíkum afburða forystu-
mönnum á að skipa, að þeir
hugsa algjörlega fyrir sauð-
svartan almúgann. Segja hon-
um hvað hann á að lesa með
útgáfu ríkisbóka, hvað hann á
að heyra í ríkisútvarpinu og
hvað hann á að sjá í ríkisbíó-
um.
•
Þungur róður
EN STUNDUM finst þeim,
sem af gömlurn vana hugsa
sjálfstætt í ríkisbíói skipulags-
ins, að róðurinn reynist hinum
vitru íeiðtogum nokkuð þung-
ur og að loforðin sjeu stærri
en efndirnar.
. Ríkisúfvarpið hefur að
margra dómi ekki orðið sú
menningarstofnun sem lofað
var. Það eru meira að segja til
menn, sem halda því fram, að
það sje blátt áfram leiðinlegt
og því hefur verið hvíslað, að
þessi menningarstofnun ríkis-
ins þyldi ekki samkepni ó-
.merkilegrar braggaútvarps-
)
stöðvar, hvað vinsældir snert-
ir hvað þá, ef eitthvað byðist
betra. •
,,Breytt yfir nafn
og númer“
I-IÁSKÓLABÍÓIÐ var nefnt
Tjarnabíó eítir allar menning-
arræðurnar og hefur lagst svo
lágt að græða fje, sem er skatt
frjálst, á því að sýna sömu
kvikmyndirnar, sem „auð-
valds“- og einstaklingsfram-
taksbíó um allan heim bjóða
gestum sínum. Það er menning
að tarna!
Bæjarbíóin, sem eru smá út-
gáfur af ríkisbíóum fylla sali
sína kvöld eftir kvöld með kú-
reka-kvikmyndum og stiga--
mannafilmum frá Hollywood.
En menningarmyndirnar sjást
ekki nema í áróðursræðum.
Ef einhverjum dytti í hug,
að halda því fram, að þessi fyr
irtæki hefðu breytt yfir nafn
og númer og yrðu menningar-
leiðtogarnir sennilega bara ill
ir við þá, sem skilja ekki, að
í ríkis-, bæjar- og háskólabíó-
um eru ekki sýndar nema
menningarmyndir, eins og þeir
sögðu í ræðum sínum þegar
þeir voru að koma þeim á.
•
Geta alt af'borið sig
EN EINHVER ALLRA mesti
kostur ríkis-, bæjar- og há-
skólabíóa er þó sá, að það er
alt af hægt að láta þau bera
sig. Eins og ríkisútvarpshlust-
endur vita þá hækka viðtækja
gjöld þeirra ekki neitt við það,
þótt dagsskráin verði lengd eða
skemtilegri, en hún hefur ver-
ið. En þau geta hinsvegar
hækkað um alt að því helming
á ári, þótt dagsskráin verði
leiðinlegri.
Eins mætti fara með opin-
beru bíóin. Ef aðsóknin skyldi
minka að þéim þá er ráð að
leggja á almenning bíóskatt,
þannig að fyrirtækin beri sig.
Alveg eins og gert er með rík-
isútvarp, ríkisskólabækur og
ríkis- hvað það nú heitir.
Menningin er mikilsvirðí, en
þegar ríkisbíófrumvarpið kem
ur næst til umræðu á alþingi
má ekki gleyma að minnast á
þessa stóru kosti, sem hjer hef
ur verið drepið á.
Og fyrir alla muni minnist
ekki á, háttvirtu alþingismenn,
hvar þið ætlið að fá hinar
miklu menningarmyndir, því
að hver veit nema-að Hannibal
ætli að taka þær sjálfur, ef
Hollywood, Rússinn, eða Jos-
eph Rank hafa þær ekki á
lager.
Falleg minningar-
orð um íslenskt
lamb.
EINHVER FALLEGUSTU
eftirmæli, sem jeg hefi sjeð .um
íslenskt lamb birtist fyrir
nokkru í skoska blaðinu „The
Scotsman“. Greinin er í brjef-
formi og þar segir m.a.:
„Herra. •— Slátrarinn minn
sýndi mjer innfluttan lambs-
skrokk í dag. Aldrei hef jeg
sjeð annað eins hvað gæði og
útlif snertir í þau 40 ár, sem
jeg hefi fengist við kjörversl-
un. Kjötið var vissulega eins
gott og það besta lambakjöt,
sem jeg hefi sjeð frá Nýja Sjá
landi og eru þá meðtaldar
margar kunnay kjöttegundir.
Er jeg spurði hvaðan það væri
undraðist jeg, því að það var
frá Islandi.
Brjsfritari skýrir síðan frá
vigt skrokksins og útliti' og
heldur því fram, að það sje
skörrtm að því að nefna breskt
lambakjöt því nafni, saman-
borið við það íslenska.
Að lokum segist hann ekki
hafa neinn hagnað af því að
hæla íslensku lambakjöti, en
segist minnast þess, að hafa
keypt nokkra íslenska lambs-
skrokka árið 1912 fyrir lítið
verð og það hafi nú verið eitt-
hvað annað. Það sje ábyggilegt
að íslenskir bændur hafi tekið
sig á síðan hvað kvikfjárrækt
snerti.
! MEÐAL ANNARA ORÐA ....
Harshaíl um sfjórnaröngþveiiið í Kína
MARSHALL, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, sem í 13
mánuði dvaldist í Kína, til að
reyna að koma á friði •milli
stjórnarinnar þar og kommún-
ista, hefur nú skýrt frá því,
hvað hann álíti meginástæð-
urnar fyrir því, að enn hefur
ekki gengið saman með deilu-
aðilum. Marshall telur það
aðallega standa friðnum til
þrifa, hverjum grunsemdar-
augum stjórnarsinnar og
kommúnistar líta hvern annan.
I fyrsta lagi eru leiðtogar
stjórnarinnar mjög andvígir
því stjórnarfari, senú kommún
istar byggja stefnu sína á. í
öðru lagi hafa kommúnistar
hvað eftir annað lýst því yfir,
að þeir sjeu hlyntir marxism-
anum og hafi það á stefnu-
skrá sinni, að koma á laggirn-
ar kommúnistiskri stjórn,
enda þótt þeir sjeu því ekki
fráhverfir, að til að byrja með
verði stjórnarfarið í landinu
bygt á lýðræðisgrundvelli, þar
serfi annað hvort lýðræði
Bandarílyanna eða Bretlands
yrði tekið til fyrirmyndar.
Óítast hvern annán
Stjórnarleiðtcgarnir þykjast
þess fullvissir, að enda þótt
kommúnistar yrðu fáanlegir
til þátttöku í stjórn, mundi
ekkert nema skemdarhugur
standa á bak við slíka ákvörð-
un. Kommúnistar munu hins-
vegar hræðast það, að stjórn-
arsinnar hyggist yfirbuga þá,
með því að beita hervaldi og
leynilögreglu.
I stjórnarfylkingunni segir
Marshall að finna megi menn,
sem hafa lagst gegn því nær
öllum tilraunum til að mynda
samsteypustjórn kommúnista
og Kuomintang. Þessir sömu
menn munu ekki hafa farið
dult með það, að samyinna
kommúnista og núverandi
stjórnar sje að þeirra áliti með
öllu óhugsanleg. í þessum
flckki eru ýmsir hermenn cg
stjórnmálamenn.
En Marshall telur einnig, að
íinna megi bæði öfgasinna og
frjálslynda meðal kommúnista,
enda þótt svo sje enn þriðji
flokkurinn, sem heldur því
fram, að agi kommúnistafiokks
ins sje svo strangur, að slíkur
skoðanamunur mégi hvorki nje
egi að koma fram. Heittrúuð-
ustu kommúnistarnir hika
heldur ekki við, að beita öllum
brögðum til að koma óform-
um sínum í framkvæmd. Þess
ir sömu menn treysta ekki leið
togum Kuomintang og virðast
vera þess fullvissir, að allar
tillögur stjórnarinnar gangi í
þá átt eina, að vinna bug á
kcmmúnistum.
Kommúnistiskur
áróður
Áróðursaðferðir kommúnista
telur Marshall þó að hafi haft
sjerstaklega skaðleg áhrif á
samkomulagsumleitanir deilu-
aðila. Hann segir: „Jeg vildi
gjarnan segja bandarísku þjóð
inni það, að með því vísvitandi
að snúa við og ausa svívirðing
um yfir gerðir, stefnr. og ásetn
ing stjórnar okkar, hefur þessi
áróður látið sig staðreyndirnar
engu skipta, og sýnt það svart
á hvítu, að stefnt er að því, að
vekja upp rangar hugmyndir
meðal Kínverja og als heims-
ins og ala á megnu hatri gegn
Bandaríkjamönnum“. Einlæg-
ar tilraunir til að leysa deilu-
málin hafa farið út um þúfur
Framh. á bls. 12