Morgunblaðið - 03.10.1947, Side 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 3. okt. 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.l
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlanda.
I kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura me8 Lesbók.
Átökin á þingi
Sameinuðu þjóðanna
ÞEGAR styrjöldinni lauk og samtök Sameinuðu þjóð-
anna höfðu verið stofnuð, gætti mikillar bjartsýni um
gildi þessara nýju samtaka fyrir friðsamlega sambúð
þjóðanna í framtíðinni. Almenningur um víða veröld
setti á þau traust sitt.
Reynslutími þessara alþjóðasamtaka er ennþá skamm-
ur. Hann er samt nægilega langur til þess að ýmis konar
gallar hafa komið í ljós á uppbyggingu þeirra.
Allsherjarþing samtakanna stendur nú yfir. A því hef-
ur komið til mikilla átaka milli meðlima þeirra og þá
fyrst og fremst þeirra sterkustu, Rússa og Bandaríkja-
manna.
En þessi átök hafa sýnt það greinilega, hversu ólík eru
viðhorf lýðræðisþjóðanna annarsvegar og Rússa hinsveg-
ar til hinna ungu alþjóðasamtaka. Rússar hafa í skjóli
neitunarvalds síns, þráfaldlega komið í veg fyrir að vilji
vfirgnæfandi meirihluta þjóða þeirra, sem samtökin fylla,
næði fram að ganga. Störf Sameinuðu þjóðanna hafa fyrir
atbeina þeirra orðið að flækju, sem lítt mögulegt hefur
reynst að greiða úr.
Svo virðist sem lýðræðisþjóðirnar hafi ásett sjer að
fá úr því skorið á þessu allsherjar þingi, hvort málunum
skuli fram haldið á þennan veg, hvort Rússum eigi að
hajdast það uppi að gera samtökin óstarfhæf ár eftir ár.
Enda þótt ástæða sje til þess að harma þennan ágrein-
ing fer þó áreiðanlega best á því, að úr því fáist skorið,
fyrr en síðar, hvort það er yfirleitt hægt að samræma
viðhorf og stjórnmálaaðferðir Rússa við stefnumið lýð-
ræðisríkjanna. Það væri að blekkja sjálfan sig að gera
ekki í tæka tíð tilraun til þess að gera það dæmi upp.
Friði og öryggi í heiminum væri enginn greiði gerr með
slíkri sjálfsblekkingu. Heimurinn hefur nægilega beiska
reynslu af skollaleik þeim, sem leiðtogar nazismans ljeku
um mörg ár með alltof miklum árangri. — Sú saga má
ekki endurtaka sig.
Aldarafmæli
Prestaskólans
PRESTASKÓLINN á um þessar mundir aldarafmæli.
Hafa íslenskir kennimenn og Háskóli íslands minnst þess
afmælis með hátíðahöldum
Þetta afmæli er merkilegra en margir gera sjer í hug-
arlund. Guðfræðin er fyrsta háskólanámsgreinin, sem
kennsla er tekin upp í hjer á landi. Stofnun Prestaskól-
ans var fyrsta sporið í þá átt að íslenskur háskóli yrði
til. En það er fyrst á aldarafmæli Jóns Sigurðssonar, 1911.
sem Háskóli íslands er stofnaður.
Kennsla og menntun guðfræðinga hjer á landi á sjer
þó miklu lengri sögu en sjálfur Prestaskólinn, sem nú er
verið að minnast. Á hinum fornu biskupssetrum var
haldið uppi slíkri fræðslu af mörgum ágætum lærdóms-
mönnum. Og íslensku kirkjunni og kristnihaldi í landinu
var ekki aðeins mikil stoð að þessari skólastarfsemi. Þjóð-
in öll sótti þangað menntun. Það var íslendingum til
mikillar gæfu að kirkja hennar var þjóðlegri stofnun en
í mörgum öðrum löndum. íslenska kirkjan stóð jafnvel
um skeið framarlega í baráttunni gegn erlendri ásælni
bæði í veraldlegum og andlegum efnum. Forystumenn
hennar voru í senn pólitískir og kirkjulegir léiðtogar.
Þess má gjarnan minnast nú. Breyttar þjóðlífsaðstæð-
ur hafa að vísu valdið því að áhrifavald kirkjunnar hefur
þorrið. Kirkjan hefur ekki lengur forystu um menntun
landsmanna. En marga ágæta fræðimenn hennar og
kennimenn frá liðnum öldum mun jafnan bera hátt í
,sögu íslenskra menningarmála. Við þá stendur íslensk
þjóð í mikilli þakkarskuld.
DAGLEGA
LÍFINU
Auraselsmálið.
ÞAÐ SLÓ ÓHUG á almenn-
ing er það frjettist, að ræningj-
ar hefðu ráðist inn á afskektan
bæ austur í Rangárvallasýslu,
hrætt börn, er voru ein heima
á bænum, brotið og bramlað
húsmuni og stolið fje.
Hjer var alvarlegt mál á ferð
inni og má nærri geta, að fólk
á afskektum sveitabæjum ann-
arsstaðar á landinu hefir orðið
hrætt og hugsað með sjer, að
slíkri heimsókn mætti það eiga
von á á meðan dólgar þessir
gengju lausir. Það var því sjálf
sögð krafa, að lögreglan gerði
gangskör að því að finna ræn-
ingjana og koma þeim undir
manna hendur.
Það varð og úr, að sýslumað-
urinn í Rangárvallasýslu fjekk
sjer til aðstoðar löggæslumann
hjeðan úr Reykjavík til að rann
saka málið.
•
Hvað gerðist í Aura-
seli?
BLÖÐIN FYLGDUST af mikl
um áhuga með Auraselsmálinu
svokallaða. Rán eru sem betur
fer sjaldgæf hjer á landi og
því ekki nema eðlilegt, að þeg-t
ar slíkar fregnir berast um land,
ið vilji menn fá sem glegstar
upplýsingar.
En löggæslumaðurinn vildi
ekki segja blöðunum neitt um
hvers_hann hefði*orðið vísari í
rar.nsóknarför sinni eystra,
heldur kvaðst hann hafa gefið
skýrslu um málið til yfirvalda
sinna og það væri undir þeim
komið hvað gert yrði í málinu.
Öll þfessi leynd hefir orðið til
þess, að sögur eru farnar að
ganga um, að það sje eitthvað
bogið við þetta rán.
Það færi betur að það yrði'
upplýst hið fyrsta hvað gerðist
í raun og veru í Auraseli,
Kostnaðarlítil
landkynning.
HRAFN skriíar brjef, um
það, sem hann kallar kostnað-
arlitla landkynningu á Kefla-
víkurflugvelli, en það væri að
setja þar upp á góðum stað úr-
valsljósmyndir frá íslandi, eða
álíka sýningu og Ferðafjelagið
hafði hjer í bænum á dögunum.
Það er nú einmitt það, sem
oft hefir verið minst á í þessum
dálkum að gera ætti. Fyrst var
á þetta drepið sumarið 1945 og
síðan altaf verið að hamra á
því við og við síðan.
Og það hefir einnig verið
stungið upp á því að þar væru
til sýnis málverk og kvikmynda
sýningar fyrir flugfarþega, sem
þurfa að bíða þar suður frá.
En enginn árangur hefir orð-
ið ennþá.
•
Löng og leiðinleg bið.
EINS OG sagt var frá hjer i
þriðjudagsblaðinu kemur það
þráfaldlega fyrir, að flugvjelar
koma við á Keflavíkurflugvelli.
Um síðustu helgi voru ekki
færri en 16 vjelar, sem komu
þar við og flestar voru'rneð far-
|þega.
Það var löng og leiðinleg bið
hiá þessum farþegum. Sumir
biðu alt að því 4 klukkutíma
og höfðu ekki við neitt að vera.
Menn gátu ekki einu sinni lagt
sig út sf.
Geta má nærri, að þetta fólk
hefði tekið því með þökkum að
fá að sjá kvikmyndir frá ís-
landi, Ijósmyndasýningu, eða
eitthvað annað til að eyða tím-
anum.
Það eru mörg tækifæri, sem
fara til einskis þarna suður frá
og raunar óskiljanleg deyfð,
sem ríkir í því að kynna landið
útávið.
Næturaksturinn.
AFNÁM NÆTURAKSTURS
leigubíla kemur illa við marga
og á eftir að verða mörgum til
óhagræSis. Rjett er það og satt,
að næturakstur bíla mátti sann-
arlega minka frá því sem verið
he-íir. Því oft var eytt tíma og
bensíni til lítt þarflegra hluta
með næturgöltinu. Og fegnir
verða þeir, sem eiga crfitt ;neð
sveín, að losna við bílskröltið
að næturlagi.
En það er nú einu sinni svo,
að margt getur komið fyrir að
næturlagi og það blátt áfram
veri3 lífsnauðsyn að ná í öku-
tæki.
Afnám næturakstursins verð
ur hinsvegar til þess. að fólk
kemst fyr í bólið og líkindi til
að gestir verði ekki eins þaul-
sætnir á næstunni.
•
Slysastöð.
EN ÞAÐ sem gera mætti og
ætti til að bæta úr þeim óþæg-
indum, sem' stafa af því að ekki
er hægt að ná í bíl að nætur-
lagi, er að koma upp nætur-
vakt með 2—3. bíla, sem ein-
göngu tækju að sjer að flytja
fólk, sem nauðsynlega þarf á
ökutæki að halda að næturlagi.
Það þarf bara að finna ráð
til að kcma því íyrir hver á
að standast útgjöld af þesshátt-
ar. —
•
Svo er það „rúnt-
urinn“.
OG SVO er það ,,rúnturinn“
og veiðarnar á honum, sem
hefir farið í taugarnar á mörg-
um. Það má gera ráð fyrir, að
rúnt-veiðar í bilum eftir Aust
urstræti leggist niður m^ð
bensínskömtuninni. Og sjá víst
fæstir eftir því.
í
I
!
I
+
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . !
i
Þurkað höfuð írá Nýju Guineu
GAMALL bandarískur kristni
boði, að nafni James Wetherby
var búinn að vera lengi á Nýju
Guineu. Þá fann hann það út,
að innfædda- fólkiþ þar væri
mikið betra fólk en heima í
fæðingarborg hans, Chicago.
Hann ákvað þess vegna að snúa
heim og reyna heldur að kristna
glæpamennina í Chicago og fá
þá til að lifa heiðarlegu lífi.
Og honum fylgdi einn ungur
maður frá Nýju Guineu, sem
var kallaður Moki.
Moki hafði raunar ekki mikla
trú á fræðum herra Wetherby,
því að töframennirnir heima á
Nýju Guineu voru öllu leiknari,
en hann virti grá hár húsbónda
síns og hjelt mikið upp á hann.
Svo hófst krossferð Wetherbys
móti glæpamönnunum í Chi-
cago.
En svo vildi það til, að einn
bófinn, Louey að nafni, sem
Wetherby hafði reynt að tala
um fyrir reiddist og um nótt
eina kom hann heim til trú-
boðans, læddist inn í svefnher-
bergi hans og skaut á trúboð-
ann úr skammbyssu sinni og
særði hann alvarlega.
Þegar þetta skeði sat Moki
uppi í trje í garðinum. Það var
ekkert undarlegt, því að heima
í Nýju Guineu sitja menn uppi
í trjánum á næturnar til þess
að forðast eiturslöngur og önn-
ur hættuleg kvikindi. Moki gat
ekki hindrað bófann í ódseðis-
verki sínu, en hann virti bóf-
ann vandlega fyrir sjer. Og
meðan Wetherby lá á sjúkra-
húsinu notaði Moki tímann til
að grennslast um neðri heima
Chicago borgar. Hann komst
að því hvað glæpamaðurinn
'hjet og alt um hann.
Eina nótt var flokkur Louey
að ræna veitingahús í útjaðri
borgarinnar. Louey var á verði
fyrir utan húsið, en þegar hinir
fjelagar hans komu út fundu
þeir hann dauðan fyrir utan,
og það sem var undarlegt. —
Höfuðið vantaði á hann. Það
var horfið burt.
Vakti þetta mikinn ótta í und
irheimum borgarinnar og hafði
sjaldan heyrst um slíkt morð.
En það var Moki, sem þessa
nótt kom heim til sín með feng
sinn í tágakörfu. Nú hafði hann
fengið tækifæri til að sýna hvað
hann gat. Þetta var hinn mikli
sigur í lífi hans og hefnd fyrir
húsbóndann.
Nokkrir mánuðir liðu og þá
tók Moki höfuðið fram. Hann
hafði þurkað það eins og höfð-
ingjar á Nýju Guineu þurka
höfuðin af dauðum fjandmönn-
um sínum.. Andlitið hafði að
vísu breytt um lit og var orðið
kolsvart, en víst var, að svip-
urinn var alveg sá sami og áð-
ur, sömu hörkudrættirnir kring
um munninn og hryllingssvip-
ur í augnatóftunum.
Það fór að lokum svo, að
gripur þessi komst á safnið í
Detroit og var talinn minjagrip
ur frá Nýju Guineu. En
skömmu eftir að höfðinu hafði
verið stillt þar upp í hillu tók
safnvcrðurinn eftir því, að und
arlega mikið af skuggalegum
mönnum úr undirheimum Chí-
cago borgar fóru að venjá"kom-
ur sínar til safnsins og stað-
næmdust allir fyrir framan höf
uðið frá Nýju Guineu.
Loks kom einn voldugasti
bófi allrar borgarinnar á safnið
með fríðu föruneyti. Hann fór
til safnvarðarins og spurði
hann, hvaðan þetta höfuð væri
| komið. -
Höfuðið, sagoi safnvörðurinn
er gjöf til saínsins frá herra
Wetherby. sem dvaldist lengi á
Nýju Guineu. Hann er maður,
sem hefir upplifað margt og
það'hefir vissulega þurft mik-
inn styrk til að lifa eins lengi í
frumskógunum og hann.
Eftir þetta fjekk Wetherby
að lifa í friði og sú saga barst
u'm undirheima Chicago að það
væri betra að eiga ekki illdeil-
ur við hann.
(Eftir Readers Digest).