Morgunblaðið - 01.11.1947, Page 2

2
MORGUKBLAÐIÐ
Laugardagur 1. nóv. 1947;
CR HEMAHÖGUM:
iympsieikarnir
e
Þetta er í fyrsta sinn, sem
ísíenskir íþróttamenn undirbúa
þátítöku í Olympsleikjum, í
þeirri von, að íslenski fáninn
kunni að verða drcginn að hún,
fyrir íslenskum sigurvregara í
einhverri íþrótt á þeim miklu
afþjóðaleikjum.
Áður hafa íslendingar aðal-
lega leitað þátttöku í þessu al-
þjóöamóti, með það íyrir aug-
um. að láta sín getið, láta af
því vita, fyrir augliíi hinna
rnörgu gesta, að hjer sje sjálf-
stæð eyþjóð úti í hafinu. Vonir
um að eiga sigurvegara á því
rnóti, hafa vérið næsta litiar.
í tvö ár hefur í. S. í. unnið að
því, að undirbúningurinn undir
þátttöku íslenskra íþróttamanna
undir alþjóðamót þetta verði
sera bestur. Sjerstök nefnd hefu-r
rnálið með höndum. í henni eru
jTtenn, sem hafa sjerþekkingu í
öllum þeim íþróttagreinum,
sem þarna er um að ræða. Sjer-
stakur þjálfari vinnur að því að
þjálfa þá menn, sem líklegastir
eru, til þess að verða valdir til
«Iþjóðakepninnar. Eftir mánuð
verður gengið frá því til fulls,
hverjir af hinum fræknustu
íþróttamanna verði fyrir valinu.
★
Áhugi íþróttamannanna á því
oð hjer megi sem best takast
er hinn mesti. En hjer er um að
ræða'málefni, sem snertir ekki
aðeins íþróttamennina, heldur
alla þjóðina.
Þetta verður I fyrsta sinn, sem
íslenska lýðvéldið sendir íþrótta
menn til alþjóðakeppninnar. Það
myndi reynast okkur til mikils
gengis og álitsauka, ef fulltrúar
hins nýstofnaða lýðveldis gætu
í einhverri íþróttagrein á þessu
inóti komist í fremstu röð og í
töhi sigurvegara, eða orðið með-
nl þeirra, sem væru hinir þrír
fræknustu í einhverri íþrótta-
greininni.
Þegar allar aðstæður eru at-
hugaðar og sjerstaklega hve mik
álsvert það er einmitt að þessu
Binni að íslenskum íþróttamönn-
tim tækist að sýna, að með þjóð
vorri sje til hinn fremsti frækn-
leiki í íþróttum, þá verður mönn
tirp ljóst að þátttaka íþrótta-
írianna vorra í Olympsleikjunum
einkum í sumarleikjunum, er
tnálefni alþjóðar. Allir verða að
leggjast á eitt um það, að greiða
götu þeirra manna, er til greina
homa til þeirrar farar. Þeir í-
þróttamenn okkar, sem veljast
til leikjanna verða að sjá og
finna, að á bak við þá stendur
samstiltur vilji þjóðarinnar, og
einlægar óskir, um sem mestan
frama þeim til handa, ásamt
vissu um það, aú hver. sem að
undirbúningnum vinnur, gerir
fllt sitt besta.
PjóSvérjar stjórna jyrir-
tækjum sjálfir,
BFJIÍLÍN: — Yfirherstjórn Banda
ríkjanna í Þýskalandi hefur til-
bynt nýlega, að hún muni fá Þjóð-
verjum í hendur stjórn allra þeirra
þýshra fvrirtækja, þar sem hluta-
f jeð er meir en að helmingi í eigxi
J>jóðverja,
Starfsfólk VjelsmiÖjunnar IJjeöinn.
FYRIR aldarfjórðungi síðan
voru tvcir menn samtíða í
,,Hamri“ er áttu eftir að marka
mikil spor í atvinnulífi íslend-
inga. Annar var þar fulltrúi
framkvæmdastjórans, hinn vjel-
stjóri. Báðir voru óvenjulegir
menn, áræðnir með brennandi
áhuga fyrir því að vinna þjóð
sinni gagn með framtaki sínu.
Markús ívarsson var vjelstjór-
inn, Bjarni Þorstemsson fulltrú-
inn. Dugnaðurir.n var þeirra höf
uðstóll.
Bjarni var fyrir skömmu kom
inn frá námi 25 ára gamall, stór-
huga, samvinnuþýður, fylginn
sjer. Markús 38 ára, hafði byrj-
að sem trjesmiður austur í sveit-
um, verið vjelstjóri á togara,
var víðfrægur fyrir hagsýni við
störf, jafnvel þau, sem hann
hafði lært af reynslunni einni.
★
Þessir tveir menn komu sjer
saman um að kaupa járnsmíða-
verkstæði Bjarnhjeðins Jónsson-
ar við Aðalstræti, er það var til
sölu. Þar hófu þeir staffrækslu
sina. Aðalverk þeirra fyrsta
sprettinn voru viðgerðir á tog-
urum.
En þeir höfðu skamma hríð
rekið fyrirtæki sitt, er þessi iðja
fullnægði ekki framkvæmdahug
þeirra og framfaraþrá. Vinna
þessi var ekki skapandi. Hjer
var ekki unnið að varanlegum
umbótum. Að gera við gömul
skip. Alt gat staðið í sömu spor-
um meðan ekki voru tekin stærri
og veglegri verkefni.
Auka þurfti tæknina í fiskút-
gerðinni. Til þess þurfti að
smíða heil vjelakerfi. Byrjað var
á umbótum í lýsisvinnslunni. —'
Smíðuð ný tæki, uppfundin áf
íslenskum mönnum. — Með því
varð vinnslan bætt, meira lýsi
f jekkst úr lifrinni en áður. Sýnt
var að hjer voru að verki ný-
sköpunarmenn, sem unnu ekki
síður að hagsbótum fyrir við-
skiftamenn sína sem eigin hags-
munum. Hjeðinn reisti nú hverja
lýsisvinnslustöðina af annari í
verstöðvunum. Jafnframt voru
gerð ný lýsisvinnslutæki og sett
í togarana.
Næst komu fiskmjölsverk-
smiðjurnar. Hjeðinn smíðaði í
þær nýjar. vjelar. Hóf smíði á
tækjum í litlar síldarverksmiðj-
ur. Tók að sjer vjelsmíði í hrað-
frystihúsin, er þau komu til sög-
unnar. Og á stríðsárunum kom
það til Hjeðins kasta að smíða
vjelar í hinar stærstu síldarverk
smiðjur. Þá var þar smíðuð síld-
arpressa sem talin er hin stærsta
í heimi.
★
Norskur útgerðarmaður og
kunnáttumaður á sviði vjeltækn-
innar, sem hjer var í sumar,
skýröi blöðum svo frá, er heim
kom, að hjer á landi væru
vinnslustöðvar útgerðarinnat
einhverjar hinar béstu, sem til
væru. Það er óvíst hvernig að-
staða íslenskrar útgerðar hofði
verið í dag á þessu sviði, ef
Hjeðins hefði ekki notið við.
En lýsisvinnslutæki þau, sem
Hjeðinn setur í Nýsköpunartog-
arana eru fullkomnari en annars
staðar þekkist og auka lýsis-
magnið sem fæst úr hverri lifr-
artunnu um 20—24 litra. En
þetta samsvarar því að úr hverri
veiðiför þessara skipa fáist um
5 tonnum meira lýsi en ella.
Stofnendur vjelsmiS
B j a r uiJÞo rs tein sso n
Rekstuf- Vjelsmiðjunnar Hjeð-
ins hefur verið snar þáttur í
þróun hins íslenska fiskiðnaðar
síðasta aldarfjórðunginn. Hefur
það verið styrkur fyrirtækisins,
að forráðamennirnir hafa frá
öndveiðu lagt megináherslu á að
efla vjela- og húsakost sinn, og
hafa öll tæki sín sem fullkomn-
ust, eftir því sem frekast hefur
verið kostur á. í hvert sinn sem
Hjeðinn hefur tekið að sjer
stærra verkefni en áður, hefur
verið leitast við að bæta tæki og
vjelar, svo komist yrði skref af
skrefi lengra áleiðis í vjeltækn-
inni.
Hefur þetta skapað sífelda
þróun í rekstrinum.
Altof lengi varð fyrirtækið þó
að kúldrast í hinum gömlu húsa-
kynnum sínum við Aðalstræti.
En á síðustu árum hefur Hjeð-
inn byggt stóra vinnuskála á
samt öðrum húsakynnum, sem
nauðsynleg eru fyrir hinn mikla
rekstur.
★
Vjelsmiðjan Hjeðinr, er í dag
fyrir 25 árum hljóp af stokkun-
um, sem lítið fyrirtæki, efnalít-
illa manna, hefur nú um og yfir
200 manns í þjónustu sinni að
staðaldri. Verl:stöð fyrirtækis-
ins er að grunr.fleti 2,500 íer-'
metrpr, en góifflötur þeirra
húsakynna allur nál. 6,000 fer-
metrar eða tæpar tvær dagslátt-
ur.
Ef gera ætti grein fyrir þróun
þessa mikla fyriitækis þau 25
ár, sem það heíur starfað, þyrfti
til þess langt mál. Eitt er víst
og augljóst öllum þeim sem hafa
nokkur kynni af útgerðarmálum
íslendinga að þetta innlenda fyr-
irtæki, sem frá öndverðu hefur
verið borið uppi af stórhug
stofnendanna og s tjórnendanna,
hefur verið og verður ein hin
öflugasta lyftistöng aðalatvinnu
vegi landsmanna.
junnar HcSins:
Markús Ivarsson
Stofnendurnir tveir, eru, sem
kunnugt er, báðir fallnir í val-
inn. En tengdasonur Markúsar
heitins, Sveinn Guðmundsson,
hefur fyrir nokkru tekið þar við
forstöðu allri. Eigendur Hjeðins,
ekkjur stofnendanna, og fram-
kvæmdastjórn fyrirtækisins,
hafa staðfastlega haldið sömu
stefnu og upphaflega var mörk-
uð þessu fyrirtæki. Að vera
brautryðjandi nýjunga á sviði
vjeltækninnar í þágu íslenskrar
fiskútgerðar. Af þeirri stefnu og
því starfi hefur margt gagnlegt
hlotist fyrir innlenda fram-
leiðslu á liðnum árum. Er þess
að vænta, að enn megi vjelsmiðj
an Hjeðinn um langá framtíð
verða eitt þeirra einkafyrirtækja
í landinu, sem skapar fjölda
manna og þjóðarheild vaxandi
gongi.
★
Þess er að vænta að við-
skiftavinir fyrirtækisins sendi
stjórnendum Héðins kveðjur í
dag, eða heimsæki þá í hinum
miklu húsakynnum fyrirtækis-
ins í ‘Ananaustum.
V. St.
Nefnd athugar heppi
legan s!að fyrir pósf-
hús
PÓST- og símamálastjórl
skýrði frá því í gær, að nefnci
manna, sem skipuð væri full-
trúum frá ríki og bæ ynni nú
að athugunum á, hvar heppi-
legt væri að reisa nýtt póst-
hús hjer í bænum.
Á sínum tíma stóð til að hið
nýja pósthús yrði bygt við suð-
urenda Landssímahússins, við
Thorvaldsensstræti, og vestur
með Kirkjustræti. Vegna fyrir-
hugaðra skipulagsbreytinga á
Miðbænum, varð að hverfa frá
þessum áætlunum,
Ný bókaversiun og
nýmæli í Ausiur-
sfræfi
BÓKABÚÐIN Austurstræti
1 hefir nú tekið stakkaskiftum,
er þar nú líf og birta. Búðinní
liefir verið gjörbreytt á þessutn
fáu dögum sem henni var lok:
að og öll máluð og lýst svo að
maður fær nærri ofbirtu í aug
un af hinum sterku litum og
ljósi.
Bækur og ritföng heitir nýja
hlutafjelagið sem hefir keypt
verslunina og segir nafnið til
um það hvað þarna á að selja.
Framan á húsinu hefir á ný
verið komið fyrir ljósum og í
fimm kössum sem þar eru eru
auk auglýsinga frá tveim bíó-
unum sem eru utan miðbæjar
ins, Austurbæjarhíó og Trípoli
bíó, nýjustu bækumar á hverj
um tíma og í fjórða kassanum
er algert nýmæli hjer: Hvað
er til skemmtunar. Verða
þarna auglýstir konsertar og
hverskonar skemmtanir og
neðst í kassanum er hægt að
sjá hvað er til skemmtunar í
bænum, hvaða myndir eru í
öllum bíóum bæjarins og hvaða
skemmtanir aðrar fara fram í
samkomuhúsunum. Mun öll-
um sem efna til skemmtana
verða gefinn kostur á að koma
þar fyrir smekklegri auglýs-
ingu eða orðsendingu ókeypis.
Eru að því mikil þægindi að
geta á einum stað í miðbæn-
um sjeð hvað er til skemmtunt
ar í bænum og ákveðið þar sitt
eigið prófgramm fyrir kvöldið.
Aðgöngumiðasala að konsert-
um o.fl. mun einnig fara þarna
fram.