Morgunblaðið - 29.01.1948, Qupperneq 7

Fimmtudagur 29. jan. 1948
MORGVNBLAÐIÐ
1841 mannslífi bjargað úr brdðri hættu
SLYSAVARNAFJELAG ÍS-
LANDS var stofnað 29. jan. .’28.
Stofnfjelagar voru 128 talsins,
J»ar af 14 konur. 25 stofnfjelag-
anna gerðust strax ævifjelagar.
Aðdragandi að fjelagsstofnuninni
var sá, að Fiskifjelag Islands og
skipstjórafjelagið ,,Aldan“ boð-
Uðu til fundar 8. des. 1927 til að
ræða björgunarmál, þ. e. skip-
Störnd og druknanir við strend-
ur landsins og varnir gegn þeim.
Á þeim fundi var kosin fimm
manna nefnd til að undirbúa
stofnun Slysavarnafjelags er
nnæði til a’lra landsmanna. — í
nefndma voru kosnir Geir Sig-
urðsson skipstjóri, Guðmundur
Björnss., landlæknir, Sigurjón A.
Olafsson formaður Sjómannafje-
lags Reykjavíkur, Þorsteinn Þor-
Steinsson skipstjóri og Jón E.
Bergsveinsson yfir-síldarmats-
maður.
Fyrsti fundurinn.
Að loknum undirbúningi boð-
aði nefndin til fundar í Bárubúð
29. jan. A þeim fundi var Slysa-
varnafjelag íslands stofnað, fje-
lag sem nú hefur skráð innan
sinnna vjebanda nærri 6. hvern
landsmanna. I fyrstu stjórn fje-
lagsins voru kosnir þeir Guð-
mundur Björnsson forseti, Magn-
ús Sigurðsson bankastjóri gjaid-
keri og Geir Sigurðsson skipstj.
Meðstjórnendur voru kosnir Þor
steinn Þorsteinsson skipstjóri 'og
Sigurjón A. Ólafsson og hefur
hinn síðarnefndi átti sæti i
stjórninni óslitið frá stofndegi. —
Jón E. Bergsveinsson var stuttu
síðar ráðinn erindreki fyrir fje-
lagið, starfi sem hann hefir gegnt
síðan.
Jóhann Þ. Jósefsson, sjávarút-
vegs- og fjármálaráðherra mætti
á fundinum og fluíti þar snjalt
d tveimur dratugum
Slysavarnafjelag Islands 20 ára
Slysavarnafjelag íslands er tvítugt í dag. Hvert
mannsbarn á landinu, sem komið er til vits og ára
ftekkir þetta fjelcg og tilgang þess. Á tuttugu ára
starfsúniabili kefir fjelcgið lálið margt gott af 'sjer
leiða og stiirf þess era orðin mihil og margþætt. —
Hjer fcr á eftir frásögn af þróunarsögu fjelagsins.

Þegar Saebjörg kom til Reykjavíkur í fyrsta skipti.
Deildir úti á landi.
Fyrsta fjelagsaeildin
j ið, og hafa konurnar í þeim deild
um reynst mjög ötular og stór-
Guðmundur Björnsson land-
læknir fyrsíi forseti fjelagsins.
erindi um björgunarmál, en Vest
mannaeyingar höfðu þá áður
stofnað með sjer björgunarfjelag
er mikla athygli vakti og keypt
hafði til iandsins björgunarskipið
„Þór“.
Núverandi stjórn.
Núverandi stjórn Slysavarna-
fjelags Islands er skipuð eftir-
töldum mönnum: Forseti Guð-
bjartur Ólafsson, varafor'seti Sig
urjón A. Ólafsson, alþm., gjald-
keri Árni Arnason kaupm., rit-
ari Friðrik V. Óafsson skólaastj.,
meðstjórnendur: fru Guðrún Jón
asson, frú Rannveig Vigfúsdótt-
ir og Ölafur Þórðarson skipstj.,
og ennfremur fyrir hönd lands-
fjórðunganna Finnur Jónsson fv.
ráðherra fyrir Vf>stfirði, Gísli
Sveinsson sendiherra, fyrir Suð-
urland, Óskar Hólm Seyðisfirði,
fyrir Austfirði og Steindór Hjalta
lín Sigluf. fyrir Norðlendinga-
fjórðung.
Skömmu eftir að íjelagið var
stofnað, skeði liið hörmulega
strand, er togarinn „Jón forseti'*
fórst. Fjelagið var þá ekki búið
að eignast nein tæki, en öll lík-
indi bentu til þess, að hægt hefði
verið að bjarga öílum mönnun-
um, ef fluglínutæki hefðu verið
til á staðnum, þetta varð til þess
að ýta undir marga að ganga í
fjelagið og styrkja það.
stofnuð var út um land, var slysa ! virkar í ^fjársöfnun og vinna að
varnadeildin „Sigurvon" í Sand- ! framgangi fjelagsins á alian hátt.
gerði, er stofnuð var að tilhlut- ^
an Björns Iiallgrímssonar um-
boðsmanns fjelagsins í Sandgerði
Stofnendur voru 77 Þetta fyrsta
ár voru einnig stofnaðar fjeiags-
deildir á Akranesi, í Hafnarfirði,
Sandi undir Jökli og Eyrarbakka
og Stokkseyri. Þessum deildum
hefur faríð síf jölgandk ár frá ári
þangað til nú að tala deildanna
er orðín 128 og varía er sú bygð
á landinu, sem ekki hefur slysa-
varnadeild innan sinna vjebanda
Sum hjeruðin, svo sem Akranes
og nærliggjandi sveitir, hafa sett
metnað sinn i að lata ekki :finn-
ast hjá sjer utanfjelaga í Slysa-
varnafjelagi íslandi. A Akranesi
sjálfu eru nú staríandi 3 deild-
ir karla, kvenna og unglinga-
deild, með samtals 1460 fjelögum.
Tvær nýjar deildir, „Faxi“ í
Innri Akraneshreppi og „Bjarg-
mundur“ í Skilmannahreppi,
voru stofnaðar með hverju ein-
Friðrik V Ólafsson skólastj.
Fjelagið hefur borið gæfu til
að eiga marga ötula forvígis-
menn, sem unnið hafa að út-
breiðslu fjelagsins með ráðum og
láð, og þó sennilega engan fremri
- en sr. Jón Guðjónsson prest að
Ákranesi, sem siofnað hefur
fleiri fjelagsdeildir en nokkur
annar.
Almsnuar vinsældir.
Fjelagið hefir frá byrjun átt
miklum og almennum vinsæld-
um að fagna, þeir eru vist fæst-
ir íslendingar, sem komnir eru
al vits óg ára, sem ekki hafa
veitt því stuðning á einn eða ann
an hátt. Strax og fjelagið tók til
;tarfa, erfði það 'ýmsa sjóði, er
rtofnað hafði verið til í Slysa-
varnaskyni, svo sem fje það,
Úmar 4 þús. krónur, er safnað
íafði verið til kaupa- á björg-
unarbát í Rvík eítir að Reyk-
víkingar höfðu orðíð að horfa á
kútter „Ingva“ íarast fyrir aug-
unum á sjer með allri áhöfn á
Viðeyjarsundi, án þess að geta
nokkuð aðhafst.
Stjórnendur gamla þilskipa
Öíulir forustumenn. ábyrgðarfjelagsins í Reykjavík
I flestum deildunum starfa ljetu sjóðeign þess, tæpar 18 þús.
konur og menn jöfnum höndum, krónur, renna til íjelagsins, og
en 1930 var fyrsta Kvennadeild margir einstaklingar hafa gefið
Slysavarnafjel. Islands stofnuð í fjelaginu stórgjafir, bæði fyrr og
Rvík, og nú eru starfandi 19 síðar. Landsbanki Islands hefur
kvennadeildir víðsvegaf um land tvisvar ánafnað fjelaginu 50 þús.
króna gjöf é hátíðlegum tímamót
um sínum, Aþingi, Reykjavíkur-
bær og ýmsar tryggingastofnanir
hafa styrkt fjelagið allverulega
og gera enn með árlegum fjár-
framlögum, en aðaltekjur sínar
fær fjelagið í gegnum fjáröílun-
arstarfsemi fjelagsdeildanna og
með sölu merkja og samúðar-
korta. Tekjur fjelagsins hafa auk
ist með hverju ári og mest hef-
ur tekjuaukningin orðið síðustu
árin.
A 5 ára afmælinu voru árstekj
urnar kr. 27. 857,25.
A 10 ára afmælinu voru árs-
tekjurnar kr. 56.968,74.
A 15 ára afmælinu voru árs-
tekjurnar kr. 119.501.80. A 20 ára
afmælinu voru árstekjurnar kr.
720.699.71.
A 15 ára afmæli fjélagsins
námu skuldlausar eignir fjelags-
ins kr. 476,951,29, en nema nú
kr. 1.667,132,82, að frádreginni
árlegri fyrningu. Er þá ekki með
talið það fje, sem er í vörslu
hinna ýmsu deilda og ákveðið
hefur verið að verja í vissu
augnamiði, svo sem til smíði
björgunarskipa fyrir Vestfirði og
Norðurland. Það er ósk allra sem
slysavarnastarfseminni unna að
fjelagið þurfi aldrei að skorta fje
til kaupa á nýjum björgunartækj
um nje til að viðhalda þeim tækj
um sem það á fyrir.
Björgunartæki.
I fyrstu ljet. fjelagið sig aðal-
lega varða sjóslysin, sem þá voru
hjer ískyggilegri allra slysa. Ein-
ar af þeim fyrstu samþykktum
sem fjelagið gerði, var að skora
á ríkisstjórnina að „útbúa hin
nýju varðskip sín fullkomnum
björgunarbátum er fljótlega
mætti setja út og ekki gætu sokk
ið eins að hafa um borð hjúkr-
unarútbúnað og næg meðöl
handa sjúkum mönnum“. „Einn-
ig að vinna að því, að sjómenn
á smærri bátunum tækju upp
þann sið að ganga jafnan í björg
unarvestum, er þeir færu á sjó“.
En það er sorgleg staðreynd ,að
þótt liðin sjeu 20 ár síðan þessar
samþyktir voru fyrst gerðar, þá
hefur hvorugri þeirra verið enn
þá fullnægt. Varðskipin eru enn
þá ekki útbúin þeim fullkomn-
ustu björgunarbátum sem þekkj-
ast og sjómenn róa enn á smærri
bátum án þess að hafa sundbelti
manna eða samtals 1841 var bjarg
að úr bráðri nættu, bar af 356
beiniínis með tækjum Slysavarna
fjelags íslands íyrir atbeina
björgunarsveita þess. Hinir eru
þó miklu fleiri sem fjelagið hef-
ur orðið að liði með því að kalla
til hjálp og liðsinna á annan hátt.
Það mun aldrei vefengt að það
starf, sem íjelagið hefur unnið
í þeim efnum er ómetanlegt.
57 björgunarstöðvar.
Fjelagið á nú og rekur samt.
57 björgunarstöðvar við strendur
landsins, þaraf eru 16 skipbrots-
mannaskS'lí með góðum hjúkrun
arútbúnaði, sem að mestu má
þakka umhykkju kvennadeild-
anna og frábærum dugnaðí
þeirra að safna fje í þessu skyni. '
Tvær stöðvar eru útbúnar með
mótorbjörgunarbátum og 9 með
brimróðrabátum. Þá eru 22 stöðv
ar útbúnar 1. fl. fluglínutækj-
Guðbjartur Ólafsson hafnsögu-
maður, núverandi forseti fjel.
um nr. 2 er það á stöðum, sem
lítil útgrynni er og búast má við
að skipin strandi hjer um bil upp
í fjöru.
Björgunarsveitir fjelagsins á
hinum ýmsu stöðum eru fræg-
ar fyrir hin ýmsu björgunaraf-
rek sín, má þar nefna Grinda-
vík, Sandgerði, Vík í Mýrdal og
víða austur með söndum, Akur-
nesinga, Snæfellinga og síðast en
ekki síst Barðstrendinga er gátu
sjer heimsfrægð fj'rir björgun-
arafrek sín og fórnarlund við
Látrabjarg.
Sæbjörg.
Fjelagið á einnig björgunarskip
ið Sæbjörgu, sem hefur verið
umbygð og sett í ný og aflmiltil
vjel og mun \’era eitt fullkomn-
-með sjer, hvað þá heldur að hafa I asta skip sinnar tegundar, að
Þorsfeinn Þorsteinsson skipstj.
í Þórshamri.
asta mannsbarni í hreppnum.
sundbelti á sjer meðan þeir eru
á sjónum. En þetta hvortveggja
hefði áreiðanlega sparað mörg
mannslíf ef því hefði verið fram
fyigt. _
En árangurinn af annari slysa-
varnastarfsemi fjelagsins hefur
orðið giftudrjúgur. Dauðsföll af
skipsströndum sem áður voru
svo tíð hjer á landi, eru :iú :iæst
um úr sögunni, og má það að
mestu þakka björgunarstöðvum
Slysavarnafjel. Islands, er komið
hefur verið fyrir víðast hvar þar
sem búast má við að skip strandi
| og einnig þeim auknu öryggis-
1 tækjum sem skipin sjálf eiu útbu
in með, oft og tíðum fyrir tilstilli
Slysavarnafjel. íslands.
Árangursríkt starf.
A fyrsta aldarfjórðungi þess-
arar aldar, er talið að um 377
skip ýmissa þjóða hafi strandað
hjer við land og af áhöfnum þess
ara skipa er talið að 1960 hafi
farist. En á þeim 20 árum sem
liðin eru frá því Slysavarnafjel.
íslands var stofnað, hafa þessi
hlutföll snúist alveg við, Síðan
1928 er talið að hjer við strönd-
ina hafi farist 155 skip með um
2031 manna áhöfn. Af þessum
rúmum tvö þúsund skipbrots-
mönnum druknuðu 183 en 10
styrkleika og öllum útbúnaði.
Þau átta ár, sem björgunarskipið
Sæbjörg heíur unnið að björgun
arstörfum hjer við Faxaflóa að-
stoðaði hún samt. 224 skip með
samt. um 1257 manna áhöfn, oft-
ast í óveðrum og undir verstu
kringumstæðum, og verður sú
hjálp sem skipið er búið að veita
ísl. útgerð og íslenskum sjómönn
um vart metin til fjár, enda ekki
til þess ætlast af hálfu fjelagsins,
sem veitt hefur hana með glöð-
um hug- og endurgjaldslaust.
Fjelagið hefir stöðugt verið að
færa útverksvið sitt ,og telur sjer
engar slysavarnir óviðkomandi,
hvort. sem er á sjó eða landi,
þannig hefir fjelagið kappkostað
að karria á víðtækri fræðslu í
Hjálp í viðlögum og umferðár-
menníngu á vegum úti og í bæj-
um og í Jofti.
\
Stokkhólmur.
FORN bátur,. gerður úr eikar
trjábol, fannst nýlega í feni við
Nebbeboda í suð-aust.ur Sví-
þjóð. Þess: frumstseða fleyta,
sem er um níu: fet á lengd og
urðu úti af vosbúð og kulda,. en ieitt fet á breidd, er talin vera
öllum megin þorra þessara um 2 þús. ára göroul.