Morgunblaðið - 26.02.1948, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
:rimmtudagur 26- febrúar 1948
iifpiEÍrlWiÍjfr
f Útjr.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guömundsson
Auglýsingar: Ám. Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura me8 Lesbók.
Marshalláætl unin
og Norðurlönd
UTANRlKISRÁÐHERRAR Norðurlanda hafa undanfarna
daga setið á ráðstefnu í Oslo og rætt afstöðu þjóða sinna tii
áætlunar Marshalls um efnahagslega endurreisn Evrópu.
Hafa viðskiptamálaráðherrar landanna einnig sótt þennan
íund.
Samkvæmt tilkynningu, sem gefin var út að ráðstefnunm
lokinni voru utanríkisráðherramir sammála um að Norður-
löndum bæri að taka fyllsta þátt í sameiginlegri viðleitni
Evrópuþjóða til þess að byggja upp efnahag sinn á grund-
velli Marshalláætlunarinnar. Jafnframt ákváðu ráðherramir
að þjóðir þeirra, Islendingar, Norðmenn, Danir og Svíar,
skyldu hafa nána samvinnu um efnahagsmáiin.
Eins og kunnugt er mættust fulltrúar 16 Vestur-Evrópu-
þjóða á ráðstefnu, sem haldin var í París í sumar um tilboð
Bandaríkjanna um aðstoð til efnahagslegrar endurreisnar
Evrópu. Mið- og Austur-Evrópu þjóðir höfnuðu hátttöku í
ráðstefnunni vegna þess að Rússar snerust öndverðir gegn
tillögum Bandaríkjamanna.
Parísarráðstefnan áætlaði að þjóðir þær, sem að henni
stóðu þyrftu á aðstoð að halda er næmi alt að 22 miljörðum
dollara að verðmæti í vörum og fjármunum. Skyldi þetta fje
notað til þess að byggja upp atvinnuvegi þeirra landa, sem
aðstoðar þörfnuðust, byggja orkuver og treysta á ýmsa lund
atvinnulegt og fjelagslegt öryggi þjóðanna. Síðan hefur
Bandaríkjaþing haft tillögur Marshalls til yfirvegunar og
tveimur Evrópuþjóðum, Frökkum og Itölum hefur þegar
verið veitt 500 miljón dollara bráðabirgðalán með samþykki
þess. ,
Talið er líklegt að fjárhagsaðstoð sú, sem þjóðum Parísar-
ráðstefnunnar verður veitt, verði nokkru minni en ráðstefn-
an taldi nauðsynlega. Hafa verið uppi raddir um það í Banda
ríkjaþingi að lækka fjárveitinguna nokkuð. En svo virðist,
sem tryggt sje að tillögur Marshalls muni í aðalatriðum ná
iram að ganga.
Sú ákvörðun Norðurlanda að styðja endurreisn Evrópu
eftir fremsta megni kemur engum á óvart. Þó að Norður-
landaþjóðirnar sjeu ekki meðal þeirra, sem helst eru aðstoð-
ar þurfi eiga þær þó mikilla hagsmuna að gæta í þessu sam-
handi. Batnandi efnahagur meginlandsþjóðanna er frum-
skilyrði fyrir atvinnuöryggi almennings á Norðurlöndum.
Allar Norðurlandaþjóðirnar selja mikinn hluta framleiðslu
sinnar til meginlandsins. Endurreisn atvinnulífsins þar hlýt-
ur þessvegna að ráða kaupgetu og markaðsmöguleikum.
Þessvegna skilur fólk á Norðurlöndum nauðsyn efnahags-
iegrar endurreisnar Evrópu og er reiðubúið til þess að leggja
fram lið sitt til þátttöku í henni.
Eina undantekningin frá þessu eru kommúnistar.
Ekkert hefur gerst, sem betur sýnir, hversu f jandsamleg-
ir kommúnistar eru heilbrigðri þróun og endurreisn en af-
staða þeirra til Marshalláætlunarinnar. Vegna þess að Rúss-
ar telja að endurreisn Vestur-Evrópu með aðstoð Banda-
ríkjanna muni draga úr áhrifum þeirra, rísa kommúnistar i
öllum löndum gegn henni og telja hana fjörráð við sjáifstæði
þeirra ríkja, sem hennar njóta.
Hvernig lítur nú sú staðhæfing út frá sjónarmiði heil-
brigðrar skynsemi að sjálfstæði t. d. Frakka og Holiendinga
sje ógnað með því að veita þeim aðstoð til þess að endurreisa
iðnað sinn, auka eldsneytisframleiðslu sína o. s. frv.?
Getur nokkur óbrjálaður maður trúað slíkri staðhæfingu?
Áreiðanlega ekki, svo fjarstæðukend er hún og i gjörsam-
iegri mótsögn við sjálfan raunveruleikann. En kommúnist-
um flökrar samt ekki við að halda henni fram.
Hversvegna gera þeir það?
Þeir gera það vegna þess að endurreisn Evrópu þýðir hrun
kommúnismans. Efnahagslegt hrun þýðir hinsvegar aukna
möguleika fyrir viðgangi hans í skjóli algerrar upplausnar
og örvæntingar.
Norðurlandabúar kjósa hinsvegar endurreisn í stað hruns
og kommúnisma. Þessvegna fagna þeir ákvörðun utanríkis-
ráðherrafundarins í Oslo.
\Jdwerji áhrij^ar:
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
Undir smásjánni.
OKKUR íslendingum þykir
ávalt gaman að heyra hvað út-
lendingar segja um okkur. Oft
tökum við dóma erlendra
manna full alvarlega og ger-
um of mikið úr smámunum. En
vegna þess hve okkur þykir
gaman að heyra hvernig er-
lendir menn sjá okkur í smá-
sjá gestsaugans ætla jeg að
segia ykkur frá nýjustu grein-
inni um ísland, sem birtist fyr
ir nokkrum dögum í víðlésnu
Lundúnablaði.
Grein þessi er eftir breskan
blaðamann, sem kom hingað í
lok janúar og fjekk hjer hina
bestu fyrirgreiðslu, t. d. hjá
Ferðaskrifstofu ríkisins. Hann
heitir Oquglas Warth og skrif-
ar í blaðið Sunday Pictorial,
en grein sína nefnir hann
„Furðulegustu frídagar í heimi
— við norðurheimskautsbaug“.
•
Eldur og ís.
FYRST lýsir blaðamaðurinn
norðurljósunum og andstæðun-
um, eldi og ís. Þótt ekki sje
neitt rangt sagt í þeirri lýs-
ingu, má segja að hún sje í
meira lagi skáldleg. „Það er
sama. hvað hægt er að segja
um vitleysuna í þessum heimi,
að hvergi nær hún hámarki
sínu eins og hjer“, segir grein-
arhöfundur, og á við ísland.
En eftir að hann hefir ráð-
lagt mönnum að fara til ís-
lands í skemtiferðir, minnir
hann á hið háa verðlag og ýkir
nokkuð. En hann bendir rjetti-
lega á, að það hafi einmitt ver-
ið Bretar, sem áttu sök á hinu
hækkandi verðlagi í landinu.
•
Lætur gamminn gcysa.
OG ÞEGAR líður á greinina
lætur blaðamaðurinn gamminn
geisa nokkuð hratt og verður
skáldlegur.
Þegar hann talar um fræg-
asta mann á íslandi, þá er það
leikari, sem vinnur í banka á
daginn, en leikur Shakespeare
á kvöldin. „Vivian Leigh
Reykjavíkur“, er stúlka, , sem
vinnur á Skattstofunni á dag-
inn“, og „fólk ferðast hjerna
nokkrar dagleiðir til að sjá
þessa frægu leikkonu".
(Þeir, sem kunnugir eru,
kannast við, að hjer er átt við
Brynjólf Jóhannesson og Ingu
Laxness).
En grein sína endar Warth
með því að segja frá því, að
hjer sje engir glæpir framdir,
nema drykkjuskapur, og fang-
elsið sje svo lítið, að flugmað-
ur nokkur hafi sagt sjer, að
hann hafi verið dæmdur í tugt-
hús fyrir að aka bifreið ölvað-
ur, en hann hafi orðið að bíða
í 7 mánuði, þar til hann komst
að til að taka út hegningu sína.
•
Bæjarslúðrið heims-
frægt.
ÞANNIG GETUR bæjarslúð-
ur í smáborg norður við heims
skautsbaug orðið heimsírægt og
orðið uppistaða í greinum
heimsblaðanna.
En því aðeins hefi jeg orðið
svo langorður um þessa grein
um Island, að einhver vinur
minn í Bretlandi sendir mjer
úrklippu af henni og lætur
fylgja ýmear athugasemdir,
sem benda.til þess, að hann
teljj greinina ranga. Sannleik-
urinn er sá, að það eru ekki
nema tvær eða þrjár smávægi-
legar villur í henni.
En sannleikurinn getur oft
verið nokkuð beiskur.
inn“ skrifar mjer nokkrar lín-
ur út af því, að kommúnista-
blaðið kallar skrifstofufólk
hjer í bænum „skrifstofublæk-
ur“. Hann segir m. a.:
„Það er einhver annar tónn
í þessum herrum fyrir kosning
ar í garð þess fólks, sem vinn-
ur á skrifstofum. Þá er smjaðr-
að fyrir okkur. Og ekki vant-
ar, _,að þessir kommúnistar
reyni að smeygja fimtuherdeild
armönnum sínum í fjelagsskap
okkar skrifstofufólksins og þyk
ist vilja mikið fyrir okkur gera.
En nú heitum við skrifstofu-
blæ'. ir á máli kommanna“.
•
Skrítið brjcf um
næturakstur.
HJER ER nokkuð skritið
brjef um næturakstur. Það er
frá „Hinum óánægða“ og hljóð-
ar svo:
„Hvernig er það með leigu-
bílana. Bílstjórarnir neita að
aka um r.ætur. Hvernig er það
með mann, sem hefir fengið
leyfi til að aka leigubíl, verður
hann ekki að hlýða landslögum
eins og hver annar. Oft hefi
jeg fengið það svar, er jeg hefi
hringt í leigubílstöð að morgni
dags: „Enginn bíll við. Þeir
voru allir að aka í nótt“.
Þetta er eintóm vitleysa, aug
sýnilega. Fólk getur ekki kom-
ist með farangur sinn um borð
í skip að morgni dags vegna
þess að bílstjórarnir voru allir
að aka nóttina áður.
Er ekki kominn tími til að
fá ákvæði inn í lögreglusam-
þykt bæjarins um skyldur leigu
bílstjóra og rjettlndi. Ef það
fæst ekki, þá legg jeg til að
við almenningur — gerum verk
fall“
,Skrifstofublækur“
Já, hvernig væri það, að al-
menningur gerði einu sinni
,EINN með hvítt um háls- 1 verkfall?
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
——----| EftirG.J.Á. |- - -----. -------..... 4
Álökin í Tjekkóslóvakíu og Marshalláællrnin
Kommúnistar geta ekki
náð meirihlutaaðstöðu í \
frjálsum kosningum í
Tjekkóslóvakíu.
í FORYSTUGREIN í Poli-
tiken fyrir nokkrum dögum síð
an er rætt um stjórnarkrepp-
una í Tjekkóslóvakíu og að-
draganda hennar. Blaðið sliýr-
ir þar allýtarlega frá stefnu
Þekkneskra kommúnist.a, auk
þess sem það sýnir enn einu
sinni ljóslega, að kommúnist-
ar, iafnt í Tjekkóslóvakíu sem
öðrum löndum, eru ekki sínir
eigin herrar.
• ©
PARÍSARRÁÐSTEFNAN
Hin alvarlega stjórnarkreppa
í Tiekkóslóvakíu (segir í grein
Politiken) hófst þegar stjórnin
í Prag varð að afturkalla á-
kvörðun sína um þátttöku í
ráðstefnunni í París um Mars-
halláætlunina. Skömmu eftir
að Tjekkóslóvakía, ásamt Pól-
landi, hafði ákveðið að senda
fulltrúa á Parísarráðstefnuna,
ferðaðist sendinefnd, 'undir for
ystu Gottwalds, hins kommún-
istiska forsætisráðherra, til
Moskva til viðræðna um ýmis
mál — og í Moskva var nefnd-
inni tjáð, að ákvörðunin um að
sækja ráðstefnuna hefði ekki
vakið hrifningu, og að Pól-
landi hefði þegnr snúist hug-
| ur. Lokaákvörðunin um afstöðu
! Tjekkóslóvakíu til Marshallá-
ætlunarinnar var tekin á fundi,
sem Stalin og Gottwald hjeldu
með sjer. Ekkert er vitað um
umræðurnar á fundi þessum,
en menn líta svo á, að á hon-
um hafi endanlega verið geng-
ið frá málinu. _____
• •
MOSKVA SIGRAÐI.
Politiken er þeirrar skoðun-
ar, að almennt hafi verið litið
á það sem sigur fyrir kommún-
ista, að Tjekkóslóvakía ákvað
að breyta fyrri ákvörðun sinni
um þátttöku i Parísarráðstefn-
unni. Þeim hafði að minnsta
kosti tekist að reka erindi hús-
bænda sinna í Moskva, höfðu
skipað sjer opinberlega í flokk
með þeim mönnum, sem gert
höfðu baráttuna gegn Mars-
hallaðstoðinni að aðalmáli
sínu.
• •
ÁTÖKIN HEFJAST
En átökin milli Gottwalds og
fylgifiska hans annarsvegar og
andstöðuílokka kommúnista í
Tjekkóslóvakíu hinsvegar hóf-
ust sama daginn Sem stjórnar-
völdin sneru bakinu við París.
Hjá því varð vart komist, og
baráttan hefur farið dagvax-
andi síðan, einkum eftir að ljóst
varð, hversu mikla áherslu
kommúnistar lögðu á eflingu
aðstöðu sinnar innan tjekk-
neska hersins og lögreglunnar.
• •
NASISTAR og
KOMMÚNISTAR
Það síðarnefnda er athyglis-
verðast frá því sjónarmiði,
hversu litlum breytingum
starfsaðferðir kommúnista hafa
tekið allt frá fyrstu árum rúss
nesku byltingarinnar. Nasist-
ar o.g kommúnistar ganga þarna
hönd í hönd: aðeins eitt land
er „tekið til meðferðar“ í einu,
kommúnistaflokurinn þar „efn
ir til samstarfs“ við aðra stjórn
málaflokka landsins, en að því
loknu hefst meginþátturinn —
látlaus áróður gegn samstarfs-
mönnunum, hvíldarlaus bará-
átta fyrir auknum ítökum inn-
an öryggissveita landsins og
landráðahrópin og ákærurnar.
Kommúnistar þurftu vissulega
ekkert að læra af nasistum;
kerfi beggja eru nákvæmlega
eins.
• •
ÞRÍR ÖFLUGIR FLOKK.4R
Politiken bendir á það í grein
sinni, að í Tjekkóslóvakíu hafi
til þessa ekki verið sú tegund
þjóðfylkingar, sem mest hefir
borið á í löndunum, þar sem
kommúnistar hafa þegar brot-
ið niður alla lýðræðisandstöðu.
Að minnsta kosti þrír flokkar
Framh. á bls. 8.