Morgunblaðið - 26.04.1947, Blaðsíða 5

Laugardagur 26. apríl 1947
MORGUNBLAÐIÐ
5
Brjei irá HEþimtgi
Eldhúsverk — Almenn veitingaleyfi — Einka-
sala með kei og salt — Hafnarhótasjóður
ÞESSA viku hafa staðið yfir
Umræður um fjáragafrumvarp-
ið fyrir árið 1947. Verður þeim
lokið í dag og atkvæðagreiðsl-
unni um breytingartillögur á
laugardag. Á mánudag og
þriðjudag eru ráðgerðar eld-
húsdagsumræður. Þar til þær
hafa farið fram verður at-
kvæðagreiðslu um sjálft frum-
varpið frestað. Sú atkvæða-
greiðsla má ekki fara fram
síðar en á n.k. miðvikudag. —
Lengur hefir ríkisstjórnin ekki
foeimild til þess að annast
greiðslur úr ríkissjóði samkv.
fjárlögum ársins 1946.
Ef aðeins verða samþykktar
þær breytingartillögur, sem
fjárveitinganefnd og ríkis-
Btjórnin flytja við frv. yrðu
niðurstöðutölur á rekstraryfir-
liti þessar: Tekjur 202,2 milj.
kr. og gjöld 196,5 milj. kr. —
Tekjuafgangur yrði þá 5,7 milj.
kr. Á sjóðsyfirliti'yrði greiðslu-
jöfnuðurinn hinsvegar óhag-
Stæður um 7,4 milj. kr.
Líklegt er, að einhverjar af
foreytingartillögum þeim, sem
pinstakir þingmenn flytja, verði
Bamþyktar. En þær eru nær all-
ar til hækkunar. Niðurstöðu-
tölur fjárlaga geta því orðið
nokkru hærri en þær, sem að
Ofan var sagt.
Preyting á áfengislögunuin.
Sigurður Kristjánsson flytur
frumvarp um breytingu á á-
fengislögunum frá 1935 á þá
leið að ráðherra sje heimilt að
Veita veitingahúsum almennt
Veitingaleyfi á áfengum drykkj
um, sem heimilt er að flytja til
Jandsins.
* í greinargerð flutningsmanns
fyrir frumvarpinu kemst hann
þannig að orði:
„Samkvæmt 11 gr. áfengis-
íaganna er heimild ráðherra til
þess að veita veitingahúsum al-
menn veitingaleyfi takmörkuð
við eitt veitingahús í Reykja-
vík. Hótel Borg hefir hlotið
þetta leyfi. Fjelög og einstakl-
Ingar fáþó sjerstök leyfi til vín
Veitinga í veislum og skemmt-
Unum og láta þau leyfi venju-
lega í tje í veitingahúsi, sem
yeislan eða skemmtunin er hald
ln í.
Forrjettindi eins hótels í
þessu efni eru ekki rjettmæt
íije heppileg nú orðið. Valda
því gagngerðar breytingar, er
orðið hafá á skemmtanalífi og
greiðasölu síðan þetta fyrir-
komulag var ákveðið.
Breyting sú, sem ráðgerð er
foaeð frumvarpi þessu, mun ekki
auka vínnautn, en aðeins gera
foana menningarlegri en hún er
Snú. Það er kunugra en frá þurfi
að segja, að í Reykjavík geta
þeir, er vilja, aflað sjer áfengW
fojá launsclum á öllum tímum
sólarhrings. Ef frumvarp þetta
verður að lögum, mundu laun-
Salarnir hverfa, en vínveitingar
þær, sem þeir nú hafa með
foöndum, komast í hendur veit-
Sngahúsa og gistihúsa. — Sýnist
íikisvaldinu vera skylt að hafa
Læknarnir á þingi, 2. landskj. þm. og 1. þm. Rangæinga, drekka
saman kaffi á Kringlu.
skaplegt fyrirkomulag á afhend
ingu áfengis til almennings,
meðan það hefir einkainnflutn-
ing á áfenginu.
Að sjálfsögðu er það á valdi
ráðherra að setja með reglu-
gerð og skilyrðum í veitinga-
leyfum þær almennu skorður,
er hann telur nauðsynlegar.
Samband veitinga- og gisti-
húsaeigenda hefir skrifað Al-
þingi um þessi mál. Fylgir brjef
þess sem fylgiskjal.“
Segir þar m. a. á þessa leið:
„Það er vitað, að eins og á-
fengismálum er háttað hjer nú,
er hverjum þeim, sem vill fá á-
fengi, það mögulegt. Það er því
ekki hjer verið að veita meira
víni til almennings, en verið
hefir. Það er hjer farið fram
á, að vínið verði veitt á nýjum
vettvangi, vettvangi, sem er
miklu eðlilegri þessari sölu frá
öllum sjónarmiðum, en útrýmt
yrði leynivínsölunni.
Leynivínsalar borga ekki skatta
Það er vitað mál, svo sem
áður er bent á, að vín er alltaf
fáanlegt á flestum stöðum hjer
á landi hjá „sprúttsölum“. —
Hafa þessir aðilar gegndarlaus-
ar tekjur af slíkri veitingasölu,
sem þeir greiða svo hvorki veit
ingaskatt eða aðra skatta til'
ríkissjóðs af. Auðvitað er þessi
sala alls óleyfileg, en aftur á
móti er ógernihgur að hamla á
móti henni, nema veitingahús-
unum verði heimilað að hafa
almennar vínveitingar. En með
því fyrirkomulagi má telja, að
leynivínsölunni yrði að mestu
leyti eytt og veitingahúsunum
gefinn miklu betri fjárhags-
grundvöllur, sem leiddi af sjer
auknar skatttekjur ríkissjóðs og
aukinn möguleika fyrir menn-
ingarbrag á veitingahúsunum.
Það '*erður að telja, að með
þessari lagabreytingu verði að-
eins jákvséð breyting á áfengis
málunum. Það virðist alls ekki
rnega reikna með aukinni áfeng
isnautn almennings vegna þess-
arar breytingar á söluaðferðinni
þótt það sjeu veitingahúsin í
stað leynivínsalanna, sem hafi
vínsöluna með höndum.
Þá er þessi lagabreyting
mjög nauðsynleg með tilliti til
þess, ef landið á að verða ferða-
mannaland. Það er staðreynd,
að ferðamenn vilja hafa vín-
veitingar, og að það er víst,. að
þeir breyta ekki út af venju
sinni um vínnautn, þótt ekki
sje vín á veitingahúsum, heldur
mundu þeir kaupa vín af vín-
sölum, og yrði það síst menn-
ingarlegra fyrir okkur að hafa
vin á boðstólum hjá leynivín-
sölum en þótt veitingahúsin
hefðu vín á boðstólum, svo sem
almenn regla er í flestum sið-
menningarlöndum, þar sem vín
áannað borð er fáanlegt.
Það hefir verið rætt um það,
að bæta þyrfti veitingastarf-
semina í landinu, auka hótel-
byggingar og svo framvegis, en
það er sanngirniskrafa allra
þeirra, sem vilja -framgang
veitingastarfseminnar, að vín
verði veitt í veitingahúsum, svo
framarlega sem nokkurt vín er
á boðstólum í landinu.“
Andstygðin uppmáluð.
Á'það hefir verið bent hjer
fyr Í vetur að núverandi ástand
í áfengismálunum sje andstygð
in uppmáluð. Með því að leyfa
einungis einu veitingahúsi í
höfuðborginni alment veitinga-
leyfi hefir löggjafinn beinlínis
löghelgað sóðalegasta atvinnu-
veginn, sem rekinn er í landinu,
leyhivínsöluna. Hjer er ekki um
það að ræða eins og flm. frv.
bendir á að auka vinnautnina
í landinu, heldur tilraun til
þes að útrýma ómenningu
þeirri, sem ríkir hjer í áfeng-
ismálum.
Verður fróðlegt að sjá hvern-
ig Alþingi snýst við þessu frv.
En jafnhliða því, að það yrði
samþykt, þarf að gera aðrar
ráðstafanir, takmarka það
áfengi, sem menn geta fengið
keypt í einu á opinberum veit-
ingastöðum við akveðinn
skammt, a. m. k. af sterkum
vínum.
«
Ný einkasala.
Gylfi Þ. Gíslason flytur frv.
um kola- og saltverslun ríkis-
ins. Samkvæmt því má frá 1.
ágúst 1947 enginn nema ríkis-
stjórnin flytja inn frá útlöndum
nokkra tegund af steinkolum
eða salti, að smjör-, fóður- og
borðsalti þó frátöldu. — Fyrir-
tækjum, sem stunda útgerð eða
siglingar má þó heimila að
flytja vörur þessar til landsins
á eigin skipum og til eigin nota.
Náfn þeirrar verslunar, sem
ríkið rekur, með þessar vörur,
skal vera „Kola- og saltverslun
ríkisins11. Skal hún vera sjálf-
stæður fjárhagsaðili en ríkis-
sjóður bera ábyrgð á skuldbind
ingum hennar.
Hafnarbótasjóður.
Sigurður Bjarnason, Sigurð-
ur Kristjánsson og Barði Guð-
mundsson flytja frumvarp um
breytingu á lögunum um hafn-
arbótasjóð. Leggja þeir til að
þeir staðir, sem beðið hafa tjón
á hafnarmannvirkjum sínum af
óviðráðanlegum orsökum öðr-
um en venjulegri fyrningu,
skuli fá styrk úr hafnarbóta-
sjóði allt að kostnaðarverði
nauðsynlegra endurbóta. Enn
fremur verði ríkisstjórninni
heimilað að veita þeim stöðum,
sem ekki hafa fjárhagsgetu til
þess að byggja nauðsynleg
hafnarmannvirki, styrk úr
hafnarbótasjóði til þessara fram
kvæmda.
Alþingi, 25. apríl 1947.
S. Bj.
Umdæmisþing Rótarýklúbbanna
á Islandi
DAGANA 24.-26. apríl 1947
halda Rótarýklúbbarnir á ís-
landi sameiginlegt þing hjer í
Reykjavík, svonefnt umdæmis-
þing, sem er hið fyrsta hjer á
landi, þareð Island varð eigi
sjálfstætt Rótarýumdæmi fyrr
en seint á s.l. ári.
Enda þótt Rótarýklubbur
Reykjavíkur sje nú kominn á
13. ár og síðan hann var stofn-
aður hafa 6 Rótarýklúbbar
komist á laggirnar annars stað-
ar, á landinu, hefir verið hljótt
um þenna fjelagsskap hjer á
landi. Hjer er þó ekki um neitt
leynifjelag að ræða.
En hverskonar fjelagsskapur
er Rótarý? í stuttu máli: Rót-
arýklúbbur er fjelag manna, er
framarlega standa hver á sínu
starfssviði. I hverjum klúbb má
aðeins vera einn fulltrúi fyrir
hverja viðurkenda starfsgrein.
Við val starfsgreina skal þess
gætt, að klúbbfjelagarnir sjeu
úr þeirra greinum, fyrst og
fremst, sem mesta þýðingu hafa
fyrir bæjarfjelagið sem klúbb-
urinn á heima í.
Rótarýklúbbar eiga að vinna
að því eftir megni, hver á sín-
um stað, að bfla drenglynd,
samstarf, skilning og hjálpfýsi
í sem flestum málum meðal
starfsgreina og einstaklinga svo
og virðingu manna fyrir öllum
störfum í þágu almennings-
heilla, hverju nafni sem þau
nefnast. Þessu takmarki hyggst
Rótarý að ná m. a. með:
1) auknum kynnum klúbb-
fjelaganna með það fyrir aug-
um, að þeir verða færari um að
hjálpa hver öðrum til þess að
koma góðum málum á fram-
færi til hagsbóta almenningi,
2) eflingu siðfágunar, hjálp-
semi og drenglyndi í viðskiftum
og öðrum- störfum. Veitt sje
fræðsla um nytsemi starfsgrein
anna hverrar um sig í þágu
sveitar- og þjóðfjelagsins,
3) sjálfsþjálfun og háttprýði
í einkalífi og viðskiftnm öllum
við aðra menn, hver svo sem
staða þeirra er í þjóðfjelaginu,
4) eflingu samstarfs og skiln-
ings þjóða á milli svo að vel-
vilji og friður-megi eflast og
ríkja í heiminum fyrir atbeina
manna úr öllum stjettum og
starfsgreinum.
Höfuðáhersla er lögð á það,
að - Rótarýfjelagar leggi sig
fram um að, h j á 1 p a hverir
öðrum öllum góðum málum til
skilningsauka og brautargengis.
Trúmál, stjórnmálaskoðanir og
þjóðerni háfa engin áhrif á það,
hvort maður geti orðið Rótarý-
fjelagi eða ekki.
—°—
Tildrögin að stofnun Rótarý-
klúbba eru þau, að árið 1905
fekk Paul Ilarris, málaflutnings
maður í Chicago, 3 kunningja
sína til þess að hittast viku-
lega — ásamt P. Harris —- og
til skiftis hver hjá öðrum til
þess að ræðast við og fræða
hvern annan um störf sín og
hvað gera mætti bæjarfjelaginu
til hagsbóta og eflingar heiðar-
legum viðskiftum og samskift-
um manna á *meðal. Var sagt,
að þeir „róteruðu“ með þessum
keðjuheimsóknum. Festist þá
nafnið „Rotary“ við þessa fundi
þeirra fjelaga.
Þessi fyrsta tilraun þótti gef-
ast svo vel, að fljótlega voru
nýir klúbbar — Rótarýklúbbar
— stofnaðir víðsvegar í Banda-
ríkjunum. Árið 1910 var fyrsti
klúbburinn stofnaður í Kanada,
1911 í Bretlandi og svo koll af
kolli í hverju landinu á fætur
öðru. Á íslandi var fyrsti Ró-
tarýklúbburinn stofnaður í
Rvík árð 1934.
Nú eru um 6000 Rótarýklúbb
ar í 75 löndum víðsvegar um
heím, með hátt á þriðja hundr-
að þúsund fjelaga. Klúbbunum
er skift í um 200 Rótarýúm-
dæmi. Island er nú sjálfstætt
Framh. á bls. 12 j